Pobierz Tezy przeglądowe do egzaminu z historii wychowania i myśli pedagogicznej i więcej Ćwiczenia w PDF z Historia tylko na Docsity!
Tezy przeglądowe do egzaminu z historii wychowania i myśli pedagogicznej
Oto większość pytań do egzaminu dołączam w załączniku jeszcze dodatkowo historiografie dziejów edukacji2.
siedem modeli wychowania powstanie i praktyka.
Wychowanie helleńskie: duże znaczenie przywiązywano do wychowania fizycznego, które dotyczyło zarówno dzieci w wieku chłopięcym , jak też wychowania gimnastycznego młodzieży. Te ostatnie stanowił pentatlon, w którego skład wchodziły : skok, bieg, rzut dyskiem, rzucanie dzidą i zapasy. Jego dorocznym podsumowaniem były igrzyska. Nieodzownym elementem wszechstronnego wychowania Greka było wychowanie moralne. Ideał połączenia piękna ze szlachetnością określano mianem kalokagathia (kalos-piękny , agathos- dobry) Najważniejszymi cechami były : skromne i pełne umiarkowania postępowanie , skromny ubiór i postawa ciała, milczenie wobec starszych, szacunek i cześć dla rodziców, pokora wobec nauczycieli. Wychowanie muzyczne stanowiło główną rolę w kształtowaniu charakteru i umysłu. Wychowanie umysłowe nie przybierało wyraźnych ram organizacyjnych , najwięcej znaczył przykład polityka. Czynnikiem kształcącym był teatr, gdzie przedstawianie tragedii było szkołą poznawania zagadnień ludzkich i narodowych. Umiejętności czytania i pisania uczono w ramach zajęć domowych, bądź też u nauczyciela muzyki, przy okazji uczenia się poematów Homera, które przyswajano metodą pamięciową. Organizowano uroczystości na których młodzież odśpiewywała hymn do bogów i recytowała utwory oraz tańczyła.
Wychowanie spartańskie: Sparta wypracowała system polityczny, gdzie zadaniem państwa było wychowanie młodzieży na żołnierzy , zdolnych do obrony kraju. Wszystkie dzieci uważano za własność państwa. Wychowanie wyrabiało najwyższy hart w cierpieniach, trzeźwość umysłu skromność, poczucie honoru oraz obowiązku i zdolność do bezwzględnego poświecenia się za ojczyznę. Dzieci od 7. Roku życia miały być silne fizycznie i psychicznie ,odporne na ból i wszelkie niewygody, sprytne, zdolne do zwięzłych i lakonicznych wypowiedzi. Za proces edukacji odpowiedzialny był pajdomonos, dziecko po przyjściu na świat było poddawane oględzinom urzędników, chorowite i ułomne uśmiercano (zrzucano z góry Tajgetos). Od 7. Roku życia dzieci zabierano rodzinie i poddawano procesowi wychowania państwowego. 7-18 lat wychowanie w zakładach typu koszarowego,18-20 lat chłopcy przechodzili efebię, do 30 roku życia, następnie spartanin otrzymywał prawa obywatelskie. Wyznacznikiem
wychowania spartańskiego była surowa dyscyplina moralna. Najważniejszą rzeczą było wyrabianie tężyzny fizycznej, poprzez pływanie, polowanie, tańce i ćwiczenia gimnastyczne. Mniej uwagi zwracano na kształcenie umysłowe. Czytania uczono tylko prywatnie i na tyle by zapamiętać i rozumieć utwory patriotyczne. Wychowanie spartańskie było jednostronne ,niedające możliwości umysłowego rozwoju jednostki. Okazało się użyteczne w czasie trwałości militarnej, jednak wysoce niewystarczające w czasie załamania się potęgi militarnej Sparty.
Wychowanie ateńskie: ideał wychowania zmieniał się od formy ustrojowej. W życiu obywatela wyróżniało się trzy okresy : lata dzieciństwa (spędzone w rodzinie), lata szkolne (u dowolnie wybranych mistrzów) i okres efebii. W pierwszym okresie dziecko pozostawało pod wpływem matki (lub piastunki). Od 7-18 lat chłopiec przebywał w szkole pod okiem pedagoga (zaufany niewolnik). Pierwsze 7 lat zabierało wykształcenie elementarne (poetyckie i muzyczne). Prowadził je grammatistes wraz z lutnistą w szkole. Zajęcia były prowadzone indywidualnie. Nauka czytania polegała na wyuczeniu liter alfabetu, a następnie na ich sylabizowaniu. Następnie uczono pisania na tabliczkach pokrytych woskiem. Naukę czytania przyswajano ok. 10 roku życia i dopiero wtedy gramatysta przechodził do lektury utworów poetyckich które zawierały treści religijne i moralne. Najpopularniejszy był zbiór przepisów moralnych pochodzących rzekomo od Chirona( legendarnego wychowawcy Achillesa.Wychowanie rzymskie: elementem oddziaływania w okresie republiki była rodzina , gdzie szacunkiem cieszył się nie tylko ojciec (pater familias)- prawy opiekun majątku ale także rzymska matrona (mater familias) wychowująca potomstwo sama lub przy pomocy jakiejś kobiety z rodziny. Wzorem stawała się kobieta surowych obyczajów, oddana rodzinie , a jednocześnie dobrze wykształcona, moralnie i patriotycznie wychowująca swoje dzieci. Chłopiec spod opieki matki wychodził w 7 roku życia i przechodził pod opiekę ojca. Ojciec był dla niego nauczycielem, uczył go prawa XII tablic, czytania, pisania, i wprowadzał w dorosły świat. Wychowanie fizycznie polegało na hartowaniu, nauce pływania, władania bronią i jazdy konno. Zawarte w Prawie XII tablic reguły były uczone na pamięć. Edukacja domowa kończyła się w 16 roku życia i wówczas chłopiec przywdziewał togę (symbol dorosłości). Następnie przez rok zdobywał wiedzę o sprawach publicznych i państwowych w różnych urzędach. Potem następowała efebia. Po niej mógł przejść do działalności publicznej. Młody Rzymianin uczył się tego , co powinien wiedzieć dobry gospodarz. Nakazem moralnym było przestrzeganie prawa XII tablic.
Wychowanie rycerskie: Modelem wychowania w średniowieczu stało się wychowanie rycerskie. Rycerzem mógł zostać tylko ten wojownik, który był
1783-1794 zaznaczony regresem jej działalności. KEN w miejsce łaciny wprowadziła język polski jako wykładowy dla wszystkich przedmiotów. Przejęła nadzór nad wszystkimi typami szkół i kierowała wychowaniem publicznym dzieci i młodzieży w oparciu o fundusz edukacyjny (dochody i kapitały skasowanego zakonu jezuitów), stworzyła system wzajemnych powiązań i podporządkowania pomiędzy szkołami akademickimi, średnimi- wydziałowymi i podwydziałowymi oraz parafialnymi, wprowadzając jednolity sposób zarządzania i program nauczania. KEN kierowała dwiema prowincjami szkolnymi (koronną litewską, obejmującą 10 wydziałów) Mnożące się przepisy i instrukcje wydawane przez komisarzy KEN skłoniły jej kierownictwo do ogłoszenia ustawy w
- (Ustawa KEN dla stanu akademickiego i na szkoły w krajach RP przepisane- pierwszy nowożytny kodeks szkolny). KEN nie popierała rozwoju szkół prywatnych poza pensjami dla dziewcząt, wypełniających przepisy Komisji i prowadzących zajęcia w języku narodowym. W marcu 1775 roku z inicjatywy KEN powstała 3-klasowa szkoła wojewódzka we Włocławku. Z polecenia KEN zreformowane zostały przez H. Kołątaja i Marcina Poczobuta Odlanickiego obydwa uniwersytety otrzymując nazwę Szkół Głównych Koronnej i Wielkiego Księstwa Litewskiego. KEN postanowiła z Akademii Krakowskiej stworzyć nie tylko ośrodek naukowy, ale także miejsce kształcenia nauczycieli. Ustawa KEN z 1783r. podporządkowała sobie finansowo i merytorycznie uczelnie. Określiła dokładnie zasady organizacyjne uczelni, powoływania władz oraz prawa i obowiązki profesorów. Zlikwidowano średniowieczną dwupoziomowość uczelni, a także dominacje w nich wydziałów teologicznych. Zamiast dawnych fakultetów wprowadzono dwa kolegia, zrzeszające na równych prawach włączone do nich katedry. Kolegium fizyczne obejmowało nauki matematyczno przyrodnicze i medycynę, a kolegium moralne nauki prawne, językowo- humanistyczne i teologię. W 1775 r. KEN wydała własne podręczniki i w tym celu powołała 23-osobowe Towarzystwo Ksiąg Elementarnych na czele z Ignacym Potockim. Największą nowością w czasach KEN było zagwarantowanie rangi stanu nauczycielskiego, nazwanego akademickim. Przepis ustawy gwarantował wszystkim nauczycielom obszerną autonomię, pensję oraz emeryturę w wysokości 2/3 pensji po 20 latach pracy. Jej kolejny przewodniczący prymas Michał Poniatowski własnym kosztem założył 2 szkoły przygotowujące do zawodu nauczycieli do szkół parafialnych (Kielce i Łowicz). KEN kładła duży nacisk na wychowanie moralne. Ideałem wychowawczym szkół średnich miał być ziemianin jako człowiek rozumny, dobry gospodarz, obywatel , mąż i ojciec. W ostatnim okresie działalności KEN do głosu doszły siły krytykujące jej dorobek, zarzucając nowej szkole deprecjację łaciny. KEN wykształciła nowe grono działaczy oświatowych , podejmujących trud
tworzenia nowoczesnego szkolnictwa polskiego XIX w. Dokonała zeświecczenia szkoły, podporządkowując wychowanie młodzieży państwu.
Historiografia historii dziejów edukacji.
W XIX wieku zainteresowania dziejami praktyki pedagogicznej na gruncie polskim rozwijały się we wszystkich zaborach. W 1842 r. pierwszą syntezę powszechnych dziejów wychowania pt. Chowanna przygotował Bolesław Trentowski. W latach 1849-1852 r. wyszło czterotomowe dzieło Józefa Łukaszewicza pt. Historia szkół w Koronie i Wielkim Księstwie Litewskim. Znacznie lepsze warunki do badań naukowych, w tym także nad dziejami wychowania, były w zaborze austriackim, gdzie w 1876 r. z inicjatywy Józefa Szujskiego powołano Komisję do Dziejów Literatury i Oświaty w Polsce. Komisja współpracowała z uniwersytetami w Krakowie i Wilnie. Przed I wojną światową rozpoczęli, a po jej zakończeniu kontynuowali, historycy dziejów wychowania: Stanisław Kot, Helena Orsza-Radlińska, Stanisław Łempicki, J. Lewicki i Z. Kukulski. W 1919 r. Ministerstwo WRiOP powołało Komisję do Badania Dziejów Wychowania i Szkolnictwa w Polsce, która swoje prace prowadziła do 1929 r. Potem jej zamierzenia kontynuowały dwie inne komisje, usytuowane w Krakowie Komisja Historyczna Naukowego Towarzystwa Pedagogicznego oraz Komisja do Dziejów Oświaty i Szkolnictwa przy Polskiej Akademii Umiejętności. Efektem ich prac było wydanie kilka tomów prac monograficznych dotyczących dziejów oświaty. Jednocześnie w ówczesnych ośrodkach akademickich powstawały katedry historyczno-oświatowe: w Poznaniu Wilnie i we Lwowie W drugim dziesięcioleciu niepodległej Polski ukształtowały się trzy ośrodki badań na dziejami oświaty w Polsce: Kraków, Lwów i Warszawa. Pierwszeństwo uzyskała Katedra Historii Kultury Uniwersytetu Jagiellońskiego, kierowana w latach 1920-193 przez prof. Stanisława Kota. W ośrodku warszawskim badania naukowe nad dziejami oświaty organizowała Helena Radlińska. W 1938 r. ukazała się książka Bogdana Nawroczyńskiego pt. Polska myśl pedagogiczna. Poza wymienionymi ośrodkami naukowymi studia nad dziejami wychowania podejmowały także: Katolicki Uniwersytet Lubelski Uniwersytet w Poznaniu Uniwersytet Wileński .Prężnie rozwijająca się historia wychowania w dwudziestoleciu międzywojennym została przerwana wraz z wybuchem II wojny światowej. Naukowcy w większości stracili swoje warsztaty naukowe, a szereg zasobów archiwalnych dotyczących dziejów oświaty zostało zniszczonych. Zniszczeń materialnych dopełniły straty ludzkie; wielu uczonych i badawczy poniosło śmierć. Po zakończeniu wojny prace badawcze i popularyzatorskie nad dziejami wychowania wznowił ośrodek krakowski, gdzie z inicjatywy Komisji do Badania Dziejów Oświaty i Wychowania Związku Nauczycielstwa Polskiego powołano czasopismo
(Warszawa 1964), obejmujący jednak okres do końca XIX wieku. W latach 1965-1967 ukazała się dwutomowa Historia wychowania pod redakcją Łukasza Kurdybachy. Nadto w 1967 r. Ł. Kurdybacha nakładem Naszej Księgarni wydał Tysiąclecie polskiej oświaty. W następnych latach pojawiły się kolejne podręczniki akademickie z historii wychowania: Wandy Bobrowskiej-Nowak, Historia wychowania przedszkolnego (Warszawa 1978), Ryszarda Wroczyńskiego, Powszechne dzieje wychowania fizycznego i sportu (1979), dwutomowa Historia wychowania wiek XX, pod redakcją Józefa Miąso (1980); Ryszarda Wroczyńskiego, Dzieje oświaty polskiej (1983, t. 2 1987, wyd. 2 - 1996); Józefa Krasuskiego, Historia wychowania (1985); Stefana Możdżenia, Zarys historii wychowania, cz. 1-3 (199-1995); Jana Hellwiga, Historia wychowania (1994); Teresy Hejnickiej-Bezwińskiej, Zarys historii wychowania (1944-1989). Oświata i pedagogika pomiędzy dwoma kryzysami (1996), Kamili Mrozowskiej, Zarys dziejów wychowania w Polsce od XI do XX wieku (1998); Władysławy Szulakiewicz, Historia wychowania w Polsce 1918-1939 (2000); Kaliny Bartnickiej i Ireny Szybiak, Zarys historii wychowania (2001), Stanisława Litaka, Historia wychowania, t. 1: Do rewolucji francuskiej (2004), Jana Drausa i Ryszarda Terleckiego, Historia wychowania, t. 2: Wiek XIX i XX (2006), Mirosława Krajewskiego, Historia wychowania i myśli pedagogicznej. Zarys wykładu (2006), Mariana Pawlaka, Zarys dziejów oświaty (2007) i inne. W 2008 r. Towarzystwo Historii Edukacji przygotowało obszerny Słownik biograficzny polskiej historii wychowania pod redakcją Andrzeja Meissnera i Władysławy Szulakiewicz.
7 wybitnych przedstawicieli myśli pedagogicznej.
A. starożytność : Sokrates (470-399 p.n.e.) grecki filozof i nauczyciel. Zajmował się tylko człowiekiem podobnie jak sofiści, widząc w nim jedynie to, co uważał za najważniejsze i cnotliwe. Uważał, że ludzie powinni poznać prawdziwe dobro i nie używać siły majątku i zdrowia w niewłaściwym celu. Nauczanie jego zdaniem powinno prowadzić do transcedentalnej prawdy i sposobów indywidualnych technik słownego pokonywania przeciwnika. O wykształceniu jego zdaniem decyduje nie tyle zasób wiedzy ile metoda jej zdobywania. Słynął z indywidualnego nauczania ateńskiej młodzieży,kładąc w dyskusjach nacisk na samodzielność i precyzję myślenia. Sposób poznania pojęć przez dyskusję nazywał dialektyka. Metoda sokratyczna polegała na kształceniu samodzielnego i krytycznego myślenia. Uczył zawsze tylko tego co prawdziwe. Wychowanie moralne jego zdaniem ma polegać na wychowaniu intelektualnym.
B. średniowiecze: św. Tomasz z Akwinu. Włoski teolog i scholastyk, twórca tomizmu i doktor Kościoła. Zastosował arystotelesowski model nauki: naukowe jest to co posiada charakter wniosku z prawdziwych sądów. W swoich poglądach pedagogicznych zachęcał do rozwijania aktywności badawczej i nawiązania ścisłej współpracy między nauczycielem a uczniem. Położył duże zasługi na polu dydaktyki uniwersyteckiej ,określając metody kształcenia, tj. wykład i dysputę rozumianą jako rodzaj ćwiczeń.
C.odrodzenie: Erazm z Rotterdamu filozof holenderski ,humanisty i jeden z największych uczonych odrodzenia, nazywany niekiedy księciem humanistów. Był zwolennikiem kształcenia religijno moralnego. Przyznawał prawo do kształcenia wszystkim ,niezależnie od stanu majątkowego, pochodzenia czy płci. Nauka szkolna powinna opierać się na językach klasycznych. Od samego początku dziecko powinno się uczyć gramatyki łacińskiej i greckiej. Nauczanie języków powinno być wzmocnione historią , geografią , matematyką. Idea kształcenia Erazma ograniczała się zatem do wiedzy formalnej i umiejętności językowo - literackich, zawężonych do łaciny i greki. Podkreślał znaczenie wychowania publicznego i roli ojca w ogólnym wychowaniu dzieci. W pracy pt. o wytworności obyczajów chłopięcych (1530) przedłożył swoisty kodeks ucywilizowanego zachowania.Zachęcał do nauczania dzieci dobrego wychowania, higieny i serdeczności wobec innych. Lekcje wg Erazma powinny być krótkie , łatwe i przeplatane zabawą. Bardzo ostrej krytyce poddał średniowieczną szkołę, zarzucając nauczycielom stosowanie różnego rodzaju szykan i kar cielesnych.
D. Oświecenie: Jan Amos Komeński - duchowny ewangelicki, pedagog czeski, reformator szkolnictwa i twórca nowożytnej pedagogiki. Jego projektowi naprawa ludzkich rzeczy miała służyć między innymi edukacja rozumiana jako pampedia, tzn. teoria powszechnego kształcenia całego rodzaju ludzkiego. Wzorując się na poglądach F. Bacona, punktem wyjścia w nauczaniu uczynił pogląd zmysłowy. Zyskał miano ojca realizmu w dydaktyce , przenosząc ośrodek pracy szkolnej z nauczania pamięciowego na podgląd zmysłowy. Cały proces dydaktyczny oparł na istnieniu 4 okresów w życiu człowieka i nauczanie podzieli na 4 etapy: wychowanie domowe(szkoła macierzysta 1-roku zycia) szkoła elementarna (szkoła języka ojczystego 7-12) szkoła łacińska (gimnazjum 13-18) uniwersytet (19-24). Sformułował nowe pojęcie encyklopedyzmu dydaktycznego oraz zasady poglądowości w nauczaniu. Stworzył od podstaw system klasowo lekcyjny, gdzie nauka miała polegać na współdziałaniu umysłu, mowy i ręki. Zalecał proces
G. XX wiek: Maria Montessori : włoska lekarka ,pedagog, twórczyni systemu wychowania przedszkolnego noszącego jej nazwisko. W 1907 roku założyła w Rzymie pierwszy dom dziecka, stanowiący rodzaj placówki wychowania przedszkolnego, gdzie zastosowała swoją metodę naturalizmu pedagogicznego. Uważała że dzieciństwo stanowi niezwykle ważny okres w rozwoju osobowości każdej jednostki.Rozwój biologiczny dziecka miał iść w parze z rozwojem umysłowym. Odrzucała tradycyjne wychowanie w klasie. Kształciła dzieci dostarczając im konkretne materiały i przedmioty aranżując sytuację sprzyjające zdobywaniu wiedzy i umiejętności. Dużą role przywiązywała do inicjatywy i samo ukierunkowania, a kluczem jej systemu było samokształcenie. Nauczycielom i rodzicom wyznaczała rolę zapewniania i demonstrowania aparatu dydaktycznego oraz właściwej organizacji otoczenia. W procesie nauczania nauczyciel miał pozostawiać niejako w tle , pozostawiając inicjatywę dziecku.7. filozofie greccy o wychowaniu i szkole.Filozofowie greccy inaczej sofiści uważali że nauka dialektyki i cała szkoła retoryki skupiona była nie tyle na wygłaszaniu mów , ale przede wszystkim na zaopatrzeniu ich w stosowną treść i pełną argumentację. Stąd ich działanie polegało przede wszystkim na kształceniu młodzieży w kierunku formalnym , rozróżnianiu tego co prawdziwe, a co fałszywe. Równocześnie sofiści uczyli kosmologii, mitologii, biografistyki oraz historii kultury. Rozwinęli erystykę (sztuka prowadzenia sporów). Dzięki nim wyodrębniono artes liberales (sztuki wyzwolone). Sokrates słynął z indywidualnego nauczania ateńskiej młodzieży, kładąc w dyskusjach nacisk na samodzielność i precyzję myślenia. Metoda sokratyczna polegała na kształceniu samodzielnego i krytycznego myślenia. Uczył zawsze tego co prawdziwe. Wychowanie moralne jego zdaniem ma polegać na wychowaniu intelektualnym. Odrzucał głoszoną przez sofistów teorię względności prawdy , dobra i sprawiedliwości. Jego nawy butniejszym uczniem był Platon. W 397 r. p.n.e. w ateńskim gaju Akademosa założył pierwszą szkołę filozoficzną zwaną Akademią Platońską, która przetrwała ponad 9 wieków. miała ona być miejscem systematycznych studiów i badań filozoficznych. Biorąc za wzór ideę spartańskiego wychowania obywatelskiego, kładł nacisk na wszechstronne wychowanie obywateli: wychowanie fizyczne, umysłowe i moralne. System wychowawczy Platona został dostosowany do koncepcji społeczno politycznej. Był zwolennikiem jednolitego wychowania chłopców. Trzeci stan powołany do roli żywicielskiej, nie potrzebował jego zdaniem specjalnego wychowania swoich synów. Nauka szkolna (od 10 roku życia) była obowiązkowa. Uczono czytania i pisania oraz liczenia. Do edukacji dopuszczał dziewczęta. Platon po raz pierwszy uświadomił związek jaki powinien istnieć pomiędzy pedagogiką a polityką.
W jego pojęciu pedagogika ma służyć polityce, całemu społeczeństwu i państwu. Arystoteles ze Stagiry mimo ,że pozostawał przez 20 lat w Akademii Platońskiej ,to w 355 roku założył konkurencyjną szkołę w Likejonie. Uznawany za twórcę pierwszej systematycznej psychologii i prekursora psychologii porównawczej. W sprawie wychowania uważał , że szkoła powinna być publiczna, obowiązkowa i prowadzona przez państwo. Państwu powinno zależeć na starannym wykształceniu obywateli, by mogli zastąpić rządzących. W przeciwieństwie do swojego mistrza Platona uważał , że dziecko do 7 roku życia powinno wychowywać się w rodzinie. Do 5 roku życia nie dopuszczalna jest żadna nauka , a jedynym zajęciem ma być dobra zabawa w miłej atmosferze domu rodzinnego. Należną uwagę poświęcał wychowaniu moralnemu , jednak nie wierzył , aby cnotę można zaszczepić drogą czysto intelektualnego oddziaływania. Charakter i wola są czymś innym od inteligencji, a wiedza sama nie dyktuje zasad i norm postępowania. Arystoteles stworzył nową teorię dydaktyczno psychologiczną, łącznie z ustaleniem procesu dydaktycznego. Był zwolennikiem poznania zmysłowego. Trzy stadia uczenia się (poznanie umysłowe, zapamiętywanie, wewnętrzne przetwarzanie wrażeń) są dla Arystotelesa podstawą teorii nauczania która polega na : przedstawieniu uczniowi odpowiednio dobranego materiału , zapamiętywaniu poprzez częste powtarzanie , które porównywał do wyciskania pieczęcie , przy czym zdolność zapamiętywania nie musi iść w parze ze zdolnością przypominania sobie wcześniej utrwalonego materiału. Okres nauki od 7 roku życia dzielił na 2 siedmiolecia pod kierownictwem państwa w szkole publicznej. W pierwszym okresie proponował wychowanie elementarne i muzyczne. W dziele Poetyka poezję porównywał do historii, stwierdzając ,że jest ona bardziej filozoficzna niż historia. Arystoteles wsparł działalność nauczycielską poprzez opracowanie podręczników naukowych dla wielu dziedzin wiedzy oraz zawartymi w Polityce praktycznymi wskazówkami wychowawczymi.
wychowanie chrześcijańskie: W przeciwieństwie do ideałów grecko rzymskich życie człowieka miało być tylko pielgrzymką ku lepszej przyszłości. Chrześcijaństwo zaczęło więc kształtować inny wzór osobowy, przede wszystkim usunięto wszelką myśl o wychowaniu ciała i przyjęcie kierunku ascetycznego. Celem wychowania miała być pobożność i poświęcenie się dla Boga. Normą moralna było wychowanie w cnotach i pobożności. Pokora i posłuszeństwo były ważniejsze od wszechstronnego rozwoju człowieka. Celem wychowania były wartości moralne, które wyraźnie górowały nad kształceniem intelektu. W myśl zasady pielęgnowania cudzego życia i pielęgnowania duszy, odrzucono pogański zwyczaj uśmiercania dzieci słabiej rozwiniętych fizycznie, gorliwie troszcząc się o duszę każdego dziecka.
Opierał się na założeniu ,że poszczególne nauki wzajemnie się uzupełniają i tworzą władzę ogólną. Niebawem stał się placówką państwową, jednak wyposażoną w samorząd uczelniany, z zapewnieniem samodzielności i wolności badań. Akademia Wileńska założona w 1578 roku w Wilnie. Zadaniem Akademii była z jednej strony misja cywilizacyjna wobec Litwy, z drugiej zaś walka z prądami reformacji, stąd główny nacisk położono na studia humanistyczne, filozoficzne i teologiczne. Miała charakter humanistyczny i przygotowywała głównie duchownych. szczyt swojego rozkwitu przeżyła w XVIII wieku i w pierwszej Połowie XIX wieku, w XIX wieku już jako uniwersytet.
słynne polskie gimnazja ich założyciele i poziom kształcenia.
Gimnazjum Humanistyczne Jana Struma: Jan Strum założył je w 1536 roku w Strasburgu. Była to placówka o kierunku filologiczno retorycznym. Stało się ono wzorem dla wielu szkół humanistycznych. Ideałem wychowawczym gimnazjum był mądry, dobry obywatel, urzędnik i działacz polityczny a jednocześnie wymowny chrześcijanin. Program gimnazjum oparto na zmodyfikowanym kursie trivium i quadrivium. Uczeń miał przejść w tej szkole solidny kurs języka łacińskiego, a także podstawy greki i języka hebrajskiego. W szczególności zwracano uwagę na piękną wymowę po łacinie, stąd w szkoła tego typu nastąpił prawie triumfalny powrót retoryki według wzorów Cycerońskich. Wiedzę rzeczową czerpano z dzieł Cycerona, Wergiliusza, Horacego, Arystotelesa, Platona. Program gimnazjum uzupełniono o elementy arytmetyki, geometrii z astrologią i muzyki. Całość wychowania podporządkowano wdrażaniu do praktyk religijnych , stąd szkoła Struma miała charakter filologiczno językowy połączony z wychowaniem chrześcijańskim. Najważniejszą jednak zdobyczą gimnazjum było wprowadzenie do niego systemu klasowo- lekcyjnego i egzaminów promocyjnych. Materiał nauczania podzielono naklasy : 10 klas w wersji rozbudowanej i 5 w skróconej. Wiedzę przekazywano uczniom stopniowo w ściśle ustalonych ramach czasowych. Duża uwagę zwracano na utrwalanie wiedzy poprzez zapisywanie najważniejszych zwrotów , słówek w specjalnych dzienniczkach. Strumowi przypisano znaną sentencję Repetito Est mater studiorum (powtarzanie jest matką wiedzy). Program szkoły uzupełnianybył przez akademickie kursy dodatkowe.
Gimnazjum Humanistyczne w Pińczowie założone przez Jana Łaskiego, od samego początku reprezentowało wysoki poziom kształcenia. W szkole język polski stosowany był jako język pomocniczy, służąc do nauki religii i tłumaczenia tekstów łacińskich. Najważniejszą pozycje w programie odgrywała łacina klasyczna, jednak główny nacisk położono na układanie
mów i listów, a nie pamięciowe przyswajanie reguł gramatycznych. Szkoła pińczowska była wzorowo zorganizowana. Istniał tam podział na klasy w zależności od zaawansowania w nauce. Ściśle określono plan i program szkoły : rozkład nauki w tygodniu, dni wolne, wykaz lektur i podręczników do każdej klasy, a także wysokość wnoszonych opłat. Program szkolny uzupełniany był codziennym nauczaniem religii, kazaniami oraz niedzielnymi rozważaniami Pisma św.Akademia Rakowska powstała w 1602 roku w Rakowie koło Szydłowca , powstała szkoła średnia. Była ona 5-letim gimnazjum humanistycznym i podlegała wybranym przez arian polskich scholarom , tzn .kuratorom. Podstawą edukacji była teologia. W programie obok łaciny, języka francuskiego, retoryki ,greki i etyki poważne miejsce zajmowały nauki przyrodnicze. Duże znaczenie przywiązywano do arytmetyki, geometrii i trygonometrii. Fundamentem całego procesu nauczania uczyniono etykę, kształtując u wychowanków przekonanie o zgodności wiary z postępowaniem w życiu rodzinnym i publicznym. W semestrach wyższych nauczano także biologii, historii, ekonomii i działania publicznego. Szkoła szerzyła ideę tolerancji religijnej, kształciła się tam młodzież protestancka i katolicka. Uważano, że jej religia jest prywatną sprawą każdego człowieka. Szkoła słynęła z zastosowania zasad świadomej dyscypliny. W wychowaniu zwracano uwagę na wygląd zewnętrzny wychowanków, harmonijne współżycie w grupie, wyrabianie i stosowanie właściwych manier w codziennym zachowaniu.
Gdańskie Gimnazjum Akademickie wzorowane na gimnazjum Struma, rozpoczęło swoją działalność w 1558 roku pod kierownictwem Jan Hoppego. Program szkoły obejmował lekturę dzieł pisarzy antycznych oraz pism z różnych dziedzin wiedzy. Kolejni rektorzy szkoły wzbogacili jej program kolejnymi przedmiotami : muzyką, astronomią, geografią, etyką a nawet elementami medycyny. W 1580 roku Jakub Fabricius zreformował strukturę szkoły, dodając do 4 istniejących klas dwie kolejne o charakterze akademickim. Do programu gimnazjum wprowadzono teorię heliocentryczną M. Kopernika, a także naukę obliczeń związanych z wprowadzeniem kalendarza gregoriańskiego. Przedmiotem nauczania inicjatorzy gimnazjum uczynili język polski a do kanonu lektur wprowadzono także polskie dzieła
dzieje polskiego skautingu
W Polsce prekursorem skautingu był Andrzej Małkowski, uważany za twórcę polskiej odmiany skautingu. Współcześnie skautingiem określa się wszystkie organizacje skautowe zrzeszające chłopców i dziewczęta, pracujące metodą skautową.
Szkolnictwo wyższe w starożytności i we wczesnym średniowieczu (od Akademii Platońskiego do Szkoły Pałacowej.Akademia Platońska założona przez Platona w 397 r. p.n.e. w ateńskim gaju Akademosa , była pierwszą szkoła filozoficzną która przetrwała ponad 9 wieków. Była miejscem systematycznych studiów i badań filozoficznych. Do pierwszych członków Akademii należeli także pierwsi badacze przekroju stożka, autor proporcji wyłożonej oraz twórca metody obliczania objętości figur.Szkoła retoryczna absolwenci byli przygotowywani do zawodu prawniczego lub innych zajęć publicznych. Nauka w tym typie szkoły trwała 2-3 lata. Nauczycielem i kierownikiem tej szkoły był retor. Program obejmował głównie opanowanie konstruowania przemówień, reguł postępowania oraz przepisów regulujących stosunki społeczne w Rzymie. Słuchacze tej szkoły musieli umieć przygotować i wygłosić przemówienie zgodnie z zasadami sztuki retorycznej.Ateneum założone przez Publiusa Adiusa Hadriana, urządził tam sale wykładową dla opłacanych ze skarbu cesarskiego filozofów, retorów i prawników. Szkoły katedralne organizowane na początku przez biskupa, który z biegiem czasu przekazywał ich prowadzenie scholastykowi. Program tych szkół był znacznie obszerniejszy od szkół przyklasztornych. Obok scholastyka ważna osobą był retor, uczący pierwotnie tylko przedmiotów z kanonu trivium, a potem quadrivium .Szkoła Pałacowa - W 774 r. Karol Wielki sprowadził gramatystów: Piotra z Pizy, Pawlina z Akwilei. W 782 r. z Włoch diakona Pawla i Alkwina. Przy ich pomocy zorganizował szkołę pałacowa, której kierownikiem był Alkwin. Uczniowie tej szkoły to byli sami jej założyciele: żona K. Wielkiego, synowie i córki, liczni krewni oraz synowie najważniejszych urzędników mających w przyszłości objąć wysokie godności świeckie i kościelne. PROGRAM tej szkoły oprócz siedmiu sztuk wyzwolonych obejmował także umiejętność redagowania dokumentów państwowych oraz zarządzeń cesarskich. Szkoła pałacowa kładła duży nacisk na astronomie i przedmioty matematyczne; nauczano w niej architektury oraz medycyny. W ten sposób K. Wielki pragnął zmienić ciemnotę swoich czasów. Program szkoły pokrywał się częściowo ze studiami uniwersyteckimi; na swoim dworze utrzymywał także szkołę elementarną.
Słynne kobiety twórczynie modeli wychowania
Maria Montessori (1870 -1952)- pierwsza kobieta-lekarz we Włoszech, studiowała w latach 1892-1896.Stworzyła system wychowania dzieci w wieku przedszkolnym, nazwany później metodą Montessori. Metoda ta kładzie nacisk na swobodny rozwój dzieci. Przeciwstawia się systemowi szkolnemu, tłumiącemu aktywność dzieci, którego symbolem była dla Marii Montessori "szkolna ławka". Montessori uważała, że głównym zadaniem
pedagogiki jest wspieranie spontaniczności i twórczości dzieci, umożliwianie im wszechstronnego rozwoju fizycznego, duchowego, kulturowego i społecznego. W 1907 otworzyła przedszkole Casa Dei Bambini - Dom Dziecięcy.
Dr. Maria Łopatkowa- ur. W styczniu 1927r. w Radziejowicach, pedagog, studiowała w latach 1958-1952 na Uniwersytecie Łódzkim filologię polską, w 1968 roku uzyskała promocje doktorską na Uniwersytecie Warszawskim. Pracowała jako nauczycielka w latach 1947-1969 w szkole podstawowej w Ołtarzewie. Prowadziła amatorki zespół teatralny i ognisko przedszkolne. W latach 1969- 1971 była redaktorem naczelnym Przyjaciela Dziecka. Uczestniczyła w pracach eksperymentalnego warszawskiego Zespołu Ognisk Wychowawczych. Działacz oświatowy, rzecznik i obrońca praw dziecka w Polsce. Dzięki Marii Łopatkowej powstaje nowy nurt : Pedagogika serca. Twierdzi ona, że rozwój uczuć moralnych dziecka zaczyna się już, gdy niemowlę uzewnętrznia swe pragnienia wrzaskiem czy chęcią gryzienia. Emocjonalna więź dziecka z matką utrwalała się bardziej w absurdalnym obcowaniu na zasadzie wzajemnego odczuwania siebie, aniżeli na wzajemnym rozumieniu. Ważny jest tu związek między sferą psychiczną i fizyczną dziecka a suwerennością jego osoby. Bez empatycznej i naturalnej więzi między dzieckiem a jego rodzicem nie jest możliwe ani jego aktualne i przyszłe zdrowie psychiczne, ani rozwój jego zdolności do kochania. Miłość nie rodzi się w próżni, toteż może być w swoim środowisku zablokowana czy wyparta. Wychowanie ma obowiązek badania i zapobiegania wszystkiemu, co sprzyja agresji i jej rozwojowi w formowaniu się postaw ludzkich.
Barbara Wilgocka Okoń (1927)- pedagog i psycholog. Od 1978 prof. Uniwersytetu Warszawskiego, od 1981 kierownik Katedry Edukacji Początkowej. Od 1979 prowadzi ogólnopolskie seminarium na temat problemów edukacji przedszkolno początkowej. W kręgu zainteresowań pozostają dydaktyka ogólna, zwłaszcza na szczeblu elementarnym. Jest autorką testu dojrzałości szkolnej.
polskie czasopisma pedagogiczne XIX i XX wieku.
Lata 1945- Ogólno pedagogiczne: Kwartalnik pedagogiczny , Głos Nauczycielski, Oswiata i wychowanie , Nauczyciel i wychowanie, Nowa Szkoła, Ruch pedagogiczny, Chowanna, Przegląd Historyczno Oświatowy
Budynek mieszkalny przeznaczony dla uczącej się młodzieży, dom wspólnie żyjących studentów. Album - w wyższej uczelni (także na uniwersytetach średniowiecznych) księga do której w kolejności przyjęcia wpisywaniu są wszyscy przyjmowani studenci Doktor - (łac. doctor , mistrz) w średniowiecznym uniwersytecie tytuł nadawany absolwentom teologii, medycyny, prawa i najwyższy stopień naukowy, stopień naukowy wyższy od tytułu magistra, a niższy od doktora habilitowanego, nadawny przez uprawnioną do tego uczelnię wyższą lub instytut naukowy po napisaniu pracy doktorskiej, zdaniu odpowiednich egzaminów i jej publicznej obronie. Dzień Młodzianków - uroczystość w szkołach średniowiecznych dla upamiętnienia dziatek wymordowanych przez Heroda po narodzeniu Chrystusa, obchodzona w dniu 28 grudnia jako święto radości. Immatrykulacja - wpisanie na listę studentów wyższej uczelni, poprzedzone złożeniem ślubowania pierwsze immatrykulacje prowadzone były na najstarszym uniwersytecie w europie Bolońskim. Juwenalia - łac. iuvenalis młodzieńczy ,młody) w starożytnym Rzymie igrzyska teatralne wprowadzone przez cesarza Nerona w 59 r. święto żaków obchodzone już na uniwersytetach średniowiecznych. Otrzęsiny zwyczaj znany już w starożytnej szkole stosowany także w średniowieczu, przyjęcia do grupy żaków. Stosowany również na odrodzonym w 1400 roku Uniwersytecie Jagiellońskim, zakazany przejściowo w 1511r. Uniwersytet - najstarszy i podstawowy typ europejskiej wielowydziałowej uczelni szkoła wyższa kształcąca absolwentów szkół średnich na wielu wydziałach, mająca prawo do nadawania stopni naukowych.
XIX i XX wieczne ustawy oświatowe w Polsce.
Ustrój szkolnictwa wyższego po październiku 56 roku regulowała ustawa z 1958 roku. Określala ona typy uczelni wyższych: uniwersytety,politechniki, akademie oraz wyższe szkoły. Ustawa o rozwoju systemu oświaty i wychowania z 15 lipca 1961 roku. Uchwalona przez sejm objęła wszystkie typy szkół wyższych.Ustawa zlikwidowała 11-letnią jednolitą szkołe ogólnokształcącą, wprowadzając na jej miejsce 8-letnią obowiązkową szkołę podstawową i 4- letnie liceum. 26 stycznia 1982 sejm przyjął ustawę Karta Nauczyciela. Ustawa miałą być jedną z planowego pakietu, stanowiącego spójność ustrojowo- prawną podstaw funkcjonowania systemu oświaty w Polsce. W dniu 4 maja 1982 roku uchwalono natomiast Ustawę o szkolnictwie wyższym. Ustawa o systemie oświaty z 7 września 1991 roku: przywróciła rozgraniczenie szkoły i placówki publicznej i niepublicznej. Szkoły i placówki za wyjątkiem
pewnych ograniczeń mogły dotąd zakladać :jednostki samorządu terytorialnego , osoby prawne, osoby fizyczne. Na podstawie Ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 o Radzie Mimnistrów , Rozporządzeniem Rady Mimnistrów z dnia 31 października 2005 zniesiono dotychczasowe Ministerstwo Edukacji Narodowej oraz Ministerstwo Nauki i Informatyzacji z tym samym dniem utworzone zostało nowe Ministerstwo Edukacji i Nauki. W ustawie z dnia 26 stycznia 1982 Karta Nauczyciela dodano nowy rozdział 3a: Awans zawodowy nauczycieli. W art. 9a w tym rozdziale ustalono stopnie zawodowe nauczycieli: stażysta, kontraktowy, mianowany, dyplomowany.System szkolnictwa wyższego w Polsce po 1990 roku opierał się na 4 zasadniczych ustawach: USTAWA Z 12 WRZEŚNIA 1990 ROKU O SZKOLNICTWIE WYŻSZYM, USTAWA Z DNIA 14 MARCA 2003 ROKU O STOPNIACH NAUKOWYCH I TYTULE NAUKOWYM ORAZ STOPNIACH I TYTULE W ZAKRESIE SZTUKI, USTAWA Z 1991 ROKU O POWOŁANIU KOMIETU BADAŃ NAUKOWYCH , USTAWA Z 1997 O WYŻSZYCH SZKOŁACH ZAWODOWYCH, ważne były także trzy inne ustawy : Ustawa z dnia 17 lipca 1998 o pozyczkach i kredytach studenckich, Ustawa z dnia 8 października 2004 o zasadach finansowania nauki oraz Ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej.
Dyscypliny pedagogiki i dzieje ich powstania : -pedagogika ogólna - (ujmuje człowieka jako funkcjonalną całość) -teoria wychowania - (moralnego, społecznego, fizycznego, estetycznego) -dydaktyka (ogólna i szczegółowa) - (teoria kształcenia) -pedagogika specjalna (surdopedagogika, tyflopedagogika, oligofrenopedagogika, pedagogika terapeutyczna, pedagogika resocjalizacyjna) -andragogika - (teoria oświaty dorosłych); -pedeutologia - (nauka dotycząca nauczyciela); -teoria systemów oświatowych -pedagogika porównawcza - (analiza systemów oświatowych różnych krajów w powiązaniu z ich społecznym i ekonomicznym rozwojem), -pedagogika społeczna - (zajmująca się problematyka środowiskowych uwarunkowań procesów wychowania) -pedagogika kształcenia zawodowego
Tajne nauczanie na ziemiach polskich w XIX i XX wieku
Na terenach włączonych do Rzeszy zamknięto polskie szkoły. Dekret zakazywał prowadzenia jakiegokolwiek nauczania. W przypadku gdy Niemcy odkryli, że odbywało się nauczanie języka polskiego czy historii, zarówno uczniom jak i nauczycielowi groziło wywiezienie do obozu koncentracyjnego. Aby zniszczyć wszystko co polskie okupanci palili
