Przygotuj się do egzaminów
Zdobądź punkty
Informacje i wskazówki

Sprzedaj na Docsity

Zaloguj się Zarejestruj się

Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity

Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium

Informacje i wskazówki

Sprzedaj na Docsity

Zaloguj się Zarejestruj się

Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity

Znajdź dokumenty

Przygotuj się do egzaminów dzięki dokumentom udostępnionym na Docsity przez studentów, takich jak ty

Szukaj dokumentów Store

Najlepsze dokumenty w sprzedaży, umieszczone przez studentów, którzy ukończyli studia

Przeszukaj wszystkie materiały do nauki

Docsity AINEW

Streszczaj swoje dokumenty, zadawaj im pytania, przekształcaj je w quizy i mapy myśl

Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium

Udostępniaj dokumenty

20 Punktów

Za każdy zamieszczony dokument

Wszystkie sposoby na zdobycie darmowych punktów

Zdobądź punkty już teraz

Wybierz plan Premium z odpowiednią dla Ciebie ilością punktów

Możliwości studiowania

Wybierz swój przyszły program studiów

Dotrzyj do najlepszych uniwersytetów na świecie już teraz. Szukaj wśród tysięcy uczelni i oficjalnych partnerów

Społeczność

Ranking uczelni

Odkryj najlepsze uniwersytety w twoim kraju, według użytkowników Docsity

Bezpłatne poradniki

Nasze e-booki ratujące uczniów i studentów!

Pobierz bezpłatnie nasze przewodniki na temat technik studiowania, metod panowania nad stresem, wskazówki do przygotowania do prac magisterskich opracowane przez wykładowców Docsity

Trzy fragmenty, trzy słowa… (etiuda leksykograficzna), Streszczenia z Sztuka

Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości imienia Księcia Kazimierza Kujawskiego z siedzibą w Inowrocławiu Sztuka

Redaktorzy Słownika polszczyzny XVI wieku są ostrożniejsi, definiując nienawidzieć jako 'bardzo nie lubić', a nienawiść jako 'silną, trwałą niechęć' 15. W ...

Typologia: Streszczenia

2022/2023

Załadowany 24.02.2023

Maciej 🇵🇱

4.8

(11)

126 dokumenty

1 / 13

Ta strona nie jest widoczna w podglądzie

Nie przegap ważnych części!

Wojciech Kajtoch

Uniwersytet

Jagielloński

Trzy fragmenty, trzy

słowa

...

(etiuda leksykograficzna)

Nic tak nie pomaga w zrozumieniu zdania,

jak

świadomość

jego kontekstu.

Stąd

też

swoje

rozważania

zacznę

od przytoczenia nieco

większego

fragmentu wywodu

Władysława

Witwickiego:

Zasada

sprzeczności.

Rozumny okazuje

się

w dyskusji ten, który prawdy szuka,

a nie tego patrzy,

żeby

sam za

każdą

cenę

był

na wierzchu, i

równocześnie

szanuje

zasadę

sprzeczności,

to

też

zawsze

się

do niej stosuje.

Cóż

mówi ta

zasada

sprzeczności?

Mówi

to,

że

z

dwóch

zdań

sprzecznych

koniecznie i nieuchronnie

jedno

musi

być

i

jest

na

pewno

fałszywe.

A kiedy dwa zdania

nazywają

się

sprzeczne? Wtedy, gdy jedno z nich

zaprzecza

właśnie

temu samemu, co drugie twierdzi. Na

przykład:

jedno zdanie

„Najwyższa

góra w Tatrach ma

więcej

niż

dwa

tysiące

metrów ponad poziom morza", i drugie:

,,Najwyższa

góra w Tatrach nie ma

więcej,

niż

dwa

tysiące

metrów ponad poziom morza".

Albo: ,,Upiory

są"

i „Upiorów nie ma" ( ...

).

Tego rodzaju pary

zdań

nazywają

się

zdaniami

sprzecznymi i

mają

to

do

siebie,

że

jedno z nich -i tylko jedno -

choć

nieraz niewiadomo,

które

właściwie

-musi

być

fałszywe.

Oba naraz prawdziwe

być

nie

mogą.

To dobrze

wiedzieć.

Bo

jeżeli

mój oponent

wygłasza

kiedyś

zdanie sprzeczne z moim

własnym,

które mi

się

dotąd

wydawało

prawdą,

i potrafi mi

wykazać,

że

jego zdanie jest

prawdziwe -wtedy odrazu

widzę,

żem

się

sam

dotąd

mylił,

że

byłem

w

błędzie

i oto,

choć

o moim zdaniu mowy nie

było

wprost,

mogę

się

teraz

błędu

pozbyć,

a to bardzo cenna rzecz.

Równie cenna,

jak

pozbyć

się

brudu, wroga, choroby czy innego

zła.

Dlatego

człowiek,

który

kocha

prawdę

a nienawidzi

błędu,

nigdy sobie uszu nie zatyka i nie zaperza

się,

gdy jego

oponent uzasadnia zdanie sprzeczne z jego dotychczasowym

poglądem.

Przeciwnie.

Słucha

ciekawie i cieszy

się,

jeżeli

swego oponenta

zwalczyć

nie potrafi. Cieszy

się,

bo oto

się

135

Dokumenty powiązane

6.WOJNA TRZYDZIESTOLETNIA 1618 -1648

WOJNA TRZYDZIESTOLETNIA

15b.wojna trzydziestoletnia

2. WOJNA TRZYDZIESTOLETNIA – NOTATKA

Hutnikiewicz, Trzy obrazy..

(1)

Początek wojny trzydziestoletniej

Trzy stany skupienia wody

Trzy ujęcia administracji - Notatki - Prawo

(1)

Trzy generacje postępowania administracyjnego a Kpa

I. Geneza wojny trzydziestoletniej (1618-1648) 1 ...

Nateżenia - trzy definicje tensora naprężenia

„Trzy pierścienie” Giovanniego Boccaccia, nowela z ...

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Trzy fragmenty, trzy słowa… (etiuda leksykograficzna) i więcej Streszczenia w PDF z Sztuka tylko na Docsity!

Wojciech Kajtoch

Uniwersytet Jagielloński

Trzy fragmenty, trzy słowa ...

(etiuda leksykograficzna)

Nic tak nie pomaga w zrozumieniu zdania, jak świadomość jego kontekstu. Stąd też

swoje rozważania zacznę od przytoczenia nieco większego fragmentu wywodu Władysława

Witwickiego:

Zasada sprzeczności. Rozumny okazuje się w dyskusji ten, który prawdy szuka,

a nie tego patrzy, żeby sam za każdą cenę był na wierzchu, i równocześnie szanuje zasadę

sprzeczności, to też zawsze się do niej stosuje. Cóż mówi ta zasada sprzeczności? Mówi

to, że z dwóch zdań sprzecznych koniecznie i nieuchronnie jedno musi być i jest na

pewno fałszywe. A kiedy dwa zdania nazywają się sprzeczne? Wtedy, gdy jedno z nich

zaprzecza właśnie temu samemu, co drugie twierdzi. Na przykład: jedno zdanie „Najwyższa

góra w Tatrach ma więcej niż dwa tysiące metrów ponad poziom morza", i drugie:

,,Najwyższa góra w Tatrach nie ma więcej, niż dwa tysiące metrów ponad poziom morza".

Albo: ,,Upiory są" i „Upiorów nie ma" ( ... ). Tego rodzaju pary zdań nazywają się zdaniami

sprzecznymi i mają to do siebie, że jedno z nich - i tylko jedno - choć nieraz niewiadomo,

które właściwie - musi być fałszywe. Oba naraz prawdziwe być nie mogą.

To dobrze wiedzieć. Bo jeżeli mój oponent wygłasza kiedyś zdanie sprzeczne z moim

własnym, które mi się dotąd wydawało prawdą, i potrafi mi wykazać, że jego zdanie jest

prawdziwe - wtedy odrazu widzę, żem się sam dotąd mylił, że byłem w błędzie i oto, choć

o moim zdaniu mowy nie było wprost, mogę się teraz błędu pozbyć, a to bardzo cenna rzecz.

Równie cenna, jak pozbyć się brudu, wroga, choroby czy innego zła. Dlatego człowiek, który

kocha prawdę a nienawidzi błędu, nigdy sobie uszu nie zatyka i nie zaperza się, gdy jego

oponent uzasadnia zdanie sprzeczne z jego dotychczasowym poglądem. Przeciwnie. Słucha

ciekawie i cieszy się, jeżeli swego oponenta zwalczyć nie potrafi. Cieszy się, bo oto się

pewnego błędu pozbywa - w myśl zasady sprzeczności. A na tym zależy mu najwięcej

(Władysław Witwicki 1938: 16-17 1 ).

Jego tematem są konsekwencje zasady sprzeczności istotne dla wyniku każdego sporu

dialektycznego, to znaczy sporu, którego celem nadrzędnym jest dla obu oponentów dotarcie

do rzeczywistej, obiektywnej prawdy. Ten z uczestników, który przekona się, że jego zdanie

tej prawdzie przeczyło, powinien z niego zrezygnować i przyznać rację przeciwnikowi, a z

pozornej (bo przecież w takim sporze nikt z przeciwników nie traci - obaj zyskują

autentyczną wiedzę) porażki wyciągnąć wniosek: skoroś się pomylił, to błąd swój uznaj i tym

sposobem zniwecz.

Ale nie tylko pojedyncze zdania mają swoje konteksty - także i poglądy. Takim kon-

tekstem powyżej prezentowanej przez Witwickiego wiary w skromność i mądrość ludzką jest

koncepcja Artura Schopenhauera, według którego „człowiek jest zły z natury" (Schopenhauer

1902: 30), odczuwa „wrodzoną ( ... ) chęć, aby zawsze mieć rację" (idem 1902: 28), bywa

próżny, gadatliwy, nieuczciwy, pragnie nie tyle dojść do prawdy, co narzucić swoją rację,

przy tym nie chodzi o przekonanie przeciwnika sporu, co o zwycięstwo w oczach słuchaczy.

To założenie doprowadziło Schopenhauera do dość miakiawelicznego wniosku: trzeba

wiedzieć, jak stosować nieuczciwe sposoby walki, umieć się uprzeć w sporze erystycznym

nawet wtedy, kiedy to o obiektywną prawdę walczymy, często nawet nie wiedząc o tym bądź

w to wątpiąc:

Ludzie gadają, zanim pomyślą; jeżeli zaś potem widzą, że twierdzenie ich było błędne

i że nie mają racji, to pragną jednak, aby się chociaż wydawało, jak gdyby było na odwrót.

Dążenie do prawdy, które bywa chyba na ogół jedynym bodźcem podczas wysuwania

pozornie słusznego twierdzenia, zostaje teraz całkowicie usunięte przez próżność; co słuszne,

ma się wydawać niesłuszne, i odwrotnie.

Jednakże nawet tę nieuczciwość, to obstawanie przy twierdzeniu, które już nam samym

wydaje się błędne, można jeszcze usprawiedliwić. Często na początku sporu jesteśmy jeszcze

przekonani o prawdziwości naszego twierdzenia: potem jednak wydaje się, że argument

naszego przeciwnika je obala; jeśli teraz damy za wygraną, to czasem później się okaże,

że jednak mieliśmy rację: dowód nasz wprawdzie był błędny, ale mógł przecież istnieć inny

słuszny dowód; po prostu właściwy argument nie wpadł nam zrazu do głowy Stąd powstaje

1 Zachowano oryginalną pisownię.

zwalczyć nie potrafi. Cieszy się, bo oto się pewnego błędu pozbywa", poczułem pewien

niepokój, że tak go określę, psychologiczno-semantyczny. Że można „kochać prawdę" - to

dla mnie jasne. I wtedy, kiedy zdobyta jest dzięki trudom poznawczego procesu, i wtedy,

kiedy ją nam zesłano - na miłość i szacunek zasługuje. Ale jakżeż można „nienawidzić

błędu", który mamy obalić (lub obalenie go zaakceptować jeśli to błąd własny?). Jak możemy

cierpliwie słuchać argumentacji związanej z jego obalaniem, jeśli nienawidzimy tego, co uwa-

żamy za błędne? Przecież obalenie twierdzenia wiąże się z uprzednią jego analizą, a nie je-

steśmy przecież skłonni analizować tego, czego nienawidzimy i wzbudza w nas wstręt.

Nienawistnik nie jest mentalnie zdolny do takich pozytywnych działań jak obiektywna analiza

ani nie potrafi takiej analizy spokojnie wysłuchać, jeśli wytyka mu błędy.

Nie, słowo „nienawidzić" 2 , jako zbyt mocne, nie powinno było paść w odniesieniu

do człowieka zdolnego do miłości (tu: miłości do prawdy) - a więc i tolerancji; takiego, który

- jak uczył Święty Paweł (1 Kor 13, 1-13), winien między innymi być cierpliwy, wspa-

niałomyślny, pozbawiony egoizmu, bezinteresowny, skromny, niepamiętliwy, ufny, silny

i optymistyczny. Przecież nienawistnicy są skłonni do małostkowości, nieufni, słabi, inte-

resowni, egoistyczni, pamiętliwi itd., nie są zdolni do miłości. Nie można być jednocześnie

zdolnym do nienawiści i do miłości, bo jeśli tylko rozumiemy te słowa dosłownie, zgodzić się

musimy, że odczuwanie miłości i nienawiści wymaga posiadania innych, przeciwstawnych

cech charakteru, hołdowania odmiennym sposobom myślenia i oceniania. Nienawistnicy

nigdy nie będą dobrotliwymi ludźmi, człowiek prawdziwie dobrotliwy nigdy nikogo czy ni-

czego nie znienawidzi.

Czyżby zatem Witwicki głosił rzecz niemożliwą? Czy ktoś, kto „kocha prawdę a nie-

nawidzi błędu", aby nie byłby charakterologicznie, emocjonalnie i umysłowo niezborną

hybrydą, heteromorficznym zlepkiem?

2 Obecnie, w słownikach Haliny Zgółkowej, Mieczysława Szymczaka, Stanisława Dubisza, Bogusława

Dunaja (dalej stosuję skróty), definiowane np.: 'Darzyć kogoś lub coś silną wrogością; żywić do kogoś lub

czegoś niechęć, odrazę nienawiść; bardzo kogoś lub czegoś nie znosić, nie cierpieć; nie tolerować kogoś lub

czegoś' (Zgól); 'czuć, żywić do kogoś lub czegoś nienawiść, odrazę, wstręt, nie cierpieć, nie znosić' (Szym),

'czuć, żywić do kogoś lub czegoś nienawiść, odrazę, wstręt; nie cierpieć, nie znosić" (Dub), 'odczuwać wrogość

w stosunku do kogoś lub czegoś, źle komuś życzyć; bardzo nie lubić kogoś lub czegoś, nie tolerować, nie

cierpieć, nie znosić' (Dun). Definicje Zgól, Dub, Dun wprowadzają jakby dwie do końca nierozdzielne odmiany

znaczenia słowa nienawidzić - mocną i lżejszą (podział ten jest - jak zobaczymy - oparty na pewnej tradycji),

ale nawet w tym drugim wypadku chodzi o emocję bardzo silną i nietolerancyjną.

Obrońcy poglądu, że miłość i nienawiść jednak mogą iść w parze, głoszą, że jest do

pomyślenia na przykład sytuacja „toksycznego związku", w którym ,,kocha się i nienawidzi".

Według mnie, jeśli kogoś „kocha się i nienawidzi", to w sumie nienawiść szybko pokona

miłość, czyli jednak w ostatecznym rozrachunku będzie się go nienawidziło. Owo ,,kocham

i nienawidzę" jest raczej metaforycznym określeniem sytuacji, w której raz odczuwamy

miłość, a raz nie. Ale w tym wypadku mówimy o braku miłości, a nie obecności nienawiści,

która jest przecież siłą aktywną.

Podkreślano tę jej cechę już od dawna. Już Słownik staropolski (dalej: Sstp)

operujący wszak językowym materiałem do XV wieku - jako pierwsze znaczenie^3 słowa

nienawidzieć podaje 'odczuwać silną wrogość połączoną ze wstrętem'; Słownik polszczyzny

XVI wieku (dalej: SXVI) - 'bardzo nie lubić'; słownik Lindego (dalej: Linde) - 'nienawiść,

gniew tajemny przeciw komu chować'; słownik warszawski (dalej: War) - 'pałać nienawiścią

( ... ) nie cierpieć, nie znosić, czuć wstręt, odrazę'; słownik wileński (dalej: Wił) - 'mieć do

kogo nienawiść; gniewać się na kogo stale i mocno; czuć odrazę, wstręt do kogo

e[wentualnie] do czego'; słownik Doroszewskiego (dalej: Dor) - 'czuć do kogo lub do czego

nienawiść, odrazę, wstręt; nie cierpieć, nie znosić'. Największe polskie słowniki historyczne^4

przede wszystkim widzą więc takie składowe odczuwania nienawiści, jak gniew, wstręt, siłę,

odrazę, stałość/trwałość, tajność.

Sama nienawiść bywa definiowana jako 'uczucie silnej wrogości połączone ze wstrę

tem i złością' (Sstp); 'silna, trwała niechęć' (SXVI); 'a) zawiść, gniew długo chowany( ... ) b)

zazdrość' (Linde); 'gniew trwały, połączony ze wstrętem, pogardą lub życzeniem złego,

złość, usposobienie wrogie' (War); ,,gniew trwały połączony ze wtrętem, pogardą, lub złoży

czeniem' (Wił); 'uczucie silnej wrogości, niechęci do kogo, czego' (Dor).

W cytowanej w tychże słownikach frazeologii odczuwanie nienawiści bywa porów-

nywane do oddechu (tchnąć nienawiścią (War)), ogarnięcia przez płomienie (pałać

nienawiścią (War, Wił)), zdolności pozbawiania życia (nienawidzić śmiertelnie (Wił)); to siła

wszechogarniająca (Nienawiść wszystko we się obraca - (Wił)), gwałtowna (gwałtowna

3 Istniały rówmez mne, w sumie notowano: ,,2. 'Lekceważyć, odczuwać niechęć, pogardę';

3. 'Prześladować'; 4. 'zazdrościć' (składnia - nienawidzieć komu co/czego)" (Sstp); ,,2. Nienawidzieć komu co

albo czego - zazdrościć" (Linde); w słowniku wileńskim - 'zazdrościć' (przenośne) (Wił). W przypadku

rzeczownika nienawiść wyróżniano: jako 2 znaczenie 'zawiść, zazdrość' (War) i jako znaczenie przenośne

'zawiść' (Wił). Począwszy jednak od słownika Doroszewskiego sytuacja się stabilizuje i upraszcza. Jak widać -

pozostaje jedno znaczenie. 4

Ze względu na wykorzystanie szerokiego, historycznego materiału zaliczam do nich także słownik Do-

roszewskiego. W swoich rozważaniach natomiast nawiasowo tylko przywołuję stan teraźniejszy, uwzględniany

w słownikach współczesnych (np. Dunaja, Zgółkowej, Dubisza, Szymczaka) - ze względu na datę publikacji

tekstu Witwickiego.

A zatem również uważa, że choć w języku staropolskim wyraz istniał (a więc i jego antonimy

i zaprzeczenia) to teraz - odmiennie niż w językach słowiańskich - pozostało jedynie niewy-

pełnione miejsce w systemie^6 •

Zanikanie nie odbyło się jednak zbyt gładko. Słownik warszawski (1900-1927) notuje

Nawidzieć/Nawidzić/Nawiedzić w znaczeniu: 'chętnie widzieć kogo, lubić, kochać, być z kim

w przyjaźni, mieć przywiązanie, sprzyjać', z przykładami: nawidzi ją bardza, tęsknić do niej

będzie; Dobrego gospodarza każdy nawidzi, chwali; Lubią go obiedwie, a ta, ta młodsza

pasjami go nawidzi - dwa ostatnie przykłady powtarzane za innymi słownikami 7 • I jeszcze

długo proces zanikania się nie zakończył, skoro uwzględniono ten wyraz i w słowniku

Doroszewskiego (t. IV, s. 1265):

nawidzieć ndk VI/a, nawidzę, nawidzą, nawidź, nawidziany daw. 'lubić kogo, sprzyjać

komu, widzieć kogo chętnie': Wesołą kompanię i brząkanie szkłem nad wszystko nawidził,

często nawet służby dla uciechy zaniedbując, SIENK. Pot. V 159. Ja pana Michała bardzo

nawidzę. KACZK. Mąż 63. Czyż nieprzyjaciół swoich nawidziłem? ( ... ) Największą u mnie

stali się ohydą ci wszyscy, którzy przeciw tobie idą. KARP. Psalmy 256. Zazdrośnik bowiem

ciska płomienie, które go czynię nie nawidzianym. Zab. XI/Jl/, 1776, s. 163. II L.

Oprócz hasła nienawidzić umieszczono odrębne nienawidzieć, które zakwalifikowano

jako przestarzałą formę nienawidzić. Przytoczono tum.in. następujące poświadczenia: Może

się to panu wyda dziwne. Nienawidzieć kogoś i szukać w nim przyjaźni; O ile młodego

Gustawa lubiano i ceniono, o tyle nienawidzianą była jego matka. W ich świetle trudno się

zgodzić z tezą, że nienawidzieć jest przestarzałą formą nienawidzić, gdyż wtedy oba te wy-

6 Edward Polański w Zasadach pisowni i interpunkcji umieszczonych w Nowym słowniku ortograficznym

PWN (1998 roku na s. LXIV) uznaje nienawidzić, niedomagać, niedowidzieć za ortograficzne wyjątki, nie

podając przyczyn, dla których ich łączna pisownia jest prawidłowa. Jeszcze słownik warszawski notuje

czasowniki domagać i dowidzieć. Interesujące nas znaczenie domagać to 'być zdrowym, krzepkim'. Czasownik

dowidzieć zaś ma dwa znaczenia: 1. 'móc dojrzeć, mieć dobry wzrok' (tu zaznaczono, że częściej występuje

z przeczeniem) oraz 2. 'móc dojrzeć, mieć dobry wzrok'. Przy pierwszym znaczeniu poświadczona jest nawet

forma niedokonana dowidzać. Słownik Doroszewskiego - tylko dowidzieć (zaznaczając jednak „zwykle

z przeczeniem"), Szymczak notuje je z uwagą „tylko z przeczeniem" - podobnie Zgółkowa. Domagać po

słowniku warszawskim nie odnotowano. 300 tysięcy polskich słów Jana Wawrzyńczyka i Piotra Wierzchonia nie

notuje ani domagać, ani tym bardziej nawidzić. Natomiast zanotowano dowidzieć, co być może wskazuje, że za

wcześnie uznano łączną pisownią niedowidzieć za wyjątek, a nie błąd. Natomiast pozostałe dwa są już nimi, bo

świadomość istnienia ich antonimów się zatarła. Przy okazji można zapytać, co zdecydowało o zaniknięciu

nawidzieć. Być może - o czym za chwilę - zbyt przypominało w wymowie słowo nawiedzić, które cały czas

funkcjonuje, przynajmniej w stylach wysokich polszczyzny. 7

W tym samym haśle wskazał też jednak jako homonimy: nawiedzić czymś coś lub kogoś - 'zesłać coś

na kogoś', nawiedzić kogoś - 'przybyć do niego', również w postaci imiesłowowej: nawidzany, -ego, lm. -eni

patrz Nawiedzany: Uznanym zastał powszechnie za nawidzanego, inaczej opętanego. Świadczy to o intensywnej

semiozie, zachodzącym procesie poszukiwania znaczenia przez stare wyrazowe formy i ich odmiany).

razy miałyby takie same znaczenia. Mamy tu do czynienia z pewną niedokładnością, o czym

niżej.

Z podobną niedokładnością mamy do czynienia w Słowniku staropolskim, gdzie

nawidzieć 'kochać, miłować kogoś, mieć w kimś upodobanie, amare, diligere' (przykład:

teyczy davaya mego szyna yedynego, aby temv matka była, yemusch yestem oczyec. Dzywka

navydza a czynya yą matka; Tejci dawaję mego syna jedynego, aby temu matka była, jemuż

jestem ociec; dziwkę nawidzę a czynię ją matkę) 8 kazano konfrontować z nienawidzieć w zna-

czeniu 1.

Na czym polegały niedokładności?

W przypadku Słownika staropolskiego rzecz polega na tym, że hasło powinno odsyłać

do drugiego znaczenia słowa nienawidzieć: 'Lekceważyć, odczuwać niechęć, pogardę', o ile

bowiem nienawidzieć w znaczeniu pierwszym 'odczuwać silną wrogość połączoną ze wstrę

tem' można od biedy uznać za antonim głębokiej, silnej miłości (obie są silnymi emocjami,

siłami aktywnymi, mającymi komponent fizyczny - pociągu czy wstrętu), to na pewno

nienawidzieć nie jest antonimem upodobać sobie kogoś, ani odczuwania miłości rozumianej

jako mniej angażujące uczucie. Przywoływane diligere tłumaczy się na ogół jako to respect,

esteem, love, kochać, lubić, 6blCOKO Zfe11Umb, yea:JJCamb; Jl1o6umb, no'-lumamb. Wynika stąd,

że nawidzieć należy rozumieć raczej jako odczuwanie pełnej szacunku sympatii, zauroczenia,

pasji i antonimem w stosunku do niego będzie proste zaprzeczenie nie lubić czyli - nie

nawidzieć.