Typy psychologii: psychologia naukowa, psychologia potoczna, praktyka społeczna., Notatki z Psychologia

Pobierz Typy psychologii: psychologia naukowa, psychologia potoczna, praktyka społeczna. i więcej Notatki w PDF z Psychologia tylko na Docsity!

TRZY ODMIANY PSYCHOLOGII

1. praktyka społeczna – praktyka psychologiczna
2. psychologia potoczna (ludowa, domowa, zdroworozsądkowa)
3. psychologia naukowa

PRAKTYKA SPOŁECZNA

Są to przepisy postępowania, których zastosowanie ma przynieść zmianę w zachowaniu jednostki lub grupy społecznej. Zazwyczaj odwołują się do obserwacji, osobistych doświadczeń. Zawiera rekomendacje, polecenia, rady dotyczące licznych dziedzin życia, a w szczególności wychowania. W praktyce społecznej jest postulowana zbędność wszelkiej teorii, zbędność syntez, uogólnień, argumentów natury statystycznej – wystarczy prosta obserwacja. Np. jeżeli wiemy, że ktoś boi się myszy, możemy manipulować jego zachowaniem, wyłącznie za pomocą eksponowania lub ukrywania owej myszy. Podstawową właściwością tej psychologii jest odwoływanie się do osobistego doświadczenia lub zaufanie do doświadczenia cudzego. Zaawansowane/zinstytucjonalizowane formy praktyki psychologicznej: doradztwo, pomoc psychologiczna, terapia psychologiczna.

REKOMENDACJE A. dotyczące skutecznego sposobu działania

B. wartościujące

A. (^) Rekomendacje skutecznego sposobu działania

Najwięcej rekomendacji dotyczy wychowania (nagród, kar, perswazji, konformizmu). Niektóre z nich w świetle wyników badań są przykładami złudnej skuteczności, np. przekonanie o słuszności karania (które jest skuteczne tylko, kiedy dotyczy pierwszego przejawu danego zachowania i gdy dotyczy każdego przejawu danego zachowania) i o uniwersalnych zaletach pozytywnego myślenia (badanie z odchudzającymi się kobietami, myślenie neg. i pozyt.)

Specjalną odmianą są rekomendacje stosowane w resocjalizacji, a ich najlepszym przykładem jest dyrektywa ukraińskiego pedagoga Antona Makarenki ( „jak najwięcej wymagań i jak najwięcej szacunku”), wedle której za pomocą liderów grup należy wymuszać posłuszeństwo i uległość.

Istnieją również rekomendacje dotyczące wojny, walki (podtapianie dla wymuszania zeznań), władzy (karabiny maszynowe), negocjacji handlowych, sporcie, agitacji politycznej.

*agitacja – działanie mające prowadzić do zjednania zwolenników dla jakiejś sprawy, idei, propagowanie haseł albo ideologii. Jako forma propagandy ma służyć osiągnięciu konkretnego celu.

B. Rekomendacje wartościujące

np. „myślenie pozytywne jest lepsze od negatywnego”

Skuteczność/sprawność psychologa praktyka:

1. liczba znanych sposobów postępowania – lepszy ten, kto zna więcej;
2. jakość sposobów – lepszy ten, kto zna skuteczniejsze sposoby;
3. uległość wychowanków/pacjentów/klientów/partnerów – uległość jest ważnym komunikatem nt. skuteczności.

PSYCHOLOGIA POTOCZNA

System przekonań dotyczących natury ludzkiej oraz natury świata. Kształtuje się on w sposób jawny lub ukryty już od dzieciństwa przez rodziców, rówieśników, duchownych, nauczycieli, postacie literackie, bohaterów mediów czy gier komputerowych. Są to sądy o ludzkiej naturze: sądy wartościujące(ludzie z natury są źli) i sądy o stałości lub zmienności cech ludzkiej natury (kto się głupi urodził, głupi umrze). Jest to najwcześniejsza, przez co najbardziej utrwalona wersja psychologii. Przekonania potoczne spełniają dwie ważne funkcje. Najważniejsza jest funkcja tożsamościowa – przekonania są częścią podzielanego światopoglądu (wszyscy wiemy to samo i tak samo rozumiemy świat). Jest też funkcja afektywna – proste narzędzia rozumienia świata są źródłem poczucia bezpieczeństwa.

Kategorie potocznych teorii psychologicznych:

1. ukryta natura świata czy własnej osoby: przekonanie, że ciągle jesteśmy tymi samymi osobami;
2. obiegowe przysłowia, porzekadła, przekonania nt. związku z cechami: biednemu wiatr wieje w oczy; nikomu nie można ufać; dobry, bo głupi; przekonania dotyczące danych grup społecznych np. policjantów, polityków, posiadaczy BMW, kobiet;
3. reguły życia społecznego: twierdzenia uniwersalne, ponadkulturowe (swój jest lepszy od obcego), przekonania warunkowane kulturowo (według kultury amerykańskiej świat jest urządzony sprawiedliwe, Polacy uważają przeciwnie).

Biorąc pod uwagę właściwości psychologii potocznej, dobrym psychologiem jest każdy przedstawiciel homo sapiens. Lepszym jest jednak ten, który efektywniej opisze dane zachowanie czy zdarzenie. W tym celu korzysta się zazwyczaj z nadogólnych sformułowań w rodzaju ‘tak to już jest’, itp. Jeszcze lepszym jest, który lepiej radzi sobie z faktami sprzecznymi, posługując się sformułowaniem ‘tak, ale…’, ‘jestem za, a nawet przeciw’. Jeszcze lepszym psychologiem jest ten, kto odwołując się do ogólnych i uniwersalnych twierdzeń potrafi wyjaśnić wszystko (np. góralskie ‘będzie padać albo nie będzie padać’. Najlepszy jednak psycholog posługuje się stwierdzeniem ‘Bóg tak chciał’.

PSCYHOLOGIA NAUKOWA

Zmierza do budowania systemu twierdzeń sprawdzonych i uzasadnionych, poszukuje regularności. Formułuje twierdzenia typu ‘jeżeli…,to…’. Opisuje i wyjaśnia odstępstwa od regularności determinowane przez cechy osobowości lub cechy sytuacji. Generuje nowe pytania, skłaniające do nowych odpowiedzi, które nigdy nie są ostateczne, przez co warunkują kolejne pytania.

Lepszym psychologiem w tej dziedzinie jest ten, kto trafnie przewiduje zachowania, stany, cechy czy zdarzenia na podstawie wiedzy o ustalonych zależnościach między zmiennymi.

RÓŻNICE I PODOBIEŃSTWA

Istnieje fundamentalna sprzeczność między psychologią potoczną i psychologią naukową. Zjawiskiem typowym jest niezgodność większości badań naukowych z przewidywaniami wynikającymi ze zdrowego rozsądku.

Praktyka obficie korzysta z zasobów psychologii potocznej. Poszukuje rekomendacji użytecznych, nie zawsze zgodnych z danymi naukowymi. Chociażby przykład rywalizacji, która według badań nie jest efektywniejsza niż inne formy organizacji pracy i obniża poczucie własnej wartości czy warunkuje wrogość do innych. Psychologia praktyczna korzysta także z psychologii humanistycznej. Odwołuje się także do psychologii naukowej jako podstawy teoretycznej w tworzeniu procedur terapeutycznych.