Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Przygotuj się do egzaminów
Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Otrzymaj punkty, aby pobrać
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Społeczność
Odkryj najlepsze uniwersytety w twoim kraju, według użytkowników Docsity
Bezpłatne poradniki
Pobierz bezpłatnie nasze przewodniki na temat technik studiowania, metod panowania nad stresem, wskazówki do przygotowania do prac magisterskich opracowane przez wykładowców Docsity
Do odpowiedniego państwa dopasuj nazwę systemu wyborczego obowiązującego w wyborach parlamentarnych do izby niższej. Wielka Brytania. Niemcy. Niderlandy.
Typologia: Prezentacje
1 / 19
Ta strona nie jest widoczna w podglądzie
Nie przegap ważnych części!
Wprowadzenie Przeczytaj Mapa interaktywna Sprawdź się Dla nauczyciela
Bibliografia:
Źródło: Mariusz Ruszel, Proporcjonalny czy większościowy system wyborczy – przedyskutuj problem, wskazując polityczne konsekwencje różnych typów systemów wyborczych, Łódź
Źródło: Agata Kunicka-Goldfinger, Joanna Piłat, Maciej Podbielkowski, Repetytorium. Wiedza o społeczeństwie. Liceum – poziom podstawowy i rozszerzony, Warszawa – Bielsko-Biała 2011, s. 129.
Parlamentarne systemy wyborcze wybranych państw. Zestawienie systemów wyborczych różnych państw
Wybory parlamentarne jako reguła życia politycznego w państwach demokratycznych. Zasady prawa wyborczego
Systemy wyborcze w wyborach parlamentarnych w Polsce w latach 1989– 2019
Typy systemów wyborczych
System wyborczy
Przeczytaj
W powtórkowych lekcjach skupimy się na części poświęconej pytaniom. Odnoszą się one do wielu różnych materiałów źródłowych (nie tylko tekstów oraz ilustracji, ale również map, tabel czy wykresów itp.). Przede wszystkim musisz dokładnie zapoznać się z materiałami źródłowymi, ale także zwrócić uwagę na polecenia. Poniżej przybliżamy, jak rozumieć polecenia w zadaniach różnego typu:
wyjaśnij twoim zadaniem jest zrekonstruowanie związku przyczynowo‐skutkowego, opisanie od początku do końca, o co chodzi i dlaczego;
scharakteryzuj należy przeanalizować genezę, przebieg oraz konsekwencje danego procesu czy zjawiska, wymieniając uczestników wydarzeń (postacie, organizacje) lub inne istotne elementy;
porównaj twoim zadaniem jest zestawienie wydarzeń, zachodzących procesów, danych itp. pod kątem występujących między nimi podobieństw oraz różnic;
rozstrzygnij w tym wypadku oczekiwana odpowiedź jest jedna: „tak” lub „nie” - oczywiście wraz z uzasadnieniem, ale bez formułowania własnych ocen;
rozważ należy tu sformułować zarówno argumenty, jak i kontrargumenty, czyli „za” i „przeciw”, wartościując słuszność danego rozumowania;
oceń to polecenie pozwala ci przedstawić własną, subiektywną opinię na temat opisywanych zjawisk i procesów; każda przedstawiona ocena – o ile będzie dobrze uzasadniona – zostanie uznana, dlatego też kluczową rolę odgrywa umiejętność budowania argumentacji;
udowodnij w poleceniu tym zawarta jest teza, a twoim zadaniem jest stworzenia krótkiej narracji z podaniem argumentów na rzecz jej prawdziwości;
uzasadnij zadanie podobne jak powyżej, ale w tym przypadku powinno się określić sposób
W tym systemie podział mandatów jest wprost proporcjonalny do głosów zdobytych przez partie w czasie głosowania – partie uzyskują miejsca w parlamencie proporcjonalnie do uzyskanego poparcia. Znaczenie dla podziału mandatów może mieć tutaj także wymóg osiągnięcia progu wyborczego i sposób podziału mandatów za pomocą różnych metod, tj. D’Hondta, Hagenbacha‐Bischoffa, Sainte‐Laguë, Hare'a‐Niemeyera. Wielkość okręgów wyborczych może być różna, w niektórych państwach ustanawia się jeden okręg narodowy obejmujący terytorium całego kraju. Tak jest np. w Niderlandach, Izraelu i Monako.
Ważne!
Sposób podziału (obliczenia) mandatów w systemie proporcjonalnym określa arytmetyczny wzór, który służy do przeliczenia głosów uzyskanych przez poszczególne ugrupowania na liczbę otrzymanych mandatów. Stosuje się kilka sposobów przeliczania i każdy z nich powoduje inny podział mandatów pomiędzy poszczególne partie.
System większościowy
zalety
Utrudnia rozbicie polityczne parlamentu na wiele małych partii, z których żadna nie może samodzielnie utworzyć rządu. Sprzyja powstawaniu stabilnego układu sił w parlamencie, zapewniając jednej z partii (lub koalicji zawartej przed wyborami) większość, w oparciu o którą zostanie powołany rząd.
wady
Układ sił w parlamencie nie odzwierciedla rzeczywistego poparcia dla poszczególnych partii, promując duże ugrupowania i tworząc ich nadreprezentację przy dużych dysproporcjach w popularności poszczególnych partii. Może zdarzyć się, że partia, która uzyskała największe poparcie wyborców w skali kraju, przegra wybory, ponieważ w większości okręgów nie zdobyła pierwszego miejsca. Małe partie mają małe szanse na uzyskanie mandatów, chyba że ich elektorat jest skoncentrowany na jakimś obszarze. Pozbawia mniejszości (polityczne, ale również np. narodowe) faktycznej możliwości reprezentacji w parlamencie. Sprzyja dominacji dwóch partii i wykształceniu się systemu dwupartyjnego. System proporcjonalny
zalety
Układ sił politycznych w parlamencie jest odbiciem wpływów poszczególnych partii w społeczeństwie. Daje małym partiom szansę na uzyskanie reprezentacji.
System proporcjonalny
wady
Parlament utworzony w oparciu o ten system jest politycznie rozbity, żadna z partii nie uzyskuje większości bezwzględnej. Aby wyłonić rząd, często musi powstać koalicja rządowa. Rozdrobnienie sił politycznych w parlamencie sprzyja kryzysom rządowym. Poseł reprezentuje nie tyle dany okręg, ile raczej swoją partię.
Istnieje wiele systemów mieszanych, które zawierają elementy ordynacji większościowej i proporcjonalnej. Systemy te miały zapobiegać negatywnym skutkom stosowania formuły jednego typu i łączyć zalety obu systemów. Część z nich sprzyja systemowi większościowemu, inne proporcjonalnemu, a jeszcze inne starają się zachowywać równowagę między nimi.
Głosowanie pośrednie ma miejsce w przypadku głosowania na listy partyjne bez możliwości wskazania preferencyjnego konkretnego kandydata. O tym, kto zostanie posłem, decyduje wówczas partia.
Typowymi przykładami głosowania pośredniego są:
systemy wyborów przy udziale elektorów, stosowane np. formalnie w wyborach prezydenckich w USA czy w wyborach prezydenckich w RFN; systemy wyborów do drugiej izby (tzw. wyższej) w wielu krajach, gdzie o przynależności do tej izby decydują samorządy krajowe (Hiszpania) lub nawet tylko władze tych samorządów (RFN), a nie bezpośrednio wyborcy.
Systemy te, jako uzupełnienie systemów wyborczych, funkcjonują obecnie tylko w kilku krajach demokratycznych.
Oprac. na podst.: Agata Kunicka-Goldfinger, Maciej Podbielkowski, Witold Kunicki-Goldfinger, Repetytorium wiedza o społeczeństwie, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa – Bielsko Biała 2011, s. 131. Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Poza tym z mianowania pochodzi część posłów w parlamentach stosunkowo najbardziej demokratycznych krajów arabskich, np. Kuwejtu.
Mapa interaktywna
Polecenie 1
Zapoznaj się z mapą. Wskaż, jaki system dominuje w Europie.
Oprac. na podst.: ACE Electoral Knowledge Network, Electoral Systems, dostępne online: aceproject.org [dostęp 20.05.2020].
Ćwiczenie 1 Jeden z systemów wyborczych jest uważany za szczególnie skomplikowany. Rozstrzygnij, o który z nich może chodzić. Uzasadnij swoją odpowiedź.
Rozstrzygnięcie: Jednomandatowe okręgi wyborcze
Uzsadnienie:
Sprawdź się
Ćwiczenie 1
Zaznacz zdania fałszywe.
Stosowanie metody D’Hondta faworyzuje małe par e, co powoduje większe rozdrobnienie parlamentu niż przy stosowaniu innych metod.
Sposób podziału (obliczenia) mandatów w systemie proporcjonalnym określa arytmetyczny wzór, który służy do przeliczenia głosów uzyskanych przez poszczególne ugrupowania na liczbę otrzymanych mandatów.
W Polsce w ostatnich wyborach do sejmu stosowana była metoda przeliczenia mandatów Sainte-Laguë.
Ćwiczenie 2 Wskaż, w jakim systemie stosowane są progi wyborcze.
Zaznacz swoją odpowiedź.
Porównaj swoją odpowiedź
Ćwiczenie 5
Zaznacz, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe.
Stwierdzenie Prawda Fałsz W systemie kurialnym głosujący nie mieli równości głosu. Wielkość okręgów wyborczych jest określona przez obszar obejmujący zasięgiem okręg wyborczy; wyraża się ją w kilometrach kwadratowych. Głosowanie przez pełnomocnika jest sprzeczne z zasadą bezpośredniego głosowania.
Ćwiczenie 6
Wskaż, jaki system wyborczy obowiązuje w Wielkiej Brytanii.
Zaznacz swoją odpowiedź.
Porównaj swoją odpowiedź
Ćwiczenie 7
Zapoznaj się z tekstem i wykonaj polecenie.
Proporcjonalny czy większościowy system
wyborczy – przedyskutuj problem, wskazując
polityczne konsekwencje różnych typów systemów
wyborczych
Źródło: Mariusz Ruszel, Proporcjonalny czy większościowy system wyborczy – przedyskutuj problem, wskazując polityczne konsekwencje różnych typów systemów wyborczych, Łódź 2003.
Zdecyduj, o jakim systemie mowa. Odpowiedź uzasadnij.
Dla nauczyciela
Autorka: Dorota Czarny
Przedmiot: wiedza o społeczeństwie
Temat: Typy systemów wyborczych
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Zakres podstawowy
III. Organy władzy publicznej w Rzeczypospolitej Polskiej.
Uczeń:
Zakres rozszerzony
VII. Rywalizacja o władzę.
Uczeń:
analizuje argumenty na rzecz większościowego, proporcjonalnego i mieszanego systemu wyborczego; przedstawia rozwiązania prawne w systemie proporcjonalnym sprzyjające personalizacji wyborów i stabilności rządu;
porównuje typy systemów wyborczych i analizuje ich wpływ na systemy partyjne; porównuje systemy wyborcze obowiązujące w wyborach w Rzeczypospolitej Polskiej.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji; kompetencje cyfrowe; kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się; kompetencje obywatelskie.
Cele operacyjne:
Uczeń:
analizuje typy poleceń do ćwiczeń dotyczących systemów wyborczych i ich typów; charakteryzuje typy systemów wyborczych; wskazuje najpopularniejsze typy systemów wyborczych; ocenia swoją wiedzę, wykonując zestaw ćwiczeń.
Strategie nauczania:
konstruktywizm; konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
burza mózgów; analiza tekstu źródłowego; WebQuest; rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych.
Formy zajęć:
praca indywidualna; praca w parach; praca w grupach; praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki; zasoby multimedialne zawarte w e‐materiale; tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda; flipcharty i markery.
Przebieg zajęć:
Faza wstępna
Praca domowa:
Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w domu.
Uczniowie utrwalają powtarzany materiał do sprawdzianu.
Materiały pomocnicze:
Mariusz Ruszel, Proporcjonalny czy większościowy system wyborczy – przedyskutuj problem, wskazując polityczne konsekwencje różnych typów systemów wyborczych, Łódź
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Na podstawie zasobów multimedialnych, uczniowie mogą przygotować w domu po 3 pytania, które zapiszą na kartkach, a przed lekcją nauczyciel wrzuci je do pudełka. Posłużą one do podsumowania lekcji.
