Układ Krwionośny: Tętnice i Żyły - Podręcznik dla Studentów | Notatki Anatomia

Układ krwionośny

(układ tętniczy i układ żylny)

1) Wiadomości ogólne o naczyniach krwionośnych:

Tętnice i żyły służą wyłącznie do zapewnienia przepływu krwi, natomiast ich mikroskopowe

rozgałęzienia – naczynia włosowate, mają przepuszczalne ściany i służą wymianie substancji

chemicznych oraz komórek krwi.

Bez względu na fizjologiczny skład krwi tętnice prowadzą krew z serca na obwód, żyły – w

odwrotnym kierunku.

2) Budowa naczyń krwionośnych:

a) Budowa tętnic

Budowa ściany naczyń dostosowana jest do zadania, jakie spełnia dane naczynia. Nie

wszystkie tętnice mają taką samą budowę ściany. Jedynie zasadniczy plan budowy

trójwarstwowej jest wspólny:

Błona wewnętrzna – składa się ze śródbłonka, wewnętrznej cienkiej warstwy komórek i

składnika łącznotkankowego zawierającego sieci sprężyste oraz gdzieniegdzie rozproszoną

mięśniówkę podłużną (w aorcie).

Od błony środkowej oddziela ją błona sprężysta wewnętrzna.

Błona środkowa – najgrubsza jest w aorcie i pniu płucnym, jest utworzona z blaszek

sprężystych, między którymi leżą nieliczne komórki mięśniowe gładkie (typ sprężysty). W

mniejszych tętnicach zbudowana jest wyłącznie z okrężnie lub śrubowato ułożonej

mięśniówki.

Od błony zewnętrznej oddziela ją niezbyt wyraźnie odgraniczona błona sprężysta zewnętrzna.

Błona zewnętrzna (przydanka) – zbudowana jest ze śrubowato ułożonych włókien

klejodajnych oraz sieci włókien sprężystych.

Tętniczkami nazywa się najmniejsze naczynka tętnicze, których błona środkowa składa się

jeszcze z cienkiej warstwy mięśniowej.

Naczynia przedwłosowate nie mają już ciągłej warstwy mięśniowej, lecz tylko rozproszone

komórki mięśniowe, ułożone pojedynczo lub grupami.

b) Budowa żył

W odpowiadających sobie naczyniach ściana żył jest cieńsza niż ściana tętnic, natomiast ich

średnica jest większa. Z wyjątkiem wielkich żył i niektórych żył trzew (np. dopływów żyły

wrotnej) dwie żyły towarzyszą jednej tętnicy.

Są to żyły głębokie w odróżnieniu od drugiego układu żylnego, od żył powierzchownych

(skórnych), którym nie towarzyszą tętnice.

Ściany wielkich żył położonych w pobliżu serca, w których ciśnienie krwi jest bardzo słabe,

są napięte i nie zapadają się w związku z ujemnym ciśnieniem w klatce piersiowej czy

wskutek połączenia z tworami sąsiednimi.

Żyły małe i średniej wielkości mogą pobierać duże ilości krwi (zbiorniki krwi) i kurcząc się,

znowu odprowadzać je do serca. Trójwarstwowość budowy ścian żył jest mniej wyraźna niż

tętnic:

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Układ Krwionośny: Tętnice i Żyły - Podręcznik dla Studentów i więcej Notatki w PDF z Anatomia tylko na Docsity!

Układ krwionośny

(układ tętniczy i układ żylny)

Wiadomości ogólne o naczyniach krwionośnych: Tętnice i żyły służą wyłącznie do zapewnienia przepływu krwi, natomiast ich mikroskopowe rozgałęzienia – naczynia włosowate, mają przepuszczalne ściany i służą wymianie substancji chemicznych oraz komórek krwi. Bez względu na fizjologiczny skład krwi tętnice prowadzą krew z serca na obwód, żyły – w odwrotnym kierunku.
Budowa naczyń krwionośnych: a) Budowa tętnic Budowa ściany naczyń dostosowana jest do zadania, jakie spełnia dane naczynia. Nie wszystkie tętnice mają taką samą budowę ściany. Jedynie zasadniczy plan budowy trójwarstwowej jest wspólny:  Błona wewnętrzna – składa się ze śródbłonka, wewnętrznej cienkiej warstwy komórek i składnika łącznotkankowego zawierającego sieci sprężyste oraz gdzieniegdzie rozproszoną mięśniówkę podłużną (w aorcie). Od błony środkowej oddziela ją błona sprężysta wewnętrzna.  Błona środkowa – najgrubsza jest w aorcie i pniu płucnym, jest utworzona z blaszek sprężystych, między którymi leżą nieliczne komórki mięśniowe gładkie (typ sprężysty). W mniejszych tętnicach zbudowana jest wyłącznie z okrężnie lub śrubowato ułożonej mięśniówki. Od błony zewnętrznej oddziela ją niezbyt wyraźnie odgraniczona błona sprężysta zewnętrzna.  Błona zewnętrzna (przydanka) – zbudowana jest ze śrubowato ułożonych włókien klejodajnych oraz sieci włókien sprężystych. Tętniczkami nazywa się najmniejsze naczynka tętnicze, których błona środkowa składa się jeszcze z cienkiej warstwy mięśniowej. Naczynia przedwłosowate nie mają już ciągłej warstwy mięśniowej, lecz tylko rozproszone komórki mięśniowe, ułożone pojedynczo lub grupami. b) Budowa żył W odpowiadających sobie naczyniach ściana żył jest cieńsza niż ściana tętnic, natomiast ich średnica jest większa. Z wyjątkiem wielkich żył i niektórych żył trzew (np. dopływów żyły wrotnej) dwie żyły towarzyszą jednej tętnicy. Są to żyły głębokie w odróżnieniu od drugiego układu żylnego, od żył powierzchownych (skórnych), którym nie towarzyszą tętnice. Ściany wielkich żył położonych w pobliżu serca, w których ciśnienie krwi jest bardzo słabe, są napięte i nie zapadają się w związku z ujemnym ciśnieniem w klatce piersiowej czy wskutek połączenia z tworami sąsiednimi. Żyły małe i średniej wielkości mogą pobierać duże ilości krwi (zbiorniki krwi) i kurcząc się, znowu odprowadzać je do serca. Trójwarstwowość budowy ścian żył jest mniej wyraźna niż tętnic:

 Włókna sprężyste są rzadsze niż klejodajne.  Mięśniówka jest słabsza niż w tętnicach, choć w żyłach średniej wielkości jest ona dość silnie rozwinięta.  Szczególnie silna jest błona zewnętrzna.  Ze względu na słaby przepływ krwi w żyłach, odpowiedni kierunek przepływu zapewniają zastawki żylne (uniemożliwiają cofanie się krwi, pozostawiając drogę wolną tylko w kierunku serca). Są liczne zwłaszcza w żyłach kończyn.  Obszary o stałym zapotrzebowaniu krwi (np. mózgowie) mają żyły ubogie w mięśniówką, natomiast obszary bardzo zmiennie wypełniające się krwią mają żyły obficie w nią wyposażone.  Naczynia zawłosowate zbudowane są podobnie do naczyń włosowatych, tylko mają większe rozmiary. c) Budowa naczyń włosowatych W stanie spokoju wiele naczyń włosowatych jest zamkniętych. Ich ściana składa się ze śródbłonka, do którego przylega błona podstawna z włóknami kratkowymi; z zewnątrz przylegają luźno rozrzucone specjalne komórki, tzw. perycyty. Krwinki białe mogą czynnie emigrować przez ścianę naczynia włosowatego. Bierne przenikanie krwinek czerwonych nazywa się diapedezą. Bezpośrednie połączenia – zespolenia tętniczo-żylne występują w wielu narządach. Umożliwiają one czasowe wyłączenie danego obszaru włosowatego z krwiobiegu. Zamknięcie zespoleń tętniczo-żylnych odbywa się w ich części środkowej przeważnie przez specjalne komórki nabłonkowo-mięśniowe, które kurcząc się, grubieją i zamykają drogę krwi.

Rodzaje połączeń naczyń krwionośnych: a) Zespolenia tętniczo-żylne b) Połączenia tętniczo-tętnicze – występują w postaci tzw. sieci dziwnej, czyli splotu naczyniowego włączonego w przebieg naczynia. Naczynia jelita, skóry, śledziony i wątroby mogą magazynować krew i oddawać ją w miarę potrzeby do krwiobiegu. Zmniejszenie dopływu krwi do pewnego obszaru ciała nazywa się niedokrwieniem miejscowym. Naczynia zespoleniowe to połączenia odgałęzień jednego lub sąsiednich pni naczyniowych. Naczynia poboczne są zespoleniami, które biegną bocznie od pnia głównego i równolegle do niego. Jeżeli pień główny zostanie podwiązany, naczynia poboczne mogą wytwarzać krążenie poboczne. c) Połączenia żylno-żylne
Układ naczyń tętniczych: a) Tętnice krążenia małego (płucnego) Pień płucny wychodzi ze stożka tętniczego prawej komory serca i pod łukiem aorty dzieli się na:  Tętnicę płucną prawą – biegnie ku tyłowi od aorty wstępującej i żyły głównej górnej oraz do przodu od prawego oskrzela i kieruje się do wnęki prawego płuca  Tętnicę płucną lewą – biegnie od przodu od aorty zstępującej i lewego oskrzela do wnęki lewego płuca

Tętnice głowy i szyi: Główne tętnice zaopatrujące głowę i szyję to obustronne: a) Tętnice szyjne wspólne – każda w obrębie szyi dzieli się na dwie gałęzie:  Tętnicę szyjną zewnętrzną – zaopatruje powierzchnią głowy, twarz, część szyi. Tętnica szyjna zewnętrzna oddaje 8 gałęzi: 6 bocznych i dwie końcowe:

Tętnica tarczowa górna
Tętnica językowa
Tętnica twarzowa
Tętnica gardłowa
Tętnica potyliczna
Tętnica skroniowa powierzchowna
Tętnica szczękowa  Tętnicę szyjną wewnętrzną – zaopatruje mózgowie i oko b) Tętnica kręgowa (gałąź tętnicy podobojczykowej) – także zaopatruje mózgowie. Oba te źródła unaczynienia łączy ze sobą koło tętnicze mózgu.

Tętnice kończyny górnej: Tętnica zaopatrująca kończyną górną przebiega jako pojedynczy pień od swego początku aż do łokcia, jednak jej części otrzymały różne nazwy w zależności od okolic, w których biegną:  Tętnica podobojczykowa  Tętnica kręgowa  Tętnica podstawna  Tętnica piersiowa wewnętrzna  Tętnica tarczowa dolna  Tętnica nadłopatkowa  Tętnica poprzeczna szyi  Tętnica szyjna głęboka  Tętnica międzyżebrowa najwyższa  Tętnica pachowa  Tętnica ramienna  Tętnica promieniowa  Tętnica łokciowa  Łuk dłoniowy powierzchowny  Łuk dłoniowy głęboki
Tętnice tułowia: a) Gałęzie aorty piersiowej – odchodzą od niej stosunkowo małe naczynia. Część z nich zaopatruje trzewa, część ściany klatki piersiowej  Gałęzie oskrzelowe  Gałęzie przełykowe  Gałęzie śródpiersiowe  Gałęzie osierdziowe  Tętnice przeponowe górne  Tętnice międzyżebrowe tylne  Tętnica podżebrowa b) Gałęzie aorty brzusznej  Gałęzie ścienne – zaopatrują przeponę i ścianę brzucha  Gałęzie trzewne –

parzyste - unaczyniają parzyste narządy jamy brzusznej (głównie narządy moczowo- płciowe)

nieparzyste – zaopatrują nieparzyste narządy jamy brzusznej
- pień trzewny
- tętnica krezkowa górna (dolna część dwunastnicy, głowa trzustki, jelito czcze, jelito kręte, jelito ślepe, wyrostek robaczkowy, okrężnica wstępująca i o. poprzeczna),
- tętnica krezkowa dolna (okrężnica zstępująca i część o. poprzecznej, okrężnica esowata, odbytnica Końcowymi gałęziami aorty są:  Tętnica krzyżowa pośrodkowa  Tętnice biodrowe wspólne

Tętnice kończyny dolnej i miednicy: Na wysokości L 4 aorta rozdwaja się na symetryczne tętnice biodrowe wspólne. Na wysokości wzgórka rozdwajają się one na tętnicę biodrową wewnętrzną oraz zewnętrzną.  Tętnica biodrowa wewnętrzna  Tętnica biodrowa zewnętrzna  Tętnica nabrzuszna dolna  Tętnica okalająca biodro głęboka  Tętnica udowa  Tętnica piszczelowa przednia  Tętnica piszczelowa tylna  Tętnica grzbietowa stopy  Tętnice podeszwowe
Układ naczyń żylnych: a) Żyły krążenia małego Żyły płucne obustronnie wychodzą z wnęki płuca, przenikają przez osierdzie i uchodzą do lewego przedsionka serca, doprowadzając krew utlenioną. W zasadzie od lewego przedsionka z każdej strony wiodą dwie żyły:  Żyły płucna górna

Prawa - prowadzi krew z płata górnego i środkowego
Lewa – prowadzi krew z płata górnego  Żyła płucna dolna (P, L) – prowadzi krew obustronnie z płata dolnego Ponieważ żyły płucne biorą udział w wytwarzaniu przedsionka serca nie są one ostro od niego odgraniczone. Mięśniówka serca w ścianie żyły płucnej sięga mniej więcej do przyczepu osierdzia. Przebieg żył płucnych jest poziomy. Tworzą one ramię poprzeczne krzyża żylnego. Obustronnie leżą one poniżej tętnic płucnych i oskrzeli, a poza tym żyły płucne prawe, nieco dłuższe niż lewe, są położone ku tyłowi od żyły głównej górnej, przedsionka prawego oraz aorty wstępującej. Żyły płucne lewe podążają do serca krótszą drogą, kierując się do przodu od aorty piersiowej. Żyły płucne nie mają zastawek. b) Żyły krążenia wielkiego Większość tętnic towarzyszy jednej lub dwóm żyłom. O ile jednak cały układ krążenia tętniczego wychodzi z jednego wielkiego pnia aorty, o tyle krew żylna powraca do serca dwoma wielkimi pniami:

 Żyła główna górna – wielki nieparzysty pień, do którego spływa krew z całej górnej, nadprzeponowej części ciała – położona jest w śródpiersiu przednim po prawej stronie aorty wstępującej  Żyły ramienno-głowowe  Układ żył nieparzystych ciągnących się wzdłuż kręgosłupa piersiowego  Żyły skórne przedniej ściany tułowia b) Żyły kręgosłupa – tworzą gęste sploty naczyń położonych wzdłuż całej jego długości  Sploty żylne kręgowe zewnętrzne  Sploty żylne kręgowe wewnętrzne  Żyły trzonów kręgów  Żyły rdzenia  Żyły opon rdzenia

Żyły kończyny dolnej: Kończyna dolna, podobnie jak górna, ma dwa zasadnicze prądy krwi żylnej, dwie drogi żylne: a) Układ powierzchowny – odprowadza krew tworów powierzchownych  Żyła odpiszczelowa  Żyła odstrzałkowa b) Układ głęboki – odprowadza większą część krwi żylnej kończyny z narządów podpowięziowych  Żyła udowa  Żyły pośladkowe górne i dolne Na stopie krew żylna kieruje się głównie z żył głębokich do żył powierzchownych, zwłaszcza z podeszwy do sieci żylnej grzbietowej. Odwrotnie niż na goleni i na udzie, tutaj z żył powierzchownych krew odpływa do żył głębokich. Zniszczenie gęsto rozsianych w kończynie dolnej zastawek prowadzi do zalegania krwi w żyłach i rozwoju żylaków.
Żyły brzucha i miednicy:  Żyła główna dolna – przyjmuje dopływy z całej podprzeponowej części ciała. Powstaje ona ze zlania się obu żył biodrowych wspólnych.  Dopływy żyły głównej dolnej:

Żyły przeponowe dolne
Żyły wątrobowe
Żyły lędźwiowe
Żyły nerkowe
Żyła nadnerczowa prawa
Żyła jądrowa prawa
Żyła jajnikowa prawa Żyły: nadnerczowa L, jądrowa L, jajnikowa L przeważnie nie uchodzą do żyły głównej dolnej, lecz do lewej żyły nerkowej.  Wszystkie nieparzyste narządy jamy brzusznej, które swą krew tętniczą otrzymują bezpośrednio z aorty, krew żylną oddają do wspólnego pnia, który jako żyła wrotna wątroby wnika do wątroby. Jej głównymi dopływami są:
Żyła krezkowa górna
Żyła krezkowa dolna
Żyła śledzionowa

Żyły żołądkowe: lewa i prawa

Układ Krwionośny: Tętnice i Żyły - Podręcznik dla Studentów, Notatki z Anatomia

Dokumenty powiązane

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Układ Krwionośny: Tętnice i Żyły - Podręcznik dla Studentów i więcej Notatki w PDF z Anatomia tylko na Docsity!

Układ krwionośny