Pobierz układ oddechowy, anatomia i więcej Notatki w PDF z Anatomia tylko na Docsity!
JAMA NOSOWA
Znajduje się pośrodku twarzy, pomiędzy oczodołami i dołami skrzydłowo- podniebiennymi. Ściany: · /4/ przednio-górna · kość nosowa · kolec nosowy kości czołowej · blaszka sitowa kości sitowej · trzon kości klinowej (powierzchnia przednia i dolna) · /3/ dolna · podniebienie twarde ( palatum durum ): · wyrostki podniebienne szczęki ~ 75 % · blaszki poziome kości podniebiennych ~ 25 % · /2/ przyśrodkowa = septum nasi osseum /przegroda kostna nosa/ · blaszka pionowa kości sitowej · lemiesz · /6/ boczna · trzon i wyrostek czołowy szczęki · kość łzowa · blaszka przyśrodkowa błędnika sitowego, z którego zwisają 3 małżowiny nosowe: · najwyższa /suprema/ · górna /superior/ · środkowa /media/ · małżowina nosowa dolna · blaszka pionowa kości podniebiennej · blaszka przyśrodkowa wyrostka skrzydłowatego Jama nosowa łączy się z: · dołem przednim czaszki (otwory sitowe i otwór ślepy) · oczodołem (2 otwory sitowe i kanał nosowołzowy) · dołem skrzydłowo-podniebiennym (otwór klinowo-podniebienny) · podstawą zewnętrzną czaszki: · kanał przysieczny · otwór gruszkowaty · nozdrza tylne Jako że kość klinowa jest silnie rozgałęziona (trzon i 3 pary wyrostków oraz zajmuje centralne położenie w czaszce) bierze udział w ograniczeniu wszystkich 8 elementów topograficznych czaszki.
W momencie aktu przełykania śliny wentylujemy właśnie ten przewód wyrównując tym samym ciśnienie panujące pomiędzy dwoma stronami błony bębenkowej. Jest to połączenie ucha środkowego z gardłem i części zewnętrznej tej, która wchodzi i ucha zewnętrznego, czyli do tej części błony bębenkowej. Dlaczego tak się dzieje?
Zmiana ciśnienia będzie wpływała też na napięcie błony bębenkowej. Nasz organizm wypracował sobie taką strukturę, czyli połączenie ucha środkowego z gardłem, by wyrównać to ciśnienie. Z tego wynika, że celem tej struktury jest ochrona błony bębenkowej przed uszkodzeniem. W momencie aktu przełykania śliny wentylujemy właśnie ten przewód wyrównując tym samym ciśnienie panujące po jednej i po drugiej stronie błony bębenkowej. Kiedy dochodzi do różnic ciśnienia, na przykład podczas wznoszenia się samolotem , właśnie to ciśnienie, które panuję pomiędzy częścią środkową ucha a częścią zewnętrzną, pomiędzy dwoma stronami błony bębenkowej, będzie powodowało taki ucisk, który może prowadzić do sytuacji bólowej, a nawet do pęknięcia błony bębenkowej. Dlatego warto o tym pamiętać jak się lata z małymi dziećmi- takimi maluchami, które nie mają nawet 3 latek, lepiej siedzieć z nimi gdzieś bliżej domu, bo te dzieci nie są w stanie sobie poradzić. One są za malutkie, żeby im wytłumaczyć, że mają zintensyfikować proces przełykania, który czasami też nie pomaga. Drugim przykładem jest nurkowanie. Osoby, które nurkują też powinny wykonywać tak zwane przedmuchania na odpowiednich głębokościach, żeby też nie doszło do pęknięcia/ uszkodzenia błony bębenkowej. Ujście tego przewodu znajduje się na tak zwanym wale trąbkowym. Tutaj w tym wale trąbkowym, który ogranicza nam to ujście gardłowe, znajduje się nagromadzenie tkanki limfatycznej. To nagromadzenie tej tkanki limfatycznej występuje w postaci migdałka trąbkowego. Te migdałki trąbkowe z migdałkiem nieparzystym - migdałkiem gardłowym oraz z migdałkami podniebiennymi i migdałkami językowymi utworzą pierścień limfatyczny zwany pierścieniem Waledyera. Jest to pierwsza taka ochrona naszego układu oddechowego i pokarmowego przed zakażeniami prowadzonymi drogą oddechową i drogą pokarmową. Pierścień limfatyczny Waldeyera, warto sobie też zapamiętać, bo czasami też może się pojawić. Tworzą go właśnie migdałki: trąbkowe, językowe, podniebienne i migdałek gardłowy. Część górna gardła nazywana jest częścią nosową. Drugie piętro- piętro środkowe , gdzie następuje skrzyżowanie drogi oddechowej z drogą pokarmową nazywane jest właśnie częścią ustną gardła. Odnośnie gardła musimy mieć świadomość, że gardło komunikuje się z różnymi strukturami. Poprzez nozdrza tylne będzie komunikowało się z jamą nosową , poprzez ujście trąbki będzie komunikowało się z uchem środkowym , poprzez cieśń gardzieli gardło będzie się komunikowało z jama ustną , poprzez wejście do krtani ograniczone (przymykane) poprzez nagłośnię (chrząstkę nagłośniową) będzie się komunikowało z krtanią i poprzez przełyk (wejście na części tylnej) gardło będzie się komunikowało z przełykiem. Następnie w części dolnej drogi te rozdzielają się na część pokarmową kierowaną do tyłu- do przełyku i część oddechową kierującą się do krtani. Tutaj też następuje wejście do krtani- będące granicą między górnymi a dolnymi drogami oddechowymi.
różne kąty połączenia się dwóch blaszek u panów jest widoczna na powierzchni przedniej szyi a u kobiet nie jest widoczna. I teraz kolejne składowe chrząstki tarczowatej : Rogi górne (1c), takich rogów są dwa. Rogi dolne (1d), takich rogów też są dwa. Podsumowując , składowe chrząstki tarczowatej to dwie blaszki i dwie pary rogów. Rogi górne łączą się pośrednio poprzez więzozrost z kością gnykową (2a, 2b). Pomiędzy (1c) a (2b) jest takie kółko, tutaj nie zaznaczone, a jest ważne. To kółko to więzozrost gnykowo-tarczowy (więzozrost nazywa się tak jak elementy, które on łączy). Kolejną chrząstką nieparzystą jest chrząstka pierścieniowata (5a, 5b), z czego łuk chrząstki pierścieniowatej to (5a) a blaszka chrząstki pierścieniowatej to (5b). Łuk zawsze skierowany jest do przodu a blaszka zawsze skierowana jest do tyłu. Trzecią chrząstką nieparzystą (najładniej widoczną) jest chrząstka nagłośniowa (11). Ona ma kształt takiej blaszki liściowej. „Szypułka” chrząstki nagłośniowej łączy się z kątem wewnętrznym chrząstki tarczowatej- jest to połączenie także więzozrostowe , pomimo tego, że blaszka nagłośniowa wykonuje ruchy, bo to jest nieparzysta i jedyna ruchoma wśród chrząstek nieparzystych. Trzeba o tym wiedzieć- chrząstka nagłośniowa jest chrząstką ruchomą, ona wykonuje ruchy tył-przód, jak odchyla się do przodu otwiera wejście do jamy krtani, jak odchyla się do tyłu to zamyka wejście do jamy krtani. Dzieje się to za każdym razem, kiedy przełykamy bez znaczenia czy pokarm, czy ślinę. Dlatego jak się przełyka to nie wolno robić wdechu, bo wtedy zakrztuszenie gotowe. Co najwyżej wydech. To są 3 chrząstki nieparzyste: tarczowata (największa), pierścieniowata (tworzy podstawę krtani), nagłośniowa (ruchoma- otwiera i zamyka wejście do jamy krtani). Pozostałe 3 chrząstki to chrząstki parzyste. Do zapamiętania przede wszystkim są chrząstki nalewkowate prawa i lewa (12). Chrząstki nalewkowate są także ruchome. |Dygresja: WSZYSTKO CO ZACZYNA SIĘ W KRTANI NA „n” - JEST RUCHOME!!! |
|Nagłośniowa- ruchoma (ruchy przód- tył), nalewkowate- ruchome (ruchy boczne). | Chrząstki nalewkowate mają kształt takich ostrosłupów z trójkątną podstawą. Na podstawie i z przodu chrząstek nalewkowatych obecny jest wyrostek głosowy. Natomiast z tyłu i bocznie leży sobie wyrostek mięśniowy. Do wyrostków głosowych przyczepiają się do każdego z osobna więzadło głosowe , mięsień głosowy i to wszystko pokrywa fałd głosowy. Te 3 struktury ( więzadło głosowe , mięsień głosowy i fałd głosowy) to tak zwana struna głosowa. Mamy dwie struny głosowe prawą i lewą - pomiędzy nimi przechodzące powietrze powoduje drgania fałdu głosowego, co wytwarza dźwięk. Artykulacja tego dźwięku ma miejsce w jamie ustnej za pomocą języka. Natomiast do wyrostka mięśniowego przyczepia się ważny mięsień, bo mięsień pierścienno-nalewkowy tylny (13) - jedyny rozwieracz szpary głosowej. Czyli wszystkie inne mięśnie działają zwierająco a ten rozwiera szparę głośni. Niżej obrazek i opis: Pomiędzy palcami wskazującymi to jest ta część przednia (z wykładów na modelu to była część z irchą). Natomiast pomiędzy palcami wskazującymi a kciukami to przestrzeń zawarta pomiędzy chrząstkami nalewkowatymi. Część przednia pomiędzy irchą a palcami wskazującymi to część przednia szpary głośni , inaczej część głosowa. Natomiast ta część pomiędzy chrząstkami nalewkowatymi to część tylna , inaczej część oddechowa. Jest ona stale otwarta. Bez znaczenia jak te chrząstki nalewkowate są ustawione, pomiędzy nimi zawsze jest przestrzeń otwarta, bo jest to, jak było wspomniane część oddechowa, tam musi być stale otwarte, bo jest stały przepływ powietrza góra- dół, dół- góra. Natomiast ta część przednia głosowa, ona się otwiera tylko wtedy, kiedy się odzywamy. Bez znaczenia czy w sposób artykułowany językiem czy nieartykułowany. Otwiera się ona także, gdy zaczynamy chrząkać. Tam, gdzie część głosowa wytwarza się głos, tam, gdzie część oddechowa- oddychamy. W rzeczywistości wielkość szpary jest mała, dlatego wszelkiego rodzaju obrzęki w obrębie krtani są bardzo niebezpieczne- automatycznie uniemożliwiają przepływ powietrza, czyli defacto przyczyniają się do uduszenia. Dlatego czasami wymagany jest bardzo szybki zabieg jakim jest tracheotomia (wykonuje się poniżej łuku chrząstki pierścieniowatej. Zabieg otwarcia przedniej ściany tchawicy i
zwana śmierć przez zadławienie. Statystycznie śmierci tych jest dużo na świecie, także proszę o tym pamiętać i tego nie bagatelizować. Szczególnie powinny uważać oczywiście dzieci i osoby starsze. Ale wszystkim nam to grozi, bez znaczenia na wiek. I teraz tak, rzut tchawicy wygląda następująco: Rzut tchawicy kobiety na kręgosłup: Na stojąco: C6- Th4 (od 6 kręgu szyjnego do 4 kręgu piersiowego) Na leżąco: C5- Th3 (od 5 kręgu szyjnego do 3 kręgu piersiowego) Rzut tchawicy mężczyzny na kręgosłup: Na stojąco: C7- Th5 (od 4 kręgu szyjnego do 5 kręgu piersiowego) Na leżąco: C6- Th4 (od 6 kręgu szyjnego do 4 kręgu piersiowego) I teraz tak, na wysokości Th4 albo Th5, w zależności od płci, tchawica nam się rozgałęzia. I to miejsce, w którym dochodzi do rozgałęzienia to jest tak zwane rozdwojenie tchawicy i w obrębie tegoż rozdwojenia tchawicy mamy tak zwaną ostrogę tchawicy. Tchawica rozgałęzia się na oskrzela główne , na dwa oskrzela główne: oskrzele główne prawe i oskrzele główne lewe. Oskrzele główne lewe różni się od oskrzela głównego prawego. Oskrzele główne lewe jest węższe , dłuższe i ma bardziej skośny przebieg , czyli bardziej skośnie odchodzi od osi długiej tchawicy. Natomiast oskrzele główne prawe jest szersze, krótsze i ma przebieg bardziej pionowy. Oskrzele główne dzieli się na oskrzela płatowe. W oskrzelu głównym prawym dziura jest wyżej a w oskrzelu głównym lewym niżej. W związku z tym oskrzele główne lewe jest dłuższe niż oskrzele główne prawe. Mówi się, że oskrzele główne prawe jest takim naturalnym przedłużeniem tchawicy. Stąd ten jego bardziej pionowy przebieg. Natomiast oskrzele główne lewe odchyla się zdecydowanie bardziej skośnie- to trzeba wiedzieć.
Taka budowa sprawia (predestynuje), że jeśli coś nam wpada (co nie powinno wpadać) do tych dróg oddechowych, a przede wszystkim, jeśli dochodzi do stanów zapalnych i chorobowych, to częściej wszystko zaczyna się od strony prawej. Tak, czyli ciało obce wiadomo, że wyląduje w prawym oskrzelu, stan zapalny rozwinie się prędzej tez w oskrzelu głównym prawym. No bo wrota są po prostu szersze i krótsze do pokonania (tudzież wspominana dziura). Oczywiście jeśli zapalenie płuc się rozwija, to jeżeli rozwija się nawet od strony prawej a nie jest zdiagnozowane i dobrze leczone to przejdzie też, przez przyleganie, na stronę lewą. Dlatego nie należy bagatelizować ani gorączki, ani kaszlu, bo to są objawy ewidentne zapalenia dróg oddechowych górnych lub dolnych. Najczęściej dotyczą nas zapalenia górnych dróg oddechowych , czyli wszystko dzieje się w obrębie gardła. Ale proszę pamiętać, że jeżeli pojawia się szczekający kaszel , tak jakby pies szczekał to już jest oznaka ewidentna, że mamy zapalenie krtani tak? A jeżeli ten kaszel tym bardziej jest jeszcze głębszy, tchawiczy ¸ no to znaczy, że idzie w dół tymi drogami oddechowymi. To już powinno być leczone, z tym łazić nie wolno tak? Tylko leczyć się, siedzieć w domu w ciepłym, dużo pić i przyjmować odpowiednie leki. I teraz jeżeli chodzi o to drzewo oskrzelowo-płucne , mamy dwa oskrzela główne prawe i lewe , które rozgałęziają się dalej. Wchodzą do płatów odpowiednich płuca prawego i lewego. W związku z tym po stronie prawej, gdzie mamy 3 płaty będą 3 oskrzela płatowe. A po stronie lewej, gdzie są dwa płaty będą 2 oskrzela płatowe. Oskrzela płatowe dzielą się jeszcze dalej na oskrzela segmentowe , po 10 dla oskrzeli każdego płuca. A te segmentowe dzielą się jeszcze na coraz mniejsze oskrzelka i oskrzeliki. I tak aż do oskrzelików końcowych i oddechowych. To jest taki, można powiedzieć, podział drzewa oskrzelowo-płucnego. PŁUCA No i doszliśmy do tych płuc. Płuco lewe dzieli się na 2 płaty ( płat górny i płat dolny). Płuco prawe dzieli się na 3 płaty. Płuca mają kształt prawie, że stożkowaty , w którym wyróżniamy 3 powierzchnie : powierzchnia żebrowa (największa powierzchnia), czasami opisywana jako mostkowo-żebrowa (bo
