UKŁAD OKRESOWY PIERWIASTKÓW
Wszystkie znane obecnie pierwiastki są zestawione w tablicy nazywanej
układem okresowym lub tablicą Mendelejewa (od nazwiska jego twórcy).
W układzie okresowym pierwiastki uporządkowane są zgodnie ze wzrastającą
liczbą atomową Z, a ich właściwości fizyczne i chemiczne powtarzają się
okresowo. Każdy pierwiastek w układzie okresowym ma liczbę atomową
większą o 1 od poprzedniego pierwiastka.
Pionowe kolumny nazywamy grupami, zawierają one pierwiastki o podobnych
właściwościach. Grupy mają swoje numery od 1 do 18 i nazwy pochodzące
zwykle od nazwy pierwszego pierwiastka, np. grupa 2 - berylowce.
Pierwiastki leżące w tej samej grupie mają taką samą liczbę elektronów
walencyjnych, dlatego ich właściwości fizyczne i chemiczne są podobne.
Tworzą podobne związki chemiczne. Wyjątkiem jest wodór. Ma jeden elektron,
dlatego umieszcza się go w pierwszej grupie. Traktuje się go jednak oddzielnie
(nie zalicza się go do pierwszej grupy, którą nazywamy litowcami), ponieważ
ma inne właściwości fizyczne i chemiczne.
Poziome rzędy nazywamy okresami, znajdują się w nich pierwiastki, których
właściwości zmieniają się stopniowo. Na początku każdego okresu (wyjątkiem
jest pierwszy okres) znajduje się metal, a na końcu okresu niemetal.
Położenie pierwiastka w układzie okresowym a jego budowa
Z układu okresowego możemy odczytać następujące wiadomości o budowie
atomu danego pierwiastka:
Liczba protonów w jądrze = liczba atomowa Z = liczba porządkowa (kolejny
numer pierwiastka w układzie okresowym)
Liczba elektronów w atomie = liczba atomowa Z = liczba porządkowa
(kolejny numer pierwiastka w układzie okresowym)
Liczba powłok = numer okresu
Znając liczbę powłok oraz liczbę wszystkich elektronów możemy podać
rozmieszczenie elektronów na poszczególnych powłokach.
Liczba elektronów walencyjnych, czyli na ostatniej powłoce = numer grupy
(dotyczy to pierwiastków grup 1, 2), dla grup od 13 do 18 numer grupy
pomniejszony o 10.
