Pobierz Umowa zlecenia i umowa o dzieło - obszerna charakterystyka i więcej Skrypty w PDF z Diritto Civile tylko na Docsity!
Umowa zlecenia i umowa o dzieło
Umowa zlecenia i umowa o dzieło to podstawowe kontrakty usługowe, konkurencyjne w stosunku do umowy o pracę. RóŜnica między tymi dwoma rodzajami umów jest dla podmiotów zatrudniających bardzo istotna, bowiem wiąŜe się z róŜnymi konsekwencjami prawnymi.
Prawidłowa kwalifikacja zawieranej umowy nie zawsze jednak jest sprawą prostą - szczególnie w odniesieniu do róŜnych form działań i prac w sferze kultury. I tak np. podczas gdy umowy o dzieło rodzą określone obowiązki z punktu widzenia ubezpieczeń społecznych odnośnie naliczania i odprowadzania składek ubezpieczeniowych tylko wówczas, gdy są zawierane z własnymi pracownikami, to umowy zlecenia pociągają za sobą skutki ubezpieczeniowe bez względu na to, z kim są zawierane - z własnym pracownikiem czy z osobą z zewnątrz (za wyjątkiem uczniów, studentów do 26 roku Ŝycia). Zatem jeśli dana umowa zostanie błędnie uznana nie za umowę o dzieło, ale za umowę zlecenia, to naliczenie w stosunku do niej składek na ZUS będzie niedozwolone, podobnie jak brak naliczenia składek w przypadku umowy zlecenia, która niewłaściwie została zakwalifikowana jako umowa o dzieło. Decydująca jest treść, a nie nazwa umowy. Aby prawidłowo ustalić, z jaką umową mamy w danym przypadku do czynienia, tzn. czy jest to umowa zlecenia, czy umowa o dzieło, naleŜy kierować się jej treścią, zadaniem, jakie osoba zatrudniana ma do wykonania, czyli istotą obowiązków umownych, jakie osoba ta na siebie przyjmuje. Dlatego przed nazwaniem umowy naleŜy się zastanowić, na czym ma polegać jej istota, aby w następstwie uŜycia błędnej nazwy nie doprowadzić do niewłaściwego zastosowania przepisów ubezpieczeniowych.
Charakterystyka umowy zlecenia i umowy o dzieło
Umowa zlecenie została uregulowana w art. 734 - 751 Kodeksu Cywilnego i polega na tym, Ŝe przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonych czynności dla dającego zlecenie, za których ostateczny efekt nie jest odpowiedzialny (odmiennie od umowy o dzieło, która jest tzw. umową rezultatu).
Umowa zlecenie moŜe być zaleŜnie od woli stron, umową odpłatną lub nieodpłatną. JednakŜe jeŜeli ani z umowy, ani z okoliczności nie wynika, Ŝe przyjmujący zlecenie ma je wykonać nieodpłatnie, za wykonanie zlecenia naleŜy się wynagrodzenie. Wysokość
wynagrodzenia zaleŜy od umowy stron. JeŜeli w umowie nie określono wysokości wynagrodzenia, to naleŜy się wynagrodzenie "odpowiadające wykonanej pracy".
Przyjmujący zlecenie musi w zasadzie wykonać czynność do której się zobowiązał osobiście, powinien przy tym działać z naleŜytą starannością. Dopuszcza się moŜliwość wykonania zlecenia przez osobę trzecią - zastępcę i jest to, moŜna powiedzieć, niemalŜe podstawowa róŜnica pomiędzy umową o pracę a umową zlecenia. Powierzenie zlecenia osobie trzeciej jest moŜliwe wtedy gdy to wynika z umowy, następuje po zawiadomieniu o tym fakcie dającego zlecenie, a przyjmujący zlecenie odpowiada za niewłaściwe działanie zastępcy, ale tylko na zasadzie winy w wyborze.
Umowa zlecenia moŜe być w kaŜdej chwili wypowiedziana przez kaŜdą ze stron. JeŜeli czyni to dający zlecenie powinien zwrócić poniesione przez drugą stronę wydatki, a w razie odpłatnego zlecenia uiścić odpowiednią część wynagrodzenia. JeŜeli umowę wypowiada przyjmujący zlecenie odpłatne, bez waŜnego powodu, odpowiada wobec drugiej strony za powstałą z tego tytułu szkodę.
Umowa zlecenia powinna określać:
− rodzaj zawartej umowy, która powinna wynikać z nazwy i treści, − datę rozpoczęcia jak i zakończenia wykonywania umowy, − oświadczenie zleceniobiorcy, o tym, czy ma inne tytuły do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, − oświadczenie zleceniobiorcy czy z racji wykonywania umowy chce przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, − miejsce wykonywania umowy, − zasady ustalania wynagrodzenia.
Umowa o dzieło została uregulowana w art. 627 - 646 Kodeksu Cywilnego. Poprzez zawarcie tej umowy wykonawca zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, tj. do uzyskania pewnego wyniku swych działań, a zamawiający do wypłaty wynagrodzenia. Świadczenia te są ze sobą powiązane w ten sposób, Ŝe umowa przybiera postać umowy wzajemnej. Wysokość wynagrodzenia powinna być określona w umowie, choć nie koniecznie kwotowo, bowiem w umowie moŜna wskazać takŜe podstawy do ustalenia podstawy wysokości wynagrodzenia. W braku powyŜszych zapisów zwykle naleŜeć nam się będzie jako wykonawcy wynagrodzenie za tego rodzaju dzieło, a gdy tej
Gdy zleceniobiorca wykonuje równocześnie dwie lub więcej umowy zlecenia, obowiązkowo podlega ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu z tytułu pierwszej wykonywanej umowy. Z pozostałych dobrowolnie. Zleceniobiorcy zawsze przysługuje prawo wyboru umowy, od której będzie miał obowiązek opłacać składki.
Osoba wykonująca umowę zlecenia podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu z kaŜdej umowy.
Obowiązek ubezpieczenia wypadkowego istnieje wtedy gdy, wykonuje się pracę w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności zleceniodawcy. JeŜeli natomiast praca wykonywana jest poza siedzibą lub miejscem prowadzenia działalności zleceniodawcy - wówczas zleceniobiorcy w ogóle nie podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu (art. 12 ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).
Opodatkowanie
Przy opodatkowaniu umów zlecenia lub o dzieło pojawia się moŜliwość obniŜenia podstawy opodatkowania o tzw. zryczałtowane koszty uzyskania przychodu. Fiskus pozwala tu zastosować 2 stawki: 20 i 50 procentową. Generalnie koszy uzyskania przychodów wynoszą 20% uzyskanego przychodu, pomniejszonego o potrącone przez płatnika składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe oraz chorobowe, których podstawę wymiaru stanowi ten przychód (w celu ustalenia kosztów najpierw pomniejsza się przychód o składki, a następnie oblicza się od tej podstawy 20%). Jeśli z tytułu umowy zlecenia osoba nie podlega ubezpieczeniom społecznym, koszty te wynoszą 20% przychodu.
W przypadku korzystania przez zleceniobiorcę z praw autorskich i praw pokrewnych (w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych) tzn. gdy konkretne zlecenie ma charakter działalności twórczej, koszty uzyskania przychodów mogą być podwyŜszone do 50%.
Zaliczkę na podatek dochodowy pobiera się w wysokości 19% naleŜności pomniejszonej o koszty uzyskania przychodów oraz (gdy zleceniobiorca z tytułu umowy zlecenia czy umowy o dzieło podlega ubezpieczeniom społecznym) pomniejszonej o składki potrącone przez płatnika w danym miesiącu na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe.
Umowa zlecenia i umowa o dzieło wykonywana dla własnego pracodawcy.
JeŜeli pracownik wykonuje dodatkowo umowę zlecenia lub umowę o dzieło zawartą z własnym pracodawcą, to podlega z tytułu wykonywania tej umowy ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu na takich samych zasadach jak w przypadku umowy o pracę. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, a w konsekwencji na ubezpieczenie zdrowotne takiej osoby stanowi łączny przychód uzyskiwany z tytułu umowy o pracę oraz z tytułu umowy zlecenia.
RównieŜ osoby, które w ramach umowy zlecenia zawartej z innym podmiotem niŜ pracodawca wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy podlegają z tytułu umowy zlecenia obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Zleceniodawca dokonuje wówczas zgłoszenia zleceniobiorcy do tych ubezpieczeń na druku ZUS ZUA z kodem tytułu ubezpieczeń właściwym dla pracownika. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne stanowi przychód uzyskiwany przez zleceniobiorcę z tytułu wykonywania umowy zlecenia.
Przerwa w wykonywaniu pracy spowodowana urlopem bezpłatnym, wychowawczym czy okres pobierania zasiłku macierzyńskiego, powodują, Ŝe od wykonywanych w tym czasie umów o dzieło na rzecz własnego pracodawcy znów nie ma obowiązku płacenia składek ZUS.
Pracownik jest stroną bierną w relacjach z urzędem skarbowym i ZUS. Jego rola sprowadza się do złoŜenia zeznania rocznego, w którym odrębnie wskazuje dochody z pracy i oddzielnie z umów zlecenia lub o dzieło od swojego pracodawcy. Obowiązki dotyczące rozliczeń z ZUS w całości obciąŜają pracodawcę zleceniodawcę.
Umowa zlecenia wykonywana dla innego podmiotu ni Ŝ własny pracodawca.
Bardzo często osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, aby dorobić do pensji, zawierają umowy zlecenia. Od umów takich nie trzeba płacić składek na ubezpieczenie społeczne, gdy zostaną spełnione określone warunki. Po pierwsze umowa zlecenia nie moŜe być zawarta z własnym pracodawcą ani na jego rzecz, a po drugie waŜna jest wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z umowy o pracę (tj. z pewnymi wyjątkami wysokość wynagrodzenia z umowy o pracę) w przeliczeniu na okres miesiąca.
doktoranckich oraz podyplomowych. Osoba jest studentem do daty ukończenia studiów bądź do daty skreślenia z listy studentów. Podkreślić trzeba, Ŝe zwolniony z obowiązku ubezpieczeń w przypadku zawarcia umowy zlecenia moŜe być kaŜdy student do ukończenia 26 lat, bez względu na obywatelstwo i kraj odbywania studiów.
Osoby wykonujące pracę na podstawie umów zlecenia zawartych z własnymi pracodawcami albo na ich rzecz podlegają obowiązkowo wszystkim ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu i nie ma przy tym znaczenia fakt bycia studentem, uczniem, emerytem czy rencistą
Porównanie tytułów ubezpiecze
ń^
i składek ZUS dla umowy zlecenia
Tytuły ubezpiecze
ń^
Emerytalne
Rentowe
Chorobowe
Wypadkowe
Zdrowotne
Student lub ucze
ń^
do 26 roku
Ŝ ycia
NIE
NIE
NIE
NIE
NIE
Osoba
zatrudniona
w^
innej
firmie,
z^
wynagrodzeniem
równym
b ą
d ź
wy
Ŝ szym
od
minimalnego
wynagrodzenia
za
prac
ę
TAK
lub
NIE
*^
TAK
lub
NIE
*^
NIE
NIE
śli nie ma składek emeryt. i rent.
TAK
lub
NIE
je
śli s
ą^
składki emeryt. i rent.
(TAK
–^
jeś
li^
umowa
wykonywana
jest
w siedzibie zleceniodawcy, NIE
śli poza siedzib
ą)
TAK
Osoba bezrobotna
TAK
TAK
TAK
lub
NIE
TAK
–^
jeś
li^
umowa
wykonywana
jest
w siedzibie zleceniodawcy NIE
śli poza siedzib
ą
TAK
Osoba
zatrudniona
w^
innej
firmie,
która
zarabia
mniej
ni
minimalne
wynagrodzenie
za
prac
ę
TAK
TAK
TAK
lub
NIE
TAK
–^
jeś
li^
umowa
wykonywana
jest
w siedzibie zleceniodawcy NIE
śli poza siedzib
ą
TAK
Emeryt, rencista
TAK
TAK
TAK
lub
NIE
TAK
–^
jeś
li^
umowa
wykonywana
jest
w siedzibie zleceniodawcy NIE
śli poza siedzib
ą
TAK
Kolejna
umowa
zlecenie
(dwie
lub wi
ę cej umów w tym samym
czasie)
TAK
lub
NIE
*^
TAK
lub
NIE
*^
NIE
NIE
śli nie ma składek emeryt. i rent.
TAK
lub
NIE
je
śli s
ą^
składki emeryt. i rent.
(TAK
–^
jeś
li^
umowa
wykonywana
jest
w siedzibie zleceniodawcy, NIE
śli poza siedzib
ą)
TAK
Przedsi
ę biorca
TAK
lub
NIE
*^
TAK
lub
NIE
*^
NIE
NIE
śli nie ma składek emeryt. i rent.
TAK
lub
NIE
je
śli s
ą^
składki emeryt. i rent.
(TAK
–^
jeś
li^
umowa
wykonywana
jest
w siedzibie zleceniodawcy, NIE
śli poza siedzib
ą)
TAK
Własny pracownik
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
* składka dobrowolna
