Ustrój polityczny Węgier - Notatki - Polityka, Notatki z Historia

Pobierz Ustrój polityczny Węgier - Notatki - Polityka i więcej Notatki w PDF z Historia tylko na Docsity!

Ustrój Polityczny Węgier

Historia Po klęsce w I i II wojnie światowej Węgry stały się średniej wielkości państwem praktycznie pozbawionym prawa do pełnego samostanowienia. Wydawało się że po latach autorytarnych rządów Miklosa Horthyego , które skończyły się wraz z ostatnią klęską militarna w 1945 roku , pojawiła się szansa na wprowadzenie demokracji. Jednak okres względnej swobody trwał przez 3 lata. Okres Stalinizmu na Węgrzech zbliżony był do najbardziej okrutnego pierwowzoru, a terror zastosowany przez komunistyczne władze był nieporównywalnie większy niż w innych państwach powstałego bloku radzieckiego. Niecała dekada krwawych rządów Matyasa Rakosiego zakończyła się w 1956 roku, wybuchem rewolucji , która była skierowana przeciwko zbrodnią komunistycznym , jaki i radzieckiej dominacji. Dla samych Węgrów rewolucja z lutego 1956 roku choć krwawo stłumiona przez wojska radzieckie stanowiła jedno z najważniejszych wydarzeń w historii.. Rewolucję węgierska i zakończoną sukcesem transformację społeczno- ustrojową rozdzielał okres rządów Janosa Kadara. Prze 3 dekady rządzenia ten polityk nie odszedł od głównych założeń systemu socjalistycznego. (monopol partii komunistycznej, podporządkowanie Kremlowi na arenie międzynarodowej ), jednak wprowadził dużą dozę pragmatyzmu w kwestiach społeczno gospodarczych. Zapewniał on w miarę wysoki poziom życia obywateli tzw. Gulaszowy komunizm. Pod koniec lat 80 tych zaczęły się pojawiać oznaki niewydolności systemu gospodarczego, co z kolei przyśpieszyło tworzenie się zrębów organizacji opozycyjnych. Dość szybko podzieliły się one na 2 nurty : jeden wywodził się z szeregów lewicowych intelektualistów , a drugi ludowy z kręgu konserwatywnego, oraz narodowo nastawionych pisarzy i inteligencji. Sami opozycjoniści określili siebie jako 0,01procenta społeczeństwa. Niezwykle istotnym impulsem do rozwoju ugrupowań antykomunistycznych była polityka nowego przywódcy Związku Radzieckiego Michaiła Gorbaczowa. Z politycznej odwilży starali się także skorzystać węgierscy opozycjoniści. W czerwcu 1985 r. w Monor odbyło się pierwsze spotkanie jej działaczy ale nie podjęto na nim żadnych decyzji. Dopiero następny zjazd opozycji odbył się w miejscowości Lakitelek we wrześniu 1987r. zakończył się sukcesem, na zjeżdżę tym powołali Węgierskie Forum Demokratyczne(MDF). Powstanie MDF spowodowało , że gwałtownie zaczęło spadać poparcie dla Janosa Kadara.. Na tle zmian zachodzących w ZSRR jego poglądy stały się zbyt konserwatywne i zachowawcze .W 1986 roku Kadar utracił poparcie Gorbaczowa i w 1988 roku ustąpił ze stanowiska sekretarza generalnego partii. W styczniu 1989 parlament węgierski uchwalił ustawę o wolności zrzeszenia i demonstrowania swoich poglądów co pozwoliło na w pełni legalne działanie partii politycznych. 22 marca 1989 roku przystąpiono do obrad okrągłego stołu w którym wzięli udział przedstawiciele 8 ugrupowań. Jednocześnie trwały rozmowy przygotowawcze z rządem. W ich wyniku 13.06.1989 roku rozpoczęły się obrady narodowego okrągłego stołu, czasami nazwany trójkątnym .Obrady narodowego okrągłego stołu zakończyły się 18 września 1989roku, akceptacją porozumienia, którego niektóre zapisy niespodziewanie szybko zostały odrzucone przez część sił opozycyjnych.

Najistotniejsze postanowienia zostały wprowadzone do konstytucji , a stało się to w dniach 17-20 października1989r.Wraz z nią znowelizowano najważniejsze ustawy i kodeksy. Pewnym podsumowaniem dokonujących się zmian było ogłoszenie przez tymczasowego prezydenta Matyasa Szurosa powstawania nowej Republiki Węgierskiej. Data 23 października była nie przypadkowa 33 lata wcześniej wybuchła rewolucja węgierska. Węgry są demokracją parlamentarną, w której panuje pluralizm polityczny. Parlament jest unikameralny, posiada władzę legislacyjną, prezydent republiki ma bardzo skromne uprawnienia, ale wraz z rządem stanowi egzekutywę Władzę sądowniczą stanowią niezawisłe sądy, a nad zgodnością ustaw z konstytucją czuwa Trybunał Konstytucyjny.Obowiązuje konstytucja z 18 sierpnia 1949 roku (weszła w życie 20 sierpnia 1949 roku), wzbogacona o poprawki z 19 kwietnia 1972 roku i 18 października 1989 roku, wprowadzające demokratyczne rozwiązania systemowe Władza Ustawodawcza Zgromadzeni Krajowe Kompetencje ustawodawcze na Węgrzech należą do Zgromadzenia Narodowego, które jest najważniejszym organem władzy państwowej. Jest to jedno izbowy parlamęt liczący 386 deputowanych , wybieranych na 4 letnią kadencję. Zgromadzenie odbywa w ciągu roku 2 sesje zwyczajne od 1 lutego do 15 czerwca i od 1 września do 15 grudnia. Na nadzwyczajną sesje zbiera się na pisemne żądanie prezydenta, rządu lub 1/5 deputowanych większość zwykła. Z pośród członków Zgromadzenia wybiera się przewodniczącego i wiceprzewodniczącego oraz sekretarzy. Tryb obradowania i zasady działanie ustala się w regulaminie parlamentarnym , przyjmowany większością 2/ posłów obecnych na sali. Zgromadzenie Krajowe jest zdolne do podejmowania ważnych decyzji , gdy jest obecnych co najmniej połowa ogólnej liczby deputowanych. Parlament może także dokonać samorozwiązaniu, za pomocą wydania specjalnej uchwały. Zgromadzenie Narodowe nie może być rozwiązane lub samo się rozwiązać podczas stanu wyjątkowego lub krytycznego. Kompetencje Kreacyjne Zgromadzenia Krajowego: wybiera głowę państwa premiera członków Trybunału Konstytucyjnego ombudsmanów prezesa i wiceprezesa Państwowej Izby Obrachunkowej Radę Obrony Narodowej Prezesa Sądu Najwyższego Prokuratora generalnego Do parlamentu należy wyłącznie prawo uchwalania : konstytucji funkcja ustawodawcza określenie społecznej i gospodarczej polityki uchwalenie budżetu decydowanie o programie rządu zawieranie szczególnie ważnych umów międzynarodowych ogłoszenie stanu wojny powszechnej amnestii oraz określeni zasad użycia sił zbrojnych w kraju i poza jego granicami. Deputowanemu przysługuje immunitet, dieta zapewniająca im niezależność oraz określone w ustawie ulgi. Mandat posła nie można łączyć z wykonywanie funkcji: prezydenta, członka Trybunału Konstytucyjnego, sędziego, prokuratora, ombudsmana, zawodowego członka sił zbrojnych. Zasada incompatibilitas w tym przypadku nie dotyczy członka rządu i sekretarza stanu , którzy mogą być jednocześnie deputowanymi. Ustawa zasadnicza przewiduje możliwość skrócenia kadencji parlamentu. Do podjęcia decyzji w tej sprawie uprawnieni są sami deputowani, a także prezydent, ale w ściśle określonych w konstytucji przypadkach .Tryb uchwalania ustawPrawo inicjatywy ustawodawczej przysługuje : prezydentowi, rządowi, wszystkim komisją parlamentarnym, oraz każdemu deputowanemu. Przyjętą ustawę podpisuje przewodniczący izby i przesyła ją do prezydenta prezydent w pilnych

wydaje reprezentując kraj na zewnątrz, zarządza wybory, za pomocą których bierze udział w obradach izby, są wykorzystaniem inicjatywy ustawodawczej lub zarządzeniem referendum. Prezydent odgrywa role arbitra na scenie politycznej, nie posiada kompetencji władczych Kompetencje prezydenta posiada prawo zawierania umów międzynarodowych podejmuje decyzje w zakresie czynnej i biernej legacji wyznacza termin wyborów do Zgromadzenia Krajowego powołuje premiera wyznacza termin 1 posiedzenia parlamentu może wystąpić z wnioskiem o zwołanie sesji nadzwyczajnych lub posiedzenia nadzwyczajnego parlamentu może 1 raz odroczyć o 30 dni posiedzenie parlamentu może wnieść o przeprowadzeni zamkniętego posiedzenia parlamentu może uczestniczyć w posiedzeniu parlamentu ma prawo zabierania na nich głosu może również stawiać wnioski w sprawie o podjęcia rozstrzygnięcia przez Zgromadzenie Krajowe prezydent ma prawo ponownie zwołać rozwiązany parlament posiada prawo inicjatywy ustawodawczej może skierować jeszcze nie ogłoszoną ustawę do Trybunału Konstytucyjnego pełni funkcje naczelnego dowódczy sił zbrojnych powołanie i odwołanie prezesa oraz wiceprezesów Węgierskiego Banku Narodowego profesorów i rektorów uniwersytetów mianowanie, oraz awansowanie generałów zatwierdzenia na prezesa na urząd Węgierskiej Akademii Nauk podejmowanie inicjatywy w zakresie przeprowadzania referendum nadawanie, orderów, tytułów i odznaczeń stosowanie prawa łaski podejmowanie ,decyzji w sprawach obywatelstwa Parlament może zostać rozwiązany przez prezydenta, jeśli podczas tej samej kadencji uchwali on co najmniej 4 razy wotum nieufności wobec rządu lub też w wyniku ustania pełnomocnictw rządu, w ciągu 40 dni nie dokona wyboru na premiera osoby proponowanej przez prezydenta. Gdy prezydent naruszy ustawę zasadniczą lub jaką kolwiek inna to na wniosek 1/5 deputowanych może zostać pociągnięty do odpowiedzialności. O wszczęciu odpowiedniego postępowania decyduje Zgromadzeni Krajowe większością 2/3 swych członków. Od momentu podjęcia takiej decyzji do momentu zakończenia postępowania prezydent nie może pełnić swojej funkcji. Organem który sądzi prezydenta jest Trybunał Konstytucyjny. Prezydenci Węgier:

1. rpd Gncz (1990-00)
2. Ferenc Mdl(2000-05)
3. Lszló Sólyom (2005) Rząd Składa się z ministrów i premiera W konstytucji nie ma zapisu o stanowisku wicepremiera, ale premier wskazuje swojego zastępcę. Premiera wybiera na wniosek prezydenta Zgromadzenie Krajowe większością głosów swoich członków. Natomiast ministrów powołuje prezydent na wniosek premiera. Procedura powołania rządu zakłada współprace prezydenta i Zgromadzenia Krajowego. Zadaniem rządu jest ochrona ustroju konstytucyjnego państwa, ochrona i zapewnianie praw obywatelskich, jak również wykonywanie ustaw, kierowanie pracą ministerstw i innych organów podległych mu bezpośrednio i koordynacja ich działalności. Rząd odpowiada za swoją działalność przez parlamentem. Wotum nieufności dla premiera jest konstruktywne - parlamentarzyści w liczbie minimum 1/5 składu izby zgłaszają wniosek wraz z kandydaturą nowego premiera. Większość zwykła jest wymagana dla przejścia wniosku. Jeżeli parlament nie udzieli rządowi wotum zaufania, rząd musi podać się do dymisji.

Premierzy Węgier:

1. Józef Antall (1990-93)
2. Pter Boross (1993-94)
3. Gyula Horn(1994-98)
4. Viktor Orbn (1998-02)
5. Pter Medgyessy (2002-04)
   6. Ferenc Gyurcsny (2004) Władza Sądownicza Organ, którego zadaniem jest kontrola zgodności przepisów prawnych z konstytucją, orzekanie o konstytucyjnej odpowiedzialności prezydenta, opiniowanie wniosku rządu o rozwiązanie lokalnego organu samorządu, w przypadku stwierdzenia niezgodności, taki akt prawny uchyla. Z inicjatywą wszczęcia postępowania (skargą konstytucyjną) może wystąpić każdy.Uchwały Trybunału są bezwzględnie wiążące i nie można się od nich odwołać. Sprawy dotyczące uchwał Zgromadzenia Narodowego rozpatrywane są na posiedzeniach plenarnych, natomiast sprawy dotyczące dekretów rządowych oraz statutów niższego stopnia rozpatrywane są w izbach złożonych z trzech sędziów.Trybunał Konstytucyjny składa się z 11 sędziów, wybieranych przez Zgromadzenie. Kandydatów wysuwa Komisja Izby, złożona z przedstawicieli wszystkich frakcji parlamentarnych (po jednym z każdej). Do wyboru członków Trybunału wymagana jest liczba 2/3 deputowanych. Kadencja sędziego trwa 9 lat. Możliwy jest ponowny wybór ale tylko raz.Kandydatów zgłasza specjalna komisja , w której skład wchodzi po jednym przedstawicielu każdego z klubów parlamentarnych. Aby zostać sędzią trzeba mieć ukończone 45 lat, posiadać obywatelstwo węgierskie, być prawnikiem z wykształcenia, nie można być karanym. Decyzja Trybunału Konstytucyjnego ma charakter ostateczny.System Prawa WyborczegoWybory w Republice przeprowadzane są zgodnie z zasadami bezpośredniości, równości i tajności. System wyborczy do parlamentu na Węgrzech jest mieszany: 176 deputowanych wybieranych jest w jednomandatowych okręgach wyborczych w dwóch turach głosowania, systemem większościowym ,jeżeli w pierwszej żaden z kandydatów nie uzyska bezwzględnej większości głosów (min. 50%). 152 deputowanych proporcjonalnie na podstawie wyników głosowania na regionalnej listy partyjne w 20 okręgach przy użyciu metody Hagenbacha- Bischofa pozostałych 58 wybieranych jest proporcjonalnie z listy krajowej metoda d Hondta .Każdy głosujący oddaje zatem dwa głosy, jeden na indywidualnego kandydata, a drugi na listę partyjną. Zarówno prawo wyborcze czynne (możliwość głosowania), jak i bierne (prawo kandydowania) przysługuje osobom, które ukończyły przynajmniej 18 lat. Prawo wyborcze nie przysługuje osobom o ograniczonej zdolności do działań prawnych, pozostających pod ścisłą kuratelą, skazanym prawomocnym wyrokiem sądu na utratę praw publicznych, lub odbywających prawomocna karę pozbawienia wolności.Partia bądź koalicja może zgłaszać listę regionalną, jeśli wystawia swych kandydatów w co najmniej spośród 1 mandatowych okręgów w danym regionie. Listę krajową mogą wystawić te partie które zarejestrowały swe listy w co najmniej 7 regionach. W części proporcjonalnej przy podziale mandatów są uwzględniane te partie które przekroczyły 5% próg wyborczy w skali całego kraju. Ordynacja przewiduje tworzenie koalicji co stanowi jednak podwyższenie progu wyborczego do 10 % dla dwóch partii. System Partyjny

centroprawicowy na czele z FIDESZ-WOP. FIDESZ-WOP podpisał koalicje z NPDR. Na czele rządu stanął Viktor Orban. Wybory 2002 Odbyły się 7 i 21 kwietnia 2002 roku. Zwyciężyła koalicja FIDESZ-WPO I WPS, to rząd utworzył koalicja WPS i ZWD ,a jego premierem został Peter Medgyessy . Wybory 2004 Węgierska Partia Socjalistyczna (MSzP) z aktualnym premierem Ferencem Gyurcsny i opozycyjna Fidesz- Węgierska Unia Obywatelska, konserwatywna partia pod przewodnictwem dawnego premiera Viktora Orbna. Rezultaty obu partii były podobne: MSzP otrzymała 43,21% głosów (2 336 705 wyborców), a Fidesz 42,63% (2 272 997 głosów).