W przededniu końca. Społeczeństwo polskie przed ..., Notatki z Historia

Pobierz W przededniu końca. Społeczeństwo polskie przed ... i więcej Notatki w PDF z Historia tylko na Docsity! W przededniu końca. Społeczeństwo polskie przed wybuchem II wojny światowej Wprowadzenie Przeczytaj Prezentacja mulmedialna Sprawdź się Dla nauczyciela Bibliografia: Cytat za: Tomasz Kośmider, Ludność cywilna w obronie swojej stolicy, w: Warszawa we wrześniu 1939 roku, red. C. Grzelak, Rytm, Warszawa 2004, s. 281. Cytat za: Tomasz Kośmider, Ludność cywilna w obronie swojej stolicy, w: Warszawa we wrześniu 1939 roku, red. C. Grzelak, Rytm, Warszawa 2004, s. 277. Źródło: Tekst dekretu prezydenta powołującego do życia Fundusz Obrony Narodowej, dostępny w internecie: fon.com.pl. Źródło: oprac. spotkaniazhistoria.blogspot.com. Źródło: oprac. historia.org.pl. Źródło: H. Samsonowicz, Życie miasta średniowiecznego, Poznań 2001. Źródło: Mowa Jana Bażyńskiego, przywódcy Związku Pruskiego do Kazimierza Jagiellończyka, Kraków 1454 r. Źródło: Skargi poddanych na zakon krzyżacki [1453 r.], [w:] Jakub Rudnicki, Artykuł Wojna trzynastoletnia z zakonem krzyżackim, portal Historia Polski. Przeczytaj „Wszyscy mamy nadzieję, że do wojny nie dojdzie”* Napięcie w stosunkach między państwem polskim a Trzecią Rzeszą zaczęło narastać w drugiej połowie 1938 r., ale od wielu lat te relacje nie układały się dobrze. Hitler nigdy nie krył, że jego celem była rewizja traktatu wersalskiego, w tym w szczególności połączenie z Prusami Wschodnimi, które oddzielał tzw. polski korytarz. W październiku 1938 r. Hitler za pośrednictwem swojego ministra Joachima von Ribbentropa złożył polskiemu ambasadorowi w Berlinie Janowi Lipskiemu propozycję włączenia Wolnego Miasta Gdańska do Rzeszy, zbudowania eksterytorialnej autostrady przez województwo pomorskie oraz przyłączenia się Polski do sojuszu przeciwko Związkowi Sowieckiemu. Propozycje te w formie kategorycznej były powtarzane jeszcze kilkakrotnie i za każdym razem strona polska je odrzucała. To czyniło inwazję Niemiec na Polskę niemal pewną. Katastrofa zbliżała się wielkimi krokami. „A jednak wszyscy mamy nadzieję, że do wojny nie dojdzie” – pisała w swoim pamiętniku Romana Balicka‐Oszczakiewicz pod datą 31 sierpnia 1939 r., na kilkanaście godzin przed tym, jak Hitler wydał rozkaz ataku na Polskę. Władze przez długi czas utrzymywały w tajemnicy kwestię negocjacji z Hitlerem i jego żądań, społeczeństwo zatem nie odczuwało tak bardzo atmosfery strachu i nadciągającego kataklizmu. Panowało raczej przekonanie, że w tej „wojnie psychicznej […] nasi przeciwnicy ustąpią. Zwyciężymy na całej linii”**. Wiosną i latem nawet najsłynniejszy polski jasnowidz Stefan Ossowiecki nie przewidywał wybuchu wojny. Nie zdawano sobie dobrze sprawy z wiszącego nad Polską niebezpieczeństwa lub łudzono się, że nadciągająca nawałnica ominie kraj i przejdzie gdzieś obok. Przez ostatnie miesiące przed wybuchem wojny życie w Polsce toczyło się zwyczajnym trybem. Wczasy, bale, rauty, przyjęcia, wieczorki taneczne, polowania, spacery, kino – to wszystko wypełniało czas ciepłych miesięcy roku 1939. * Romana Oszczakiewicz, cyt. za: Cezary Łazarewicz, 1939. Wojna? Jaka wojna?, Czerwone i Czarne, Warszawa 2019, s. 420. ** Anna Lisiecka, Wakacje 1939, Muza, Warszawa 2019, s. 28. Dar serca Sytuacja międzynarodowa II Rzeczypospolitej od początku  jej istnienia była trudna. Położona między dwoma wrogimi mocarstwami: Związkiem Sowieckim i Niemcami, liczyła się z tym, że prędzej czy później będzie zmuszona stawić czoła wrogim sąsiadom. Na początku lat 30. sytuacja pozornie uległa poprawie. Pozornie – gdyż Niemcy pod przywództwem Adolfa Hitlera przystąpiły do realizacji szeroko zakrojonego programu reform. W Polsce zdawano sobie z tego sprawę, jak również z tego, że celem III Rzeszy jest zmiana granic Truskawiec, kąpielisko siarczano-solankowe w 1939 roku. Truskawiec to miasto na Ukrainie, położone u stóp Karpat. W pierwszej połowie XIX w. miejscowy nadzorca salin odkrył tutaj wodę siarczaną, która mogła być wykorzystywana do kąpieli leczniczych. Wkrótce w Truskawcu powstało uzdrowisko, najmodniejszy kurort w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Gościło tam wiele najwybitniejszych osobistości z kraju i zagranicy, Truskawiec trzykrotnie otrzymał medal dla najlepszego uzdrowiska w Polsce. Czy współczesne uzdrowiska są podobne? Czy pełnią one podobną jak w dwudziestoleciu międzywojennym funkcję miejsca spotkań i rozrywki? Źródło: Tomasz Leśniowski, Polona – Cyfrowa Biblioteka Narodowa / Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0. W wysiłku dozbrojenia armii polskiej uczestniczyli także przedstawiciele mniejszości narodowych, m.in. Ukraińcy, Białorusini oraz Żydzi. Na zdjęciu pierwszy samolot eskadry im. Młodzieży Żydowskiej przekazany armii polskiej w 1938 r.  wyznaczonych podczas konferencji wersalskiej. Dlatego Polacy intensywnie zaczęli się starać o wzmocnienie obronności kraju. Ze względu na niskie wpływy do budżetu możliwości zakupu nowoczesnego uzbrojenia ze środków państwowych były ograniczone. W tej sytuacji władze postanowiły odwołać się do ofiarności społeczeństwa i utworzyły w 1933 r. Fundusz Obrony Morskiej, a dwa lata później, widząc powodzenie tej akcji, również Fundusz Obrony Narodowej. Społeczeństwo polskie na apel władz zareagowało spontanicznie i z wielką ofiarnością. Polacy oddawali najcenniejsze dla siebie przedmioty osobiste, pamiątki rodzinne, dzieła sztuki (często o wielkiej wartości), a nawet obrączki ślubne. Łączna wartość wszystkich darów przekroczyła ok. 50 mln złotych. Pieniądze zostały przekazane na dozbrojenie kraju. Termometr uczuć patriotycznych Krakowa. Na krakowskim rynku w marcu 1939 r. wzniesiono ogromny termometr, na którym codziennie zapisywano wysokość sumy zebranej przez mieszkańców w ramach Pożyczki Obrony Przeciwlotniczej. Jak oceniasz ten sposób motywowania ludności cywilnej do zwiększenia wysiłku celem dozbrojenia armii polskiej? Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, 3/1/0/7/2987, domena publiczna. Pierwsze dni wojny Z taką samą ofiarnością, z jaką składano dary na potrzeby dozbrojenia armii, społeczeństwo polskie przystąpiło do obrony swojego kraju w pierwszych dniach września 1939 r. Cywile uczestniczyli m.in. w akcji kopania schronów i rowów przeciwlotniczych. „Goniec Warszawski” z 28 sierpnia donosił: Jak myślisz, czym w dużym stopniu były motywowane dary mniejszości żydowskiej dla armii polskiej? Przypomnij sobie, jak wyglądała sytuacja Żydów w państwie nazistowskim i na terenach mu podporządkowanych. Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna. Słownik Fundusz Obrony Narodowej fundusz utworzony przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w 1936 r. celem zgromadzenia dodatkowych środków na dozbrojenie armii i inwestycje wojskowe Robotnicze Bataliony Obrony Warszawy ochotnicza organizacja zrzeszająca ludność cywilną, została powołana z inicjatywy Polskiej Partii Socjalistycznej i działała od 6 września 1939 r.; jej celem było organizowanie obrony Warszawy Fundusz Obrony Morskiej specjalny fundusz prowadzący zbiórkę środków na dozbrojenie marynarki wojskowej, utworzony w 1933 r. Fundusz Obrony Przeciwlotniczej i Przeciwgazowej fundusz powołany w 1939 r. dekretem prezydenta Rzeczypospolitej, którego celem było gromadzenie środków na dozbrojenie polskich sił powietrznych i zorganizowanie obrony przeciwpowietrznej Stefan Starzyński był polskim politykiem i ekonomistą, od 1934 do 1939 r. sprawował urząd prezydenta Warszawy, po wybuchu wojny pełnił funkcję przewodniczącego Komitetu Obywatelskiego w czasie obrony stolicy. Prawdopodobnie został zamordowany przez Niemców pod koniec 1939 r. Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.  Trzecia Rzesza nieoficjalna nazwa państwa rządzonego przez Adolfa Hitlera od czasów jego nominacji na kanclerza w 1933 r. i istniejąca do końca II wojny światowej w 1945 r. Prusy Wschodnie (niem. Provinz Ostpreußen) część Królestwa Pruskiego powstała w wyniku I rozbioru Rzeczypospolitej w 1772 r. z części ziem Prus Królewskich i Książęcych (dzisiejsza Warmia i Mazury) polski korytarz nazwa pojawiająca się w niemieckiej propagandzie na określenie polskiego Pomorza, które oddzielało Niemcy od Prus Wschodnich Wielka Rewia Asów Sportu rozgrywki sportowe zorganizowane w 1939 r. przez Związek Dziennikarzy Sportowych, z których dochód został przekazany na Fundusz Obrony Narodowej mobilizacja cywilna działania mające na celu przygotowanie się do konfliktu poprzez zbieranie pieniędzy albo pomoc w różnych akcjach niewymagających doświadczenia wojskowego, np. przy kopaniu rowów Słowa kluczowe III Rzesza, polski korytarz, II wojna światowa, dzieje II Rzeczypospolitej Bibliografia T. Kośmider, Ludność cywilna w obronie swojej stolicy, w: Warszawa we wrześniu 1939 roku, red. C. Grzelak, Rytm, Warszawa 2004. C. Łazarewicz, 1939. Wojna? Jaka wojna?, Warszawa 2019. A. Lisiecka, Wakacje 1939, Warszawa 2019. Warszawa we wrześniu 1939 roku, red. C. Grzelak, Rytm, Warszawa 2004. Prezentacja mulmedialna Polecenie 1 Zapoznaj się z prezentacją, a następnie wykonaj polecenia. Polecenie 2 Ułóż dwa pytania o charakterze problemowym, które dotyczą materiału przedstawionego w prezentacji. Ćwiczenie 3 W maju 1939 r. ukazał się specjalny numer czasopisma „Polska”, w całości poświęcony sprawom związanym z Funduszem Obrony Narodowej. Zapoznaj się z poszczególnymi szpaltami i przyporządkuj do nich właściwe tytuły. Wskaż, który z poniższych fragmentów mógłby być akapitem otwierającym, a który zamykającym. Fragment 1 Tytuł: „Do najgłębszych i najważniejszych uczuć społeczeństwa polskiego – miłości, przywiązania do armii i zrozumienia jej roli w życiu Państwa i Narodu Polskiego odwołał się lat temu trzy – w kwietniu 1936 r. – Prezydent Rzeczypospolitej, podpisując dekret o Funduszu Obrony Narodowej. […] Ofiarność na Fundusz Obrony Narodowej miała stać się zaprzeczeniem wszystkich wad, które w przeszłości nieraz obcy wytykali Polakom, miała stać się manometrem mierzącym prężność duchową Polaków […]. Ofiarność na Fundusz Obrony Narodowej miała odpowiedzieć na pytanie – czy jesteśmy narodem businessmanów cz patriotów, czy jesteśmy narodem »dojutrków«, czy też ludzi budujących Polskę mocarstwową”. Fragment 2 Tytuł: „[…] Dzisiaj nasze »świadectwo dojrzałości« ma wypełnione wszystkie rubryki. W rubryce ofiarności na dozbrojenie armii – mamy notę – bardzo dobrze. A więc odpowiedzieliśmy na pytanie czy jesteśmy narodem businessmanów czy patriotów. Odpowiedzieliśmy także na wszystkie inne zadane społeczeństwu polskiemu pytania”. Fragment 3 Tytuł: „I wtedy, na drugi dzień po ogłoszeniu dekretu w prasie rozpoczęły napływać ofiary na F.O.N. Odtąd płynęły nieprzerwanych strumieniem – złotówki, setki, tysiące, miliony… Dawał na F.O.N. – Lwów i Poznań, Pińsk i Chorzów, Stanisławów i Tczew, Słonim i Wieluń, Łowicz i Borysław”. 輸 Źródło: tekst dostępny online: jbc.bj.uj.edu.pl. Fragment 4 Tytuł: „Sytuacja ogólnoeuropejska zaczęła się gwałtownie zaostrzać. Szereg narodów opanowała psychoza strachu przed wojną i przeciwnikiem. […] Odpowiedzią Polski na bluff jednej części Europy, a strach – drugiej części było i jest pogotowie moralne i techniczne do wojny. Na hasło: jesteśmy silni, zwarci i gotowi – całe społeczeństwo stanęło do apelu – pokryto ponad 400 milionów Pożyczki Obrony Przeciwlotniczej, a ofiarność na F.O.N. wzrosła o 1200%”. Fragment 5 Tytuł: „Na F.O.N. nadsyłają wytworne panie brylantowe kolie, a biedne służące skromne pierścionki i złote krzyżyki. W przesyłkach nadchodzących tysiącami do Ministerstwa Spraw Wojskowych znaleźć można: zegarki srebrne i złote, kolczyki, medale pamiątkowe […]”. Drogocenny deszcz Nasza odpowiedź Wielki egzamin Pomnik spiżowy Płyną nieprzerwanym strumieniem Akapit otwierający: fragment 1 Akapit zamykający: fragment 1 Ćwiczenie 4 Przeanalizuj kalendarium ostatnich dwóch miesięcy przed wybuchem II wojny światowej i wykonaj polecenia. Źródło: dostępne w internecie: lato39.pl. Do cyfr na osi czasu dopasuj konkretne wydarzenia spośród podanych poniżej. W Polsce trwają obchody rocznicy zwycięstwa pod Grunwaldem 3 Hitler wydaje rozkaz podjęcia ataku na Polskę 1 września. W Warszawie wizyta sowieckiego ambasadora Nikołaja Szaronowa u ministra Becka ma pokazać, że mimo układu z III Rzeszą Związek Sowiecki pragnie poprawnych stosunków z Polską 2 Rozpoczynają się wakacje, a dzień później ogólnopolskie obchody Dni Morza 10 W Londynie podpisany zostaje traktat o wzajemnej pomocy między II RP a Wielką Brytanią. Do Gdańska z „wizytą przyjaźni” przypływa pancernik „Schleswig-Holstein”. Mussolini odmawia udziału w wojnie z Polską po stronie Niemiec. Hitler odwołuje decyzję o ataku 4 Po złożonej dzień wcześniej deklaracji von Ribbentropa co do zainteresowania wizytą w Moskwie rozpoczynają się rozmowy na ten temat. W Polsce obchodzone są uroczystości rocznicy Bitwy Warszawskiej 1920 r. 1 Uroczystości rocznicowe wymarszu z Oleandrów Pierwszej Kompanii 7 醙 Ćwiczenie 5 Przeanalizuj poniższe dane statystyczne i wykonaj polecenia. Źródło: fon.com.pl. państwo_(waluta) : Niemcy (r.m) cały_budżet_państwa_w miliardach : 8.2 państwo_(waluta) : Francja (fr.) cały_budżet_państwa_w miliardach : 50.0 państwo_(waluta) : Wielka Brytania ( f.s.) cały_budżet_państwa_w miliardach : 1.0 państwo_(waluta) : Włochy (lir.) cały_budżet_państwa_w miliardach : 21.0 państwo_(waluta) : Czechosłowacja (kor.) cały_budżet_państwa_w miliardach : 8.9 państwo_(waluta) : Jugosławia (din.) cały_budżet_państwa_w miliardach : 10.0 państwo_(waluta) : Rumunia (lei) cały_budżet_państwa_w miliardach : 30.0 państwo_(waluta) : Węgry (pengő) cały_budżet_państwa_w miliardach : 1.2 państwo_(waluta) : Bułgaria (lew) cały_budżet_państwa_w miliardach : 7.2 państwo_(waluta) : Belgia (fr.) cały_budżet_państwa_w miliardach : 11.1 państwo_(waluta) : Hiszpania (pes.) cały_budżet_państwa_w miliardach : 4.5 państwo_(waluta) : Litwa (li.) cały_budżet_państwa_w miliardach : 0.25 państwo_(waluta) : Szwajcaria (fr.) cały_budżet_państwa_w miliardach : 0.5 państwo_(waluta) : Szwecja (kr.) cały_budżet_państwa_w miliardach : 1.09 państwo_(waluta) : Polska (zł) cały_budżet_państwa_w miliardach : 2.4 醙 państwo_(waluta) : Niemcy (r.m) procent_całego_budżetu_(na_cele_obrony) : 11 państwo_(waluta) : Francja (fr.) procent_całego_budżetu_(na_cele_obrony) : 14 państwo_(waluta) : Wielka Brytania ( f.s.) procent_całego_budżetu_(na_cele_obrony) : 16 państwo_(waluta) : Włochy (lir.) procent_całego_budżetu_(na_cele_obrony) : 22 państwo_(waluta) : Czechosłowacja (kor.) procent_całego_budżetu_(na_cele_obrony) : 22 państwo_(waluta) : Jugosławia (din.) procent_całego_budżetu_(na_cele_obrony) : 20 państwo_(waluta) : Rumunia (lei) procent_całego_budżetu_(na_cele_obrony) : 25 państwo_(waluta) : Węgry (pengő) procent_całego_budżetu_(na_cele_obrony) : 8 państwo_(waluta) : Bułgaria (lew) procent_całego_budżetu_(na_cele_obrony) : 14 państwo_(waluta) : Belgia (fr.) procent_całego_budżetu_(na_cele_obrony) : 12 państwo_(waluta) : Hiszpania (pes.) procent_całego_budżetu_(na_cele_obrony) : 17 państwo_(waluta) : Litwa (li.) procent_całego_budżetu_(na_cele_obrony) : 27 państwo_(waluta) : Szwajcaria (fr.) procent_całego_budżetu_(na_cele_obrony) : 18 państwo_(waluta) : Szwecja (kr.) procent_całego_budżetu_(na_cele_obrony) : 11 państwo_(waluta) : Polska (zł) procent_całego_budżetu_(na_cele_obrony) : 33 Oceń wysiłek finansowy Polski na zwiększenie obronności kraju w latach 1921–1936. Na podstawie danych zawartych w tabeli rozstrzygnij, czy konieczne było odwoływanie się przez władze polskie do ofiarności społecznej i tworzenie specjalnych funduszy. Ćwiczenie 6 W ostatnich latach wielką uwagę publicystów i historyków przyciąga końcowy okres istnienia niepodległej Rzeczypospolitej, zwłaszcza dwa miesiące wakacji letnich. Twórcy wystawy zorganizowanej w Sopocie w 2019 r. nadali jej tytuł Cisza przed burzą… Ostatnie lato II RP. Wyjaśnij ten tytuł, odwołując się do realiów epoki. Załóżmy, że chcesz sam/sama podjąć się zorganizowania wystawy poświęconej tematyce społeczeństwa polskiego w ostatnich miesiącach przed wybuchem II wojny światowej. Wystawa ta byłaby przeznaczona dla twoich rówieśników. Jaki nadałbyś/nadałabyś jej tytuł? Na co szczególnie zwróciłbyś/zwróciłabyś uwagę, co uczyniłbyś/uczyniłabyś osią swojej wystawy? Ćwiczenie 7 Wróć do artykułu prasowego zamieszczonego w ćwiczeniu 3 i oceń jego wiarygodność. Oceń, czy zawartym w nim informacjom można bez zastrzeżeń ufać. Swoje stanowisko uzasadnij. 難 難 rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych; analiza materiału źródłowego (porównawcza); dyskusja. Formy pracy: praca indywidualna; praca w parach; praca w grupach; praca całego zespołu klasowego. Środki dydaktyczne: komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu; zasoby multimedialne zawarte w e‐materiale; tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda; telefony z dostępem do internetu. Przebieg lekcji Przed lekcją: 1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‐materiał „W przededniu końca. Społeczeństwo polskie przed wybuchem II wojny światowej”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i następnie rozwiązanie ćwiczenia nr 1 i 2 zawartego w sekcji „Sprawdź się”. 2. Nauczyciel poleca uczniom przygotowanie prezentacji na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj”. Faza wstępna: 1. Nauczyciel wyświetla temat zajęć i poleca, by na jego podstawie uczniowie sformułowali kryteria sukcesu. Mogą być one zagadnieniami i pytaniami, na które uczniowie chcą znaleźć odpowiedzi podczas zajęć. 2. Raport z przygotowań. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu sprawdza, którzy uczniowie zapoznali się z udostępnionym e‐materiałem i wykonali zadane ćwiczenia. Jeśli odpowiedzi uczniów bardzo się różnią lub ćwiczenia okazały się trudne, nauczyciel omawia je na forum. 3. Prowadzący zadaje uczniom pytanie o umiejscowienie tematu lekcji w czasie. Pyta: W jakim okresie się znajdujemy? Co ważnego działo się wcześniej? Faza realizacyjna: 1. Nauczyciel przypomina o prezentacjach przygotowanych przez uczniów przed lekcją. Poleca wybranej osobie (lub ochotnikowi) zaprezentowanie swojej pracy przed resztą klasy. Po prezentacji uczniowie krótko o niej dyskutują, dodają informacje, które ich zdaniem warto uwzględnić. Prowadzący może korygować odpowiedzi i uzupełniać informacje, a jeden z uczniów – zapisywać najważniejsze fakty na tablicy. 2. Praca z multimedium („Prezentacja multimedialna”). Uczniowie zapoznają się z multimedium, a następnie w parach wykonują polecenie 3: „Howard William Kennard był ambasadorem brytyjskim w Polsce do czasu wybuchu II wojny światowej. Napisz w jego imieniu zawiadomienie do rządu brytyjskiego w sprawie nastrojów panujących w społeczeństwie polskim przed wybuchem wojny. Oceń stopień przygotowania kraju do wojny. Czy środki zbierane w ramach Funduszy mogły okazać się wystarczające w obliczu nadciągającej inwazji niemieckiej?”. Po wyznaczonym przez prowadzącego czasie wybrana para przedstawia swoją propozycję odpowiedzi. 3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie dobierają się w małe, kilkuosobowe (maks. pięć osób) grupy i wykonują wyświetlone przez nauczyciela ćwiczenia 3 i 4 z sekcji „Sprawdź się”. Układają kolejność akapitów oraz wydarzeń, a następnie ustalają wspólnie odpowiedzi na pytania. Wylosowana grupa prezentuje odpowiedź, następuje wspólna weryfikacja jej poprawności na forum klasy. 4. Nauczyciel udostępnia uczniom ćwiczenie 5. Uczniowie tym razem pracują indywidualnie. Po zalogowaniu się na telefonie, tablecie lub komputerze przystępują do rozwiązywania zadania. Nauczyciel obserwuje postęp pracy i jej rezultaty. Faza podsumowująca: 1. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę dotyczącą kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? 2. Na zakończenie nauczyciel może ocenić pracę grup uczniowskich. Praca domowa: 1. Wykonaj ćwiczenia interaktywne 7 i 8. Przygotuj uzasadnienia poprawnych odpowiedzi. 2. (Dla uczniów chętnych) Wykonaj polecenie 4 z sekcji „Prezentacja multimedialna”. Materiały pomocnicze: T. Kośmider, Ludność cywilna w obronie swojej stolicy, w: Warszawa we wrześniu 1939 roku, red. C. Grzelak, Rytm, Warszawa 2004. C. Łazarewicz, 1939. Wojna? Jaka wojna?, Warszawa 2019. A. Lisiecka, Wakacje 1939, Warszawa 2019. http://bc.wbp.lodz.pl/Content/73717/GlosKupiectwa1939nr04a.pdf Wskazówki metodyczne: Informacje zawarte w prezentacji multimedialnej mogą być wykorzystane podczas lekcji omawiających wybuch II wojny światowej i kampanię wrześniową, a także do przygotowania się do lekcji powtórkowej. Spis ilustracji nieopisanych: Ćwiczenie 1 – Ufundowanie przez warszawskich gazeciarzy karabinu maszynowego; domena publiczna, Wikimedia Commons. Ćwiczenie 1 – Koncert śpiewaczki Ewy Bandrowskiej‐Turskiej w Krakowie, z którego dochód został przeznaczony na FON; domena publiczna, Narodowe Archiwum Cyfrowe, 3/1/0/11/7428. Ćwiczenie 1 – Uczniowie szkoły powszechnej w Mosinie zbierają surowce wtórne w celu uzyskania pieniędzy na Fundusz Obrony Narodowej; domena publiczna, Narodowe Archiwum Cyfrowe, 3/1/0/7/3011. Ćwiczenie 1 – Delegacja miasta Poznania wręcza wojewodzie Arturowi Maruszewskiemu czek na pierwszą połowę zadeklarowanej sumy 100 000 zł na Fundusz Obrony Narodowej; domena publiczna, Narodowe Archiwum Cyfrowe, 3/1/0/7/3020. Ćwiczenie 1 – Bydgoszcz, maj 1939. Mecz piłkarski artyści – dziennikarze, z którego dochód został przeznaczony na Fundusz Obrony Narodowej; domena publiczna, Narodowe Archiwum Cyfrowe, 3/1/0/7/2955a. Ćwiczenie 1 – Oddział żeński Związku Strzeleckiego w Kosowie Poleskim podczas robienia rękawiczek na Fundusz Obrony Narodowej; domena publiczna, Narodowe Archiwum Cyfrowe, 3/1/0/7/2977.