Wątki mitologiczne w poszczególnych epokach literackich, Eseje z Filologia polska

Pobierz Wątki mitologiczne w poszczególnych epokach literackich i więcej Eseje w PDF z Filologia polska tylko na Docsity! Wątki mitologiczne w poszczególnych epokach literackich Mitologia od zawsze miała wpływ na literaturę. Mity towarzyszą literaturze i sztuce od samych narodzin aż do czasów najnowszych. Niewyczerpany asortyment niezwykłych postaci: bogów, bogiń, herosów oraz przeróżnych potworów spowodował, że mitologia wywarła ogromny wpływ na wyobraźnię artystyczną, nie tylko w literaturze i jej gatunkach, ale także wyniosła na najwyższe szczyty sztuki plastyczne. W każdej epoce możemy odnaleźć wpływy mitologiczne. Swój początek mają już w antyku. Mity stają się bazą, dzięki której powstają pierwsze eposy, tragedie, komedie oraz satyry. W ten sposób powstaje choćby Iliada i Odyseja - poematy epickie opowiadające o starożytnych bóstwach, bohaterach i wydarzeniach. Mity o wojnie trojańskiej i dzielnym Odyseuszu, wpierw były przekazywany ustnie. Nie można też zapominać o wpływie mitologii sumeryjskiej - na jej podstawie powstaje Epos o Gilgameszu, legendarnym władcy sumeryjskiego miasta Unug, który poszukuje tajemnicy nieśmiertelności. Niektóre z antycznych tragedii są omawiane/wystawiane do dziś. Dzieje się tak chociażby z Królem Edypem. Sofokles bierze na tapet popularny mit, który spisuje i wystawia na scenie. Kolejnym dramatem (dosyć popularnym w kręgach feministycznych) jest Medea. Od imion wyżej wymienionych, zaczerpnięto terminy psychologiczne. To tylko pokazuje, jak mitologia oddziałuje nie tylko na literaturę, ale na życie w ogóle. Jednak w średniowieczu mity zaczynają tracić swoje znaczenie przez Kościół. Nie oznacza jednak, że w tym okresie przestano ich używać. Nawiązań do mitologii używa w swoim dziele pt. Boska Komedia, chociażby Dante Alighieri. Sam pomysł wędrówki w zaświaty pojawił się już wcześniej np. wędrówka Orfeusza do Hadesu. Ponadto wspomniane są postacie mitologiczne m.in. Minos - król wyspy Krety, syn boga Zeusa i Europy. Pełnił on funkcję sędziego w Hadesie, a w Boskiej Komedii czuwa nad grzesznikami, którzy zgrzeszyli przez swoje zmysły. Osądza ich za winy i nakłada na nich odpowiednie kary. W średniowieczu pojawiają się pierwsze kroniki i tak, w Kronice Galla Anonima pojawiają się wątki mityczne w kontekście założenia państwa polskiego. Pojawiają się osobistości takie jak: Popiel, Siemowit czy Siemomysł. W renesansie następuje odrodzenie mitologiczne. Dorobek antyku staje się podstawą literatury europejskiej. W Polsce przejawia się ono za sprawą Jana Kochanowskiego, który upodobał sobie w szczególności mitologię grecką i rzymską. Ich ślady możemy odnależć w 1 wielu utworach m.in w Odprawie posłów greckich (wydarzenia sprzed wojny trojańskiej), w niektórych fraszkach (Ku muzom) czy Trenach np: Wiek swój i Persefonie ostatniej sie stawić [...] Nie dziwuję Nijobie, że na martwe ciała Tren IV W utworze grecki obraz życia pozagrobowego, stanowi jeden z wielu mitologicznych wyobrażeń pośmiertelnego uniwersum. W Pieśni Świętojańskiej o Sobótce pojawiają się elementy wierzeń słowiańskich. Sobótka to duże palenisko palone podczas Nocy Kupały. Już w nazwie święta pojawia się nazwa bóstwa słowiańskiego - Kupała to bóstwo płodności. W wierszu poprzedzającym pieśni poszczególnych panien autor zasugerował, żeby utwory te wykonywać przed publicznością podczas obchodów tego święta. Wątki mitologiczne odnajdujemy również w twórczości Klemensa Janickiego. W Elegii o sobie samym do potomności pojawiają się greckie muzy oraz bóg Apollo - patron sztuki. Za jego pośrednictwem na podmiot liryczny zesłano błogosławieństwo poezji. Na przełomie renesansu i baroku napisana została Pieśń Mikołaja Sępa Szarzyńskiego. Tam postać ukochanej została porównana do Afrodyty - bogini miłości. Ta analogia ma wzmocnić jej piękno i wdzięk, wszak najdroższa została porównana do bóstwa. W poezji Wacława Potockiego bardzo często pojawiają się motywy mitologiczne, chociażby w utworze Tren drugi do muzyki. Występuje tutaj podobna sytuacja co u Kochanowskiego. Ojciec poprzez przywołanie postaci mitycznych opłakuje swoje zmarłe dzieci. Każda ze wspomnianych przez autora person przeżyła osobistą tragedię np. postać Orfeusza. Jego katastrofą było to, iż utracił swoją żonę poprzez ukąszenie żmii. Udał się do Hadesu, a jego muzyka wzruszyła królujących w podziemiu Hadesa i Persefonę tak bardzo, że zgodzili się na powrót Eurydyki pod warunkiem, iż nie będzie mógł obejrzeć się za siebie. Niestety ciekawość zwyciężyła, przez co utracił żonę na zawsze. Oświecenie przynosi wysoce sławną postać: Franciszka Dionizego Kniaźnina, który chętnie czerpie inspiracje z dorobku antyku i tak w wierszu pt. Pasterka pojawią się: Neptun - rzymski bóg morza, Narcyz oraz Echo. Przywołanie postaci dwójki ostatnich bohaterów podkreśla nieszczęśliwą miłość osoby mówiącej wiersza. Podmiot liryczny identyfikuje się z nimi, pokazuje jak ludzcy potrafili być bohaterowie mitów. 2 Kaukazu, gdzie sęp wyjadał mu codziennie odrastającą wątrobę. Podmiot liryczny porównuje ludzi broniących ojczyzny do Prometeusza. Stwierdza, iż wszyscy oni są przykuci do skał: Prometeusze u granicznych skał przykuci do Polski. Współcześnie odnajdujemy wiele odniesień mitologicznych w literaturze. Można stwierdzić, iż przeżywają renesans. Tadeusz Różewicz tworzy wiersz pt. Prawa i obowiązki. Występuje tam osoba Ikara, który był synem Dedala i Naukrate. Jego ojciec był ateńskim kowalem. Na życzenie króla wybudował labirynt. Miała być ona siedzibą Minotaura, potwora o kształcie pół człowieka, pół byka. Spłodzony został przez żonę Minosa - Pazyfae i byka. Król nie chciał wypuścić z wyspy Dedala. Ten postanowił wraz z Ikarem uciec z wyspy, wzbijając się w powietrze za pomocą własnoręcznie skonstruowanych skrzydeł. Niestety młodzieniec zbliżył się zbyt blisko do słońca, przez co wpadł do morza i utonął. W utworze na upadek Ikara nikt nie zwraca uwagi. Morał wiersza jest taki, że nie powinno osądzać postawy ludzi obojętnych. Życie musi toczyć się dalej, ku z góry określonemu i ostatecznemu celowi. W twórczość Zbigniewa Herberta występuje wiele postaci mitycznych. Gilgamesz, Hektor i Roland pojawiają się w Przesłaniu Pana Cogito. Są to bohaterowie, którzy do końca z wielką siłą i determinacją wypełniali swoje powinności, a za bezgraniczne im poświęcenie przypłacili życiem. Wspomniany jest również Achilles, który słynął ze swojej porywczości. Z kolei Nike przywołana jest w dziele pt. Nike, która się waha. Utwór Herberta przynosi inne oblicze Nike niż utrwalone w kulturze. Wyzbywa się bowiem na moment dostojeństwa i dystansu wobec spraw życia. Krótki okres rozterki wynika z jej przejęcia losem młodego człowieka, który niebawem złoży swoje życie na ołtarzu ojczyzny. Bogowie, herosi stali się ostatnio popularni wśród serii młodzieżowych. Elementy mitologii słowiańskiej wykorzystuje Paulina Hendel w stworzonej przez siebie serii pt. Żniwiarz. W przypadku Rick’a Riordan’a popularność przyniosła trylogia Kronik Rodu Kane. Carter i Sadie stracili matkę. Chłopak razem z ojcem (sławnym egiptologiem doktorem Juliusem Kane) podróżuje po świecie, a dziewczyna mieszka z rodzicami zmarłej matki w Londynie. W Boże Narodzenie tata zabrał rodzeństwo do British Museum, w nadziei, że uda mu się przywrócić życie matce. Zamiast tego uwolnił pięciu bogów Egiptu, w tym 5 najgorszego z nich – Seta, który zaś zamyka doktora w ciele boga Ozyrysa, a rodzeństwo (które ledwo uszło z życiem) ucieka. Z czasem Carter i Sadie dowiadują się, iż uwolnieni zostali wszyscy bogowie Egiptu, a Set zamierza zniszczyć ludzkość. Seria przyjęła się z olbrzymim zainteresowaniem ze strony młodzieży. Joanne Harris posłużyła się mitologią nordycką w dwutonowym cyklu pt. Runy. Dwie dziewczyny noszą identyczną runę, która symbolizuje dawne dni, gdy światem władali bogowie z podniebnej cytadeli - Asgardu. Teraz owy Asgard leży w gruzach, a jego mieszkańcy już dawno utracili moc. Mitologie stały się podwaliną europejskiej kultury wpływając przez wieki na rozwój literatury. Przekazywały one uniwersalne dla całej ludzkości doświadczenia, a także postawy i zachowania. Chociaż ówcześnie związane były z wierzeniami religijnymi, dziś traktuje je się jako uniwersalne zapisy o otaczającej ludzi starożytnych rzeczywistości i interpretacji określonych zjawisk. Prawdy wyrażone w mitach są stale czytelne i wciąż powracają, choć w stale zmieniającej się formie. Tematy poruszane przez twórców mitów są wciąż aktualne, ponieważ dotyczą problematyki celu życia człowieka i głównych zasad postępowania dotyczących każdego. Obok pozytywnych aspektów, zawierają zdarzenia pesymistyczne, stwarzając pełny obraz człowieczeństwa i zmagania człowieka z sobą i losem. W literaturze stale występują zapożyczenia mitycznych wątków, motywów i postaci. Znajomość mitów pozwala na właściwe poruszanie się i obserwowanie zjawisk artystycznych. 6