Temat: Wielkanoc w tradycjach ludowych
Karnawał i ostatki – od dawna ludzie między świętem 3 króli a Środą Popielcową bawili się,
jedli i tańczyli – później, w okresie Wielkiego Postu, nie było o tym mowy! Post był bardzo
surowo przestrzegany. Dlatego podczas ostatków popularny był zwyczaj wnoszenia między
bawiących się szkieletu śledzia – miało to oznaczać zakończenie zabawy i przypomnieć o
nadchodzących dniach, kiedy jedzono dość biednie. Niektóre zabawy odwiedzał też dziad
zapustny, który o północy wyganiał bawiących się do domu.
Środa popielcowa – zaczynamy wtedy czas pokuty, przygotowania do świąt. Posypanie
głowy popiołem przypomina, że jesteśmy śmiertelni i odwiedzamy ten świat tylko “na
chwilę”, dlatego powinniśmy starać się żyć jak najlepiej. Słyszymy wtedy słowa “Nawróćcie
się i wierzcie w Ewangelię”.
Wielki Post – dawniej obchodzono go bardzo surowo. Nie było mowy o zabawach,
muzykowaniu czy tłustym jedzeniu. Na Wielki Post nawet organy w Kościele milkły – tak,
jak współcześnie w Wielki Piątek. Nie było też dzwonków – zamiast nich słychać było
kołatki. W tym czasie ludzie więcej się modlili, pomagali ubogim i przygotowywali się do
Świąt, zarówno duchowo jak i praktycznie – np. sprzątając obejście i przygotowując ozdoby
świąteczne. Warto wiedzieć, że Wielki Post pokrywa się w czasie z tzw. przednówkiem – w
gospodarstwach zapasy zimowe powoli się kończyły, a na polach często leżał jeszcze śnieg,
nie było nowych zbiorów. Konieczne było zatem oszczędzanie jedzenia. Nie jedzono też
jajek, ponieważ odkładano je na święta. Post miał zatem wymiar nie tylko religijny, ale też
bardzo praktyczny!
Śródpoście – tradycyjnie jest to 4.niedziela Wielkiego Postu. Wtedy na jeden dzień
powracała do kościoła i domostw radosna atmosfera. Po pierwsze ma ona przypominać, że
cały Wielki Post, który był dawniej trudny i bardzo poważnie traktowany, służy oczekiwaniu
na bardzo radosne wydarzenie – Zmartwychwstanie! Dlatego w tą niedzielę śpiewa się pełne
nadziei pieśni, słychać dzwony i muzykę. Ciekawym zwyczajem było wielkie hałasowanie na
polach i łąkach – dzieci z grzechotkami, kołatkami i innymi hałasującymi instrumentami
biegły budzić hałasem przyrodę, żeby na święta i na wiosnę wszystko się zazieleniło i zaczęło
kwitnąć.
Niedziela Palmowa – upamiętnia wjazd Jezusa do Jerozolimy. Tradycyjnie palmy robiono z
tych roślin, które rosły nad rzeką – bo płynąca w nich woda dawała roślinom zieleń i życie, te
rośliny odradzały się po zimie najszybciej. Była to m.in. wierzba i trawy oraz trzciny
