Wielki Kryzys, przyczyny, skutki, Notatki z Global Economics

Pobierz Wielki Kryzys, przyczyny, skutki i więcej Notatki w PDF z Global Economics tylko na Docsity! Wielki Kryzys. 4 marca 1929 roku, czyli niedługo przed rozpoczęciem kryzysu, prezydentem USA został Herbert Hoover. Przez wielu jest on określany jako leseferystyczny prezydent, który stał z boku i nie pomógł gospodarce, gdy tego potrzebowała. Prawda jest zupełnie odwrotna. Już jako Sekretarz Handlu w latach dwudziestych nawoływał, żeby rząd coś zrobił z bezrobociem, walczył o skrócenie czasu pracy przy jednoczesnym podnoszeniu stawek, oraz wspierał powstawanie związków zawodowych. Był propagatorem pomysłu zwiększonych wydatków rządowych na roboty publiczne w czasie spowolnienia gospodarczego. Był również zwolennikiem teorii, że nie można dopuścić do spadku wynagrodzeń w czasie kryzysu, gdyż zmniejszy się siła nabywcza społeczeństwa i kryzys będzie bardziej dotkliwy. W trakcie poprzednich kryzysów rządy amerykańskie nie wtrącały się w gospodarkę. Kryzysy były dzięki temu dość łagodne i krótkotrwałe. W czasie kryzysu błędne inwestycje muszą upaść. Rząd nie powinien ich sztucznie podtrzymywać, ponieważ będzie powstrzymywał zasoby od bardziej produktywnego wykorzystania w innym przedsięwzięciu. Płace powinny spaść wraz z innymi cenami – inaczej będziemy świadkami ogromnego bezrobocia, takiego jak miało miejsce w czasie Wielkiego Kryzysu. Bez rządowej interwencji w płace, gospodarka szybko powracała do stanu pełnego zatrudnienia w czasie poprzednich kryzysów. W trakcie kryzysu leseferystyczny rząd powinien również radykalnie obciąć podatki i wydatki rządowe, co pozwoli skrócić czas dostosowania gospodarki. Kryzys gospodarczy miał miejsce na całym świecie. Ominął on tylko ZSRR, gdzie następowała wielka odbudowa. Kryzys rozpoczyna się w Stanach Zjednoczonych (jest ogromna nadprodukcja towarów, których nie miał kto kupować). Sukcesy gospodarki i panujący szalony optymizm nie pozwalały dojrzeć zbliżającej się katastrofy. Najgorszy był stan rolnictwa amerykańskiego, z roku na rok spadł popyt na amerykańską pszenicę, bydło i bawełnę. Po I wojnie światowej USA udzieliło ogromnych pożyczek na odbudowę miast i przemysłu europejskiego i poprawę życia ludności europejskiej. Do Europy z USA napływał wieli kapitał, ale Europa nie mogła nic dać od siebie, bo miała ogromne długi, a towar rolników amerykańskich ze względu na cło, był bardzo drogi i Europejczycy zaopatrywali się w artykuły rolnicze gdzie indziej. Skutkami tej sytuacji był drastyczny spadek popytu na amerykańskie towary rolne oraz poważne zakłócenia bilansu finansowego USA (wywożono więcej kapitału amerykańskiego niż zainwestowano w USA kapitału obcego). Powodem niedoborów kapitału było także niespłacenie przez Europę olbrzymich długów wojennych (w tym także pożyczki dla Niemców – 1925r.). Farmerów amerykańskich niepokoiła także sytuacja na rynku wewnętrznym. Ograniczenie liczby imigrantów oznaczało zmniejszenie potencjalnych nabywców towarów rolnych. Wraz z dynamicznie rozwijającą się motoryzacją spadło zapotrzebowanie na pasze dla koni. Bawełnę wypierała nowoczesna tkanina syntetyczna. Zmieniły się także upodobania kulinarne Amerykanów, którzy zaczęli się racjonalnie odżywiać, jedli więcej owoców, jarzyn i mleka, a mniej chleba i mięsa – gdzie pszenica i bydło były głównymi produktami amerykańskiego rolnictwa. W 1929r. farmerzy produkowali więcej żywności, niż mogli sprzedać. Inne niebezpieczne zjawiska, które miały miejsce w 1919r. w USA to rzucone hasła: „bogaćcie się” , „kupujcie jak najwięcej” – one okazały się fatalne dla gospodarki. Mnóstwo ludzi, zamiast inwestować, grało na giełdzie – kupując i sprzedając akcje. Uzyskany w ten sposób kapitał nie maił pokrycia w jakichkolwiek obrotach. Wielu niezamożnych, naiwnie wierząc w mit „od pucybuta do milionera”, kupowało tanie akcje pojawiających się na rynku nowych firm, z których sporo było fikcyjnych, zakładali je właściciele dużych i bogatych przedsiębiorstw w celu zdobycia brakującego już powszechnie kapitału. W rezultacie w obiegu krążyło dużo akcji bez pokrycia. Podobnie istna mania kupowania prowadziła gospodarkę na brzegu przepaści, ponieważ większość Amerykanów kupowała na kredyt. Oznaczało to, że ogromny popyt i obrót na rynku nie wynikał z jego rzeczywistych możliwości ekonomicznych, ale został stworzony sztucznie. Po 1926r. trudności rolnictwa ze zbytem towarów i związany z tym spadek cen na artykuły rolne i niektóre surowce spowodowały => pogorszenie się koniunktury w Stanach Zjednoczonych i ścisłe powiązanie rynku amerykańskiego z europejskimi => Stany Zjednoczone wstrzymały kredyty i zażądały zwrotu zaciągniętych długów; => trudności w światowym rolnictwie, zmniejszenie zapotrzebowania na bawełnę, mięso i zboże – wiązało się to ze zmianami zachodzącymi w przemyśle: wzrost produkcji samochodów, produkcja tkanin z włókien syntetycznych, wzrost spożycia warzyw, owoców i mleka; => utrzymywanie wysokich cen przez monopole a dyktowanie niskich cen na surowce, co szczególnie uderzało w państwa słabsze ekonomicznie; => spekulacja na giełdach – pojawienie się akcji fikcyjnych spółek, sztuczne zawyżanie ceny akcji; „czarny październik” 1929 – krach na nowojorskiej giełdzie Wall Street ; Skutki kryzysu: => ograniczenie produkcji przez przemysł, wzrost bezrobocia (1932 ok. 48mln bezrobotnych); => bankructwa banków, wycofywanie wkładów i lokat z banków, załamanie się sytemu kredytowego, załamanie systemów walutowych większości państw; => wstrzymanie inwestycji, bankructwa małych i średnich firm, a wzmacnianie się wielkich monopoli; => ”nożyce cen” spadek cen towarów rolnych był szybszy od przemysłowych; => załamanie handlu światowego, ochrona rynków wewnętrznych przed importem poprzez wysokie cła, => samobójstwa, brak poczucia bezpieczeństwa, nędza, głód; krytykowanie przez społeczeństwa ustroju demokratycznego a poparcie dla systemów totalitarnych Próby wyjścia z kryzysu: => Nowy Ład (1933) - wprowadzenie interwencjonizmu państwowego przez prezydenta USA F. D. Roosevelta w celu osiągnięcia wzrostu popytu i zwiększenia siły nabywczej ludności poprzez: wprowadzenie nowych regulaminów w bankach i ochrona oszczędności tam złożonych rozszerzenie uprawnień związków zawodowych, rozwój świadczeń socjalnych – zasiłki zdrowotne i ubezpieczenia emerytalne, wyznaczono minimalne płace i maksymalny czas pracy; zniesienie prohibicji, czyli zakazu sprzedaży i podawania alkoholu, który obowiązywał od 1919; ograniczenie wielkości produkcji rolnej i wprowadzenie dotacji; stosowanie dumpingu, czyli sztucznego obniżania cen na towary eksportowe; likwidacja bezrobocia poprzez organizowanie robót publicznych – prace przy budowie dróg, zapór wodnych, elektrownii; => interwencjonizm w Niemczech wprowadzony przez władze III Rzeszy: zamówienia rządowe na broń, rozwój przemysłu zbrojeniowego; wprowadzenie 4-letnich planów gospodarczych, roboty publiczne; => W Polsce próbą wyjścia z kryzysu był 4-letni (1936-40) plan inwestycyjny Eugeniusza Kwiatkowskiego, który przewidywał min. rozbudowa Centralnego Okręgu Przemysłowego zlokalizowanego w widłach Wisły i Sanu, zwiększenie liczby fabryk, zatarcie różnic między biednymi, a bogatymi częściami Polski. Realizacja tego planu została przerwana przez wybuch II wojny światowej.