Pobierz Wirusy notatka biologia i więcej Notatki w PDF z Biologia tylko na Docsity!
Strona Główna » Biologia » Wirusy – notatki do matury z biologii
Wirusy – notatki do matury z biologii
Wirusy są to bezkomórkowe formy życia, wykorzystują enzymy i energię komórek innych organizmów do syntezy własnych składników.
Cechy wirusów:
Świadczące o przynależności do materii ożywionej: Zbudowane są ze związków organicznych występujących tylko w organizmach (białek, lipidów, kwasów nukleinowych) Ich istnienie zależy od świata ożywionego – mogą namnażać się w komórkach gospodarza Świadczące o przynależności do materii nieożywionej: Nie mają budowy komórkowej Nie wykazują czynności życiowych, zazwyczaj nie produkują enzymów – nie posiadają własnego metabolizmu.
Wirion – pojedyncza kompletna cząstka wirusa, występująca w środowisku pozakomórkowym i zdolna do atakowania komórek.
Pojedynczy wirion składa się materiału genetycznego (DNA lub RNA) oraz białkowej otoczki, zwanej kapsydem. Materiałem genetycznym może być DNA (jedno- lub dwuniciowy) lub RNA (jedno- lub dwuniciowy), nigdy oba jednocześnie.
B I O L O G I A
Opublikowano 26 stycznia 2019
K AT E G O R I E BIOLOGIA GEOGRAFIA
S Z U K A J
Notatki maturalne
Kapsyd (otoczka białkowa) składa się z niewielkich białkowych jednostek strukturalnych, tzw. kapsomerów. Chroni on wirusa w środowisku pozakomórkowym oraz umożliwia mu rozpoznawanie komórek gospodarza.
Niektóre wirusy mają dodatkowo osłonkę zewnętrzną. Zwykle jest ona zbudowane z lipidów i najeżona glikoproteinami.
Formy wirusów:
Forma pałeczkowata – np. wirus mozaikowatości tytoniu (uszkadza komórki liści tej rośliny, materiałem genetycznym jest RNA) Forma kulista – np. HIV (wywołujący AIDS, należący do retrowirusów, materiał genetyczny – RNA) Forma bryłowa – np. adenowirusy (powodujące głównie choroby górnych dróg układu oddechowego uraz układu pokarmowego, materiał genetyczny – DNA); są to najczęściej dwunastościany lub dwudziestościany Forma bryłowo – spiralna – np. bakteriofagi (wirusy atakujące komórki bakterii, zbudowane z wielościennej główki oraz ogonka zaopatrzonego w białkowe włókna, materiałem genetycznym jest DNA).
Wirusy mogą przetrwać tylko we wnętrzu komórek organizmów, gdzie szybko się namnażają. Wykorzystują do tego struktury i możliwości metaboliczne gospodarza. Większość wirusów roślinnych i zwierzęcych wnika w całości do wnętrza komórki gospodarza.
Bakteriofagi wstrzykują do komórki kwas nukleinowy, pozostawiając kapsyd na zewnątrz. Cykl wirusowy jest to sekwencja zdarzeń prowadząca do złożenia wirionu z białka i kwasu nukleinowego oraz do powstania wirionów potomnych w zainfekowanej komórce.
Cykle infekcyjne wirusów:
Lityczny:
Przechodzą go bakteriofagi nazywane zjadliwymi np. bakteriofag T Kończy się rozpadem (lizą) zainfekowanej komórki Rozpoczyna się adsorpcją (przyczepieniem się bakteriofaga do receptorów na powierzchni komórki) Wnikanie – fagowy DNA zostaje wstrzyknięty do komórki bakteryjnej, kapsyd faga rozpada się na zewnątrz Replikacja – bakteryjny DNA zostaje zdegradowany, a fagowy DNA ulega replikacji; syntezowane są także białkowe składniki faga
Znaczenie wirusów:
Wywołują wiele groźnych chorób Atakują rośliny uprawne, powodując straty w rolnictwie Stosowane są do produkcji szczepionek i surowic Przyczyniają się do strat w hodowli zwierząt Wykorzystuje się je w biotechnologii jako wektory przenoszące zmodyfikowane DNA do komórek biorców Są wykorzystywane do zwalczania bakterii chorobotwórczych, szczególnie tych odpornych na wiele antybiotyków.
Walka z wirusami polega głównie na stosowaniu szczepionek.
Czynnikami zakaźnymi mogą być również priony – chorobotwórcze białka. Pod wpływem nieznanych czynników mogą one zmieniać swą konfigurację przestrzenną, stając się patogenami wywołującymi choroby układu nerwowego np. choroba szalonych krów BSE, choroba Creutzfelda – Jacoba oraz śmiertelna dziedziczna bezsenność.
Niszczenie prionów jest trudne, ponieważ białka te są odporne na działanie temperatury (są termostabilne) i nie giną nawet podczas gotowania.
Wiroidami są czynniki zakaźne zbudowane tylko z kwasu nukleinowego – RNA, bez otoczki białkowej. Potrafią się samoreplikować, do namnażania się wykorzystując enzymy gospodarza. Atakują rośliny cytrusowe i ziemniaki.
Choroby wirusowe:
Wścieklizna:
Uszkodzenie układu nerwowego, ślinotok, bolesne skurcze mięśni, także mięśni gardła, i związany z tym wodowstręt (skurcze mięśni na sam widok lub dźwięk wody), zaburzenia koordynacji ruchów lub paraliż Główną przyczyną śmierci jest niewydolność oddechowa
Droga zakażenia to głównie ugryzienie przez chore zwierzę, kontakt z jego wydzielinami.
AIDS:
Wywoływany przez wirusa HIV Zespół nabytego niedoboru (rzadziej upośledzenia) odporności Początkowo objawy grypopodobne Następnie trwający nawet kilkanaście lat okres bezobjawowy Pełnoobjawowy AIDS: infekcje oportunistyczne (takie, które u osób zdrowych nie występują lub mają niezwykle łagodny przebieg), rozwój nowotworów (m.in. mięsaka Kaposiego) oraz objawy uszkodzenia układu nerwowego Zarażenie przez kontakty seksualne z osobami zakażonymi, kontakt z krwią, zakażenie dziecka przez chorą matkę w trakcie ciąży, porodu lub karmienia piersią Nie można zarazić się AIDS poprzez: przypadkowy kontakt, taki jak dotyk, uściśnięcie ręki, obejmowanie, pocałunek, używanie wspólnych sztućców, szklanek, ręczników, toalet, wanny, basenu itp., a także kichanie czy kaszel.
Choroba Heinego-Medina (polio):
Wirus polio Inaczej: ostre nagminne porażenie dziecięce, wirusowe zapalenie rogów przednich rdzenia kręgowego Choroba wieku dziecięcego Może przebiegać łagodnie, ale może też być śmiertelna Objawy związane głównie z zakażeniem układu nerwowego: zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie mózgu, porażenie kończyn Zarażenie drogą pokarmową lub kropelkową.
Zakażenie HPV – wirusem brodawczaka ludzkiego:
Choroba może dawać objawy kliniczne w postaci brodawek na skórze, narządach płciowych lub przebiegać bezobjawowo Zarażenie niektórymi szczepami może prowadzić do powstania raka szyjki macicy Raki związane z HPV stanowią 3,3 % zachorowań na raka wśród kobiet i 2 % wśród mężczyzn
Różyczka:
Występuje u dzieci i dorosłych Okres wylęgania trwa ok. 2 tygodnie Powiększenie węzłów chłonnych w okolicach głowy i szyi oraz pod pachami, zwykle występuje wysypka pokrywająca najpierw twarz i szyję, a następnie tułów Zarażenie drogą kropelkową.
Świnka:
Występuje przede wszystkim u dzieci do 15. roku życia Okres wylęgania: 2-3 tygodni Gorączka i bolesne powiększenie jednej lub obu ślinianek przyusznych Zarażenie drogą kropelkową.
Wirusowe zapalenie wątroby typu A (WZW A) – żółtaczka pokarmowa:
Okres wylęgania choroby to 10-50 dni Gorączka, nudności, wymioty Kolejne objawy są konsekwencją zapalenia wątroby (np. żółtaczka) Zarażenie drogą pokarmową.
WZW B:
Okres wylęgania choroby: 50-160 dni Wirus nie niszczy bezpośrednio komórek wątroby, lecz powoduje zmiany w strukturze ich błon komórkowych, co sprawia, że są rozpoznawane jako obce przez komórki obronne organizmu – leukocyty – i stają się celem ich ataku Skutkiem choroby może być marskość wątroby Zarażenie przez kontakty seksualne z osobami zakażonymi, krwią, poprzez zabiegi medyczne oraz podczas porodu z matki na dziecko.
WZW C:
Ponad 70% zakażeń przebiega bezobjawowo Przewlekły proces zapalny może doprowadzić do marskości wątroby lub wystąpienia pierwotnego raka wątroby Zarażenie poprzez kontakt z zakażoną krwią, rzadziej przez kontakty seksualne.
Leczenie infekcji wirusowej jest trudne, gdyż wirusy nie posiadają własnego metabolizmu, który można by zablokować, jak to czyni się za pomocą antybiotyków w przypadku bakterii. Większość metod polega na ograniczeniu dalszego rozwoju infekcji, co przekształca chorobę wirusową w chorobę przewlekłą. Większość wirusów wywołuje reakcje ogólnoustrojowe (gorączka, biegunki, wodowstręt, wycieńczenie), jak i zmiany lokalne (wysypka, krosty).
Przejdź do strony Notatki z biologii jeśli jesteś zainteresowany całymi notatkami z biologii do matury (150 tematów) w formie PDF.
MOŻE CI SIĘ PODOBAĆ RÓWNIEŻ
Opublikowano 26 stycznia 2019 Opublikowano 26 stycznia 2019
