Wojna trzydziestoletnia (1618-1648): Przyczyny, przebieg i skutki, Notatki z Historia

Pobierz Wojna trzydziestoletnia (1618-1648): Przyczyny, przebieg i skutki i więcej Notatki w PDF z Historia tylko na Docsity!

1618 - 1648r.

przyczyny konfliktu

• Rywalizacja francusko-habsburska w Niemczech i Włoszech.
• Niektóre państwa niemieckie chciały uwolnić się spod jarzma katolickich Habsburgów. W tym celu w 1608r. zawarły Unię Protestancką [na czele z Fryderykiem IV , władcą Palatynatu Reńskiego], popieraną przez Anglię i Francję.
• Odpowiedzią niemieckich katolickich państw było utworzenie w 1609r. Ligii Katolickiej [na czele z Maksymilianem I , księciem katolickiej Bawarii]. Działania wspierało cesarstwo, papiestwo oraz Hiszpania.
• Walka w Czechach o wolność wyznaniową.
• Cesarz Rudolf II anulował wcześniej uchwalony list majestatyczny , gwarantujący czeskim innowiercom pełną tolerancję religijną oraz ustalający urząd defensorów, stojących na straży przestrzegania swobód religijnych.

strony konfliktu

katolickie: Liga Katolicka, cesarstwo, monarchia Habsburgów, Hiszpania, papiestwo, Bawaria

protestanckie+sojusznicy: Unia Protestancka, Zjednoczone Prowincje Niderlandów, Czechy, Dania, Szwecja, Francja, Szkocja, Anglia

przebieg wojny trzydziestoletniej

okres czesko-palatynacki [1618-1624r.]

• 1618r. - defenestracja praska [wyrzucenie przez okna zamku na Hradczanach dwóch namiestników cesarskich]
• Po stronie Czech stanęły niemieckie księstwa protestanckie oraz Anglia i Niderlandy.
• Po śmierci Macieja w 1619r. na tron wstąpił Ferdynard II. Czesi pozbawili go korony, a nowym władcą obwołali Ferdynarda V Wittelsbacha , elektora Palatynatu Reńskiego, przywódcę Unii Protestanckiej.
• 1619r. - antyhabsburskie powstanie węgierkie pod wodzą Bethlena. Atak

na Wiedeń. Przy pomocy polskiego króla, Zygmunta III Wazy, Habsburgowie odparli węgierski atak [pierwsza odsiecz wiedeńska].

• W 1620r. doszło do bitwy pod Białą Górą , zakończoną rozbiciem wojsk czeskich. Kolejno Habsburgowie wkroczyli do Niemiec, aby pokonać Unię Protestancką.

okres duński (1624-1629r.)

• Dania w 1624r. stanęła w obronie państw protestanckich. Jej władca,

Chrystian IV bał się osłabienia pozycji kraju w regionie Morza Bałtyckiego.

• 1625r. - wspierani finansowo przez Holendrów Duńczycy zajęli habsburskie posiadłości. Wojska duńskie okazały się jednak niewystarczająco wyposażone ani wykwalifikowane w zetnikęniu z armią cesarską, dowodzoną przez genialnego Albrechta von Wallensteina.
• 1626r. - klęska protestantów w bitwie pod Dessau
• 1629r. - pokój w Lubece pomiędzy Habsurgami a Danią. Duńczycy obiecali nie ingerować w sprawy wewnętrzne Rzeszy w zamian na zachowanie wszystkich ziem, należących do Danii przed wybuchem wojny.

okres szwedzki (1630-1635r.)

• Za namową Francji, w 1630r. Szwecja przystąpiła do wojny. Jej celem było pozyskanie nowych posiadłości nadbałtyckich.
• Armią szwecką dowodził Gustaw II Adolf. Zajął Pomorze, dotarł do Saksonii oraz na Śląsk.
• 1631r. - zajęcie i całkowite spustoszenie Magdeburga przez Ligę Katolicką. Wydarzeniu przewodził Johan von Tilly. Spowodowało to, że wiele dotąd neutralnych państw niemieckich opowiedziało się za protestantami.
• W tym samym roku miała miejsce zwycięska dla wojsk szwedzko- saskich bitwa pod Breitenfelden.
• 1632r. - bitwa pod Lutzen. Zwycięska dla Szwedów, pomimo śmierci Gustawa II Adolfa.
• Następcy Gustawa II Adolfa nie odznaczali się zbytnim talentem militarnym. Habsburgowie, pomimo wcześniejszych klęsk, doprowadzili do podpisania pokoju w Pradze [ 1635r. ]. Decydującą tutaj była bitwa pod Nordlingen , zakończona pogromem Szwedów.