Pobierz Wojna ze Związkiem Sowieckim – Plan Barbarossa i więcej Streszczenia w PDF z Lotnictwo tylko na Docsity! Wojna ze Związkiem Sowieckim – Plan Barbarossa Wprowadzenie Przeczytaj Mapa interaktywna Animacja Film + Sprawdź się Dla nauczyciela Bibliografia: Źródło: Dyrektywa nr 21. Plan Barbarossa, grudzień 1940 r. (fragmenty), [w:] Wiek XX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. S. B. Lenard, M. Sobańska- -Bondaruk, Warszawa 2002, s. 199– 201. Źródło: Effendi Kapijew, O walkach na froncie wschodnim, [w:] Wiek XX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. S. B. Lenard, M. Sobańska-Bondaruk, Warszawa 1998, s. 216–217. Źródło: Karl Peters, O walkach na froncie wschodnim, [w:] Wiek XX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. S. B. Lenard, M. Sobańska-Bondaruk, Warszawa 1998, s. 213–216. Źródło: Poza komunikatem, [w:] Satyra w konspiracji 1939-1944, oprac. G. Załęski, Warszawa 1958, s. 172–173. Przeczytaj Wyprzedzić ruch byłego sojusznika Plan Barbarossa stanowił rezultat dążeń Adolfa Hitlera do podboju Związku Sowieckiego i realizacji postulatu zapewnienia przestrzeni życiowej narodowi niemieckiemu. Dokument ten zawiera ogólne założenia operacji. Hitler uważał, że jej realizację ułatwi pomoc ze strony Rumunii oraz Finlandii, które w 1940 r. poniosły straty terytorialne na rzecz ZSRS. Najwyżsi dowódcy wojskowi Trzeciej Rzeszy byli przeciwni wszczynaniu wojny z ZSRS w sytuacji, gdy nadal toczyły się działania na Zachodzie. Nie udało im się jednak odwieść Hitlera od ataku. Początkowo uderzenie planowano na 15 maja 1941 r., ale z powodu interwencji w Jugosławii zostało przełożone jednak na 22 czerwca. Trzecią Rzeszę i Związek Sowiecki obowiązywał pakt o nieagresji i aż do dnia ataku rozwijała się pomiędzy nimi współpraca gospodarcza, polityczna i wojskowa. Stalin, który sam planował w przyszłości atak na Rzeszę, do ostatniej chwili nie wierzył w możliwość napaści Hitlera na ZSRS, dlatego niemieckie uderzenie zupełnie go zaskoczyło. Do początkowych spektakularnych sukcesów armii niemieckiej przyczyniły się także braki kadrowe w wojsku sowieckim związane z czystką wśród oficerów przeprowadzoną w 1937 r. oraz gorsze uzbrojenie i mniejsza baza materiałowa Kraju Rad. Poza tym ludność zajmowanych terytoriów przez pierwsze tygodnie witała wkraczające oddziały niemieckie jako wyzwolicieli spod bolszewickiego reżimu. Po zajęciu krajów bałtyckich – Republiki Litewskiej, Republiki Łotewskiej i Republiki Estońskiej, Niemcy wraz z Finami rozpoczęli blokadę Leningradu, trwającą prawie 900 dni. Trzecia Rzesza rozszerzyła swe panowanie na Białoruś, Smoleńszczyznę i większą część Ukrainy. W październiku 1941 r. wojska niemieckie rozpoczęły decydujące natarcie na Moskwę. Plan błyskawicznego opanowania Związku Sowieckiego jednak się nie powiódł, jesienne deszcze ograniczyły szybkość wojsk pancernych i zmotoryzowanych, a pod koniec października zaczęły się mrozy, na które Niemcy nie byli przygotowani. Stalin, wiedząc ze Niemieckie jednostki zmechanizowane w drodze na front wschodni, czerwiec 1941 r. Związek Sowiecki miał zostać pokonany strategią Blitzkriegu. Do realizacji planu Barbarossa posłano około 3 mln żołnierzy niemieckich, około 3,5 tys. czołgów, ponad 7 tys. dział i prawie 2 tys. samolotów. Kampania była dobrze przygotowana, mimo to, po początkowych sukcesach, marsz Rzeszy na Wschód został zatrzymany. Wyjaśnij, jakie były przyczyny niepowodzenia planu wojny błyskawicznej na froncie wschodnim. Źródło: domena publiczna. źródeł wywiadowczych, że Japonia nie zaatakuje ZSRS, przerzucił syberyjskie oddziały pod Moskwę. W grudniu odparto niemiecki atak na sowiecką stolicę. Działania wojenne podczas II wojny światowej na froncie wschodnim. Wskaż kierunki natarcia na Związek Sowiecki w 1941 roku. Źródło: Contentplus.sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0. Obszary ZSRS pod okupacją niemiecką Na terenach zajętych przez wojska hitlerowskie powołano specjalne oddziały SS Einsatzgruppen, które systematycznie mordowały ludność żydowską. Zabijano też przedstawicieli władz sowieckich i oficerów politycznych. Generalny plan wschodni (niem. Generalplan Ost) przewidywał wysiedlenie ludności słowiańskiej z Europy, by stworzyć „przestrzeń życiową” dla niemieckich osadników. Słowianie mieli pełnić funkcję niewykwalifikowanej siły roboczej. Okrucieństwa najeźdźców, początkowo przyjmowanych przez ludność miejscową z entuzjazmem, sprawiły, że wojna z Hitlerem stała się dla obywateli ZSRS wojną w obronie ojczyzny – historiografia sowiecka nazywała ją Egzekucja rodziny żydowskiej w rejonie Iwangrodu na Ukrainie, 1942 r., zdjęcie wykonane przez członka plutonu egzekucyjnego Einsatzgruppe. Wyjaśnij, z czego wynikała polityka rozstrzeliwania przedstawicieli wybranych grup społecznych przez specjalne wojskowe plutony egzekucyjne. Czy podczas ataku na Polskę podejmowano takie działania? Źródło: domena publiczna. Wielką Wojną O jczyźnianą. Stalin wzywał do obrony kraju całe społeczeństwo. Każdą działalność obywateli na rzecz państwa propaganda sowiecka przedstawiała jako walkę z hitlerowcami, a wszelkie uchybienia czy niewykonanie planu produkcji traktowała jako sabotaż i dywersję. Partyzantka sowiecka na terenach okupowanych była wspierana bronią, zaopatrzeniem i specjalnie wyszkolonymi żołnierzami przez działający w głębi ZSRS Centralny Sztab Ruchu Partyzanckiego. Nie ustawał jednocześnie terror NKWD i kontrwywiadu wojskowego, zwanego Smiersz (skrót od rosyjskich słów „śmierć szpiegom”). Jednostki te szły za sowieckimi oddziałami frontowymi i strzelały do własnych żołnierzy, jeżeli ci próbowali się cofać. Przełom pod Stalingradem i Kurskiem Po odparciu niemieckiego ataku na Moskwę na początku 1942 r. wojska sowieckie przeszły do natarcia, zmuszając wojska hitlerowskie do cofnięcia środkowej części frontu. Latem ruszyła ofensywa niemiecka na południu Związku Sowieckiego, mająca na celu zdobycie Zagłębia Donieckiego (Donbasu). Hitlerowcy zajęli Donbas, doszli do Kaukazu i we wrześniu 1942 r. dotarli pod Stalingrad. Niemiecki atak wspierały ciężkie bombardowania Luftwaffe, które zniszczyły większą część liczącego ok. 400 tys. mieszkańców miasta. Zginęły dziesiątki tysięcy cywilów, ponieważ Stalin odmówił ich ewakuacji. Walki miejskie toczące się na zrujnowanych ulicach trwały do połowy listopada, kiedy to Rzesza przejęła kontrolę nad 90 proc. powierzchni miasta. Sowieci w odpowiedzi rozpoczęli 19 listopada operację „Uran” dowodzoną przez marszałka Aleksandra Wasilewskiego, polegającą na zastosowaniu manewru okrążającego. Wojska sowieckie przełamały linię frontu i zamknęły 300‐tysięczną armię niemiecką w tzw. kotle stalingradzkim. W dniu 2 lutego 1943 r. okrążeni hitlerowcy skapitulowali, wyczerpani nie tylko walką, lecz także cierpiąc z powodu mrozu i straszliwego głodu. Dowodzący 6. Armią Polową feldmarszałek Friedrich Paulus wzięty do niewoli po złożeniu broni przez wojska niemieckie pod Stalingradem, 31 stycznia 1943 r. Paulus był pierwszym niemieckim feldmarszałkiem, który zdecydował się podpisać kapitulację i dał się wziąć do niewoli. Wcześniej, od czasów powstania Cesarstwa Niemieckiego w XIX w., niemieccy dowódcy armii w obliczu przegranej popełniali samobójstwo. Paulus otrzymał rozkaz, aby walczyć do końca, jednak go nie wykonał. Decyzja o poddaniu się podyktowana była trudną sytuacją żołnierzy, oblężonych pod Stalingradem i umierających z zimna i głodu. Wyjaśnij, co zadecydowało o klęsce żołnierzy niemieckich pod Stalingradem. Źródło: Bundesarchiv, Bild 183-F0316-0204-005, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0. litera, cyfra lub wyraz używane w celu ukrycia właściwej nazwy rzeczy, miejscowości lub czyjegoś nazwiska sabotaż (franc. sabotage od saboter – stukać (sabotami), sabotować, partaczyć, od sabot – chodak) forma ruchu oporu polegająca na przeszkadzaniu w realizacji określonych działań militarnych, gospodarczych, politycznych i społecznych Wielka Wojna Ojczyźniana rosyjski termin określający część II wojny światowej od ataku Niemiec na ZSRS (operacja „Barbarossa”) do 9 maja 1945 roku Słowa kluczowe II wojna światowa, III Rzesza, ZSRS, operacja Barbarossa, Wielka Wojna O jczyźniana, przebieg II wojny światowej Bibliografia Wiek XX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. S. B. Lenard, M. Sobańska- -Bondaruk, Warszawa 2002. D. M. Glantz, Od Donu do Dniepru. Ofensywa sowiecka grudzień 1942‐sierpień 1943, Oświęcim 2015. Wielka historia świata. Tomy 1‐12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności); Świat Książki 2004‐2006. Mapa interaktywna Polecenie 1 Zapoznaj się z mapą interaktywną i wykonaj kolejne polecenia. Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0. Polecenie 2 Wyjaśnij, kiedy i w jakich okolicznościach zatrzymany został niemiecki marsz na wschód. Polecenie 3 Wskaż linię frontu w grudniu 1941 oraz grudniu 1942 r. Wyjaśnij, jakie znaczenie dla możliwości militarnych Trzeciej Rzeszy i dalszych działań wojennych miała taka linia frontu. Polecenie 4 Omów na podstawie mapy przebieg walk na froncie wschodnim w latach 1941-1942. Twoja odpowiedź Twoja odpowiedź Twoja odpowiedź Animacja Polecenie 1 Zapoznaj się z animacją przedstawiającą przebieg bitwy o Stalingrad i wykonaj kolejne polecenia. Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DY780tnZU Nagranie filmowe lekcji pod tytułem Stalingrad 1942–1943. Polecenie 2 Scharakteryzuj strategię Niemiec na froncie wschodnim w kontekście bitwy stalingradzkiej. Polecenie 3 Wyjaśnij, dlaczego zawarcie paktu Ribentropp-Mołotow było dla Hitlera tylko czasowym oddaleniem wojny ze Związkiem Sowieckim. Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DwCFyyVhP Nagranie filmowe lekcji pod tytułem Plan Barbarossa — część druga. Polecenie 4 Opisz sytuację w Europie w połowie 1940 roku. W jaki sposób wrogość Wielkiej Brytanii zmusiła Hitlera do zmiany planów? Twoja odpowiedź Twoja odpowiedź Polecenie 5 Wyjaśnij, dlaczego przesunięcie realizacji planu Barbarossa z grudnia 1940 r. na czerwiec 1941 r. miało wpływ na całą kampanię. Tekst źródłowy do ćwiczeń 2 i 3 Twoja odpowiedź Ćwiczenie 1 Do czego nawiązywała nazwa planu niemieckiej inwazji na ZSRS? Twoja odpowiedź Dyrektywa nr 21. Plan Barbarossa, grudzień 1940 r. (fragmenty) Jeszcze przed zakończeniem wojny przeciwko Anglii niemieckie siły zbrojne muszą być przygotowane do pokonania Rosji radzieckiej w krótkotrwałej kampanii (plan Barbarossa). W tym celu wojska lądowe powinny zaangażować wszystkie posiadane jednostki bojowe, pod tym jednak warunkiem, iż okupowane obszary muszą być zabezpieczone przed niespodziankami. Lotnictwu przypadnie zadanie skierowania do kampanii na Wschodzie na tyle licznych sił dla wsparcia wojsk lądowych, by można było osiągnąć szybkie zakończenie operacji naziemnych, oraz by w miarę możliwości ograniczyć do minimum narażenia na szkody “ 難 wschodnioniemieckie terytorium od uderzeń lotnictwa nieprzyjacielskiego. Te główne zadania na Wschodzie muszą mieć na względzie, aby cały opanowany przez nas obszar operacyjny i rejony przemysłu zbrojeniowego były należycie chronione przed nalotami nieprzyjacielskiego lotnictwa i aby nie były zaniechane działania zaczepne przeciw Anglii, a w szczególności przeciw jej dowozom. Główny wysiłek marynarki wojennej, również w toku kampanii na Wschodzie, pozostaje nadal skierowany przeciwko Anglii. Rozkaz do koncentracji wojsk przeciwko Rosji radzieckiej wydam na osiem tygodni przed przewidzianym terminem rozpoczęcia operacji. Przygotowania, które wymagają dłuższego czasu, o ile nie zostały jeszcze zakończone, należy przyspieszyć i zakończyć do 15 maja 1941 r. Szczególną uwagę należy zwrócić na to, aby nie ujawnić zamierzonego uderzenia. Przygotowania naczelnych dowództw należy oprzeć na następujących założeniach: I. Ogólny zamiar: Gros rozwiniętych w zachodniej Rosji sił rosyjskich wojsk lądowych powinno zostać zniszczone w wyniku śmiałych operacji opartych na głębokim manewrze klinów pancernych; odwrót zdolnych do walki jednostek w głąb terytorium rosyjskiego powinien być udaremniony. W rezultacie szybkiego pościgu należy opanować taką rubież, spoza której rosyjskie lotnictwo nie będzie miało już możliwości prowadzenia nalotów przeciwko obszarom niemieckiego państwa. Końcowym celem operacji jest stworzenie kordonu przeciwko azjatyckiej Rosji na ogólnej linii: Wołga–Archangielsk. W ten sposób jedynie pozostały Rosji rejon przemysłowy na Uralu w razie potrzeby będzie mógł być wyeliminowany przez lotnictwo. Ćwiczenie 4 Zapoznaj się z poniższymi tekstami i na ich podstawie rozstrzygnij, czy podane zdania są prawdziwe czy fałszywe. Krótko uzasadnij swoją odpowiedź. Effendi Kapijew O walkach na froncie wschodnim Chłopak jedzie pociągiem wojskowym na front. Przenikliwy smutek. Oto zbliża się wieś rodzinna, rodzinne strony. Ale wsi nie ma, sterczą tylko osmalone piece. Stado wron. Chłopak stoi oparty o drzwi wagonu towarowego. Stukają koła. Łzy spływają po policzkach. [...] * [...] Równina. Piaszczyste stepy mozdockie… Niemcy nagle cofnęli się i rozpoczęli odwrót… Jedziemy ośnieżoną drogą w nieprzerwanym kierunku walącego naprzód wojska. Idą i idą bez przerwy tysiące żołnierzy - czarni ze zmęczenia, o pozbawionych wyrazu kamiennych twarzach - ci bohaterowie i cierpiętnicy, czarni i usmoleni. Azerbejdżanie, Gruzini, Rosjanie… [...] Mozdok jest w naszych rękach, Po trzymiesięcznych walkach żołnierze opuszczają nareszcie te stepy i będą mogli przynajmniej popatrzeć na domy mieszkalne… … Niedaleko drogi, w dole, siedzi zabity żołnierz, mężczyzna w starszym wieku. Pochylił ku ziemi bladą, woskową twarz, głowę ma “ 醙 obandarzowaną. Oddziały idą nie zwracając na niego uwagi. Opuszczają na zawsze te okolice… A on zostanie tutaj i będzie siedział w tym dole, nikomu niepotrzebny, zapomniany… [...] * Jadę w wagonie, w którym pełno jest kalek. Przez cały dzień stukają kule i protezy. To ranni wypisani ze szpitala. Myślicie pewnie, że są rozdrażnieni, przybici, smutni?... Nic podobnego! Dawno nie widziałem ludzi tak pełnych życia. Wojna stała się rzeczą powszednią. Rozmowy są proste, spokojne, życzliwe, najczęściej właśnie o wojnie, o tym, kto gdzie został ranny, co wtedy powiedział dowódca [...]. Źródło: Effendi Kapijew, O walkach na froncie wschodnim, [w:] Wiek XX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. S. B. Lenard, M. Sobańska-Bondaruk, Warszawa 1998, s. 216–217. Karl Peters O walkach na froncie wschodnim 5 lipca [...] Znowu przeczesujemy lasy. Ujęliśmy trochę jeńców. Kilku [...] komisarzy rozstrzelano na miejscu. Bez własnych strat. Kwatery zajmujemy w majątku Mazowiczna. Nasza kuchnia robi wielkie świniobicie. Wieczorem - świeże mięso. Pożeramy tyle, ile mieści się w żołądku [...] “ dzień 8 sierpnia w strumieniach deszczu. Marsz na Połock. Grzęźniemy w piachu po kostki. Zamiast 30, “pożarliśmy” 40 km. W Połocku mieliśmy okazję poznać próbkę kultury bolszewickiej… Miasto całkowicie spalone. [...] 14 sierpnia Maszerujemy na punkt zborny naszej dywizji, przygotowując się do nowej akcji. Partyzanci próbują nas powstrzymać strzałami zza krzaków. Tępimy ich bezlitośnie. Znajdujemy się obecnie w rejonie obfitującym w jeziora [...] Lotnictwo Czerwonych poczyna sobie energicznie. Pięciokrotnie obrzuca nas bombami. Dzięki Bogu, obyło się bez większych szkód. 4 września 48 godzin bez odrobiny strawy. Do tego brud, chłód i deszcz. Wytrwamy! Musimy wytrwać! Czekamy na kuchnię polową. W ciągu dnia nęka nas ogniem sowiecka artyleria. 5 września. Trzeci dzień w błocie, bez mycia. Nieprzyjacielskie armatki szybkostrzelne walą w nas jak w kapustę. Z dziury, w której tkwimy, nawet nie można się wychylić. Ale przynajmniej skończył się głód. Transport żywności dotarł do najbardziej wysuniętych linii [...] 23-24 września [...] Ciemno, 40 stopni gorączki, a ja wlokę się przez bagna i lasy całe 5 kilometrów. Potem dopiero ktoś się zlitował, załadował mnie na wiejski wóz i tak dotarłem do punktu opatrunkowego. Stąd [...] do szpitala Jak żółwie co dzień idą czołgi Z blach chrzęstem i z taśm zgrzytem. Od gór Uralu aż do Wołgi Zza nowych bunkrów jadą czołgi Murem jednolitym. [...] Na już wystygłe lufy armat Śnieg upadł płaszczem ciszy. Dzisiaj nad ranem skonał kamrat! Litości skomlał zimnych armat. Szkoda, że Führer nie usłyszy, Jak bredził o rodzinnej stronie, Jak przeklął tych, co go wysłali [...] Jak długo milknął w białej ciszy. Szkoda, że Führer nie usłyszy!!! Źródło: Poza komunikatem, [w:] Satyra w konspiracji 1939-1944, oprac. G. Załęski, Warszawa 1958, s. 172–173. Podaj miejsce bitwy, której dotyczy źródło A. Podaj miesiąc i rok rozpoczęcia tej bitwy. Rozstrzygnij, czy źródło B przedstawia skutki bitwy, której dotyczy źródło A. W odpowiedzi odwołaj się do treści obu źródeł. tak Twoje uzasadnienie Dla nauczyciela Autor: Martyna Wojtowicz Przedmiot: Historia Temat: Wojna ze Związkiem Sowieckim – Plan Barbarossa Grupa docelowa: Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum Podstawa programowa: Zakres podstawowy Treści nauczania – wymagania szczegółowe Zakres podstawowy XLVII. II wojna światowa i jej etapy. Uczeń: 2) charakteryzuje etapy agresji i aneksji obu totalitarnych mocarstw; 3) sytuuje w czasie i przestrzeni przełomowe wydarzenia II wojny światowej (polityczne i militarne); 4) charakteryzuje politykę hitlerowskich Niemiec na terenach okupowanej Europy; 5) wyjaśnia przyczyny klęski państw Osi; Zakres rozszerzony Treści nauczania – wymagania szczegółowe XLVII. II wojna światowa i jej etapy. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto: 3) charakteryzuje sytuację ludności cywilnej oraz jeńców wojennych, z uwzględnieniem przykładów eksterminacji; Kształtowane kompetencje kluczowe: kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji; kompetencje cyfrowe; kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się; kompetencje obywatelskie. Cele operacyjne: Uczeń: wyjaśnia okoliczności agresji Trzeciej rzeszy na Związek Sowiecki. wymienia najważniejsze etapy wojny na terenie ZSRS oraz bitwy, które miały znaczenie dla dalszego przebiegu II wojny światowej. tłumaczy znaczenie takich określeń jak m.in. operacja Barbarossa, Wielka Wojna O jczyźniana, łuk kurski, kocioł stalingradzki. Strategie nauczania: konstruktywizm; konektywizm. Metody i techniki nauczania: rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych; analiza materiału źródłowego (porównawcza); dyskusja. Formy pracy: praca indywidualna; praca w parach; praca w grupach; praca całego zespołu klasowego. Środki dydaktyczne: komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu; zasoby multimedialne zawarte w e‐materiale; tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda. Przebieg lekcji Przed lekcją: 1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‐materiał „Wojna ze Związkiem Sowieckim – Plan Barbarossa”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Animacja” (animacja prezentująca przebieg bitwy pod Stalingradem) tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia. 2. Nauczyciel poleca uczniom, aby przygotowali prezentację w oparciu o informacje zawarte w sekcji „Przeczytaj”, aby w fazie wstępnej przedstawić ją na forum klasy. Faza wstępna: 1. Prowadzący lekcję określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Wyświetla na tablicy temat lekcji. 2. Rozmowa wprowadzająca. Nauczyciel, za pomocą raportu dostępnego w panelu użytkownika, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji i na tej podstawie dobiera uczniów w pary. Prosi o przygotowanie pytań związanych z wyświetlonym tematem