Wojny perskie, Streszczenia z Historia powszechna

Pobierz Wojny perskie i więcej Streszczenia w PDF z Historia powszechna tylko na Docsity!

Wojny perskie

Bibliografia:

Czubek Jan, Lirycy greccy (doby klasycznej), Kraków 1882.

Ważne daty

499–494 p.n.e. – powstanie jońskie.

492 r. p.n.e. – wyprawa Mardoniusza przeciw Grekom.

490 r. p.n.e. – wyprawa Datysa i Artafernesa, bitwa pod Maratonem.

480 r. p.n.e. – wyprawa Kserksesa, bitwa pod Termopilami i Salaminą.

479 r. p.n.e. – bitwy pod Platejami i Mykale.

478 r. p.n.e. – powstanie Związku Morskiego.

Nauczysz się

Umiejscawiać w czasie wojny perskie. Wymieniać i lokalizować na mapie główne miejsca starć Greków z Persami. Przytaczać imiona wodzów związanych z wojnami perskimi i komentować ich działania. Opowiadać o przyczynach wojen perskich. Omawiać skutki wojen Greków z Persami.

Źródło konfliktu i pierwsze wyprawy przeciw Grekom

Główną przyczyną napięć między Grekami i Persami była ekspansja perska na terenie Azji Mniejszej. Objęła ona swym zasięgiem również greckie kolonie na zachodnim wybrzeżu. Za panowania króla

Walka bogów z gigantami. Północny fryz skarbca Syfnijczyków, 530–525 r. p.n.e., Muzeum Archeologiczne, Delfy, Grecja, online-skills, CC BY 3. Źródło: online-skills, Walka bogów z gigantami. Północny fryz skarbca Syfnijczyków, Relief, Muzeum Archeologiczne, Delfy, licencja: CC BY 3.0.

Wojny perskie

Luc-Olivier Merson, „Żołnierz spod Maratonu”, 1869 r., Kolekcja prywatna, wikimedia.org, domena publiczna Źródło: Luc Olivier Merson, Żołnierz spod Maratonu, Olej na płótnie, Kolekcja prywatna, dostępny w internecie: hps://commons.wikimedia.org/wiki/File:Phidippides.jpg [dostęp 8.04.2021 r.], domena publiczna.

Burton Holmes, „Trzej atleci przygotowujący się do maratonu, w czasie igrzysk w Atenach w 1896 r.”, fotografia z: Burton Holmes, „The Burton Holmes Lectures” (Volume 3), s. 69, 1896 r., Maraton, Grecja, wikimedia.org, domena publiczna Źródło: Burton Holmes, Trzej atleci przygotowujący się do maratonu, w czasie igrzysk w Atenach w 1896 r., Fotografia, dostępny w internecie: hps://commons.wikimedia.org/wiki/File:1896_Olympic_marathon.jpg [dostęp 8.04.2021 r.], domena publiczna.

Ilustracja interaktywna – Pojedynek greckiego hoplity z Persem

Polecenie 1

Malowidło przedstawia pojedynek Greka z Persem. Zwróć uwagę na przedstawienie postaci. Czy jesteś w stanie od razu wskazać przedstawicieli obu walczących stron?

Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Pojedynek greckiego hoplity z Persem, malarstwo czerwonofigurowe, ok. 480 r. p.n.e., Narodowe Muzeum Archeologiczne, Ateny, Grecja, wikimedia.org, domena publiczna Źródło: Pojedynek greckiego hoplity z Persem, Narodowe Muzeum Archeologiczne, Ateny, dostępny w internecie: hps://commons.wikimedia.org/wiki/File:Greek-Persian_duel.jpg [dostęp 8.04.2021 r.], domena publiczna.

Polecenie 2

Wymień trzy najważniejsze różnice w przedstawieniu greckiego hoplity i wojownika perskiego.

Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Polecenie 3

Zdecyduj, która strona została przedstawiona jako zwycięska? Uzasadnij swój wybór.

Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Wyprawa Kserksesa

Dziesięć lat później Kserkses , syn Dariusza, podjął kolejną wyprawę przeciw Grekom. Tym razem sam król wziął udział w ataku i dowodził perskimi wojskami. W sierpniu 480 r. p.n.e. oddziały greckie podjęły nieudaną próbę zatrzymania pochodu Kserksesa w wąwozie Termopile, oddzielającym środkową Grecję od Tesalii. Bohaterska walka oddziału trzystu Spartan, dowodzonych przez Leonidasa , stanowi do dziś symbol poświęcenia w walce za ojczyznę. Liczne przedstawienia

Stanowił on przez wieki źródło inspiracji dla podobnych wierszy, upamiętniających poległych żołnierzy. Przed polskim cmentarzem na Monte Cassino czytamy:

W historii Polski wskazuje się również tzw. „polskie Termopile” , czyli niezłomne walki Polaków, mimo nikłych szans na zwycięstwo lub przeważających sił wroga. Za „polskie Termopile” uznaje się m.in. bitwę pod Zadwórzem z sierpnia 1920 oraz bitwę w rejonie Wizny z 1939 roku. Z kolei „polskim Leonidasem” określany jest m.in. gen. Józef Sowiński, który walczył do końca na szańcach Woli podczas powstania listopadowego.

Wojciech Kossak, „Gen. Sowiński na szańcach Woli”, 1922 r., Muzeum Wojska Polskiego, Warszawa, wikimedia.org, domena publiczna Źródło: Wojciech Kossak, Gen. Sowiński na szańcach Woli, Olej na płótnie, Muzeum Wojska Polskiego, Warszawa, dostępny w internecie: hps://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Sowinski.jpg [dostęp 8.04.2021 r.], domena publiczna.

Wojny Greków z Persami

Wojny Greków z Persami, online-skills, CC BY 3. Źródło: online-skills, Wojny Greków z Persami, licencja: CC BY 3.0.

Lirycy greccy (doby klasycznej) Przechodniu, powiedz Sparcie, tu leżym jej syny, prawom jej do ostatniej posłuszni godziny. Źródło: Jan Czubek, Lirycy greccy (doby klasycznej), Kraków 1882, s. 89.

Przechodniu, powiedz Polsce, żeśmy polegli wierni w jej służbie.

Polecenie 4

Wskaż na mapie miejsce, w którym doszło do tzw. powstania jońskiego.

Polecenie 5

Spośród zaznaczonych na mapie miejsc bitew wymień starcia zwycięskie dla Greków.

Polecenie 6

Spośród zaznaczonych na mapie miejsc wymień miejsce, które słynie z bohaterskiej walki trzystu Spartan pod wodzą Leonidasa.

Salamina, Plateje i Mykale

Punktem zwrotnym wojny była, stoczona 28 września 480 r. p.n.e., bitwa morska pod Salaminą. W wąskiej cieśninie, greckim statkom udało się odnieść zdecydowane zwycięstwo nad flotą perską. Jednym z greckich dowódców był Temistokles , który szczególnie wsławił się w tej bitwie. Po porażce król perski Kserkses opuścił Grecję, pozostawiając wojska pod wodzą Mardoniusza.

Kolejną znaczącą porażkę odnieśli Persowie już w kolejnym roku pod Platejami , gdzie zginął sam Mardoniusz. Tym razem ponownie wsławili się Spartanie, dowodzeni przez Pauzaniasza. Grecka flota odniosła również zwycięstwo w sierpniu 479 r. p.n.e. pod Mykale u wybrzeży Azji Mniejszej.

Wilhelm von Kaulbach, „Bitwa pod Salaminą”, 1868 r., Maximilianeum, Monachium, Niemcy, wikimedia.org, domena publiczna Źródło: Wilhelm von Kaulbach, Bitwa pod Salaminą, Olej na płótnie, Maximilianeum, Monachium, dostępny w internecie: hps://commons.wikimedia.org/wiki/File:Kaulbach,Wilhelm_von-Die_Seeschlacht_bei_Salamis-_1868.JPG [dostęp 8.04.2021 r.], domena publiczna.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Połącz imiona postaci historycznych z odpowiednimi opisami.

Dariusz Król Persji

Milades Ateński posłaniec z bitwy pod Maratonem

Mardoniusz Polityk i dowódca wojsk ateńskich, zwycięzca spod Maratonu

Filippides Wódz perski

Ćwiczenie 2

Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Uzupełnij luki w tekście, przeciągając w ich miejsce odpowiednie imiona.

Konsekwencją powstania jońskiego były dwie wyprawy przeciw Grekom, które rozkazał przeprowadzić król perski. Pierwszą z nich dowodził w 492 r. p.n.e. jego zięć. Drugą wyprawą w 490 r. p.n.e. dowodzili Datys i. Udało się im zdobyć i złupić Eretrię. Gdy dotarli do Ayki doszło do słynnej bitwy pod Maratonem, zakończonej zdecydowanym zwycięstwem Ateńczyków, których posiłkami wsparły jedynie Plateje. Greckimi oddziałami dowodził.

Milades Artafernes Dariusz Mardoniusz

Ćwiczenie 3

Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Wskaż, w jaki sposób zakończyła się bitwa pod Termopilami.

Rozejmem

Zwycięstwem wojsk perskich

Zwycięstwem wojsk greckich

輸

輸

輸

Ćwiczenie 4

Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Wskaż imię dowódcy bohaterskich sparatów, którzy walczyli w sławnej bitwie pod Termopilami.

Likurg

Pauzaniasz

Leonidas

Ćwiczenie 5

Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Przyporządkuj imiona dowódców greckich do odpowiednich bitew.

Bitwa pod Platejami Pauzaniasz

Bitwa pod Maratonem Milades

Bitwa pod Termopilami Leonidas

Ćwiczenie 6

Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Wskaż, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe.

PRAWDA

FAŁSZ

Wyprawa perskiego wodza Mardoniusza w 492 r. p.n.e. zakończyła się złupieniem Ayki.

Powstanie jońskie z lat 499- p.n.e. nie powiodło się i zostało stłumione przez Persów.

Bieg maratoński był dyscypliną igrzysk olimpijskich już w starożytności.

Bitwa pod Maratonem zakończyła się zwycięstwem Ateńczyków.

輸

輸

醙

Obcy piewca, cześć oddając

Takiej męstwa sile,

Nazwał bitwę pod Węgrowem:

— Polskie Termopile!

hps://pl.wikisource.org/wiki/B%C3%B3j_pod_W%C4%99growem [dostęp: 08.04.2021]

Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Wyjaśnij, dlaczego bitwę pod Węgrowem nazwano polskimi Termopilami.

Wpisz datę bitwy.

Upamiętniona w obu wierszach bitwa miała miejsce w roku.

Ćwiczenie 8

Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Połącz wydarzenia z wojen grecko-perskich z opisami, które znajdują się we fragmentach „Dziejów” Herodota (tłum. S. Hammer).

Tak się z nim miała sprawa. Ale większość nieprzyjacielskich okrętów (…) zatopiono; jedne zniszczyli Ateńczycy, inne Egineci. Albowiem Hellenowie walczyli w porządku i szyku, a barbarzyńcy jeszcze nie dość byli uporządkowani i bynajmniej nie działali planowo; dlatego musiało się im to wydarzyć, co właśnie nastąpiło.

Bitwa pod Maratonem

Włócznie przeważnie już w tym dniu mieli pogruchotane, więc mieczami dobijali Persów. I Leonidas padł w tej walce, okazawszy się najdzielniejszym mężem, a z nim i inni wybitni Sparaci, o których to mężów imionach, jako że na to zasłużyli, dowiadywałem się; poznałem też imiona wszystkich trzystu. Padło także z Persów wielu znakomitych mężów, między innymi również dwaj synowie Dariusza, Abrokomas i Hyperantes, których urodziła Dariuszowi Fratagune, córka Artanesa.

Bitwa pod Salaminą

Lecz gdy Persowie opływali Sunion, Ateńczycy, ile mieli siły w nogach, pospieszyli do miasta i przybyli tam wprzód niż barbarzyńcy (…). Barbarzyńcy, którzy ze swymi okrętami zjawili się na pełnym morzu naprzeciw Faleronu (bo to był wtedy port Ateńczyków), stali tam przez jakiś czas na kotwicy, po czym odpłynęli z powrotem do Azji.

Bitwa pod Termopilami

Ćwiczenie 9

W jaki sposób informacje o tych wydarzeniach przedstawili poeci w obu wierszach? Uzasadnij wybór, którego dokonałeś w ćwiczeniu 8.

醙

醙

Darafsh Kaviyani (fot.), Płaskorzeźba przedstawiająca Dariusza I na tronie, ok. 500 r. p.n.e., Apadana (Sala Audiencyjna), Persepolis, Iran, wikimedia.org, CC BY-SA 3. Źródło: Darafsh Kaviyani, Płaskorzeźba przedstawiająca Dariusza I na tronie, Relief, Apadana (Sala Audiencyjna), Persepolis, dostępny w internecie: hps://commons.wikimedia.org/wiki/File:Darius_In_Parse.JPG [dostęp 9.04.2021 r.], licencja: CC BY-SA 3.0.

Datys

Perski dowódca, brał udział w tłumieniu powstania jońskiego. W 490 r. p.n.e. dowodził wyprawą na Grecję wraz z Artafernesem.

Carl Roberts, „Datys walczący z Kallimachosem w czasie bitwy pod Maratonem” (rekonstrukcja), Stoa Poikile, Ateny, Grecja, wikimedia.org, domena publiczna Źródło: Carl Robert, Datys walczący z Kallimachosem w czasie bitwy pod Maratonem, Ilustracja, Stoa Poikile, Ateny, dostępny w internecie: hps://commons.wikimedia.org/wiki/File:Das_fighng_Kallimachos_at_the_Bale_of_Marathon_in_the_Stoa_Poikile_(reconstuon).jpg [dostęp 9.04.2021 r.], domena publiczna.

Filippides

Poseł ateński, według Herodota miał zostać wysłany do Sparty z prośbą o pomoc przed bitwą pod Maratonem. Legendy przypisują mu słynny bieg z Maratonu do Aten i powiadomienie mieszkańców o zwycięstwie.

Luc-Olivier Merson, „Żołnierz spod Maratonu”, 1869 r., Kolekcja prywatna, wikimedia.org, domena publiczna Źródło: Luc Olivier Merson, Żołnierz spod Maratonu, Olej na płótnie, Kolekcja prywatna, dostępny w internecie: hps://commons.wikimedia.org/wiki/File:Phidippides.jpg [dostęp 8.04.2021 r.], domena publiczna.

Kserkses

Król perski, syn Dariusza I, dowódca wyprawy przeciw Grekom z roku 480 p.n.e.

Jona Lendering (fot.), Relief przedstawiający Kserksesa I, pomiędzy 485–465 r. p.n.e., Pałac w Persepolis, Iran, wikimedia.org, CC BY-SA 3. Źródło: Jona Lendering, Relief przedstawiający Kserksesa I, Relief, Pałac w Persepolis, dostępny w internecie: hps://commons.wikimedia.org/wiki/File:Relief_of_Xerxes_at_Doorway_of_his_Palace,_Persepolis,_Iran.jpg [dostęp 9.04.2021 r.], licencja: CC BY-SA 3.0.

Rzymska kopia greckiego popiersia Miladesa, pomiędzy V a IV w. p.n.e., Słoweńska Galeria Narodowa, Ljubjana, Słowenia, wikimedia.org, CC BY-SA 4. Źródło: Petar Milošević, Rzymska kopia greckiego popiersia Miladesa, Rzeźba, Słoweńska Galeria Narodowa, Lubljana, dostępny w internecie: hps://en.wikipedia.org/wiki/File:Milades_(Roman_replica).jpg [dostęp 9.04.2021 r.], licencja: CC BY-SA 4.0.

Pauzaniasz

Wódz spartański i bratanek Leonidasa, zasłynął jako dowódca w bitwie pod Platejami. W późniejszym czasie oskarżony przez Greków o zdradę, kolaborowanie z Persami i przygotowywanie buntu.

Popiersie Pauzaniasza, ok. 479 r. p.n.e., Muzea Kapitolińskie, Rzym, Włochy, wikimedia.org, CC0 1. Źródło: Jona Lendering, Popiersie Pauzaniasza, Rzeźba, Muzea Kapitolińskie, Rzym, dostępny w internecie: hps://en.wikipedia.org/wiki/File:Pausanias_in_the_Capitoline_Museums,_Rome.jpg [dostęp 9.04.2021 r.], licencja: CC 0 1.0.

Polskie Termopile

Określenie starć zbrojnych w historii Polski, podczas których, mimo znikomych szans na wygraną lub znacznej dysproporcji sił, polscy żołnierze podjęli bohaterską walkę obronną. Polskimi

Termopilami nazywane są m.in. obrona Woli (1831), bitwa pod Węgrowem (1863), bitwa pod Zadwórzem (1920) oraz obrona Wizny (1939).

Powstanie jońskie

Bunt kolonii greckich na wybrzeżu Azji Mniejszej przeciwko dominacji perskiej w latach 499– p.n.e. Powstanie zostało krwawo stłumione na rozkaz króla perskiego Dariusza I.

Stoa

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/Pbn0aJ1HQ Wymowa słowa stoa w języku greckim, online-skills, CC BY 3. Źródło: online-skills, Wymowa słowa stoa w języku greckim, online-skills, CC BY 3.0, licencja: CC BY 3.0.

Nagranie dźwiękowe przedstawia wymowę słowa stoa, które w języku greckim brzmi: stoła.

[gr. στοά, ἡ; krużganek, portyk, kolumnada.] Słynny obraz przedstawiający bitwę pod Maratonem znajdował na ateńskiej agorze, w miejscu, w którym później spotykali się pierwsi stoicy (patrz: Malowany Portyk).

Temistokles

Ateński polityk i dowódca wojskowy, zasłynął jako jeden z dowódców podczas bitwy morskiej pod Salaminą.

Evald Hansen, „Podobizna Temistoklesa”, 1875 r., ilustracja z: „Illustrerad verldshistoria utgifven av E. Wallis. volume I”, wikimedia.org, domena publiczna Źródło: Evald Hansen, Ernst Wallis, Podobizna Temistoklesa, Ilustracja, dostępny w internecie: hps://en.wikipedia.org/wiki/File:Illustrerad_Verldshistoria_band_I_Ill_116.png [dostęp 9.04.2021 r.], domena publiczna.

Związek Morski

Sojusz greckich miast‐państw powstały około 478 r. p.n.e w celu obrony greckich kolonii na Morzu Egejskim przed Persami. Powstał pod koniec wojen perskich, przywódcami sojuszu byli