Wpływ monsunów na działalność gospodarczą człowieka, Streszczenia z Analiza danych

Pobierz Wpływ monsunów na działalność gospodarczą człowieka i więcej Streszczenia w PDF z Analiza danych tylko na Docsity!

Wpływ monsunów na działalność gospodarczą

człowieka

Wprowadzenie Przeczytaj Grafika interaktywna Sprawdź się Dla nauczyciela

Monsuny są przykładem wiatrów sezonowych – okresowo zmiennych. Wieją regularnie w czasie jednego półrocza, zmieniając kierunek na przeciwny w następnym półroczu. Wynika to z różnic ciśnienia atmosferycznego między kontynentami a oceanami. Zmiany te wywołane są różnicą tempa nagrzewania się i stygnięcia powietrza nad rozległymi obszarami lądu i oceanami. Cyrkulacja monsunowa jest najbardziej rozwinięta w zwrotnikowej części Azji Wschodniej i Południowo‐Wschodniej. Monsuny tworzą się również w północnej Australii, wschodniej Afryce i w Ameryce Środkowej. Słabiej zaznaczają się w wyższych szerokościach geograficznych (jako monsuny pozazwrotnikowe), np. w Mandżurii, Japonii, na Kamczatce, na Alasce. Jak każde wiatry, monsuny wywierają wpływ na życie i gospodarkę człowieka.

Twoje cele

Wyjaśnisz mechanizm powstawania monsunów. Wskażesz głównych producentów i eksporterów ryżu. Przeanalizujesz wpływ monsunów na rozwój upraw (zwłaszcza ryżu). Uzasadnisz, dlaczego monsun zimowy jest nazywany wiatrem głodowym.

Źródło: dostępny w internecie: pxhere.com, domena publiczna.

Wpływ monsunów na działalność gospodarczą

człowieka

Schemat występowania monsunów w Azji Południowej Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Polecenie 1

Przeanalizuj wielkości opadów w klimacie monsunowym w ciągu roku. Wyjaśnij tak duże opady występujące w Ernakulam.

Ghaty Zachodnie podczas pory suchej Źródło: dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.

Klimat zwrotnikowy wilgotny – Ernakulam (Indie) Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., oprac. na podstawie climate-data.org, licencja: CC BY-SA 3.0.

W klimacie monsunowym w Azji Południowo‐Wschodniej olbrzymie opady występują tylko w okresie letnim. Zimą opady prawie nie występują. Temperatura powietrza przez cały rok jest wysoka - od 20 do 30°C. Roczne opady mogą wynosić nawet kilka tysięcy milimetrów. Monsun ma ogromny wpływ na klimat Azji Południowo‐Wschodniej, a przez to na życie i gospodarkę człowieka, dlatego nadano mu lokalne nazwy. Monsun letni nazwano „tragarzem deszczu”, ponieważ przynosi duże opady (czasami nadmierne), z kolei monsun zimowy – „wiatrem głodowym”, gdyż uniemożliwia uprawę ryżu (chyba że są możliwości sztucznego nawadniania pól).

Pole ryżowe Źródło: dostępny w internecie: pixabay.com, domena publiczna.

Najwięksi producenci ryżu na świecie (2017 r.)

Chiny – 213 mln ton, Indie – 168 mln ton,

zboża. Powodzie zniszczyły już 2 mln ton ryżu w młynach i opóźniły

wysyłkę towaru przygotowanego już dla zagranicznych odbiorców -

powiedział Korbsook Iamsuri, prezes Tajskiego Związku Eksporterów

Ryżu. Jego zdaniem w przyszłym roku eksport tajskiego ryżu może

spaść aż o jedną trzecią, do 7‐7,5 mln ton. Ale to ostrożne szacunki, bo

pod wodą znalazło się 1,5 mln hektarów pól ryżu. Władze Tajlandii

szacują, że w tym roku zbiory ryżu spadną o 6 mln ton, aż o jedną

czwartą. […] Obawiają się też, że powodzie zaszkodzą kolejnym

zbiorom ryżu i skutków żywiołu nie da się w pełni usunąć przez rok.

Według agencji Reuters po zakończeniu walki z żywiołem ceny

wysokiej jakości tajskiego ryżu basmati mogą podskoczyć o jedną

trzecią.

Źródło: A. Kubik, Powodzie w Tajlandii – wstrząs dla gospodarki świata, 31.10.2011, wyborcza.pl (dostęp 8.03.2021).

Indonezja – 59 mln ton, Bangladesz – 54 mln ton, Wietnam – 43 mln ton, Tajlandia – 33 mln ton, Mjanma (Birma) – 26 mln ton, Filipiny – 19 mln ton, Brazylia – 11,7 mln ton, USA – 10 mln ton.

Kraje o najwyższych plonach ryżu (2017 r.)

Egipt – 93 dt/ha, USA – 84,1 dt/ha, Korea Południowa – 70 dt/ha, Chiny – 69,2 dt/ha, Japonia – 66,7 dt/ha, Brazylia – 62,1 dt/ha, Wietnam – 55,5 dt/ha, Indonezja – 51,5 dt/ha.

Najwięksi eksporterzy ryżu na świecie (2019 r.)

Indie - 9,79 mln ton, Tajlandia - 7,56 mln ton, Wietnam - 6,58 mln ton, Pakistan - 4,60 mln ton, USA - 3,14 mln ton, Chiny - 2,72 mln ton, Mjanma (Birma) - 2,50 mln ton, Kambodża - 1,35 mln ton.

W 2011 roku Tajlandia była największym na świecie eksporterem ryżu. W 2012 roku, według poniższych danych, zajmowała 3. miejsce. Jest to skutek nie tylko powodzi, ale również zmian w polityce rządu. Faktem jednak jest, że zmienność warunków pogodowych wpływa na zmniejszenie plonów, a przez to na zbiory i możliwości eksportu. Po katastrofalnej powodzi wartość eksportu Tajlandii w drugiej połowie 2011 roku zmalała o 7,8%, a w 2012 r. jeszcze o 1,9% (Bank Światowy 2012 i MFW 2014). Wzrost realnego PKB w 2011 r. był na

Źródło danych: stat.gov.pl

Źródło danych: stat.gov.pl

Źródło danych: ers.usda.gov

Polecenie 2

Przeanalizuj powyższe dane statystyczne dotyczące zbiorów i plonów ryżu. Spróbuj wyjaśnić duże różnice wartości w różnych krajach.

Polecenie 3

Uzasadnij, dlaczego w pierwszej dziesiątce państw o najwyższych zbiorach ryżu aż 8 znajduje się w Azji Południowo-Wschodniej oraz Azji Wschodniej i Południowej.

Polecenie 4

Przeanalizuj poznane informacje o monsunach i na ich podstawie uzasadnij, dlaczego należy udoskonalać technikę pozwalającą na lepsze prognozowanie stanu atmosfery naszej planety.

Słownik

cyklon tropikalny

(gr. kyklṓn ‘wirujący’) cyklon uderzający w obszary położone na zwrotnikowych i podzwrotnikowych szerokościach geograficznych, szczególnie w czasie zmiany monsunów; powstaje nad ciepłą powierzchnią oceanu; jest to cyklon o wielkiej sile wiatru, połączony z gwałtowną ulewą

irygacja

stosowanie nawodnień na zbyt suchych terenach

padi

uprawiana w Azji, jedna z dwóch głównych odmian ryżu (ryż mokry)

Sprawdź się

Pokaż ćwiczenia: 輸 醙 難

Ćwiczenie 1

Zaznacz klęski żywiołowe, które występują w regionach o klimacie monsunowym.

powodzie

cyklony tropikalne

tornada

susze

szarańcza

Ćwiczenie 2

Indie pozostają w zasięgu cyrkulacji monsunowej. Do Mongolii monsuny nie docierają. Wybierz konsekwencję klimatyczną dla Mongolii w przypadku, gdyby góry dzielące te państwa (na terenie Nepalu i Chin) uległy zniszczeniu przez czynniki erozyjne.

ochłodzenie klimatu

wzrost rocznej sumy opadów

zwiększenie powierzchni obszarów stepowych Mongolii

powiększenie obszaru pustyni Gobi

Ćwiczenie 3

Uzupełnij zdania. Skorzystaj z podanych niżej wyrażeń.

Turysta z Europy, który nie lubi ulewnych deszczów, powinien raczej odwiedzić Indie w okresie monsunu. Dla upraw ryżu w Azji Południowo-Wschodniej najlepszy jest monsun. W Indonezji, gdzie pora deszczowa trwa długo, udaje się uzyskać nawet zbiory ryżu w roku. Dwie główne odmiany ryżu uprawianego w klimacie monsunowym to. Głównymi producentami ryżu na świecie są.

zimowy dwa USA, Indonezja zimowego letniego trzy letni Chiny, Indie

mokry i suchy zalewowy i padi

Ćwiczenie 4

Zaznacz wymagania i warunki potrzebne do uprawy ryżu.

małe nasłonecznienie w całym okresie wzrostu

temperatura ponad 5°C przez cały okres wzrostu

żyzne, słabo przepuszczalne gleby

klimat gorący, najlepiej monsunowy

Ćwiczenie 7 Rozwiąż krzyżówkę.

1. Największe państwo wyspiarskie w Azji Południowo-Wschodniej.
2. Kraj w Azji Południowo-Wschodniej z deltą Mekongu.
3. Tworzone na stokach górskich w celu zatrzymywania spływającej wody opadowej.
4. Grupa roślin uprawnych, do której należą m.in. pszenica i ryż.
5. Inaczej: stosowanie nawodnień na zbyt suchych gruntach.
6. Na Jawie w uprawie ryżu możliwe trzy w ciągu roku.

Ćwiczenie 8

Przeanalizuj podane wyrażenia, a następnie przyporządkuj je do odpowiedniego monsunu.

monsun letni

monsun zimowy

strefa niskiego ciśnienia jest nad oceanem

pogoda słoneczna i sucha

wiatr ciepły i wilgotny

uprawa zbóż – ryżu i kukurydzy

duże zachmurzenie i opady deszczu

powietrze znad Azji przemieszcza się ku Oceanowi Indyjskiemu

uprawa głównie roślin strączkowych

wiatr chłodny i suchy

strefa niskiego ciśnienia występuje nad lądem

powietrze znad Oceanu Indyjskiego przemieszcza się ku Półwyspowi Indyjskiemu

Dla nauczyciela

SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Wpływ monsunów na działalność gospodarczą człowieka

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa I

Podstawa programowa

III. Dynamika procesów atmosferycznych: pionowa budowa atmosfery, zjawiska i procesy w atmosferze, przestrzenne zróżnicowanie elementów klimatu, strefy klimatyczne i typy klimatów.

Uczeń:

3. wyjaśnia na przykładach genezę wiatrów stałych, okresowych oraz lokalnych i określa ich znaczenie dla przebiegu pogody.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji, kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii, kompetencje cyfrowe, kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

wyjaśnia powstawanie monsunów i podaje ich cechy, omawia wpływ monsunów na życie mieszkańców, analizuje wpływ monsunów na rozwój upraw (zwłaszcza ryżu), wymienia głównych producentów i eksporterów ryżu.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa

Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, metody operatywne (praca z e‐materiałem: z tekstem, diagramami klimatycznymi, danymi statystycznymi, mapą), mapa myśli (skojarzeń)/plakat

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca na forum klasy

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‐materiał, fotografie ryżu i pól ryżowych, podręcznik, arkusze papieru, pisaki, atlasy, mapa klimatyczna świata, mapa fizyczna lub polityczna świata

Materiały pomocnicze

Battan L.J., Pogoda, tłum. S. Moszkowicz, PWN, Warszawa 1979.

Roth G.D., Pogoda i klimat, tłum. Z. Woliński, Świat Książki, Warszawa 2000.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

Nauczyciel przedstawia uczniom fotografie ryżu i pól ryżowych (e‐materiał lub inne przygotowane przez nauczyciela). Pogadanka na temat: Dlaczego ryż nie rośnie w Polsce? (omówienie warunków potrzebnych do uprawy ryżu) – powinna pojawić się nazwa klimatu monsunowego. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy, każda otrzymuje arkusz papieru, na jego środku uczniowie zapisują nazwę „monsun” – mają wykonać mapę skojarzeń (myśli), mogą wykonać schemat (otrzymują na tę pracę tylko kilka minut). Uczniowie wykonują pracę w grupach – zapisują wszystko, co im się kojarzy z nazwą „monsun” (jeżeli im się nasuną nowe skojarzenia, zapisują je, łącząc z już zapisanymi). Uczniowie z poszczególnych grup na forum klasy prezentują mapy myśli. Następnie nauczyciel podaje temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna

Nauczyciel prosi uczniów o analizę klimatodiagramów zawartych w e‐materiale (przedstawiających klimat monsunowy) oraz przedstawia rysunki z monsunem letnim i zimowym. Na podstawie klimatodiagramów i rysunków uczniowie charakteryzują monsuny letni i zimowy, wyjaśniając również ich powstawanie i podając główne miejsca występowania (e‐materiał, mapa klimatyczna świata – ścienna lub w atlasie). Nauczyciel prosi o wyszukanie w e‐materiale nazw krajów, które są głównymi producentami i eksporterami ryżu, a także krajów o najwyższych plonach ryżu; inicjuje dyskusję: Czy tylko kraje położone w klimacie monsunowym mają najwyższe zbiory, plony, czy te kraje są głównymi eksporterami ryżu? Dlaczego? (uczniowie wymieniane kraje wskazują na mapie politycznej świata, może być również mapa fizyczna świata). Analiza danych statystycznych zawartych w e‐materiale. Nauczyciel nawiązuje do wpływu monsunów na życie ludzi – formułuje problem, który będzie przedmiotem dalszej dyskusji: Dlaczego mówi się, że monsun daje i monsun zabiera? Jaki jest wpływ monsunów na życie i gospodarkę człowieka?