Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

Wprowadzenie do ekonomi i gospodarki, Ćwiczenia z Gospodarka

dobra klubowe. (sztucznie rzadkie) nieeliminacyjna zasoby wspólne dobra publiczne. ▫ Efektywna alokacja rynkowa jest możliwa jedynie w przypadku dóbr ...

Typologia: Ćwiczenia

2022/2023

Załadowany 24.02.2023

krol_karol
krol_karol 🇵🇱

4.4

(24)

76 dokumenty

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Wprowadzenie do ekonomi i gospodarki i więcej Ćwiczenia w PDF z Gospodarka tylko na Docsity! 1 INGERENCJA PAŃSTWA W GOSPODARKĘ Rozwiązanie problemu przeżycia Środowisko (społeczeństwa pierwotne) Tradycja (reguła pokrewieństwa lub wzajemności) System nakazowo-rozdzielczy Rynek GOSPODARKA NAKAZOWO- ROZDZIELCZA  dominującą rolę odgrywa własność publiczna,  istnieje sektor spółdzielczy i ewentualnie prywatny w ograniczonym zakresie,  centralizacja zarządzania gospodarką i planowaniem,  brak konkurencyjności,  nierynkowa alokacja zasobów – polegająca na centralnym rozdzielnictwie materiałów, surowców, środków produkcji, środków finansowych, dewiz;  gospodarka niedoboru;  izolacja gospodarki od tendencji światowych,  ukryte bezrobocie  biurokracja i zhierarchizowane instytucje. GOSPODARKA NIEDOBORU  brak określonego asortymentu,  przede wszystkim związana z niewłaściwym kształtowaniem się cen urzędowych głównie na artykuły spożywcze i pierwszej potrzeby, które to ceny często nie pokrywały kosztów ich produkcji. ADAM SMITH (1723–1790) ojciec ekonomii Kiedy człowiek kieruje wytwórczością tak, aby jej produkt posiadał jak najwyższą wartość, myśli o swoim własnym zarobku, a jednak w tym jak i w wielu innych przypadkach jakaś niewidzialna ręka kieruje nim aby zdążał do celu, którego wcale nie zamierzał osiągnąć. Mając na celu interes własny, człowiek popiera interesy społeczeństwa skuteczniej niż wtedy, gdy zamierza służyć mu rzeczywiście Nie od przychylności rzeźnika, piwowara czy piekarza oczekujemy naszego obiadu, lecz od ich dbałości o interes własny. Zwracamy się nie do ich humanitarności lecz do egoizmu i nie mówimy im o naszych własnych potrzebach lecz o ich korzyściach Adam Smith, Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, 1776  brak trwałych nadwyżek i niedoborów rynkowych (eliminuje możliwość występowania marnotrawstwa zasobów),  optymalna z punktu widzenia wykorzystania stojących do dyspozycji zasobów ilość dóbr i usług, które w sposób optymalny zaspokajają potrzeby,  zmiana warunków rynkowych powoduje samoczynne uruchomienie procesów dostosowywania wielkość produkcji do potrzeb,  „głosowanie pieniędzmi” przez konsumentów,  bardzo duża innowacyjność gospodarki. ZALETY RYNKU WOLNOKONURENCYJNEGO 2  niedoskonałość mechanizmu rynkowego,  efektywność mikroekonomiczna nie zawsze prowadzi do efektywności makroekonomicznej  istnienie dóbr publicznych  polityczny mechanizm sprawowania władzy MOTYWY INTERWENCJI PAŃSTWA Niewidzialna ręka wolne współzawodnictwo dobiło samo siebie; po wolnym handlu przyszła dyktatura ekonomiczna; chęć zysku przerodziła się w nieposkromioną żądzę panowania; całe życie gospodarcze stało się niewymownie twarde, bezlitosne, okrutne Pius XI Quadragesimo Anno 1931  istnieją koszty zewnętrzne,  brak jest zainteresowania przedsiębiorców pewnymi dziedzinami życia gospodarczego,  nieefektywna alokacji zasobów i obniżenia dobrobytu społecznego,  doskonałej konkurencja nie ma, a gospodarka ma naturalną skłonność do monopolizacji,  niedoskonała informacja,  ograniczona mobilność czynników wytwórczych  konsumpcja dóbr negatywnych,  niestabilność gospodarcza- cykle koniunkturalne NIEEFEKTYWNOŚCI RYNKU WOLNOKONURENCYJNEGO  Konsumpcja jest rywalizacyjna albo nierywalizacyjna,  Konsumpcja jest eliminacyjna albo nieeliminacyjna, KONSUMPCJA DOBRA KONSUMPCJA konkurencyjna niekonkurencyjna eliminacyjna dobra prywatne dobra klubowe (sztucznie rzadkie) nieeliminacyjna zasoby wspólne dobra publiczne  Efektywna alokacja rynkowa jest możliwa jedynie w przypadku dóbr prywatnych EFEKTYWNOŚĆ RYNKOWA 5 KORZYŚCI PRYWATNE v. KORZYŚCI SPOŁECZNE  Wybór jednostki może przynosić korzyści społeczeństwu  Subsydium Pigou NIEDOSKONAŁA KONKURENCJA  Konkurencja - proces, w którym podmioty rynkowe współzawodniczą ze sobą w zawieraniu transakcji rynkowych a żaden nie ma wpływu na warunki tej wymiany  Konkurencja niedoskonała – pojedynczy przedsiębiorca wywiera wpływ na cenę danego dobra. NIEKOMPLETNE RYNKI - CO SIĘ OPŁACA ODKRYWAĆ? • lek na schorzenia dotykające miliony pacjentów, • lek na choroby przewlekłe • lek, który nie leczy: – obniżające ciśnienie i stężenie cholesterolu, – preparaty przeciwbólowe – łagodzące katar sienny. Ale już nie: • antymalaryczne, choć na malarię zapada co roku 300-500 mln osób • leki dla dzieci • leki na choroby sieroce WPROWADZENIE LEKU Długotrwały i kosztowny proces Koszty - 500 mln – 1,2 mld $ ~5000 pacjentów Czas trwania badań to min. 8-10 lat Prawdopodobieństwo pomyślnego zakończenia projektu 0,3% NIESPRAWNOŚĆ RYNKU „Tego, kto grosz kradnie, śmiercią karzą. Tego, kto przywłaszcza publiczne pieniądze lub przysparza sobie drogą monopoli, lichwy, czy innymi nieuczciwymi sposobami o wiele wyższe korzyści, współobywatele darzą wielkim szacunkiem. Kto zada drugiemu truciznę będzie skazany za zbrodnię trucicielstwa, ale ten, kto zepsutym winem lub olejem truje całe społeczeństwa, pozostaje na wolności”. Erazm z Rotterdamu / XVI w./ Rodzaje monopoli  naturalny – przeciętne koszty wytwarzania danego produktu stale spadają wraz ze wzrostem rozmiarów produkcji; monopol może prowadzić proces produkcji bardziej efektywniej, występuje w sferze użyteczności publicznej (wodociągi)  przejściowy – podaż jakiegoś dobra lub usługi jest ograniczona do jednego przedsiębiorstwa w efekcie posiadania patentu, licencji, koncesji (szczepionka na grypę) 6 ASYMETRIA INFORMACJI  Załóżmy, że można nabyć samochody tylko jednej marki.  Jeżeli kupujący mieliby dokładne informacje na temat jakości każdego pojazdu, rynek podzieliłby się na segmenty aut w dobrym i złym stanie.  Załóżmy, że dobre kosztowałyby 15 000, a złe (lemons) 10 000 złotych.  Poprzedni właściciel zazwyczaj wie o wszystkich naprawach, kolizjach i usterkach.  Nabywca, o ile nie jest specjalistą, nie dysponuje taką wiedzą ASYMETRIA INFORMACJI  Klienci mogą ustalić tylko prawdopodobieństwo kupienia złego samochodu  Załóżmy, że klient ocenia, że prawdopodobieństwo kupienia złego samochodu wynosi 50%  Klient będzie skłonny zapłacić: 50% (ryzyko kupienia złego) x 10 000 złotych + 50% (szansa kupienia dobrego samochodu) x 15 000 złotych = 12 500 złotych.  Cena bardzo atrakcyjna dla sprzedawców złych samochodów i niekorzystna dla handlarzy pojazdów w dobrym stanie.  Na rynku będzie pojawiać się więcej ofert używanych samochodów w złym stanie, a właściciele dobrze utrzymanych pojazdów powstrzymają się od sprzedaży. ASYMETRIA INFORMACJI  Ludzie powyżej 65 roku życia zazwyczaj nie mogą wykupić prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego na uczciwych warunkach.  Potrzebują oni częstszej i droższej opieki medycznej  Dlaczego firmy ubezpieczeniowe nie podniosą po prostu składek?  Wyższa cena będzie zniechęcać zdrowych do ubezpieczenia się, a przyciągać przede wszystkim tych, którzy przewidują konieczność kosztownej opieki medycznej – pokrywanie nawet dużej składki jest dla nich opłacalne. ASYMETRIA INFORMACJI  Zdolność kredytowa - ryzyko bankructwa klienta i niespłacenia pożyczki,  Brak pełnej wiedzy o kredytobiorcach  Podnosząc stopę oprocentowania kredytów, banki przyciągałyby coraz bardziej ryzykowne projekty, czyli wystąpiłoby zjawisko negatywnej selekcji, ostatecznie grożące bankructwem banku.  Aby tego uniknąć, banki nie zwiększają stopy oprocentowania kredytów ponad pewien poziom i odmawiają udzielenia ich niektórym klientom. ASYMETRIA INFORMACJI  Selekcja negatywna (adverse selection) - występuje po stronie słabiej poinformowanej i przejawia się decyzją gospodarczą, której wynikiem jest wypieranie produktu lepszego przez produkt gorszy.  Hazard moralny (moral hazard) - występuje po stronie lepiej poinformowanej i przejawia się podejmowaniem wyższego ryzyka w sytuacji chronionej niż w sytuacji niechronionej. ASYMETRIA INFORMACJI - przeciwdziałanie  gwarancje i rękojmie,  marka i renoma,  standaryzacja i sieci,  certyfikaty, dyplomy, poświadczenia,  usługi i dzielenie się wiedzą 7 ASYMETRIA INFORMACJI - przeciwdziałanie Art. 37. Ustala się dla: 1) hoteli, moteli i pensjonatów - pięć kategorii oznaczonych gwiazdkami; 2) kempingów (campingów) - cztery kategorie oznaczone gwiazdkami; 3) domów wycieczkowych i schronisk młodzieżowych - trzy kategorie oznaczone cyframi rzymskimi. ASYMETRIA INFORMACJI  W miejscu sprzedaży detalicznej i świadczenia usług uwidacznia się cenę oraz cenę jednostkową towaru (usługi) w sposób jednoznaczny, niebudzący wątpliwości oraz umożliwiający porównanie cen. W przypadku obniżki ceny uwidacznia się także informację o przyczynie wprowadzenia obniżki. ASYMETRIA INFORMACJI W trakcie kontroli jakości handlowej kontrolerzy wojewódzkiego inspektora jakości handlowej artykułów rolno – spożywczych zakwestionowali oznakowanie partii piwa. Chodziło o to, że na opakowaniu przy nazwie (marce) umieszczono zapis oraz znak słowno – graficzny, które sugerowały konsumentom niezgodne z prawdą pochodzenie piwa. Zdaniem organu, umieszczenie takich informacji w oznakowaniu narusza interesy konsumentów i świadczy o zafałszowaniu produktu. Kara – 175.000 zł DOBRA POŻĄDANE I NIEPOŻĄDANE  merit goods v . merit bads  podmiot gospodarczy (konsument), nie biorąc pod uwagę efektów zewnętrznych swojego działania, podejmuje niewłaściwe decyzje o ilości konsumowanych dóbr.,  nie jest to problem asymetrii informacji – informacja jest pełna ale mimo tej informacji konsument wybiera niefektywnie DOBRA NIEPOŻĄDANE Antydobra, dobra negatywne, niemoralne, zła:  alkohol,  narkotyki  wyroby tytoniowe,  hazard,  handel częściami ludzkiego ciała,  pornografia,  prostytucja. DOBRA NIEPOŻĄDANE Interwencja państwa:  nakazy i zakazy.  podatki i subsydia.  propaganda „społeczna”.