Wprowadzenie do logiki, podstawowe pojęcia, Egzaminy z Logika

Pobierz Wprowadzenie do logiki, podstawowe pojęcia i więcej Egzaminy w PDF z Logika tylko na Docsity! 1. CZYM JEST LOGIKA Logos gr. – myślenie, rozumowanie, słowo, język Logika – analiza języka i czynności badawczych takich jak rozumowanie, definiowanie, klasyfikowanie- w celu podania reguł posługiwania się językiem i wykonywania owych czynności, które uczyniłyby tę działalność możliwie najbardziej skuteczną. LOGIKA W SZEROKIM ZNACZENIU – NAUKA PODAJĄCA PRAWA I REGUŁY POPRAWNEGO MYŚLENIA ORAZ POPRAWNEGO WYPOWIADANIA MYŚLI PODZIAL LOGIKI: -semiotyka – teoria znaku ZNAK – ELEMENT RZECZYWISTOŚCI ROZPOZNAWALNY ZMYSŁAMI, KTÓRY POSIADA ZNACZENIE DLA PRZYNAJMNIEJ JEDNEJ OSOBY. ZNAKIEM MOŻE BYĆ SŁOWO, DŹWIĘK, GEST. SEMIOTYKA DZIELI SIĘ RÓWNIEŻ NA: • SANTAKTYKA – RELACJA ZNAK-ZNAK • SEMANTYKA – RELACJA ZNAK-ZNACZENIE • PRAGMATYKA –RELACJA ZNAK-UŻYTKOWNIK ZNAKU -logika formalna CELEM LOGIKI FORMALNEJ JEST USTALENIEPRAWD LOGICZNYCH ORAZ REGUŁ WYNIKANIA LOGICZNEGO PRAWDA LOGICZNA JEST ZDANIEM ZŁOŻONYM, KTÓRE JEST PRAWDZIWE ZE WZGLĘDU NA SWOJĄ STRUKTURĘ. Znaczenie wyrażeń nie jest istotne -metodologia nauk • NAUKA O METODACH STOSOWANYCH W NAUKACH • ODPOWIADA NA PYTANIE: JAKIE REGUŁY RZĄDZĄ ROZWOJEM NAUKI • BADA SPOSOBY USTALANIA TWIERDZEŃ NAUKOWYCH • ZAGADNIENIE KLASYFIKACJI NAUK I ICH CHARAKTERYSTYKA Z PUNKTU WIDZENIA METODOLOGICZNEGO POPRAWNOŚĆ LOGICZNA 1. RZECZOWA PRECYZJA MYŚŁI I MOWY 2. RZECZOWY PORZĄDEK I ŁAD WYPOWIEDZI 3. RACJONALNA POSTAWA WOBEC UZNAWANYCH TWIERDZEŃ 4. UMIEJĘTNOŚĆ POPRAWNEGO WNIOSKOWANIA 5. KONSEKWENCJA W MYŚLENIU BŁĘDY LOGICZNE: ZE WZGLĘDU NA DZIEDZINĘ, DO KTÓREJ NALEŻĄ NARUSZONE ZASADY POZNANIA: 1. BŁĘDY ROZUMOWANIA ▲ BEZSASADNE PRZYJĘCIE KTÓREGOŚ Z ZAŁOŻEŃ ROZUMOWANIA (błąd materialny, błąd petitio principii, błędne koło) ▲ NIEPRAWIDŁOWE WNIOSKOWANIE z uwagi na: błąd formalny, entymematy, niezrozumiałość użytych wyrażeń ▲ IGNORATIO ELENCHI – rozumowanie nie na temat ▲ 4. UZASADNIENIA POZORNE (elokwencja, stwarzanie pozorów erudycji; stosowanie fałszywych obietnic, pochlebstw, wykorzystanie niewiedzy, ośmieszanie, itp.) 2. BŁĘDY METODOLOGICZNE ▲ BŁĘDY DEFINIOWANIA ▲ BŁĘDY PODZIAŁU I KKLASYFIKACJI ▲ BŁĘDY STAWIANIA I ROZWIAZYWANIA ZAGADNIEŃ NAUKOWYCH ▲ BŁĘDY DYSKUSJI 3. BŁĘDY TEORIOPOZNAWCZE ▲ NIEWŁAŚCIWE POZNAWANIE SAMODZIELNE ▲ BEZKRYTYCZNE PRZYJNMOWANIE INFORMACJI np. Neofita jest to prozelita. DEFINICJA KLASYCZNA • DEFINICJA PRZEZ RODZAJ I RÓŻNICĘ GATUNKOWĄ (PER GENUS I DEFFERENTIAM SPECIFICAM) • DEFINICJA KLASYCZNA WYMIENIA WYRAŻENIE WZGLĘDEM WYRAŻENIA DEFINIOWANEGO NADRZĘDNE I NASTĘPNIE ZAWĘŻA ZAKRES TEGO WYRAŻENIA NADRZĘDNEGO PRZEZ DODANIE TAKIEGO JEGO OKREŚLENIA, ABY BYŁO ONO ZAKRESOWO RÓWNOWAŻNE ZAKRESOWI WYRAŻENIA DEFINIOWANEGO. • A, B - ZAKRESY NAZW Jeżeli zakres nazwy A zawiera zakres nazwy B, to zakres nazwy A nazywamy rodzajem, a zakres nazwy B gatunkiem. (PRZYKŁAD PO PRAWEJ) B A TYPY DEFINICJI DEFINICJE ANALITYCZNE • Zdaje sprawę ze znaczenia, jakie dany wyraz w danym języku już posiada. Są to definicje sprawozdawcze. • Np. Dług to zobowiązanie ze stanowiska dłużnika. • Możemy budować taką definicję tylko wtedy, gdy dany wyraz ma w języku określone znaczenie. SPOSOBY BUDOWANIA DEFINICJI ANALITYCZNEJ • METODA INDUKCYJNA 1. DESYGNATY WYRAZU DEFINIOWANEGO 2. PORÓWNANIE DESYGNATÓW 3. CECHY WSPÓLNE • METODA FILOLOGICZNA • METODA SŁOWOTWÓRCZA DEFINICJE SYNTETYCZNE • Definicje syntetyczne (definicje projektujące) mają na celu zaprojektowanie znaczenia wyrazu. Są propozycją rozumienia jakiegoś wyrazu w jakimś języku. • Za ich pomocą wprowadzamy nowy wyraz do języka, albo zmieniamy znaczenie wyrazu już należącego do języka. • Np. „lotnik”, „samolot”, „samochód” zamiast „awiator”, „aeroplan”, „automobil”. ZDANIA ANALITYCZNE I ZDANIA SYNTETYCZNE • PRAWDA I FAŁSZ MOGĄ PRZYSŁUGIWAĆ ZDANIOM W RÓŻNY SPOSÓB • 1. Trójkąt ma 3 boki. • 2. Koła są kwadratowe. • 3. U.S.A są krajem demokratycznym. Zdania analityczne • Zdania których prawdziwość nie budzi wątpliwości żadnego użytkownika języka, na podstawie znajomości języka. Zdania analityczne są prawdziwe na mocy znaczenia użytych w nim terminów. • np. • 1. Godzina ma 60 minut. • 2. Jeżeli Jan jest starszy od Pawła, to Paweł jest młodszy od Jana. • Szczególnym przypadkiem zdania analitycznego, jest zdanie prawdziwe na mocy swej budowy – struktury. • np. • Jan jest starszy od Piotra lub nie jest starszy od Piotra. • O prawdziwości tego zdania przesądza sama struktura oraz znaczenie słów „lub” i ‚nie”. Zdania syntetyczne • Zdania syntetyczne - zdania, których znaczenie nie przesądza o ich wartości logicznej, tj. ich prawdziwość/fałszywość zależy od faktów pozajęzykowych. • ZDANIA SYNTETYCZNE – ICH WARTOSĆ LOGICZNA ZALEŻY RÓWNIEŻ OD OKOLICZNOŚCI ZEWNĘTRZNYCH • Np. • 1. Ewa jest najwyższa w klasie. • 2. Ziemia krąży wokół Słońca. Związki analityczne między zdaniami • Związki analityczne między zdaniami są to związki, które zachodzą między wartościami logicznymi zdań wyłącznie na mocy znaczenia zdań. NP. 1. zmiana zakresu definiundum Muzyka to jedność, zgodność i wzajemna pomoc. Artystą jest ten, kto przez dzieła sztuki doskonali ludzi moralnie. 2. zmiana skojarzeń emocjonalnych związanych z definindum Cywilizacja jest wyrafinowanym sposobem życia umożliwionym dzięki rzowojowi nauki i techniki Sztuką jest wszystko, cokolwiek artysta napluje. 3. Zastąpienie terminu przez termin o odmiennym ładunku emocjonalnym Parias – człowiek Boga (Haridżani) SZTUKA ARGUMENTACJI • Z argumentem mamy do czynienia wtedy, gdy jako uzasadnienie poglądu (tezy) T przedstawiane są jakieś zdania P1, P2,…, Pn zwane przesłankami. Zdanie T jest konkluzją argumentu. P1 P2 … Pn ___ T • Argumenty prezentowane są najczęściej w ramach szerszych wypowiedzi zwanych wypowiedzią argumentacyjną. Taka wypowiedź zawiera oprócz przesłanek i konkluzji, uwagi wstępne, wyjaśnienia, podaje dane, przypomnienie istotnych faktów, elementy łączące przesłanki i konkluzję (np. „zatem”, „ponieważ”, itp.), argumenty wspierające przesłanki, elementy mające wywrzeć wpływ na odbiorcę (pobudzające, przykuwające uwagę, wywołujące pożądane nastawienie i emocje, obniżające krytycyzm). Dodatkowe środki wyrazu wypowiedzi argumentacyjnej • Figury retoryczne • Tropy-Wyodrębnione w retoryce sposoby zastępowania jednych wyrażeń innymi w celu skutecznego, dobitnego i plastycznego formułowania myśli. Do tropów należą: alegoria, antonomazja, hiperbola, ironia, litota, metafora, metonimia, peryfraza, synekdocha • Skróty myślowe, niedopowiedzenia • Anegdoty, cytaty, sentencje, przysłowia • Aluzje, amplifikacje, conciliatio, elipsy, emfazy, pytania retoryczne. • AMPLIFIKACJA-Ujęcie myśli za pomocą dobitnych, wyrazistych, przykuwających uwagę sformułowań, mając na myśli właściwe wyeksponowanie tematu oraz uwydatnienie myśli w ramach argumentacji. Np. zamordować zamiast zabić (incrementum • CONCILIATIO-Metoda argumentacji polegająca na zestawieniu argumentów za i przeciw (argumentów własnych z argumentami przeciwnika) i łącznym ich rozważeniu w ten sposób, aby argumenty niewygodne dla siebie zręcznie obrócić na własną korzyść. Rozpoznanie wypowiedzi argumentacyjnej • Struktura • Kontekst • Intencje mówiącego • Użycie słów wskaźników (albowiem, bo, czyli, ponieważ, dlatego, z tego powodu, a zatem, itp.) UWAGA: Nie zawsze wypowiedź zawierająca słowa wskaźniki jest argumentacyjna i nie zawsze wypowiedź argumentacyjna zawiera wskaźniki. STANDARYZACJA ARGUMENTU • CZYLI WYODRĘPNIENIE PRZESŁANEK I ARGUMENTU • Wynikiem standaryzacji ma być zwięzłe, jasne, neutralne emocjonalnie a jednocześnie treściowo pełne i zgodne z intencjami twórcy argumentu przedstawienie przesłanek i konkluzji argumentu. DIAGRAM ARGUMENTU • TO GRAFICZNE ODWZOROWANIE RELACJI UZASADNIANIA ZACHODZĄCEJ MIĘDZY PRZESŁANKAMI A KONKLUZJĄ A TAKŻE MIEDZY SAMYMI PRZESŁANKAMI. • - ARGUMENT PROSTY-W KTÓRYM KAŻDA PRZESŁANKA JEST WYKORZYSTANA WYŁĄCZNIE DO UZASADNIANIA KONKLUZJI • - ARGUMENT ZŁOŻONY-W którym niektóre z przesłanek są wykorzystane do uzasadnienia innych przesłanek. MATERIALNA POPRAWNOŚĆ ARGUMENTU Argument jest poprawny materialnie, jeśli każda z jego przesłanek jest prawdziwa, albo przynajmniej dostatecznie wiarygodna • Gdy pośród przesłanek występuje zdanie mało wiarygodne bądź w oczywisty sposób fałszywe, mówimy, że argument nie jest materialnie poprawny albo że zawiera błąd materialny. • UWAGA: wykrycie fałszywej przesłanki nie dowodzi fałszywości konkluzji. • OCENA PRAWDZIWOŚCI PRZESŁANEK PRAWDZIWOŚĆ NIEKTÓRYCH ZDAŃ JEST ZAGWARANTOWANA: 1. REGUŁAMI JĘZYKA (ZDANIA ANALITYCZNE) 2. PAMIĘCIĄ (PAMIĘTAMY WŁASNE DOŚWIADCZENIE, TWIERDZENIA, RELACJE INNYCH, NABYTĄ WIEDZĘ ORAZ CZĘSTO ŹRÓDŁA NASZEJ WIEDZY) 3. WNIOSKOWANIEM (NIEKTÓRE TWIERDZENIA UZNAJEMY ZA PRAWDZIWE, BO WYNIKAJĄ Z INNYCH PRZYJĘTYCH WCZEŚNIEJ TWIERDZEŃ FORMALNA POPRAWNOŚĆ ARGUMENTU GDY ROZUMOWANIE MA STRUKTURĘ ZGODNĄ Z REGUŁAMI LOGIKI(FORMALNEJ) Argument dedukcyjny w ścisłym sensie • To argument, w którym konkluzja wynika logicznie z przesłanek. • Gwarantem niezawodności uzasadnienia konkluzji przez przesłanki jest tutaj samo ściśle ustalone znaczenie stałych logicznych: każdy, niektóry, nieprawda, że, i, lub, jeśli… to…, wtedy i tylko wtedy gdy.