Metody Badawcze w Psychologii: Podstawowe Definicje i Koncepcje, Notatki z Metodologia badań

Pobierz Metody Badawcze w Psychologii: Podstawowe Definicje i Koncepcje i więcej Notatki w PDF z Metodologia badań tylko na Docsity!

METODY BADAWCZE W PSYCHOLOGII

Teoria - zorganizowany zbiór pojęć, który wyjaśnia jakieś zjawisko lub zbiór zjawisk. Determinizm - koncepcja, zgodnie z którą wszystkie wydarzenia — fizyczne, behawioralne i psychiczne —są zdeterminowanie przez specyficzne, potencjalnie poznawalne czynniki badawcze. Badacze zakładają, iż zachowania i procesy psychiczne podlegają regularnym układom zależności , które można wykrywać i ujawniać za pomocą badań. Hipoteza - prowizoryczne i sprawdzalne wyjaśnienie związku między dwoma (lub więcej) zdarzeniami lub zmiennymi, przyczynami i następstwami; często formułuje się ją w postaci przewidywania, że pewien wynik będzie następstwem wystąpienia określonych czynności; “jeśli…,to…”. Metoda naukowa - to ogólny zbiór procedur służących do zbierania i interpretowania materiału dowodowego w taki sposób, by ograniczyć źródła błędów i wyciągnąć wnioski, na których można by polegać. Procedury badawcze, wszystkie dane i metody muszą być dostępne weryfikacji środowiskowej - inni badacze muszą mieć możliwość sprawdzenia, skrytykowania, powtórzenia lub odrzucenia danych i metod. Peer review - recenzowanie przez specjalistów (od dwóch do pięciu). Tendencyjność obserwatora (observer bias) - zniekształcenie danych percepcyjnych spowodowane osobistymi motywami i oczekiwaniami obserwującego. Środki zaradcze (odnośnie tendencyjności obserwatora): Standaryzacja - zbiór jednolitych procedur badania każdego uczestnika testu, wywiadu lub eksperymentu; obejmuje także rejestrację danych; wszystkie cechy testu czy sytuacji eksperymentalnej powinny być wystarczająco wystandaryzowane, tak żeby wszyscy uczestnicy badań doświadczali tych samych warunków eksperymentalnych. Operacjonalizacja - określenie zmiennej lub warunku w kategoriach konkretnej operacji lub procedury stosowanej w celu ustalenia jej obecności (ustalenie miary). Zmienna - czynnik, który zmienia się pod względem wielkości lub rodzaju. Zmienna niezależna - zmienna, którą badacz manipuluje, oczekując, że będzie ona miała wpływ na wartości przyjmowane przez zmienną zależną.

Zmienna zależna - zmienna, którą badacz mierzy w celu oceny wpływu zmienności zmiennej niezależnej. Metoda eksperymentalna - metoda badawcza, która polega na manipulowaniu zmiennymi niezależnymi w celu określenia ich wpływu na zmienne zależne. Celem jest sformułowanie kategorycznych twierdzeń o przyczynowym wpływie jednej zmiennej na drugą. Zmienna zakłócająca (confounding variable) - bodziec, inny niż zmienna celowo wprowadzona do sytuacji badawczej przez eksperymentatora, wpływający na zachowanie osoby badanej. Efekt oczekiwania (expectancy e ect)ff - rezultat, który pojawia się wtedy, gdy badacz lub obserwator w subtelny sposób komunikuje uczestnikom badania, jakiego zachowania od nich oczekuje, i w ten sposób wywołuję tę oczekiwaną reakcję. Efekt placebo - zmiana zachowania, która występuje mimo braku manipulacji eksperymentalnej. Procedura kontrolna - ustalona procedura podawania instrukcji, oceniania reakcji i utrzymywania na stałym poziomie wszystkich innych zmiennych z wyjątkiem tych, które są zmieniane w sposób systematyczny; w eksperymencie wszystkie instrukcje, temperatura w sali, zadania, ubiór badacza, wyznaczony czas, sposób rejestrowania reakcji oraz wiele innych szczegółów sytuacji eksperymentalnej muszą być podobne dla wszystkich uczestników, aby ich doświadczenia były takie same. Jedynymi różnicami między ich doświadczeniami powinny być różnice wprowadzone przez zmienną niezależną. Podwójnie ślepa kontrola (double-blind control) - technika eksperymentalna polegająca na eliminowaniu wpływu oczekiwań eksperymentatorów na wyniki badania przez utrzymywanie zarówno pomocników eksperymentatora, jak i osób badanych w nieświadomości co do tego, które z tych ostatnich są poddawane danej procedurze. Kontrola placebo - warunki eksperymentalne, w których uczestników nie poddaje się działaniu badanego czynnika; stosuje się ją w przypadkach, w których mógłby wystąpić efekt placebo. Wielogrupowy plan eksperymentalny (between-subjects design) - schemat badawczy, w którym różne grupy uczestników są losowo przydzielane do grup eksperymentalnych lub do grup kontrolnych. Losowe przydzielanie do grup (random assignment) - procedura, w wyniku której wszyscy uczestnicy mają równe szanse znalezienia się w każdej z grup wprowadzonych w danym eksperymencie. Grupa eksperymentalna - grupa w eksperymencie, która jest poddana oddziaływaniu badanego czynnika, czyli manipulacji zmienną niezależną. Grupa kontrolna - nie jest poddana oddziaływaniu badanego czynnika, czyli manipulacji zmienną niezależną.

Zgoda po otrzymaniu informacji - proces, za pośrednictwem którego jednostki są informowane o procedurach eksperymentalnych, ryzyku i korzyściach, zanim wyrażą formalną zgodę na udział w badaniu. Rozmowa wyjaśniająca (debriefing) - rozmowa przeprowadzana na zakończenie eksperymentu, w której badacz dostarcza jego uczestnikom jak najwięcej informacji na temat badania i stara się, żeby żaden uczestnik nie odszedł z gorszym samopoczuciem niż z takim, z jakim przyszedł. Psychologowie nie wprowadzają w błąd potencjalnych uczestników co do badania, wobec którego można mieć uzasadnione oczekiwania, że spowoduje ból fizyczny lub poważne cierpienie emocjonalne. (American Psychological Association, 2002, s.1070).