Współczesne obiegi literackie, Notatki z Literatura współczesna

Pobierz Współczesne obiegi literackie i więcej Notatki w PDF z Literatura współczesna tylko na Docsity! Obiegi literackie.  Obiegi literackie dzielimy ze względu na literaturę wysoko artystyczną i popularną. W ostatnich latach starano się zatrzeć ten podział. Czynnikami grup są jakość, wartość, cechy charakterystyczne tekstów, techniki przekazu, rola nadawcy. Granice między obiegami zacierają się. Uczestnicy nie tworzą grup społecznych, tzn. inteligencja nie musi czytać tylko literatury wysokiej. Jedno wydawnictwo może zawierać teksty z różnych obiegów. S. Żółkiewski prowadził badania dotyczące obiegów. Opisał je w Kultura literacka: 1918-1932. Wyróżnił 5 obiegów: 1) Wysokoartystyczny Jest to podstawowy przedmiot badań Żółkiewskiego. Podstawową publicznością są ludzie posiadający, ku temu odpowiednie kompetencje. Owe kompetencje biorą się z wysokiego wykształcenia (co najmniej średnie, daje odpowiednią pozycję intelektualną – XX wiek). Są to np. kompetencje językowe, rozumienie metaforyki, przygotowanie literaturoznawcze. Wykształcenie daje narzędzia do poruszania się wśród literatury. Kompetencje kształtują się również poza szkołą, w różnych instytucjach. Ośrodkami tego obiegu są: księgarnie, biblioteki, teatry, kina (wysokoartystyczne filmy), kawiarnie teatralne czy wieczorki artystyczne. Formy charakterystyczne dla tego obiegu to: książki, czasopismo (ekskluzywne, nie popularne), filmy Rola pisarza: twórca dzieł kanonicznych Dzieła kanoniczne ulegają zmianie. Niektóre, po czasie, się nimi stają, a inne tracą wartość dla czytelnika. Dlatego w kanonie następuje selekcja tekstów, wymiana ich na inne. Takim przykładem jest Robbinson Crusoe (został usunięty z listy lektur szkolnych) Cyprian Kamil Norwid został odkryty i zyskał sławę dopiero po śmierci. 2) Trywialny Utwory nowożytnej cywilizacji Odbiorcami są czytelnicy szukający rozrywki, jak i osoby z kręgu czytelników ambitnych. Odbiorcy tego obiegu są często mniej wykształceni. Źródła obiegów są takie same jak w wysokoartystycznym. Teksty z tego obiegu mają większy nakład niż z wysokiego. Do tego obiegu możemy dołączyć nagrania estradowo-kabaretowe. Film dotarł do szerokiej publiczności. Popularne były różne gatunki m.in. powieść groteskowa, romantyczna. Autorzy starali się uprościć prozę artystyczną i dostosować ją do mniej wykształconych odbiorców. Również chcieli, aby ich dzieła zawierałyi treści pouczające, dlatego stosowali zabiegi dydaktyczne. Powieść detektywistyczna, przeszła przemianę, w tekstach następowały zmiany psychologiczne w postaciach. Pojawiali się również antybohaterowie. W obrębie tego obiegu istniała swoboda erotyczna i rozwiązłość bohaterów. Przykłady w Polsce: Tadeusz Dołęga – Mostowicz najwyższa półka, ceniony pisarz W jego tekstach pojawiała się satyra i psychologizacja. Autor takich dzieł jak Znachor czy Kariera Nikodema Dyzmy 3) Brukowy Przede wszystkim dotyczy kultury masowej. Uczestnikami są odbiorcy przed gazetowi, odbiorcy nieczytający książek (taki odbiorca czyta kalendarze, senniki, anegdoty, wróżby). Charakterystyczna forma – zeszyty i poszyty Zeszyty – broszurki, max. 2 arkusze, krótkie opowiadania, nowele (takie współczesne telenowele) Poszyty – kilka arkuszy tej samej powieści, można nazwać terminem „powieści w odcinkach”, ale nie w gazecie, tylko do kupienia oddzielnie. Rozdziały kupowało się na sztuki. Pierwszy numer był bezpłatny (zabieg marketingowy) „Co tydzień powieść”  Literatura czysto rozrywkowa. Postaci i zdarzenia były autentyczne, często z życia politycznego czy społecznego. Powieści miały gorszą jakość artystyczną niż obieg trywialny. 4) Jarmarkowo-odpustowy Granica literatury i życia społecznego, m.in. uczestnicy pielgrzymek, pojawia się przekaz ustny. Instytucja Dziada Wędrownego  http://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/wedrowni-dziadowie/ (on tego nie podawał) żywoty świętych, sytuował się blisko religii. Autor często pozostawał bezimienny. 5) Pismo dla ludu  -Początkujący czytelnicy. -Teksty służyły do nauki pisania i czytania. -Odbiorca miał możliwość wkroczyć w większy świat, poza swoją wsią. Dostrzegał więzi społeczne. -Pisma ludowe m.in. „Przyjaciel”, „Wielkopolanin”, „Katolik” – były tam pisma religijne, historyczne Główne czynniki przemiany: -pieniądze -dominacja roli rozrywki -materializm Zlokalizowanie obiegu głównego I obieg – charakter popularno-komercyjny Czym jest dziś literatura popularna? Anna Martuszewska „Jak rozbierać tę trzecią?” Agnieszka Fulińska „Dlaczego literatura popularna jest popularna?” http://rcin.org.pl/Content/53850/WA248_70220_P-I-2524_fulinska-dlaczego.pdf Podział: 1)   Komercyjna – literatura produkcyjna, nie liczy się twórca, ani odbiorca. Liczy się tylko produkt, np. Remigiusz Mróz. 2)  Popularna – twórczość zbliżona do standardów kultury wysokiej Lokalizacja obiegów: Kryterium estetyczne byłoby niepoważne w dzisiejszych czasach Konwencje, gatunki zmieniły się Szukanie wartości nie powinno opierać się na estetyce czy kompozycji   II obieg Olga Tokarczuk – kultura komercyjna czy wysoka? Jakie utwory wejdą do kanonu w przyszłości? Tego nie wiemy. Rola krytyków – przypominają myśliwych, szukają nowych artystów, promują nowe gwiazdy Np. D. Masłowska (dzięki Pilchowi) Krytyk wpisuje się w rynek, krytyk jest wykorzystywany jako część promocji   Dystrybucja Książka jest towarem. Odciąga nas to od jej wymiaru artystycznego. Sposób rozprzestrzeniania, czyli rynek książki dzisiaj: - postać popularno-komercyjna, komercyjność z poziomu rynku - siła dystrybucyjno-produkcyjna P. Czapliński: obieg główny – książkostrada – określenie głównej drogi, w tym przypadku EMPIK  (nawiązanie do autostrady) „Powrót centrali” Internetowe dyskonty książkowe Obieg główny jest niejednolity Główne nazwiska: M. Krajewski (kryminał), O. Tokarczuk, H. Coben (kryminał), A. Stasiuk, P. Coello Koncentracja dystrybucji – dążenie do monopolu (aktualnie monopol ma EMPIK) Każdy, kto wchodzi do sklepu, typu EMPIK musi znaleźć dla siebie jakiś towar. Dlatego w tych sklepach znajduje się szeroki asortyment. Możemy tam kupić nie tylko książki czy płyty, ale również słodycze, zabawki gazety, artykuły papiernicze czy gadżety. Takie sklepy mają formy zarówno stacjonarne, jak i internetowe.   Supermarkety - masowy odbiorca - sprzedaż nie jest kierowana na książki - książki mogą znajdować się na półce, tak jak inne produkty i są wtedy traktowane na równi z nimi, ale zdarza się, że książki są rzucane do koszy, gdzie ulegają fizycznemu zniszczeniu/ uszczerbku, są wtedy traktowane gorzej niż inne produkty znajdujące się w sklepie Obieg kioskowy: - możemy dostać albumy - zdarzają się też książki z serii klasyki literatury Paradoks, że książki wysokoartystyczne szybciej znajdziemy w kiosku, niż w księgarni Np. Seria takich książek ukazywała się w „Tygodnik Polityka” – nakłady ponad 20 tys.   Oprócz „książkostrady” na mapie są również „drogi lokalne” – czyli księgarnie profilowane: 1)   Książki naukowe – małe nakłady, ponieważ odbiorcami są tylko specjaliści z danej dziedziny 2)  Książki o tematyce religijnej – księgarnie przyparafialne, posiadają własne drukarnie, sklepiki parafialne Np. Publikacje o Janie Pawle II albo dzieła jego autorstwa 3)  Literatura beletrystyczna – najbardziej zróżnicowany Intelektualni celebryci, czyli sławni ludzie, którzy zasłynęli ze swoich działań, albo nie mieli łatwo w życiu, czy udzielają się społecznie np. M. Obama Rozprowadzane na wszelkie sposoby Krytycy, szkoły, uniwersytety, nagrody Związki bezpośrednie: Ministerstwo Edukacji Lista lektur Kanon literatury Pośrednie: Nagrody: Nike, Paszporty Polityki Nie mają formy nacisku na odbiorcę, otrzymane nagrody są wykorzystywane do promocji książek, zazwyczaj, po otrzymaniu nagrody, są drukowane nowe wydania z uwzględnieniem otrzymanej nagrody Literatura piękna musi walczyć z książkami z innych kategorii, na przykład z poradnikami czy książkami kulinarnymi   Statystyki: 1)  Kryminał 2)  Proza obyczajowa/ romans 3)  Książki dla młodzieży