Współczesne społeczeństwo polskie - zagadnienia egzaminacyjne, Egzaminy z Humanistyka

Pobierz Współczesne społeczeństwo polskie - zagadnienia egzaminacyjne i więcej Egzaminy w PDF z Humanistyka tylko na Docsity! Współczesne społeczeństwo polskie dr R. Cekiera Wtorek 8:00s.sympozjalna II Zerówka : 27.05.2015 godzina … EGZAMIN USTNY ! / 11.06. o godzinie 9:00 p. 223 Zerówka: Literatura: 1. ‘’Współczesne społeczeństwo polskie’’ / Anna Giza, Małgorzata Sikorska / 2012r PWN 2. ‘’Mały Rocznik statystyczne GUS’’ / 2014r *‘’ jak pracować za grosze i nie przeżyć’’ Tematyka zajęć : 1. Materialne warunki życia Polaków 2. Struktura społeczeństwa polskiego 3. Struktura narodowo – etniczna 4. Praca i rynek pracy 5. Czas wolny i turystyka 6. Konsumpcja i konsumpcjonizm 7. Rodzina jako wartość w życiu Polaków 8. Religia i religijność 9. Przeobrażenia systemu wartości 10. Style życia Polaków 11. Funkcjonowanie systemu edukacji w Polsce 12. Migracje Polaków 13. Kultura Polska po 1989r 14. Rynek medialny w Polsce Wprowadzenie 24.02.15r. Skąd czerpiemy informacje o współczesnym społeczeństwie? - media : kreują pewne narracje - prasa - portale internetowe - są tak konstruowane aby pozyskać jak najwięcej odbiorców; newsy, ciekawe nagłówki itd. liczą się kliknięcia a nie rzetelność informacji Wykład 1 Materialne warunki życia Polaków 3.03.2015 -coraz mniej gospodarstw radzi sobie z zasobami finansowymi, które mają -większość osób żyje oszczędnie -z biegiem lat ludzie co raz częściej deklarują że ich stałe dochody pozwalają na zaspokajanie potrzeb podstawowych -z biegiem lat maleją twarde wydatki (konieczne np. oplaty mieszkań) -im wyższe wykształcenie tym większe zarobki (poziom wykształcenia ma wpływ na poziom dochodu) oraz zagrożenie ubóstwem maleje -z biegiem lat płaca minimalna rośnie (2015r. :płaca minimalna 1750zł brutto) Bieda : Dwaobszary: ✳ Deprywacja materialna- brak pożywienia, ubrania, mieszkania (bieda w potocznym rozumieniu) ✳ Deprywacja społeczna- brak wsparcia związków rodzinnych, niemożność kształcenia, ograniczona pula możliwości spędzania wolnego czasu Wskaźniki: ✳ Minimum egzystencji-granica dochodu poniżej której istnieje ryzyko dla biologicznego przetrwania jednostki ( ?????) ✳ Minimum socjalne- dochód, który umożliwia jednostce uczestnictwo w życiu społecznym wedle najmniejszych obowiązujących standardów (żywność, mieszkanie, edukacja, ochrona zdrowia, transport, kultura i rekreacja….) Rodzaje: Ubóstwo relatywne poziom życia poniżej 50% średnich dochodów Ubóstwo skrajne poniżej minimum egzystencji Ubóstwo ustawowe : to ubóstwo które pozwala ubiegać się o zasiłki Cechybiedy: ✳ Bieda dzieci (1/3 całej populacji- dzieje się tak ponieważ dużo jest rodzin wielodzietnych prawie 36% ( co 3 dziecko) dzieci w Polsce rodzi się w biedzie lub nędzy Korelaty polskiej biedy: - wielodzietność - bezrobocie -niski poziom wykształcenia - mieszkanie na wsi - niepełnosprawność w rodzinie TABELE: -im wyższe wykształcenie tym zagrożenie ubóstwem maleje -im więcej dzieci tym bardziej wzrasta zagrożenie ubóstwem Ossowski : KLASY – system grup najwyższego rzędu w strukturze społecznej PODZIAŁ – dotyczy pozycji społecznych związanych z systemami przywilejów i upośledzeń niwyznaczonych przez kryteria Przynależność do klasy względnie trwała Podziały klasowe w Polsce: • Kontrowersje związane z możliwością Typologia klas społecznych w Polsce (Domański) : • Zalążkowa klasa wyższa • Klasa rządząca • Inteligencja • Niżsi pracownicy umysłowi • Robotnicy i rolnicy Wyznaczniki klasy średniej: • WŁASNOŚĆ (firma, kapitał, rzadkie kwalifikacje) – większa pewność siebie, • ZAMOŻNOŚĆ • POZYCJA ZAWODOWA : • STYL ŻYCIA : umiar, dobrobyt, równość szans Funkcje klasy średniej : • Strukturotwórcza: krystalizacja hierarchii i barier społecznych, reguły funkcjonowania społeczeństwa stają się bardziej przejrzyste • Stabilizacja życia politycznego Wyznaczniki klasy wyższej : • BOGACTWO • WŁADZA • EKSKLUZYWNOŚĆ • ELITA ‘’niewybieralna’’ Wykład 3 Struktura narodowo – etniczna 17.03.2015 1. Socjologiczne definicje ‘’mniejszości narodowej’’ a) Łodziński: Pojęcie mniejszości narodowej odnosi się najczęściej do określania tych grup mieszkańców, obywateli danego państwa, którzy na skutek różnych przyczyn historycznych (jak np. przesunięcie granic, migracje) odróżniają się od dominującej części społeczeństwa świadomością swojej przynależności etnicznej (narodowej) Towarzyszą jej różnice w języku obyczajach i kulturze, ale nie zawsze jednak przesądzają one o odrębnym niż większość statusie etnicznym (narodowym ) b) mniejszość narodowa to zbiorowość o kulturze cząstkowej wyodrębniona na zasadzie kontrastu wobec kultury dominującej. Jej członkowie mają wyostrzoną samoświadomość własnej kultury i rozwiniętą samorefleksję etniczną. 2. Etniczność a narodowość Ossowski : Mniejszość etniczna Mniejszość narodowa osoby lokują swoją ‘’ojczyznę prywatną’’ i ‘’ideologiczną’’ w ramach państwa zamieszkania, a ich wybory narodowe są zazwyczaj zgodnie z większością obywateli tego kraju ‘’ojczyzna prywatna’’ na terytorium państwa zamieszkania, lecz ‘’ideologiczna’’ już po za jego granicami (np. mniejszość niemiecka, ukraińska) 3. Narodowości w Polsce – perspektywa historyczna a. 1931r: ▲ Polacy 68.1% ▲ Ukraińcy 13,9 % ▲ Żydzi 8,6 % ▲ Białorusini 3,1% ▲ Niemcy 2,3% ▲ ‘’tutejsi’’ 2,2% (związani z miejscem gdzie żyją) Razem mniejszości stanowiły nie całe 30% 4. Mniejszości w II RP Polska w okresie międzywojennym należała do krajów o najwyższej procentowo liczbie mniejszości narodowej (początek lat 30 XX wieku) : Rumunia 28,1 % Czechosłowacja 24,5 % Łotwa 26,5% Jugosławia 17,2 % Zmiana - II wojnie światowej: ▲ Polityka władz okupacyjnych III Rzeszy – ogromne straty ludnościowe, prawie całkowita zagłada narodu żydowskiego (przed wojną ok 2,7 – 3 mln osób) oraz eksterminacje Romów ▲ Zmiana granicy polsko – radzieckiej – w konsekwencji większość ludności ukraińskie, białoruskiej i litewskiej posiadającej obywatelstwo polskie znalazła się w granicach republik radzieckich (dobrowolnie lub przymusowo tam ich przesiedlano) ▲ Wysiedlanie ludności niemieckiej w wyniku postanowień konferencji poczdamskiej – w latach 1945 – 1949 Polskę opuściło 3,2 mln Niemców 5. Struktura etniczna według NSP 2011 ▲ W spisie ludności w 2011 roku po raz pierwszy w historii polskich spisów powszechnych umożliwiono wyrażanie złożonych tożsamości narodowo – etnicznych, poprzez zadanie osobom spisywanym dwóch pytań o przynależność narodowo – etniczną ▲ Z możliwości wyrażenia podwójnych tożsamości etnicznych skorzystało 834 tys osób (2,17% ). Wyłącznie niepolską podało – 554 tyś osób (1,44%) ▲ W woj. Śląskim zamieszkuje ponad połowa (52%) osób deklarujących niepolską lub mieszaną przynależność etniczną ▲ Kolejne prawie 165 tyś czyli 11,2 % populacji w woj. Opolskim deklarowało inną niż polskie tożsamości ▲ W oby tych województwach jest wybierana przynależność śląska i niemiecka Wyłącznie polska: 91,56 Niepolska: 3,60 Polska i niepolska: 2,71 % ▲ Ludność według identyfikacji narodowo – etnicznych w latach 2002 i 2011r : - wzrost identyfikacji z kaszubską grupą etniczną - największą mniejszością jest śląska - najwięcej osób po prawie 850tys (w 2002 roku 174tys). wykazuje że czuje przynależność śląską; kolejną są kaszubi (ok 240tys.), mniejszość niemiecka (ok 150 tys.), ukraińska (50 tys.), białoruska (460 tys.) , romska (180tys) - najmniej żydowska (7,5tys) 6. Wybrane mniejszości narodowe i etniczne A. NIEMCY • Najliczniejsza mniejszość narodowa – 147 tys. • Rozmieszczenie : woj. Opolskiem śląskie, warmińsko – mazurskie • w 2012/2013 roku uczyło się prawie 39 tys. uczniów • w większości są to katolicy, a nieliczni zamieszkujący województwa polski północnej deklarują przynależność do kościoła ewangelickiego – absburskiego B. UKRAINA • W 2001 roku według narodowego spisu : 51 tys osób • Rozmieszczenie: województwa warmińsko – mazurskie, kolejno zachodniopomorskie i pomorskie • Na skutek akcji ‘’Wisła’’ (miała na celu przesiedlenie ludności ukraińskiej z terenów południowo wschodniej polski) niemal całą ludność ukraińska została przesiedlona na tereny Polski północnej i zachodniej; niektórym Ukraińcom udało się uniknąć przesiedlenia dlatego niewielka część z nich mieszka w woj. Podkarpackim i małopolskim • 20212/13 rok: języka ukraińskiego jako ojczystego uczyło się 2757 uczniów • Religia: Kościół Katolicki Obrządku Bizantyjsko – Ukraińskiego o Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego C. BIAŁORUŚ • 46 800 osób • Woj. Podlaskie ( 80%) , mazowieckie, warmińsko – mazurskie • W roku szkolnym 2012/13 uczyło się 3148 dzieci • Religia: prawosławie • Organizacje: Białoruskie Towarzystwo Społeczno – kulturalne D. ROMOWIE • Mniejszość etniczna ! • 18 000 osób • Woj. Dolnośląskie (2028 osób), małopolskie, śląskie • Po kryzysie w 2008 roku wielu pracowników zaczęło stwarzać fikcyjną ruchliwość zawodową (wielu kierowników którzy nie mają nikogo pod sobą…. Daje się komuś tytuł kierownika, ale nie podnosi się ich pensji ale tylko obowiązki … ‘’złudne nadzieje’’ ) • Paradoks emancypacyjnej funkcji kobiet: w czasach nowoczesnych, przemysłowych, tradycyjnych pensja mężczyzny była traktowana jako ‘’pensja rodzinna’’ miała ona utrzymywać całą rodzinę ! wraz z wypychaniem kobiet na rynek pracy, zaczęto opisywać pracę domową jako nieistotną. Spowodowało to że obecnie wiele kobiet pracuje na wysokich stanowiskach ale również musi się zajmować domem ! (podwójna rola) • Kurczenie się czasu • Etyka pracy zanika na rzecz imperatywy doraźnych korzyści : ciężko w tym stanie niepewności myśleć o etyce pracy, zwraca się uwagę tylko na doraźne korzyści ▲ Osoby zatrudnione na umowy śmieciowe: 60% ▲ Osoby na czas określony : im młodsze osoby tym częściej pracują na czas określony, co jest spowodowane takim podejściem pracodawców do form zatrudniania 8. Elastyczne formy zatrudnienia To seria projektów które pozbawiają ludzi do stałych form zatrudnienia. Powoduje to że pracownik jest nieustannie zagrożony. Powoduje nadgodzinne prace w domu. Koncentracja życia wokół pracy. Każdy nowy projekt to ‘’czysta karta’’ gdzie startuje się od zera i trzeba udowodnić swoje kompetencje. Trudno w takich warunkach planować swoją rodzinę . 9. ‘’Woorking poor’’ – pracujący biedni • Osoby które pracują a mimo to ich zarobki nie wystarczają na godne życie • Osoby te funkcjonują na obrzeżu społeczeństwa • W Polsce jest to ok 13 % gdzie średnia w Unii to 8 % ! (Grecja 14%) 10. McPraca (praca śmieciowa) • Niskopłatna praca, nie wymagająca kwalifikacji ale też nie daje możliwości perspektyw 11. Szara strefa zatrudnienia – pracownicy którzy pracują na czarno • W ciągu ostatnich 15 lat liczba takich osób maleje • Praca w takiej strefie łączy się z brakiem ubezpieczenia, brakiem świadczeń emerytalnych • Przyczyny podejmowania takiej pracy: 1. Niewystarczające dochody 2. Brak możliwości znalezienia pracy 3. Pracodawca gwarantuje wyższe wynagrodzenie ale bez umowy ▲ Związki zawodowe w Polsce: obecnie nie zakłada się związków zawodowych ! 60 % Polaków uważa że związki zawodowe mają mały wpływ na decyzje kraju ▲ Kobiety na tych samych stanowiskach co mężczyźni zarabiają mniej Jednak na tle krajów UE te różnice są najmniejsze ▲ Udział kobiet w liczbie zatrudnionych w Polsce : w 1950 r stanowiły nieco 30% , teraz to nie całe 50 % Najczęściej pracują jako specjaliści, pracownicy biurowi i usług, sprzedawcy ; 12. Polski rynek pracy a UE : ▲ 20% rolników u UE to Polacy ▲ Długo pracujemy – średnio 41 godzin tygodniowo ▲ Niskie koszty pracy – średnio 8e/ h w Polsce ; Niemcy – 29e/h / trzykrotna różnica ! ▲ Pracujemy bardzo wydajnie; ciągle wydajność wzrasta ▲ W niedziele pracuje 8% Polaków 13. BEZROBOCIE – na styczeń 2015r : 12 % • Największy poziom bezrobocia: 2003/ 2004 • Od 2008 roku spadało • Najwięcej: Najmniej: ślaskie, mazowieckie Wykład 5 Czas wolny i turystyka 31.03.2015 1. Czas w socjologii - co raz częściej trudniej jest oddzielić czas wolny od czasu pracy - czas jest jedną z podwalin społeczeństwa opartego o wiedzę, prędkość - pytanie o czas jest pytaniem o sens życia czyli o to jakie znaczenie nadajemy czasowi - prof. Banaszczyk : ‘’kategoria czasu należy do podstawowych form, w których człowiek ujmuje świat, życie, społeczeństwo, ponieważ każda refleksja o życiu, trwaniu, przemijaniu i śmierci, zmusza nas do rozmyślania nad czasem ‘’ ; wymiar aksjologiczny gdzie czas związany jest z wartościami ; to jak dysponujemy czasem wolnym świadczy o tym jakie wartości uznajemy itd. - powstają nawet firmy które reklamują się poprzez hasła : ‘’dostarczmy czas’’; ta firma zajmuje się różnymi rzeczami m.in. odciążaniem pracowników innych firm od czynności różnego rodzaju aby mogły skupić się na innych czynnościach ; firma działa w 3 obszarach : codzienne obowiązki, czas wolny i rozrywka, sytuacje awaryjne i nietypowe 2. Definicje czasu wolnego : a. Klasyczna (Dumazedier) : ‘’całość zajęć które człowiek może poświęcić dla siebie, podtrzymania swych sił, wzbogacenia doświadczeń, powiększania wiedzy, dla dobrowolnej współpracy socjalnej albo wolnej, twórczej działalności gdy uwolni się od swych zawodowych, rodzinnych i socjalnych zobowiązać’’ - kładzie się nacisk że jest to czas który jest czasem po za pracą, poza obowiązkami rodzinnymi i społecznymi b. Współczesne definicje – 3 fazy : • Wszelki czas poza pracą ściśle zawodową, spożytkowany na inne potrzeby życia • ‘’czas uwolniony’’ od pracy zawodowej i innych zajęć koniecznych (dodatkowa praca zarobkowa, prace domowe, dojazdy do pracy) • ‘’dla swobodnej dyspozycji’’ na którym nie ciążą ‘’żadne bezpośrednie zobowiązania’’ – samorozwój, samorealizacja itd. / jest to definicja pozytywna pokazuje ze czas wolny to pewna możliwość na poznawanie, ulepszanie siebie c. Wypoczynek – rozrywka – zainteresowania (trzy hasła kojarzące się z czasem wolnym ) Czas wolny jest ważnym elementem ‘’jakości życia’’. Od ilości czasu i sposobów jego wykorzystywania zależy jakość : wykonywanej pracy, kształtowania i doskonalenia zawodowego, codziennego samopoczucia i zdrowia, czyli jakości życia. Pracodawca powinien dbać o to aby jego pracownicy mieli dużo czasu wolnego, gdzie mogą wypocząć, zdystansować się a potem wrócić z zapałem do wykonywania pracy. 3. Ile średnio czasu wolnego (dziennie) Polacy posiadają do własnej dyspozycji ? • 48 % Polaków posiada czasu wolnego mniej niż 2 godziny dziennie • ‘’czas wolny niewymuszony’’ obejmuje osoby bezrobotne i starsze , które mają czasu wolnego 5 – 6 h dziennie – stanowią oni 18 % • Mniej niż godzinę czasu wolnego w ciągu dnia ma 15% Polaków 4. Budżety czasu (na co Polacy poświęcają czas) w 2013r. : • Potrzeby fizjologiczne : 46,5 % • Zajęcia i prace domowe : 14,3 % • Praca zawodowa: 12% • Korzystanie z środków masowego przekazu : 10,8% ~ ~ Najmniej czasu Polacy poświęcają na naukę (1,6%) oraz dobrowolna praca w organizacjach, pomoc innym osobom (1,5%) Przeciętny Polak w 2014 roku : • Spał 8,37 h • Na jedzenie i picie potrzebował w ciągu doby 1,35 h • Na mycie i ubieranie się : 57 minut • Nie całe 68 % osób wykonywało czynności związane z życiem towarzyskim i rozrywkami : 1,38 h dziennie • Korzystanie z komputera zajmuje 1,22 h dziennie • Sport i rekreacja : 1,31h ▲ Jak budżety czasowe się zmieniają (2003 – 2013 r) : • Więcej czasu mamy na sen, ale zdecydowanie więcej czasu poświęcamy na pracę zawodową • Mniej poświęcamy na pracę w organizacjach (pomoc innym) • Mniej czasu na życie towarzyskie i rozrywki • Więcej czasu spędzamy na porządkach, zajmowaniu się domem • Wzrósł czas na zamiłowania osobiste (hobby) ; samorozwój i samorealizacja ; Polacy przechodzą do wartości postmaterialnych • Zmniejszył się czas poświęcany na dojścia i dojazdy 5. Czas wolny Polaków (CBOS) W czasie wolnym Polacy najczęściej oglądają telewizję, przebywają z rodziną lub biernie odpoczywają. 3. Style zachowań konsumpcyjnych RACJONALNE NIERACJONALNE Maksymalizują satysfakcję konsumenta poprzez zakup dóbr przynoszących mu jak najwięcej zadowolenia w kontekście dysponowanego dochodu; Tzn. nie mieszczą się tutaj zakupy ponad stan… na które nas nie stać Celowe, świadome, przemyślane, zaplanowane, wewnętrznie spójne, wykalkulowane Sprzeczne z ekonomicznym interesem konsumenta, chłodną logiką opłacalności (impulsywne - spontaniczne, kompensacyjne , demonstratywne, zakupoholizm) Nierozważne, nierozsądne, wewnętrznie sprzeczne RACJONALNOŚĆ KONSUMENCKA - rzadko w czystej postaci - każdy tworzy swoją własną racjonalność wyboru: coś co z zewnątrz jest absolutnie nieracjonalne dla kogoś może być bardzo racjonalne - umiejętność hierarchizacji, maksymalizacja zadowolenia 4. Polscy racjonalni konsumenci - wysoki poziom racjonalności – silny racjonalizm konsumencki (27%), raczej silny (59%) - Polacy szczególnie zwracają uwagę na relację jakość/cena - nie kupują produktów o krótkich terminach ważności - deklarują że polegają tylko na sobie – nie kierują się opinia nimi innych - ‘’staram się kupować tylko rzeczy niezbędne’’ – 77% - ‘’ staram się panować nad sobą, by nie kupować niepotrzebnych rzeczy’’ – 79% - zakupy z listą – 65% 5. Czym Polacy się kierują na zakupach ? Cena – 76% Jakość – 54% Przyzwyczajenie – 36 % Sprawdzona marka – 35% . . . Opakowanie – 2 % Produkt zagraniczny – 1% 6. DEMONSTRATYWNE ZACHOWANIA KONSUMENCKIE – inaczej konsumpcja manifestująca – zachowania mają na celu poprawę statusu, prestiżu – we własnych oczach i innych – konsumpcja jako manifestowanie tożsamości – w produktach okryty ‘’kod stylu konsumpcji’’ czy nawet stylu życia – przykład Starbucksa – przesunięcie w stronę wartości postmaterialistycznych (poczucie tożsamości, autoekspresja, jakość życia) - zwracanie uwagi na producenta (kupowanie towarów markowych, znaczenie logo firmy) - 1/3 polaków przyznaje że motywem wyboru produktu jest chęć zrobienia wrażenia na otoczeniu lub posiadania produktu w jego najbardziej aktualnej wersji 7. ZAKUPY KOMPENSACYJNE - kompensacja to ‘’wyrównywanie rzeczywistych lub subiektywnie odczuwanych braków w jednej dziedzinie działalności człowieka wzmożoną aktywnością w innej’’ - wg badań CBOS – około 20 – 25% - 2 typy : poprawa samopoczucia, połączone z nieprzyjemnymi sytuacjami życiowymi 8. ZAKUPOHOLIZM - ‘’szał zakupów, mania kupowania ‘’ - decyzje zakupowe podejmowane impulsywnie, nieracjonalnie, spontanicznie - błędne koło – złe samopoczucie z powodu nadmiaru zakupów kompensowane kolejnymi zakupami - nie są to zakupy demonstratywne, raczej ukrywane - problemem zagrożonych jest około 9% Polaków 9. Miejsca gdzie robimy zakupy Supermarket, hipermarket – wzrost (poza odzieżą) Mały sklep lub kiosk, gdzie towar podaje ekspedient – widzimy spadek Mały lub średni sklep samoobsługowy (do trzech klas) 10. Nowe trendy w społeczeństwie konsumpcyjnym • Homogenizacja (detradycjonalizacja, globalizacja) i heterogenizacja (domocentreyzm, presumpcja) • Globalizacja konsumpcji (supermarkety, sklepy sieciowe) i etnocentryzm • Serwicyzacja konsumpcji • Dekonsumpcja • Ekologizacja konsumpcji DOMOCENTRYZM : • Przejaw indywidualizacji, skupienie się na rodzinie i najbliższych • Nie trzeba wychodzić z domu, by kupować, pracować, opłacać rachunki • Przyczyny e – zakupów : oszczędność czasu, porównywanie cen, szeroka oferta • Najczęściej: odzież, obuwie, usługi turystyczne, kulturalne; rzadziej : jedzenie, środki higieniczne • Wirtualizacja konsumpcji • Ważne są internetowe porównywarki cen Dlaczego kupujemy przez Internet ? - oszczędność czasu - duży wybór usług - oszczędność pieniędzy PROSUMPCJA • Konsumenci przestają być biernymi odbiorcami, stając się partnerami firm • Wiąże się z hasłem ‘’zrób to sam’’ oraz z większym zaangażowaniem konsumentów • Prosumentami są przede wszystkim osoby młode, a prosumpcja jest wyrazem ich oczekiwań, wymagań i pragnień. • Mieszczą się tu takie zachowania w których prosumenci sami tworzą jakieś produkty np. chleb Prosument to aktywny konsument : - spotyka się z opiniami innych internautów - wyraża swoją opinię na forach - uczestniczy w promocjach, w których współtworzy produkty, hasła lub kampanie reklamowe - są także trendsetterami – osobami wyznaczającymi trendy, za którymi podążają inni Przykładem może być promocja piwa REDS gdzie konsumenci zostali poproszeni o zaprojektowanie puszki . firma zakładała ok. 2500 projektów a końcowo było ich aż 15 000 ETNOCENTRYM • Zwracanie uwagi na pochodzenie produktu • Czasem zachowanie wywodzone z ‘’moralnej powinności’’ kupowania towarów lokalnych – bądź poczucia wspólnoty interesów SERWICYZACJA KONSUMPCJI • Konsumpcja sfery usług • Rosnące globalne znaczenie sektora • Nowe usługi i usługi tradycyjne • Skorelowane z dochodami gospodarstw domowych DEKONSUMPCJA • Ograniczenie ilości na rzecz jakości • Jest to konsumpcja ostrożna • Ograniczenie materialnej na rzecz sfery niematerialnej EKOLOGIZACJA KONSUMPCJI • Troska o środowisko naturalne • Duże znaczenie przypisywane zdrowiu • Przyczyną może być Konsument tradycyjny Konsument nowej ery - szuka wygody - dostosowany do rynku - mniej zaangażowany - nie poinformowany - postępowanie mało etyczne - szuka autentyczności - podkreśla indywidualność - zaangażowany - niezależny - dobrze poinformowany - duża świadomość Wykład 8 Religia i religijność 5.05.2015 Ważne wydarzenia związane z kościołem: 2005r. : śmierć Jana Pawła II 2010r. : katastrofa smoleńska (obalenie krzyża na Krakowskim Przedmieściu itd.) Prywatyzacja religijności • Skręt w kierunku bardziej zindywidualizowanej i jednocześnie mniej zinstytucjonalizowanej religijności • Deklarowana wiara w boga jest dość trwałą cechą polskiego społ. Utrzymuje się na stabilnym poziomie od ok. 20 lat Wykład 9 Rodzina jako wartość w życiu Polaków 12.05.15 1. Wartości jakie Polacy uważają za najważniejsze Szczęście rodzinne – 78% Zdrowie – 59% Spokój – 47% Uczciwe życie – 46% Grono przyjaciół – 42% . . . Sława, sukces – 4% 2. Szczescie rodzinne • Jako podstawową wartość częściej akcentują kobiety • Znaczenie rodziny wzrasta wraz z wykształceniem 3. Rodzina – kwestie ogólne J. Szczepański : zdefiniował rodzinę jako ‘’grupę złożoną z osób połączonych stosunkiem małżeństwa i stosunkiem rodzice – dzieci. Są to dwa podstawowe stosunki istniejące w rodzinie – małżeństwo oraz pokrewieństwo lub adopcja ‘’ Z. Tyszka: ‘’ zbiorowość ludzi powiązanych ze sobą wiezią małżeństwa, pokrewieństwa, powinowactwa lub adopcji ‘’ T. Szlendak : ‘’grupa krewnych, powinowatych, przyjaciół oraz innych aktorów skupionych wokół rodzica z dzieckiem, najczęściej matki’’ • Funkcje rodziny: - ekonomiczna - stratyfikacyjna - integracyjno – kontrolna - prokreacyjna - wychowawcza - opiekuńcza - emocjonalno – seksualna • W dobie intensywnych przemian również podstawową komórką społeczną jaką jest rodzina, podlega różnorakim przeobrażeniom. Zmieniają się preferowane oraz realizowane modele życia rodzinnego, przekształceniom ulegają relacje wewnątrzrodzinne, wreszcie samo rozumienie rodziny nie jest już tak jednoznaczne jak kiedyś 4. Rodzina – kierunki przemian • Od rodziny wielopokoleniowej do rodziny nuklearnej – ograniczenie liczby dzieci i planowanej bezdzietności • Od małżeństwa zalegalizowanego do ko habitacji • Od małżeństwa jako głównej drogi życiowej do pluralizmu form życia rodzinnego (związki homoseksualne, powtórne małżeństwa….) • Od ustalonego podziału ról do demokratyzacji ról, pracy zawodowej obojga małżonków, wyższej pozycji ekonomicznej kobiet • Od rodziny jako celu życiowego do dopasowania rodziny do indywidualnych planów i aspiracji jej członków • Od stabilnego i trwałego małżeństwa do rozpadu małżeństw 5. Społeczne definicje rodziny • Co raz szersze społeczne rozumienie rodziny Co uznajemy za rodzinę ? - małżeństwo z dziecmi 99% - małżeństwo bez dzieci 91% - konkubinat 78% Nawet częściej są uważane związki partnerskie z dziećmi za rodzinę aniżeli małżeństwo bez dzieci. RODZINĄ NIE SĄ: - osoby będące w konkubinacie i NIE posiadające dzieci -za rodzinę Polacy nie uznawają osób tej samej płci będących w związku za rodzinę ! (i tak poziom osób przyznających im to prawo zwiększyła się … ) W przekonaniu Polaków to dziecko tworzy rodzinę. 6. Modele życia rodzinnego w Polsce • W małej rodzinie składających się z rodziców i dzieci żyje ok. – 45 % (spadek o 5%) • Wzrasta odsetek osób żyjących samotnie (nieznacznie) • Wzrasta odsetek osób będących w małżeństwie bez dzieci (nieznacznie) Jakie modele Polacy preferują ? • Model małej rodziny z dziecmi – 55 % (spadek z 62%) • Dużą rodzina wielopokoleniowa – 29%( wzrost z 26%) • Samotne życie – 4% 7. Zawierania małżeństw • W 2014 r zawarto ok. 188 tys nowych związków małżeńskich czyli o ponad 7 tys więcej niż o rok wczesnej • W końcu 2013 roku istniało 9038 tys małżeństw. Od 2011 roku ich liczba maleje, każdego roku liczba nowozawartych małżeństw jest niższa od liczby małżeństw rozwiązanych – przez śmierć lub rozwód. W 2013 r małżeństw nowozawartych było ponad 49 tys mniej niż rozwiązanych • Rok 2014 był rokiem wzrostu zawartych małżeństw po trwającym przez 5 lat spadku • Niezmiennie wśród nowozawartych związków ok. 82% stanowią małżeństwa pierwsze • Małżeństwa wyznaniowe stanowiły w 2013 roku ok. 64 % • Na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat zdecydowanie podwyższył się wiek nowożeńców • Maleje liczba małżeństw ale wzrasta liczba rozwodów ! 8. Wiek zawierania małżeństw KOBIETY • Na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat zdecydowanie podwyższył się wiek nowożeńców • W 2013 roku kobiety wychodziły za mąż w wieku 25 -29 lat • W 2000 roku kobiety wychodziły za mąż w wieku 20 – 24 lat • W latach 90 ten wiek wynosił 19 lat i mniej • Wzrasta liczba kobiet w wieku 30 -35 lat MEŻCZYŹNI • Obecnie mężczyzni biorą slub w wieku 25 – 29 lat • Ponad 20% stanowi wiek 30 – 34 lata > Przeszkody przed ślubem : - obawiają się nieudanego małżeństwa - brak kandydata > Akceptacja alternatywnych form )nie małżeńskich) - odkładanie decyzji o małżeństwie jest akceptowane > Akceptacja singli ■ W 2008 roku kryzys Skąd Polacy wyjeżdżają ? ■ Województwa : - podlaskie - podkarpackie - opolskie ■ Najmniej osób wyjeżdza z Polski środkowej ▲ Przyczyny wyjazdów: ■ 70 % - finanse / praca ■ 15 % sprawy rodzinne ▲ Stan cywilny migrantów : 45 % - żonaci i zamężne 35% - single ▲ Nadreprezentacja osób z wyższych wykształceniem - więcej osób wykształconych jest wśród emigrantów niż tych co zostali …. - tak samo jest w przypadku osób z wykształceniem średnim - osoby słabo wykształcone są mniej mobline ▲ Przelewy walutowe przelewane do Polski : - do 2007 roku wzrastały - od 2008 roku spadała i nadal spada utrzymując się na poziomie 17,1 mld co jest spowodowane tym, że emigracja czasowa zamienia się w emigrację stałą ▲ Przyczyny powrotu do kraju ojczystego: kwestie rodzinne : - tęsknota za rodziną, i inne 3. Poakcesyjna emigracja 0 ciągłość i zmiana • Wzrost znaczenia Wielkiej Brytanii i Irlandi jako miejsc wyjazdów • Ciągle istotne znaczenie sieci migracyjnych (wyjeżdżamy do rodziny i znajomych) • Dominuje ekonomiczny motyw wyjazdów • Nie zmieniły się wzorce funkcjonowania emigrantów polskich za granicą – praca w drugorzędnych sektorach pracy • Nadreprezentacja osób z wyższym wykształceniem 4. Zmiana uwarunkowań współczesnych migracji zagranicznych : I. Poziom instytucjonalny (członkostwo w UE, otwarte rynki pracy, strefa Shengen) II. Poziom cywilizacyjny (rozwój takich linii lotniczych, nowe formy komunikacji, wirtualność) III. Poziom jednostkowy (nieadekwatność dawnych narracji migracyjnych, trudności z odniesieniem własnego doświadczenia ,przestrzeń niepewności ) 5. Współczesna emigracja jako przestrzeń badawcza: • Obszar zróżnicowany i dynamiczny • Emigracja jako przestrzeń weryfikacji – wiarygodny test (zdolności adaptacyjne, relacje i więzi, religia) • Zapotrzebowanie na badania i rzetelne opisy zgłaszane przez samych emigrantów • Laboratorium badawcze kluczowych zagadnień (tożsamość, znaczenie przestrzeni fizycznej, status wirtualności, relacje i więzi, multikulturowość) 6. Emigracyjna lekkość • Brak barier instytucjonalnych – łatwość emigracji i reemigracji • Mobilność – tanie linie lotnicze, sieć busów • Wirtualność - nowe kanały komunikacji • Brak traumy migracyjnej i szoku kulturowego – łatwa adaptacja • Dwubiegunowość – funkcjonowanie między krajem ojczystym a krajem imigracji • Bezpieczeństwo bytowe – relatywny komfort finansowy; nie muszą się martwić czy dadzą radę zapłacić rachunki w tym miesiącu …. • Intencjonalna nieprzewidywalność i tymczasowość – odłożona decyzja dotycząca przyszłości 7. Mobilność: • Tanie linie lotnicze • Częste pobyty w Polsce Ograniczenia mobilności : Linie lotnicze – podróż wciąż n Niska wartość poznawcza wizyt w ojczyźnie (‘’czas odświętny’’) 8. Wirtualność – przenoszenie aktywności społecznej do sfery online Bariery wirtualności: - wirtualne relacje nie zastcxapią relacji bezpośrednich - relacje zmierzają do wygaszenia - nietransferowana swojskość : emigranci zaczynają odczuwać brak tej atmosfery itd.