Pobierz Współczesny handel bronią - Notatki - Prawo międzynarodowe - Część 2 i więcej Notatki w PDF z Prawoznawstwo tylko na Docsity!
towarów podwójnego zastosowania (m.in. technologie informatyczne) oraz transferu wiedzy wojskowej.
Najważniejszymi elementami polskiego systemu kontroli handlu bronią są:
- System wydawania zezwoleń (licencji);
- Wewnętrzny system kontroli;
- Zasada „łap wszystko” (ang. „catch-all”);
- Usługi pośrednictwa (ang. brokering services);
- Przepisy karne i kary pieniężne za łamanie prawa;
- Certyfikat końcowego użytkownika;
- „Czarna lista” eksportowa.
Obecnie funkcjonujące zapisy prawne oraz porozumienia międzynarodowe nie są na tyle skuteczne, aby wyeliminować problemy związane z niewłaściwym handlem bronią. Rozwój nowoczesnych technologii oraz rosnące znaczenie niepaństwowych (i często odwołujących się do przemocy) uczestników stosunków międzynarodowych powoduje, że mechanizmy kontroli handlu bronią muszą być cały czas udoskonalane. Przygotowywane przez pozarządowe ośrodki analityczne propozycje rozwiązań jak również presja wywierana przez społeczeństwo obywatelskie na rządy ma duże znaczenie w tworzeniu skutecznego systemu kontroli handlu bronią. Wskazane by było, aby wzorem innych rozwiniętych państw świata, rząd i producenci uzbrojenia znaleźli w Grupie Roboczej solidnego partnera w działaniach na rzecz doskonalenia mechanizmów kontroli handlu bronią. Jest rzeczą oczywistą, że handel bronią to problem międzynarodowy i jako taki wymaga międzynarodowych rozwiązań. Niestety pomimo starań organizacji pozarządowych jak dotąd nie ma jednego globalnego porozumienia w zakresie kontroli handlu bronią. Zamiast tego istnieje wiele regionalnych i wielostronnych porozumień, mechanizmów i wytycznych. Różnią się one nie tylko listą sygnujących je krajów, ale również sposobem uregulowania problemu właściwej kontroli handlu bronią. Polska jest zaangażowana w wiele międzynarodowych inicjatyw dotyczących kontroli handlu bronią. Do najważniejszych z nich należą te, którym patronują
kluczowe dla naszej aktywności międzynarodowej organizacje: Unia Europejska, Organizacja Narodów Zjednoczonych oraz Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy Europejskiej.
Kodeks postępowania Unii Europejskiej w zakresie eksportu uzbrojenia
(EU Code of Conduct on Arms Exports)
Jako kraj członkowski UE Polska zobowiązała się do przestrzegania Kodeksu postępowania Unii Europejskiej w zakresie eksportu uzbrojenia. Dokument ten określa przyjęte w 1998r. przez państwa członkowskie wspólne standardy dotyczące transferów broni. Przyznanie licencji eksportowej w każdym z 25 państw UE powinno zostać poprzedzone weryfikację tego czy dana transakcja jest zgodna z każdym z ośmiu kryteriów eksportowych. Oprócz tego Kodeks wprowadził system wzajemnego informowania państw członkowskich o decyzjach o nie przyznaniu licencji eksportowej. Tego typu system ma przyczynić się do większej jednomyślności państw UE w zakresie eksportu broni. Podkreślić jednak należy, że Kodeks nie jest aktem prawnym Unii. Jest to porozumienie jedynie o charakterze politycznym.
Kryteria eksportowe UE:
Kryterium 1. Uwzględnienie międzynarodowych zobowiązań Państw Członkowskich UE. Zobowiązania te dotyczą w szczególności sankcji dekretowanych przez Radę Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz stanowionych przez Wspólnotę, porozumień o nieproliferacji, jak również innych zobowiązań międzynarodowych. Należy odmówić wydania licencji eksportowej, jeśli jej przyznanie nie uwzględniałoby zobowiązań międzynarodowych.
Kryterium 2. Respektowanie praw człowieka w państwie końcowego przeznaczenia. Konieczność przeprowadzenia oceny sytuacji wewnętrznej kraju końcowego przeznaczenia i ewentualne wydanie zakazu eksportu broni do państw nierespektujących praw człowieka.
i obronności przy jak najmniejszej dysproporcji pomiędzy poziomem uzbrojenia i zasobów ekonomicznych. W praktyce oznacza to branie pod uwagę przez eksportera czy proponowany eksport nie wpłynie na zahamowanie rozwoju kraju odbiorcy (przesunięcie środków przeznaczonych na rozwój na zakup broni).
Lekkomyślny handel bronią, niepoprzedzony wnikliwą analizą ewentualnych konsekwencji dostarczenia broni w rejon konfliktu, powoduje zwiększenia i utrwalenie biedy. Broń dostarczana do krajów Ameryki Łacińskiej, Azji, Afryki oraz Bliskiego Wschodu stanowi ponad dwie trzecie wartości obrotów w światowym handlu bronią. Kraje te wydają na zakup uzbrojenia średnio 22 miliardy dolarów rocznie. Pieniądze te zamiast finansować rozwój a w szczególności edukację i ochronę zdrowia, przeznaczane są na zakup broni. Suma 22 miliardów pozwoliłaby tym państwom na zapewnienie edukacji dla wszystkich dzieci oraz zmniejszenie ich śmiertelności o dwie trzecie przed 2015r.
HANDEL BRONIĄ: FAKTY I LICZBY
Wartość całego oficjalnego eksportu broni to 21 mld $ rocznie. Na świecie jest 639 mln sztuk broni lekkiej, oznacza to, że na 10 osób przypada 1 sztuka broni palnej. Produkuje je ponad 1tys. przedsiębiorstw, z co najmniej 98 państw. Co roku produkuje się 8 mln sztuk broni lekkiej. Co roku produkuje się 16 mld sztuk amunicji - to więcej niż 2 nowe pociski na każdego mieszkańca Ziemi. 60% ogólnej liczby broni lekkiej znajduje się w rękach osób cywilnych. szacuje się, że od 80 do 90% nielegalnie posiadanej broni zostało wcześniej kupionych w oficjalnym obiegu.
OFIARY
Niekontrolowane rozpowszechnianie się i nadużywanie broni, zarówno przez siły rządowe jak i różnorakie uzbrojone grupy, prowadzi do ogromnych ofiar.
Ponad 500 tys. ludzi rocznie ginie na skutek użycia broni konwencjonalnych; oznacza to, że co minutę ginie człowiek. W I Wojnie Światowej 14% ofiar stanowili cywile; w II Wojnie Światowej wartość ta wzrosła do 67%, w przypadku niektórych współczesnych konfliktów wartość ta jest często dużo wyższa. W konflikty zaangażowanych jest ponad 300 tys. dzieci-żołnierzy. Tortury i prześladowania - przede wszystkim ze strony policji, a więc członków aparatu państwowego - były codziennością w ponad 70 krajach świata w latach 1997 - 2000. W czasie konfliktów zbrojnych kobiety i dziewczynki są gwałcone pod lufami karabinów (w czasie konfliktu w Rwandzie zgwałcono niemal 16 tys., a w Bośni i Hercegowinie 25 tys. kobiet i dziewcząt).
Rozpowszechnianie broni uniemożliwia wielu krajom rozwój i walkę z biedą
Co trzecie państwo wydaje więcej na szeroko pojętą obronność niż na ochronę zdrowia. Łącznie średnio 22 mld $ wydają, co roku państwa Afryki, Azji i Ameryki Łacińskiej na zbrojenia. Połowa tej sumy wystarczyła-by, aby każde dziecko z tych kontynentów poszło do szkoły podstawowej. 4% produktu narodowego Salwadoru pochłaniają wydatki na opiekę medyczną dla ofiar przemocy z użyciem broni. Niemal połowa (42%) państw, których wydatki na obronność są najwyższe, należy równocześnie do grupy państw o najniższym wskaźniku rozwoju. Erytrea np. przeznacza 20% dochodu narodowego na wojsko i zbrojenia. W Afryce zniszczenia na skutek działań wojennych szacuje się każdego roku na 15 mld $. Całkowite wydatki Pakistanu na obronność stanowią równowartość 1/ produktu krajowego brutto tego kraju lub połowy, jeżeli uwzględni się wydatki
bezpieczeństwa, a troską o prawa człowieka i rozwój gospodarczy. Odpowiedzialność za znalezienie tej równowagi spoczywa zarówno na importerach jak i eksporterach broni.
Nie ma ani chwili do stracenia. W chwili, gdy ginie 1 człowiek, wyprodukowanych
zostaje 15 sztuk broni. Kogo obciążyć odpowiedzialnością za mężczyzn, kobiety
i dzieci, które cierpią na skutek użycia broni w nadchodzących miesiącach
i latach? Handlu bronią nikt nie kontroluje. Należy natychmiast zacząć działać.
Bibliografia:
- „Ekonomika obrony” – praca zespołowa pod redakcją prof. Wacława Stankiewicza, Warszawa 1994 r.
- „Umowa offsetowa i inne formy udziału państwa w międzynarodowym obrocie gospodarczym” – Mirosław Kożliński, Warszawa 2000 r.
- „Wiedza obronna – kwartalnik towarzystwa wiedzy obronnej” – Warszawa 2005 r.
- „Wydatki wojskowe na tle rozwoju społeczno – gospodarczego Polski” – Janusz Płaczek, Warszawa 1995 r.
- www.amnesty.org.pl.
- www.controlarms.org
