Pobierz Wstęp do prawoznawstwa - Notatki - Prawo i więcej Notatki w PDF z Prawoznawstwo tylko na Docsity!
Wstęp do prawoznawstwa
Pojęcie systemu prawa i podział tego systemu. System to elementy i relacje System prawa – ogół norm prawnych obowiązujących w danym miejscu i czasie. Normy prawa – nakaz /zakaz/ zachowania Miejsce - np. państwo Czas - tu i teraz; konkretnie ustalona data Normy prawne wynikają z aktów prawnych Podział prawa
Reguluje stosunki (relacje) Os. fizyczna - Os. fizyczna - po jednej ze stron występuje organ państwowy Os. fizyczna - os. prawna - określa relacje pomiędzy organami państwowymi Os. prawna - os. prawna - określa relacje: Państwo –osoba fizyczna Państwo – osoba prawna
Równorzędność podmiotów - Nadrzędność podmiotów – państwo jest silniejsze Metodą regulacji jest umowa - metodą regulacji jest decyzja
Umowy ADHEZYJNE – w przypadku Państwo ma uprawnienia władcze umów zawieranych z podmiotem silniejszym; (Np. o dostawę gazu)
DURA LEX twarde prawo ale prawo
postępowanie cywilne postępowanie cywilne KPC
prawo cywilne postępowanie karne KPK
podatki kodeks karny
reguluje i porządkuje stosunki społeczne jakie powinny być konsekwencje zdarzeń- prawo karne
Kodeks postępowania karnego mówi nam jak zrealizować prawo materialne ( kodeks postępowania karnego i cywilnego)
KODEKSY postępowania mówią jak zrealizować prawo materialne
prawo publiczne- (konstytu- cyje)
cyjne
prawo prywatne (cywilne)
Prawo formalne proceduraln e; Postępowani e
prawo karne- material. KK Prawo cywilne KC prawo konstytucyjna
Pojęcie – podział systemu na gałęzie Gałąź prawna – zespół norm prawnych regulujących w sposób w miarę pełnych jakąś dziedzinę stosunków społecznych.
prawo konstytucyjne
prawo finansowe
prawo cywilne prawo administracyjne
prawo karne
pomiędzy gałęziami są elementy wspólne.
Przepis i norma prawa Przepis prawny – podstawowa jednostka redakcyjna tekstu aktu prawnego 1 koncepcja) przepisem jest najmniejsza jednostka redakcyjna systematyki aktu prawnego 2 koncepcja) przepisem jest każde odrębne zdanie w sensie gramatycznym występujące w tekście prawnym Systematyka aktu prawnego - podział tekst aktu prawnego
systematyka ogólna systematyka szczegółowa
ogóln a- największe jednostki redakcyjne (rozdziały, działy, tytuły, księgi) szczegółowa - podział tekstu prawnego aż do najmniejszej jednostki redakcyjnej (artykuły, paragrafy) Art. 1, Art. 1a, Art. 1¹- wynika stąd że był zmieniany, zdarzają się w aktach znowelizowanych, ustęp, punkt 1) pkt1 (cyfra z nawiasem), litera a) lit a, b, tiret – myślniki (tiret pierwsze, drugie).
Rodzaje przepisów
Przepisy pośrednie przepisy bezpośrednie Wyznaczają sposób zachowania wyznaczające zachowanie (definicje legalne- - nakazujące/podatki/ przepisy ustalające znaczenie wyrażeń - zakazujące / zabójstwa/, użytych w innych przepisach) - dozwalające /przysposobienie dziecka/ przepisy dotyczące obowiązywania innych przepisów
przepisy obowiązkowe przepisy przejściowe derogacyjne /uchylające/ wprowadzają nową regulację polegają na zmianie prawa ( np. kara śmierci zmienia się na dożywocie)
przepisy kolizyjne/rozstrzygające sytuację, w której jeden stan wyraźne faktyczny, mogą regulować 2 różne inf. kiedy wchodzi dorozumiane przepisy (międzynarodowe prawo prywatne) w życie (uchylenia, tracą moc przepisy dotychczasowe, tracą moc dotych. przepisy
Podział norm ze względu na rodzaj sankcji LEX PLUS – prawo naddoskonałe QUAM (kwam) PERFEKTA
LEX PLUS QUAM PERFEKTA
sankcję karną sankcję nieważności
LEX PERFEKTA (norma doskonała)
posiada sankcję nieważności
LEX MINUS QUAM PERFEKTA
posiada tylko sankcję karną
LEX IM PERFEKTA – normy niedoskonałe nie posiadają sankcji
przepis to jednostka redakcyjna norma to co z tekstu wynika
SYSTEM PRAWA W POLSCE
- Dualizm źródeł systemu prawa w Polsce Dualizm
prawo powszechne prawo obowiązujące wewnętrznie obowiązujące prawo miejscowe
Podział dychotomiczny – wyraźny, konkretny, akt może być tylko obowiązujący lub obowiązujący wewnętrznie Akty prawa powszechnie obowiązujące dotyczą wszystkich i skonstruowane są na zasadzie hierarchiczności
konstytucja
Żaden akt nadrzędny nie może być sprzeczny z konstytucją w wyższym prawem Akt niższego rzędu zgodny z aktem wyższego rzędu
System źródeł prawa powszechnie obowiązujący jest zamknięty
ZAMKNIĘCIE
PODMIOTOWE PRZEDMIOTOWE oznacza ściśle określone w konstyt. organy, Konstytucja, wyczerpująco, całkowicie które mogą wydawać akty powszechnie obowiązujące wymieniła, które to są akty, rodzaje, formy
Enumeratywne wymiernie czyli wyczerpująco
Akty prawa miejscowego- konstytucja mówi, że te akty mogą wydawać organy samorządu terytorialnego i terenowe organy administracji rządowej ( konstytucja nie mówi jakie akty, jakie organy, jak nazywają się akty, nie mówi jak je nazywać)
Prawo wewnętrzne - obowiązują tylko jednostki organizacyjne podległe podmiotowi wydającemu taki akt. Nie ma aktów prawa ważniejszych i mniej ważnych. hierarchia tylko w obrębie organu, który wydaje. akty wydawane są na podstawie ustaw. System źródeł prawa- otwarcie źródeł prawa, konstytucja nie precyzuje jakie organy mają te akty wydawać, ani nazw. Konstytucja może określić dowolne nazwy aktów, mogą nosić także inne elementy, zamknięcie tylko na wysokości ustawy.
Układy zbiorowe pracy – spór, kwestia regulowana, którą zajmuje się prawo pracy. Konstytucja dopuszcza istnienie układu, nie wymienia ich w źródłach prawa powszechnie obowiązujących. Są tacy autorzy, którzy uznają je za prawo powszechnie obowiązujące. Konstytucja ich nie wymienia. Konstytucja ma szczególną formę ustawy. Tryb wprowadzania zmian jest trudniejszy, kwalifikowaną większością głosów. Akt zmieniający musi mieć co najmniej taką samą moc prawną jak akt zmieniany, nie może być niższy, ewentualnie wyższy.
ratyfikowany-powszechnie obowiązujący nieratyfikowany obowiązujący wewnętrznie
za zgodą wyrażoną w ustawie (umowy przekazujące część suwerenności, musi być umowy ustalony w szczególnym trybie , referendum) Umowy te w razie z kolizji z ustawą ratyfikowane mają pierwszeństwo.
bez zgody – informacje dla sejmu ( konstytucja nie mówi nam gdzie one są)
STRUKTURA AKTÓW POWSZECHNIE OBOWIĄZUJĄCYCH
Nazwa Organ wydający
zgodność z.. Cechy charakterystyczne Miejsce publikacji
Moc obowiązująca
Uwagi
Konsty- tucja- w Polsce z 1997 stos. bezpośr.
Zgromadzenie Narodowe (referendum, naród) ZN(sejm+senat)
- nazwa
- szczególny tryb uchwalania i wprowadzania zmian
- najwyższa moc prawna
- szczególna treść
- występowanie systemu gwarancji
Dz. U powszechnie
stosowana jest bezpoś- rednio, można się na nią powołać art. 87 jest prawem powszechnie obowiązującym Ustawa konsty- tucyjna zmie- niajaca konsty- tucję
Sejm, Senat na oddzielnych posiedzeniach jeżeli zmieniają rozdz. I,II,XII – to może być referendum
Trybunał Konstytucyjny może zbadać zgodność proceduralną
tak jak konstytucja minus treść i minus nazwa moc prawna tak jak konstytucja
Dz. U. powszechnie art. 235 Konstytucji
USTAWY
akt zawsze pochodzi od parlamentu Sejm przy współudziale Senatu z udziałem prezydenta, uchwalana w szczególnym trybie tzw. trybie ustawodawczym
konstytucją w razie sprzeczności ustawa ustępuje
akt uchwalany przez parlament akt o charakterze generalno – abstrakcyjnym – ogólnym z wyjątkiem np. budżetu akt o charakterze samoistnym – oznacza to, że parlament nie musi mieć jakiegokolwiek upoważnienia pod warunkiem, że będzie zgodny z konstytucją
Dz. U powszechnie
ROZP
O
RZĄDZ ENI E
Prezydent, Rada Ministrów,Organy Wykonawcze, Premier, Minister resortowy- (bez teki) mają prawo wydawania rozporządzeń, przewodniczący komitetów w określonych ustawach wchodzących w skład Rady Ministrów, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji
ze wszystkimi aktami prawnymi obowiązując. powyżej ustawy
akty niesamoistne, mogą być wydawane na podstawie upoważnienia zawartego w ustawie. Cechy:
- szczegółowe, podmiotowe, wyraźne określają organ, który ma go wydać.
- Zakaz subdelegacji – nie ma możliwości przekazania kompetencji do wydania tego rozporządzenia
- uszczegółowione pod względem przedmiotowym i treściowym, określają porządek treść i zakres spraw.
Dz. U powszechnie
Akty prawa miejs- cowego
Organy samorzą- du terytorialnego; terenowy organ administracji rządowej; sejmik wojewódz. -wojewoda; Rada powiatu- -starosta; Rada gminy–wójt, Burmistrz, prezy- dent
ze wszystkimi aktami pow- szechnie obowiązują- cymi i z roz- porządzeniami
- S ą wydawane na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie – tak jak rozporządzenia
- nie podlegają kontroli Trybunału Konstytucyjnego
- ich zgodność z aktami wyżej wymienionymi bada NSA
Dzienniki Urzędowe
Dzienniki Wojew.- dzkie
Powszechnie obowiązujące na terenie działania organu który go wydał.
Akt prawa w
ewnętrznego
Umowy międz
ynarodowe nie
podlegające rat
yfikacji
Premier Minister
A zatwierdza Rada Ministrów
ze wszystkimi aktami pow- szechnie obowiązującymi
- zawierane przez Premiera, ministrów – zatwierdzane przez Radę Ministrów
- mogą dotyczyć współpracy pomiędzy ministerstwami i regulują relacje pomiędzy nimi
Monitor Polski
obowiązują jednostki organizacyjne podlegające organowi wydającemu ten akt
Akty prawa wewn.- zarzą- dzenia
prezydent; R. Ministrów; premier; ministrowie; przewodniczący komitetów wchodzących
i wszelkie inne organy wskazane w ustawie; wszyscy kierow- nicy urzędów centralnych
ze wszystkimi aktami pow- szechnie obowiązującymi
- są wydawane tylko na podstawie ustawy
- do 1997 r (wydania obecnej Konstytucji) zarządzenia były i powszechnie i wewnętrznie obowiązujące -od 1997 roku posiadają tylko charakter wewnętrznie obow_ wiązujący
Prezydent, Premier
Monitor Polski
Pozostałe
(^) w min
isterialnych
urzędowych dzie
n nikach
ministerstw
Uchwały Rady Minis- trów
Rada ministrów
zgodność ze wszystkim
- w odróżnieniu od zarządzenia --- nie na podstawie ustawy;
- wydawane na podstawie Konstytucji
Monitor Polski
Pojęcie obowiązywania prawa
- Obowiązywanie aksjologiczne ; ortodoksyjne, skrajne – uznaje się, że obowiązuje tylko takie prawo, które jest zgodne z podstawowymi normami, wartościami moralnymi (pojęcie pomocnicze) W ramach tej koncepcji pojawia się demokracja bezpośrednia – nieposłuszeństwa obywatelskiego.
- Realistyczne obowiązywanie prawa – (behawioralne obowiązywanie prawa) behawioralne - od słowa ”zachowanie” – zachowanie występujące w masowej skali, zjawisko zgodności zachowań adresatów z normami prawnymi.
- DESUE TUDO – odwyknienia- sytuacja wyjątkowa – norma prawna której nikt nie odwołał a mimo to nikt jej nie stosuje i nie nakłada sankcji za jej nieprzestrzeganie. – dotyczy przepisów, które nie pasują do rzeczywistości
- formalno – TETYCZNE – najczęściej stosowane –(wynikające za stanowienia) obowiązywanie prawa, polega na tym, że prawo obowiązuje wówczas, gdy: Zostało właściwie ustanowione, - przez kompetentny organ, we właściwym trybie uchwałodawczym i ustawodawczym. Prawo musi być właściwie ogłoszone Jeżeli ten akt nie został uchylony Nie zawiera postanowień sprzecznych – przede wszystkim z aktami wyższego rzędu. Trybunał Konstytucyjny ma możliwość usunięcia aktu poza nawias prawa powszechnie obowiązującego
Język prawa
Logika prawnicza – zajmuje się badaniem przepisów prawa – by je właściwie
odczytać
Podstawowe rodzaje wypowiedzi
- wypowiedzi opisowe – zdania w sensie logicznym stwierdzające pewne fakty (słowami opisujemy obraz rzeczywistości) mogą być oceniane pod względem prawdziwości
- wypowiedzi ocenne – mogą zawierać element opisu, ale spełniają funkcję ekspresyjną – mają wyrazić jakąś opinię ocenę dokonaną przez autora, dot. ocenianej sytuacji.
Występuje podział wypowiedzi na Oceny zasadnicze samoistne Oceny o charakterze instrumentanym Informujemy o naszym wewnętrznym wyrażają aprobatę lub dezaprobatę dla przekonaniu (brzydki, ładny, zły) pewnego stanu rzeczy, jako środka prowadzącego do określonego np. Co do zasady, nie mogą być weryfikowane gimnastyka jest dobra dla zdrowia w kategoriach prawnych Wyjątki: Niekiedy może nastąpić element oceny prawdziwości. Klauzule generalne – ocenne: bliska osoba, dobro ogółu, ważne przyczyny, dobre obyczaje
- wypowiedzi normatywne –najważniejszy rodzaj wypowiedzi – nie wartościują rzeczywistości, wskazują właściwe zachowanie; X może zrobić Y ( nakaz, zakaz, dozwolenie ). Możemy ją znaleźć za pomocą funktorału normotwórczego ( funktorał normotwórczy: należy, powinien, musi , ma obowiązek, wolno, nie wolno, może ). Nie każde użycie funktorału normotwórczego sprawia, że wypowiedź staje się normatywna. Są sytuacje, gdy pewne słowa, nieoczekiwanie użyte w tekście aktu prawnego – na pierwszy rzut oka niewinnie – mogą mieć walor prawny ( należy, powinno ). Wypowiedzi normatywne
- wypowiedzi opisowe – uwagi autora.
- wypowiedzi dokonawcze – (niektórzy wyróżniają – jako odrębny rodzaj wypowiedzi) zwane PERFORMSTYWAMI – czynności, którymi zgodnie z obowiązującymi normami dokonuje się zmiany w otaczającej rzeczywistości: mianuję pana na stanowisko… zawieramy umowę… nadaję ci imię… biorę ciebie za męża…
Wyróżnianie wypowiedzi PERFERMSTYWNIE jest bardzo dyskusyjne i nie ma większego sensu.
Pojęcie rozróżnienia języka prawnego i języka prawniczego
Język prawny –język aktów normatywnych – język, w którym te akty prawne są napisane, jest to odmiana języka polskiego – sztucznie stworzonego do określonych potrzeb, tak jak np. język techniczny. Różnice pomiędzy językiem potocznym a językiem prawnym: odmienne słownictwo i terminologia – stosunek prawny, przedmiot, podmiot, osoba fizyczna, osoba prawna osobliwości gramatyczne – zasady nie używane w codziennym języku, lekceważenie reguł dotyczących czasów (użycie czasu teraźniejszego) odrębności stylistyczne – dopuszczane są kilkukrotne powtórzenia jednego słowa
Język prawniczy – język nauki prawa, praktyki prawa, w którym formułowane są wypowiedzi o prawie obowiązującym i innych zjawiskach prawnych.
TEKST MÓWIĄ O NIM PRAWNICY
W JĘZYKU JĘZYK JAKIEGO
PRAWNYM UŻYWAJĄ PRAWNICY
Technika właściwego redagowanie tekstu prawnego zasady logicznojęzykowe – przestrzeganie formować przepisy w sposób precyzyjny zapewnić wyraźną systematykę unikać zwrotów obcojęzycznych – zwrotów prawniczych sporządzać przepisy w dobrym poprawnym języku narodowym starać się używać zwrotów i terminów o ustalonych jednolitych znaczeniach
Pojęcie wykładni prawa - przepis trzeba zrozumieć i wyciągnąć normę prawną Wykładnia prawa – to inaczej interpretacja – oznacza proces właściwego ustalania właściwego znaczenia przepisów prawnych., lub rezultat tego procesu. Jest to czynność intelektualna, polegająca na formułowaniu jednoznacznych, generalnie abstrakcyjnych i obowiązujących norm z przepisów prawnych P P P P przepis P wykładnia prawa
N N N N N norma
Proces myślenia – odczytywanie z przepisu normy prawnej – wykładnia.
Efekty wykładni mogą być różne. Wykładnia przebiega wg. określonych reguł egzegezy prawniczej , są dorobkiem doktryny prawniczej (historii, praktyki). Dwie reguły egzegezy prawniczej reguły walidacyjne – dotyczące kwestii obowiązywania lub nieobowiązywania normy prawnej, w danym miejscu i czasie. Reguły interpretacyjne- sensu stricte - w znaczeniu ścisłym, węższym – celem ich jest ustalenie znaczenia właściwego norm prawnych – jakie jest jego znaczenie.
Czy wykładnia jest konieczna – istnieją dwie koncepcje: Koncepcja derywacyjna – Przepis jasny ułatwia wykładnię lecz jej nie zastępuje. o Uznaje, że wykładni dokonuje się zawsze, gdy z przepisu wyinterpretowujemy normę prawną o Zawsze ją stosujemy (wykładnię) o Czynność konieczna, przy wyprowadzaniu normy prawnej z przepisu
Teoria wykładni dynamicznej – mówi, że znacznie przepisów nie powinno być wiązane wyłącznie z wolą ustawodawcy historycznego, gdyż prowadzi do utrwalenia anachronicznych rozwiązań. Starym przepisom należy nadawać nową treść, zgodnie z następującymi elementami: uwzględnić ewolucję językową uwzględnić obecne znaczenie terminów i wyrażeń zawartych w przepisach dokonywać wykładni zgodnie z celami obecnie najistotniejszymi
Wykładnia dynamiczna jest nazywana wykładnią obiektywną, gdyż zmierza do ustalenia obowiązków i uprawnień adresatów prawa, takich jakie są przewidziane przez prawo tu i teraz obowiązujące, a nie jakie uważał za właściwe prawodawca sprzed lat. Cechą ujemną jest groźba, że wykładnia przestanie być wykładnią PRAETER LEGEM PRAETER LEGEM – z obejściem prawa CONTRA LEGEM – z naruszeniem prawa – przeciwko prawu.
Teoria aktualnego ustawodawcy – jest to modyfikacja teorii dynamicznej, modyfikowanej
dla złagodzenia jej niedogodności – dynamiczna, ale bez dobrowolności interpretacyjnych
Teoria założenia racjonalności ustawodawcy - wykładni dokonuje się z założeniem, że
prawodawca jest racjonalny. Myśli zdroworozsądkowo, zachowuje się w sposób racjonalny.
Podział wykładni ze wzglądu na podmiot, który jej dokonuje
- wykładnia autentyczna – która jest dokonywana przez organ władzy, który ustanowił przepis, (np.. w akcie prawnym dot. Księgi przychodów) ma moc obowiązującą tak jak ustawa i jest jej częścią
- wykładnia legalna – dokonywana przez uprawniony do tego organ, mająca co do zasady charakter wiążący. W Polsce brak jest takiego organu – w przeszłości były tylko dwa: 1952 – 1989 – Rada Państwa PRL 1989 – 1997 – Trybunał Konstytucyjny Trybunał Konstytucyjny wydawał powszechnie obowiązującą wykładnię ustaw. Utrzymują one moc obowiązującą do chwili obecnej. Odmiana wykładni legalnej, tzw. wykładnia legalna delegowana, zwana urzędową. W akcie podstawowym np. Ordynacja podatkowa, może być zawarte upoważnienie do wykładni prawa, np. Minister Finansów dla Ordynacji podatkowej, oraz organy kontroli skarbowej (wykładnia nie ma charakteru prawa obowiązującego i teoretycznie można ją podważyć.
- wykładnia operatywna – wykładnia organów stosujących prawo – mogą jej dokonywać wszelkie organy stosujące prawo (największe znaczenia ma wykładnia sądowa – czyli uzasadnienie wyroków – z największą wagą dla wykładni Sądu Najwyższego. Można jej udzielić w postępowaniu kasacyjnym (od orzeczenia sądu II instancji). Wykładnia dokonywana przez SN wiąże sąd, do którego sprawa powróci (ale tylko ten sąd, który tę sprawę będzie ponownie rozstrzygał, rozpatrywał). SN udziela interpretacji w uchwałach Sądu Najwyższego gdy konieczne jest wyjaśnienie przepisów prawnych, udzielana na żądanie określonych organów, np. Rzecznika Praw Obywatelskich itp. (wyjaśnienie nie ma charakteru wiążącego ) nie dotyczy konkretnej sprawy. Uchwały Sądu Najwyższego podjęte w następstwie przedstawionego mu do rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego, budzącego wątpliwości w konkretnej sprawie. Wiąże ona sąd, który te zagadnienia przedstawił. Uchwała i interpretacje – jeżeli były uchwalane przez SN w składzie 7 osobowym – mogą uzyskać charakter zasady prawnej – jeżeli ten skład tak postanowi. Jeżeli skład jest większy (bada cała Izba, połączone Izby, lub pełnego składu) to automatycznie jest to zasada prawna. Wiąże ona wszelkie składy orzekające Sądu Najwyższego
- wykładnia doktrynalna i wykładnia prywatna – doktrynalna – jest to jakaś część prywatnej, a prywatna jest wykładnią dokonywaną przez każdego.
Wykładnia doktrynalna – dokonywana jest przez naukowców, prawników i praktyków – ma większe znaczenie niż wykładnia prywatna Podział wykładni ze względu na sposób jej dokonywania :
- wykładnia logiczno – językowa – stosujemy przy interpretacji przepisu; wykorzystujemy techniki językowe, stylistyczne, logiczne itp.
- wykładnia systemowa – dokonujemy jej uwzględniając miejsce przepisu w systematyce aktu prawnego, a także ze względu na zasadę systemu i zasadę konkretnej gałęzi prawa.
- wykładnia funkcjonalna – zwana celowościową – dokonujemy jej zgodnie z prawdopodobnym cele, jaki prawodawca chciał osiągnąć – cel nazywamy RATIO LEGIS – czyli cel danego aktu prawnego. Wykładnię można łączyć, lub stosować po sobie.
- wykładnia porównawcza – ustalanie znaczenia przepisu poprzez porównanie go z innymi podobnymi przepisami. Występuje w układzie synchronicznym i diachronicznym: układ synchroniczny – porównania go z innym przepisem prawa obowiązującego danym momencie z innego systemu prawnego, np. obcego państwa, prawa międzynarodowego układ diachroniczny – wykładnia historyczna – porównanie z przepisem kiedyś obowiązującym. Podział wykładni ze względu na jej skutki:
- wykładnia literalna – jest efektem wykładni językowej
- wykładnia rozszerzająca – polega na porównaniu wyniku wykładni językowej oraz wykładni systemowej, lub celowościowej i przyjęcie szerszego znaczenia przepisu, niż wynikałoby to z interpretacji językowej ( literalnej)
- wykładnie zwężające – polega na porównaniu wyniku wykładni językowej oraz oraz wykładni systemowej lub celowościowej i zakłada węższe rozumienie przepisu, niż wynikałoby to z wykładni literalnej
Reguły interpretacyjne i interferencyjne – są to reguły wnioskowań
prawniczych
PODSTAWOWE REGUŁY INTERPRETACYJNE
do tekstu przepisu nie wolno niczego dodawać, ani odejmować wyjątków od reguł ogólnych nie wolno rozszerzać zwrotom języka prawnego nie można bez wyraźnego powodu nadawać innego znaczenia, niż tego jaki te zwroty mają w języku naturalnym, potocznym jeżeli w akcie normatywnym użyty jest specyficzny zwrot języka prawnego należy go rozumieć zgodnie ze znaczeniem nadanym mu w tym języku ( kontrakt managerski) zwroty, które brzmią jednobrzmiąco, jednakowo w tekście aktu normatywnego, należy rozumieć jednolicie; ARGUMENTUM A FORTIORI w odmianie AMAIORI A MINUS – tzn., gdy ktoś jest uprawniony do czegoś więcej – jest uprawniony do czegoś mniej (z większego na mniejsze; z silniejszego) ARGUMENTUM A FORTIORI w odmianie A MINORI AD MAIUS – z mniejszego na większe, gdy zakazane jest czynić mniej, to zakazane jest czynić więcej Wnioskowanie z przeciwieństwa A CONTRARIO różne odmiany wnioskowanie – jeśli mamy nakaz lub zakaz zachowania w określonych warunkach to w innych warunkach ten zakaz nie obowiązuje. Jeżeli przepis dopuszcza jeden sposób postępowania, to A CONTRARIO to inne zachowania ą niedozwolone Wnioskowanie przez analogię PER ANALOGIAM
ieprzestrzeganie prawa
I) CONTRA LEGEN II) PRAETER LEGEN
(Złamanie prawa) (obok prawa)
Nadużycie prawa Obejście, omijanie prawa
I) zachowanie CONTRA LEGEN jest to działanie lub zaniechanie, niezgodne z treścią dyspozycji normy bezwzględnie wiążącej w warunkach określonych jej hipotezą II) zachowanie PRAETER LEGE – zachowujemy się zgodnie z literalnym brzmieniem przepisu, ale sprzecznie z zasadami współżycia społecznego, lub ze społeczno gospodarczym przeznaczeniem rzeczy. Omijanie, obejście prawa – gdy adresat podejmuje zachowanie, które pozornie jest przestrzeganiem prawa z zastosowaniem innej normy, a nie normy obchodzonej
Stosowanie prawa
Stosowaniem prawa nazywamy sformalizowane działanie kompetentnych organów władzy publicznej, polegające na podejmowaniu i realizacji decyzji władczych indywidualnych i konkretnych – można stosować dyspozycję albo karę.
Etapy stosowania prawa
Rozróżniamy trzy etapy stosowania prawa (dwa główne i jeden zdroworozsądkowy)
- Ideologia decyzji związanych – mechaniczna aplikacja normy prawnej, przepisu prawnego, do sytuacji (wykonywanie bez zastanowienia) gdy dana sytuacja ma normę prawną to ją stosujemy (całkowite pominięcie aspektu celowości, czy resocjalizacji) – np. pławienie czarownic.
- Ideologia decyzji swobodnej – uznaje się, że w procesie stosowania prawa najważniejsza jest celowość, skuteczność, sprawiedliwość. (odwrotność związanych) – prowadząca do skrajnego przypadku, niestosowania prawa w ogóle; prowadzić by mogła do totalnego chaosu prawnego.
- Ideologia praworządnej i racjonalnej decyzji – prawo stanowione trzeba szanować, ale najważniejszy jest zdrowy rozsądek w interpretowaniu prawa; uznaje prymat prawa stanowionego , w procesie stosowania natomiast, dopuszczalna jest możliwość oceny tego prawa, uwzględniania różnych celów i ideałów, ale jednocześnie z zakazem orzekania wbrew prawu.
IUS - prawo sprawiedliwe, słuszne, choć nieobowiązujące, nie ustanowione przez państwo; utożsamiane z prawem natury, z prawem boskim, preferujące pierwotny porządek prawny.
LEX - prawo stanowione przez państwo.
Pojęcie domniemań prawnych – PRESUMPTIO – domniemanie
1. Domniemanie faktyczne – PRESUMPTIO FACTI
2. domniemanie prawne – PRESUMPTIO IURIS – polega na tym, że prawo nakazuje
uznać za istniejący fakt A, mimo, że nie został on udowodniony, jeżeli został udowodniony fakt B (zwroty: należy przyjąć, uważa się, że, uznaje się, domniema się) np. domniemanie ojcostwa do 300 dni po ustaniu małżeństwa.
Domniemania dzielą się na niewzruszalne – ich podważenie jest niezwykle rzadkie – jest określony konkretny termin (np. o zaprzeczeniu ojcostwa) wzruszalne – tylko te można podważyć
III) Etap – ustalenie treści obowiązującej normy w danym przypadku, stwierdzenie jakie przepisy są obowiązujące, decyzje walidacyjne – wyprowadzenie norm z przepisów IV) Etap – Subsumcja – podciągnięcie faktu pod określoną normę, z niej wyniknie ustalenie skutków prawnych V) Etap – wykonanie podjętej decyzji (rola komornika, rola władz więziennych) od nich zależy przyszły los ukaranej, skazanej osoby
Stwierdzenie „znajomość prawa i jego przestrzeganie” zakłada rzecz w praktyce niemożliwą- - znajomość całego prawa przez wszystkich.
Skuteczność prawa – skuteczność finistyczna ; końcowa; od słowa FINIS–
koniec; w tym przypadku prawo uznaje się jako środek prowadzący do osiągnięcia jakiegoś celu i osiągniecie tego celu dzięki przestrzeganiu (stosowaniu) prawa; jest równoważne z tym, że prawo jest skuteczne.
Skuteczność behawioralna prawa - (od zachowanie) oznacza, że adresaci
zachowują się zgodnie z normą (powody tego zachowanie nie są istotne) uzyskuje się pożądane zachowanie.
Skuteczność aksjologiczna – polega na akceptowaniu norm prawnych przez
adresatów.
Stosunki prawne są jednym z rodzajów stosunków społecznych – przy takich relacjach pomiędzy dwiema osobami, w których zachowanie jednej strony w działaniu lub zaniechaniu wywołuje reakcję drugiej strony (działanie lub zaniechanie) i podlega kontroli norm społecznych; w tym przypadku norm prawnych. Skutki prawne powstają, ulegają zmianie i wygasają (kończą się) w wyniku zaistnienia wydarzeń zwanych faktami prawnymi – to co jest podstawą zaistnienie stosunku prawnego
FAKTY PRAWNE
ZDARZENIA
Wydarzenia
niezależne od woli
ludzi
ZACHOWANIA Czyny człowieka
CZYNNOŚCI KONWENCJONAL NE Prawnie istotne
CZYNY
ZGODNE Z PRAWEM
Podatki, nakazy,
zameldowanie
NIEDOZWOLONE
Przestępstwa,
wykroczenia
CZYNNOŚCI PRAW.
Wymagające wyrażenia woli dla wywołania skutków prawnych
AKTY
STOSOWANIA
PRAWA
Prowadzące do
wydania wyroku
AKTY TWORZENIA
PRAWA – akty
prawotwórcze – różne
organy tworzą różne
prawa
