Pobierz Wstęp - Notatki - Finanse i bankowość - Część 1 i więcej Notatki w PDF z Bankowość i finanse tylko na Docsity!
Spis treści
Wstęp………………………………………………………………………………….
I. Pojęcie banku centralnego, jego rozwój na świecie i w Polsce…………….
1.1. Pojęcie i rozwój banku centralnego na świecie………………………. 1.2. Uformowanie się banku centralnego w Polsce…………………………..
II. Zasady funkcjonowania banku centralnego…………………………………….
2.1. Organy banku centralnego………………………………………. 2.2. Zadania banku centralnego…………………………………….. 2.3. Funkcje banku centralnego…………………………………………
III. Instrumenty polityki pieniężnej banku centralnego…………………………
3.1. Operacje otwartego rynku………………………………………………… 3.2. Polityka rezerw obowiązkowych……………………………………….. 3.3. Transakcje kredytowo - depozytowe…………………………………
IV. Polityka redyskontowa, jako jeden z instrumentów polityki pieniężnej, realizowanej przez bank centralny w latach 1990 – 2009………………..
4.1. Oddziaływanie instrumentami polityki pieniężnej na gospodarkę w latach 1990 -1990…………………………………………………... 4.2. Oddziaływanie instrumentami polityki pieniężnej na gospodarkę w latach 2000 -2009………………………………………………….
Zakończenie…………………………………………………………………………
Bibliografia……………………………………………………………………………
Wstęp.
Regulacje prawne z 1989 roku nadały polskiemu systemowi bankowemu dwuszczeblową strukturę. Na szczeblu wyższym znajduje się Narodowy Bank Polski jako bank centralny państwa, a na szczeblu niższym wszystkie inne banki niezależnie od ich nazwy, formy własności czy też zakresu działania (tzw. banki komercyjne).
Bank centralny realizuje w gospodarce narodowej szereg istotnych zadań związanych z obiegiem pieniężnym i zaopatrzeniem gospodarki w kredyt. Jest przede wszystkim odpowiedzialny za dopływ do gospodarki pieniądza gotówkowego i kreację przez banki komercyjne pieniądza kredytowego. Oprócz tego stwarza warunki do sprawnego przebiegu rozliczeń pieniężnych dokonywanych za pośrednictwem banków. Wykonując swoje podstawowe zadania w zakresie polityki pieniężnej bank centralny kieruje się postawionymi przed nim celami. We współczesnych rozwiniętych gospodarkach rynkowych takim niekwestionowanym celem długoterminowej polityki banku centralnego jest stabilność pieniądza.
„Big Bank” w 1986r. umożliwił bankom (mającym znaczne środki finansowe) podjęcie bezpośrednich operacji giełdowych typu maklerskiego i spełnianie aktywnej roli na rynku papierów wartościowych. Inna zasadnicza zmiana polegała na ułatwieniach w podejmowaniu bezpośredniej konkurencji z bankami przez towarzystwa budowlane. Podobne reformy dokonywały się w innych krajach; prowadziły one do rosnącej globalizacji światowych rynków finansowych. Bariery wejścia do różnych sektorów usług finansowych zostały rozmontowane, w wyniku, czego zdecydowanie wzrosła presja konkurencyjna. Ponieważ nastąpiła deregulacja warunków wejścia na rynki finansowe, konieczna stała się regulacja dopuszczalnych sposobów postępowania na tych rynkach. Tradycyjne zasady obowiązującego dżentelmenów kodeksu honorowego
- „moje słowo to mój papier wartościowy” – przestały wystarczać. Istotą rewolucji finansowej był nie tylko lawinowy wzrost liczby instytucji występujących na rynku, gwałtownie zwiększyła się przede wszystkim skala transakcji i różnorodność coraz bardziej złożonych produktów finansowych. Duża część nowych usług finansowych miała charakter operacji pozabilansowych. W miejsce tradycyjnej roli bankiera przyjmującego wkłady i udzielającego kredytów, banki zaczęły coraz bardziej rozszerzać zakres swej działalności poprzez operacje polegające na „przepakowywaniu” wcześniej udzielonych kredytów. Nadzór nad działalnością instytucji finansowych zaczął przerastać siły samego banku centralnego. W Londynie powołano do życia Izbę ds. Inwestycji i Papierów Wartościowych (ang. Securites and Investment Board – SIB). Jej zadaniem był nadzór nad całym sektorem finansowym. Na każdym z rynków tego sektora, np. ubezpieczeń na życie, istnieje instytucja nadzoru i kontroli (tzw. SRO, czyli Self-Regulatiry Organization). Jej rola sprowadza się do opracowania zestawu dostosowanych do specyfiki danego rynku zasad właściwego postępowania oraz czuwania nad ich przestrzeganiem. W ten sposób są chronione interesy inwestorów. Globalizacja działalności finansowej zrodziła postulaty ujednolicenia zasad regulacji wszystkich banków i „wyrównania pola gry”, tak, aby pobudzić rozwój efektywnej konkurencji między instytucjami finansowymi. Kraje G-10 (grupa najsilniejszych gospodarczo krajów świata), podpisały w 1988r. w Bazylei porozumienie, w wyniku którego działalność bankowa stała się – jako pierwsza dziedzina - przedmiotem regulacji w skali ponadnarodowej.
W porozumieniu z Bazylei ustalono zasady dotyczące m.in.:
- współczynnika wypłacalności, w tym zwłaszcza minimalnej wysokości zabezpieczenia finansowego dla każdego rodzaju ryzyka kredytowego;
- oceny ryzyka, określające m.in. hierarchię różnych typów ryzyka
- kodeksu postępowania menedżerów.
Podobne zasady regulacji działalności bankowej przyjęto w Unii Europejskiej. Zostały one zapisane w Dyrektywach Bankowych, będących częścią Programu z Maastricht z 1992r., którego celem jest stworzenie jednolitego ryku wewnętrznego. Jak z tego wynika, mikroekonomiczna rola banków centralnych w Europie będzie w coraz większym stopniu polegała na realizacji polityki pieniężnej ustalanej w ogólnych zarysach na szczeblu ponadnarodowym bądź – w szczególnym przypadku – Unii Europejskiej. W latach dziewięćdziesiątych zmienia się również makroekonomiczna rola banku centralnego. Jeżeli krajom UE uda się w końcu stworzyć unię monetarną, to zostanie wówczas powołany do życia Europejski Bank Centralny, który będzie podejmował jednolite decyzje związane z realizacją wspólnej polityki pieniężnej Unii. Rewolucja w usługach finansowych miała jeszcze dwie inne konsekwencje, o których należy pamiętać. Po pierwsze, definicja banku staje się coraz bardziej nieostra. Po drugie, zwiększona konkurencja między instytucjami finansowymi prowadzi do wzrostu oprocentowania rachunków bieżących.
Dziś banki centralne istnieją w większości współczesnych krajów. W jakimś stopniu służą one zawsze rządowi i systemowi bankowemu, choć ich główne cele, zakres przeprowadzanych operacji, uprawnienia i stosowane techniki mogą być różne w różnych państwach. Podstawowym obszarem działalności banków centralnych jest cena i dostępność pieniądza oraz kredytu. Ze względu na funkcje i realizowane zadanie są one uważane za instytucje sektora publicznego.
Banki centralne tworzone często, jako instytucje podporządkowane rządom (władcom) służące obsłudze budżetu, finansujące wojny, udzielające kredytów firmom handlowym i produkcyjnym, ale również odpowiedzialne za emisje banknotów i monet. Ostatnie dziesięciolecia wyraźnie uwidaczniają ewolucję banków centralnych w kierunku umożliwiającym skoncentrowanie się na kontroli podaży pieniądza
i w 1885 r. przekształcono go w kantor rosyjskiego Banku Państwa. Po wybuchu I wojny światowej Królestwo Polskie znalazło się pod okupacją niemiecką i austriacką. Rozporządzeniem niemieckiego generał-gubernatora z 9 grudnia 1916 r. powołano Polską Krajową Kasę Pożyczkową, nową instytucję emisyjną. Walutą przez nią emitowaną była marka polska. Wraz z powstaniem niepodległego państwa polskiego w listopadzie 1918 r. pojawiła się konieczność powołania banku centralnego państwa.
Już w grudniu 1918 r. zapowiedziano, że w przyszłości zostanie utworzony Bank Polski. Nowy bank emisyjny miał nawiązywać swą nazwą do instytucji, która od 1828 r. zajmowała się sprawami monetarnymi i gospodarczymi w okresie krótkotrwałej autonomii Królestwa Polskiego. W lutym 1919 r. zapowiedziano wprowadzenie złotego w miejsce marki polskiej. Miało to być nawiązanie do długiej tradycji monetarnej. Złoty polski był bowiem jednostką pieniężną stosowaną w dawnej Polsce już w końcu XV wieku. Nawet w czasach porozbiorowych, gdy w obiegu był obcy pieniądz, przywiązanie do złotego było silne. Złoty polski był np. odpowiednikiem 15 kopiejek w codziennych rachunkach. W odrodzonej w 1918 r. Polsce w obiegu była marka polska. Walcząc o ustalenie swych granic i dysponując nikłymi dochodami skarbowymi, Polska ciągle powiększała swe zadłużenie. Dług Skarbu finansowano drukiem pieniądza. Szybko rósł jego obieg i podobnie szybko spadał kurs marki polskiej. W połowie 1923 r. inflacja osiągnęła fazę hiperinflacji. Ceny rosły z miesiąca na miesiąc w tempie 50% i wyższym. W połowie grudnia 1923 r. Władysław Grabski został premierem i jednocześnie zatrzymał tekę ministra skarbu. Zamierzał zrównoważyć budżet i pozyskać dochody z podatku majątkowego oraz uniknąć pożyczek zagranicznych w obawie przez koncesjami politycznymi. Na przełomie lat 1923-1924 katastrofa monetarna była już oczywista. Miesięczny wzrost cen przekraczał 150%. Sejm w dniu 11 stycznia 1924 r. uchwalił ustawę o naprawie Skarbu Państwa i reformie walutowej. 20 stycznia ustanowiono statut Banku Polskiego i nadano mu wyłączne prawo emisji banknotów. Organizacją Banku zajął się pięcioosobowy komitet,
któremu przewodniczył przyszły prezes Stanisław Karpiński. Zgodnie z ówczesnymi wzorami powstał bank centralny w formie prywatnej spółki akcyjnej, co miało zapewnić jego niezależność. Akcje Banku objęło 176 tys. akcjonariuszy. Skarb Państwa miał tylko 1% akcji. Bank rozpoczął działalność 28 kwietnia 1924 r. Dokonał wymiany marek polskich w relacji 1.800.000 marek za 1 złotego. Złoty był równy frankowi złotemu (czyli szwajcarskiemu). Początkowo dobra sytuacja w budżecie i bilansie płatniczym oraz zgromadzone rezerwy złota i dewiz dawały poczucie stabilizacji i zapewniały sukces reformy. Jednak sukces reformy okazał się krótkotrwały. W 1924 r. wielki nieurodzaj zbóż i głęboki kryzys w przemyśle, a w 1925 r. załamanie w bilansie płatniczym radykalnie osłabiły kurs złotego. Interwencje walutowe Banku Polskiego były nieskuteczne. Bojąc się spadku skromnych rezerw złota i dewiz, Bank wycofał się z obrony kursu złotego. Premier Grabski w listopadzie 1925 r. podał się do dymisji. Pod wpływem sytuacji gospodarczej znów pojawił się deficyt budżetu. Rząd finansował wydatki emisją państwowych znaków pieniężnych, w tym bilonu. Wróciła inflacja, którą nazwano inflacją bilonową. Ceny rosły w tempie rocznym przekraczającym 15%. Dopiero poprawa koniunktury poprawiła budżet i bilans płatniczy oraz zaczęła stabilizować kurs złotego. Ustabilizował się on ostatecznie w 1927 r. dzięki pożyczce międzynarodowej. Złoty pozostał walutą stabilną i silną do końca okresu międzywojennego. Choć nie brakowało dyskusji o polityce pieniężnej Banku Polskiego, to jednak - bez wątpienia - był on bardzo ważną instytucją w Drugiej Rzeczypospolitej. W 1945 r. rozpoczął działalność Narodowy Bank Polski. Zaczął funkcjonować jako bank państwowy pod nadzorem ministra skarbu. NBP szybko skupił świetne kadry, w tym sztab pracowników Banku Polskiego. Ich fachowe umiejętności i doświadczenie były wielką siłą NBP przez wiele lat. Początkowo NBP przyjął zasady skopiowane ze statutu Banku Polskiego. Zakładano, że będzie on bankiem emisyjnym, nieangażującym się w bezpośrednie finansowanie przedsiębiorstw. Jednak szybko gospodarka nakazowo-rozdzielcza zasadniczo zmieniła rolę NBP i pieniądza. Już na początku 1946 r. powierzono NBP kontrolę finansową i bezpośrednie finansowanie górnictwa, hutnictwa i przemysłu włókienniczego. Narodowy Bank Polski stopniowo stawał się monobankiem - monopolistą w dziedzinie nie tylko emisji pieniądza, ale także udzielania kredytu i gromadzenia oszczędności. Innymi słowy, stawał się kolosem, ale zależnym
II. Zasady funkcjonowania banku centralnego.
2.1. Organy banku centralnego.
Podstawowymi organami Narodowego Banku Polskiego są :
- Prezes NBP,
- Rada Polityki Pieniężnej oraz
- Zarząd NBP.
Prezes NBP jest powoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, na 6-letnią kadencję. Jest on przewodniczącym Rady Polityki Pieniężnej, Zarządu NBP oraz Komisji Nadzoru Bankowego.
Rada Polityki Pieniężnej jest organem NBP, powołanym na mocy ustawy o Narodowym Banku Polskim z dnia 29 sierpnia 1997 r. W jej skład wchodzi 9 członków
- powoływanych po trzech przez Prezydenta, Sejm i Senat - oraz przewodniczący, którym jest Prezes NBP. złonkowie Rady Polityki Pieniężnej powoływani są na 6 lat.
Rada polityki pieniężnej ustala:
a) Ustala górne granice zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP pożyczek i kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych (banki są skłonne nabywać waluty obce, NBP bierze zobowiązanie zagranicą, w bankach zagranicznych). Limit- ile może 8% aktywów NBP (nie więcej)
b) Ustala zasady operacji otwartego rynku (sprzedaż i kupno papierów wartościowych przez NBP). NBP może emitować własne papiery wartościowe (są to bony pieniężne). Nie możemy ich kupić, przeznaczone są tylko dla banków. W ustawie jest zakaz finansowania Skarbu Państwa przez NBP.
NBP nie może kupować żadnych papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa.
c) Pełni funkcję Rady Nadzorczej NBP - zatwierdza plan finansowy NBP
f) uchwalanie planu działalności i planu finansowego NBP, g) uchwalanie prowizji i opłat bankowych stosowanych przez NBP oraz ustalanie ich wysokości, h) określanie zasad gospodarowania funduszami NBP, i) określanie zasad organizacji i podziału zadań NBP, j) określanie zasad polityki kadrowej i płacowej NBP, k) uchwalanie rocznego sprawozdania z działalności NBP, l) sporządzanie bilansu NBP oraz rachunku zysków i strat, m) opracowywanie bilansów obrotów płatniczych państwa z zagranicą, n) przygotowywanie i rozpatrywanie projektów uchwał i innych materiałów kierowanych do Rady Polityki Pieniężnej.
Możemy również wyróżnić instytucję sprawująca nadzór nad działalnością polskich banków od 1 stycznia 1998 r. do 31 grudnia 2007 r. Organem wykonawczym Komisji był Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego działający w strukturze Narodowego Banku Polskiego.
Komisja Nadzoru Bankowego sprawowała nadzór nad działalnością banków. Organem wykonawczym Komisji, realizującym i koordynującym decyzje oraz określone przez nią zadania był, wydzielony organizacyjnie w strukturze NBP, Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego.
Komisja została powołana 29 sierpnia 1997 r. kiedy sejm uchwalił ustawy: prawo bankowe i o Narodowym Banku Polskim. Przejęła ona wcześniejsze kompetencje Narodowego Banku Polskiego i prezesa NBP.
Od 1 stycznia 2008 kompetencje Komisji Nadzoru Bankowego przejęła Komisja Nadzoru Finansowego.
Do jej zadań należy w szczególności:
- określanie zasad działania banków zapewniających bezpieczeństwo środków pieniężnych zgromadzonych przez klientów w bankach,
- nadzorowanie banków w zakresie przestrzegania ustaw, statutu i innych przepisów
prawa oraz obowiązujących je norm finansowych,
- dokonywanie okresowych ocen stanu ekonomicznego banków i przedstawianie ich Radzie Polityki Pieniężnej oraz wpływu polityki pieniężnej, podatkowej i nadzorczej na ich rozwój,
- opiniowanie zasad organizacji nadzoru bankowego i ustalanie trybu jego wykonywania.
2.2. Zadania banku centralnego.
Narodowy Bank Polski, jako bank centralny Rzeczypospolitej Polskiej podejmuje działania na rzecz stabilności monetarnej i stabilności systemu finansowego, służące stworzeniu podstaw długotrwałego rozwoju gospodarczego.
Zadania NBP oraz kształt systemu bankowego określa Art. 227 Konstytucji RP oraz ustawa o Narodowym Banku Polskim i ustawa Prawo bankowe, uchwalone przez Sejm 19 sierpnia 1997 r.
Bank centralny realizuje w gospodarce narodowej szereg istotnych zadań związanych z obiegiem pieniężnym i zaopatrzeniem gospodarki w kredyt. Jest przede wszystkim odpowiedzialny za dopływ do gospodarki pieniądza gotówkowego i kreację przez banki komercyjne pieniądza kredytowego. Oprócz tego stwarza warunki do sprawnego przebiegu rozliczeń pieniężnych dokonywanych za pośrednictwem banków. Wykonując swoje podstawowe zadania w zakresie polityki pieniężnej bank centralny kieruje się postawionymi przed nim celami. We współczesnych rozwiniętych gospodarkach rynkowych takim niekwestionowanym celem długoterminowej polityki banku centralnego jest stabilność pieniądza.
Do głównych zadań NBP należą :
- czuwanie nad realizacją uchwalonej przez sejm polityki pieniężnej,
- emitowanie pieniądza,
- ustalanie, w porozumieniu z Ministrem Finansów, wzorów nominałów banknotów
pieniężnym. Narodowy Bank Polski jest odpowiedzialny za stabilność i bezpieczeństwo całego systemu bankowego.
Jest źródłem rezerwy kredytowej (kredytodawcą ostatniej instancji) dla innych banków, które w razie problemów z płynnością mogą wystąpić do Banku centralnego z wnioskiem o kredyt lombardowy lub redyskontowy. NBP sprawuje nadzór nad funkcjonowaniem banków komercyjnych. Pełniąc funkcję banku banków, sprawuje on kontrolę nad działalnością banków komercyjnych, a w szczególności nad przestrzeganiem przepisów prawa bankowego oraz obowiązkiem utrzymywania rezerw obowiązkowych na rachunku w banku centralnym. Bank centralny odgrywa ponadto coraz większą rolę w zakresie nadzoru nad systemami płatności w Polsce.
c) Centralny bank państwa.
Narodowy Bank Polski prowadzi obsługę bankową budżetu państwa, prowadzi rachunki bankowe rządu i centralnych instytucji państwowych, państwowych funduszy celowych i państwowych jednostek budżetowych oraz realizuje ich zlecenia płatnicze.
Poza funkcjami nadzorczymi bank centralny pełni w stosunku do banków komercyjnych funkcje regulacyjne, które mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa banków i zgromadzonych w nich wkładów pieniężnych oraz zachowanie płynności w systemie bankowym. Narodowy Bank Polski występuje w tej funkcji również jako kredytodawca ostatniej instancji. W przypadku wystąpienia przejściowych kłopotów z płynnością bank komercyjny może otrzymać od banku centralnego pomoc finansową: albo w formie kredytu redyskontowego, albo kredytu lombardowego.
III. Instrumenty polityki pieniężnej banku centralnego.
Polityka pieniężna to działalność banku centralnego polegająca na oddziaływaniu na podaż pieniądza, a także na regulowaniu jego obiegu w celu zapewnienia równowagi pieniężnej w gospodarce. Ponieważ najważniejszą cechą równowagi pieniężnej jest
stabilizacja cen – jej zapewnienie umożliwia stabilizację warunków prowadzenia działalności gospodarczej i jednocześnie ich prognozowanie oraz podejmowanie decyzji dotyczących inwestowania, a także konsumpcji. Polityka pieniężna wpływa również na kształtowanie się kursu walutowego, co przekłada się z kolei na równowagę płatniczą i handlową. W końcu bank centralny – posługując się stosownymi instrumentami – wpływa na kreację pieniądza przez banki komercyjne.
Instrumentami, za pomocą, których NBP realizuje politykę pieniężną, są: rezerwa obowiązkowa, operacje otwartego rynku, kredyty refinansowe i inne.
3.1. Operacje otwartego rynku.
Operacje otwartego rynku są najważniejszym instrumentem umożliwiającym bankowi centralnemu eliminowanie wahań stóp procentowych na rynku międzybankowym i utrzymywanie ich na poziomie pożądanym z punktu widzenia prowadzonej polityki pieniężnej. Operacje otwartego rynku pozwalają na elastyczne, szybkie i precyzyjne reagowanie na zmiany płynności w systemie bankowym, dopasowując podaż środków na rachunkach banków w banku centralnym do zgłaszanego popytu, a przez to wpływając na poziom stóp procentowych. Operacja otwartego rynku to interwencje na rynku pieniężnym, dokonywane przez bank centralny z własnej inicjatywy i na zasadach rynkowych. W tak szerokim zakresie pojęcia operacje otwartego rynku mieści się zarówno warunkowa, jak i bezwarunkowa sprzedaż lub kupno papierów wartościowych, a także emisje papierów wartościowych, dokonywane przez bank centralny na własny rachunek. W wyniku warunkowego bądź też bezwarunkowego zakupu papierów wartościowych przez bank centralny system bankowy zostaje- odpowiednio- na pewien okres lub też trwale zasilony w środki z systemu bankowego. Dla zachowania rynkowego charakteru tego instrumentu, wszystkie operacje na otwartym rynku są, co do zasady przeprowadzane w drodze przetargu, co wyklucza uznaniową selekcję partnerów i ich ofert. Przedmiotem przetargu jest albo wyłącznie wielkość oferowanej kwoty,
w przyszłości (różnica między tymi cenami stanowi efektywną stopę procentową). Operacja rereverse repo polega na sprzedaży papierów wartościowych, z jednoczesną ich odsprzedażą w przyszłości. Operacje te są krótkoterminowe, a ich przedmiotem są na ogół papiery wartościowe skarbu państwa, dzięki czemu ryzyko kredytowe faktycznie nie istnieje. Bank centralny ma możliwość oddziaływania poprzez operacje otwartego rynku na krótkoterminowe stopy procentowe dzięki temu, że różnica między ceną rynkową, po jakiej bank centralny kupuje lub sprzedaje papiery wartościowe oraz ceną, po jakiej je następnie odsprzedaje lub odkupuje jest faktycznie wielkością oprocentowania kredytów, których bank centralny udziela lub które zaciąga w rezultacie przeprowadzenia operacji otwartego rynku. Bank centralny może bowiem wpływać na wysokość ceny, po jakiej przeprowadza operacje repo i reverse repo. Stopa repo stanowi dla banków cenę pozyskiwania środków (przy transakcji repo) oraz dochód przy ich lokowaniu (przy transakcji reverse repo).
W ramach polityki otwartego rynku banki prowadzą operacje dewizowe typu swap, polegające na kupnie dewiz lub waluty z dostawą natychmiastową przy jednoczesnej umowie sprzedaży tej samej kwoty w konkretnym terminie, po uzgodnionym kursie do tego samego partnera. W ten sposób bank centralny stawia do dyspozycji bankom swój pieniądz na czas operacji swap (przy kupnie), a w przypadku sprzedaży zabiera pieniądz bankom operacyjnym. Polityka otwartego rynku wykorzystuje zarówno cenę sprzedaży oraz kupna papierów wartościowych, jak i wielkość sprzedanych (kupionych) papierów wartościowych czy dewiz. Operacje otwartego rynku mogą być efektywne tylko wówczas, gdy rozbudowany rynek pieniężny, który będzie mógł zakupić papiery wartościowe zaoferowane przez bank centralny lub odstąpić je temu bankowi. Tak więc warunkami efektywności operacji otwartego rynku są:
- odpowiednia chłonność rynku pieniężnego i kapitałowego;
- budzące zaufanie papiery wartościowe (np. weksle skarbowe).
W ramach operacji otwartego rynku bank centralny może także emitować własne papiery dłużne, za pomocą, których absorbuje nadwyżki płynnych środków z banków komercyjnych.
3.2. Polityka rezerw obowiązkowych.
Rezerwę obowiązkową stanowią środki pieniężne, które banki są zobowiązane utrzymywać na rachunkach w banku centralnym (lub też w postaci innych, ściśle określonych aktywów, jak np. gotówka w kasach banków) w wysokości nie niższej niż określony odsetek (stopa rezerw) bilansowych zwrotnych zobowiązań (bieżących i terminowych) banków wobec sektora niefinansowego. Mimo administracyjnego charakteru, rezerwa obowiązkowa uznawana jest za rodzaj instrumentu rynkowego, gdyż stopy rezerwy są najczęściej jednolite dla wszystkich banków, a nakładane zobowiązanie nie dotyczy bezpośrednio sfery stosunków między bankami i ich klientami. Wysokość rezerwy obowiązkowej wyliczana jest na podstawie zastosowania obowiązujących stóp rezerwy do stanu zobowiązań we wszystkich lub tylko wybranych dniach okresu naliczania. Naliczony w ten sposób minimalny stan środków powinien zostać utrzymany w określonym okresie (okres utrzymywania) permanentnie lub średnio.
Rezerwa obowiązkowa pełniła w przeszłości co najmniej kilka funkcji. Była instrumentem ostrożnościowym, zabezpieczającym wypłacalność banków wobec ich klientów, jak i rodzajem podatku, pozwalającym na generowania zysku przez bank centralny. Funkcje te nie mają obecnie większego znaczenia, jako że konkurencja między bankami funkcjonującymi w różnych krajach wymusiła znaczące redukcje stóp rezerwy oraz systemowe rekompensaty kosztów ponoszonych przez banki z tytułu jej utrzymywania. Banki obciążone wyższą stopą rezerwy mogą przeznaczyć mniejszą część przyjmowanych depozytów na udzielane kredyty. Aby zrekompensować ten ubytek zmuszone są do utrzymania większej różnicy między oprocentowaniem kredytów i depozytów, a więc oferują niższe oprocentowanie depozytów lub wyższe kredytów niż konkurenci obciążeni niższą rezerwą obowiązkową. Z tego powodu część banków
