Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

Wybrane aktywizuj¹ce metody nauczania w pracy z uczniem ..., Publikacje z Etyka

Metody pracy z uczniem, które warto zastosować na lekcji o etyce, to: burza mózgów, mapa mentalna, trójk¹tna hierarchizacja wa¿ności, szkielet rybi, ...

Typologia: Publikacje

2022/2023

Załadowany 24.02.2023

mellow_99
mellow_99 🇵🇱

4.3

(26)

170 dokumenty

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Wybrane aktywizuj¹ce metody nauczania w pracy z uczniem ... i więcej Publikacje w PDF z Etyka tylko na Docsity! 290 El¿bieta Ma³gorzata Nyga Mazowieckie Samorz¹dowe Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Warszawie Wydzia³ w Ciechanowie Wybrane aktywizuj¹ce metody nauczania w pracy z uczniem na przyk³adzie lekcji podstaw przedsiêbiorczoœci Przedsiêbiorczoœæ jako przedmiot wymaga pracy nauczyciela efektywnego, który przejawia cechy refleksyjnego praktyka, jednym s³owem nauczyciela niemal doskona³ego. Wed³ug Donalda Schoena, profesora w Massachusetts Institute of Technology, dobry nauczyciel, praktykuj¹c nauczanie, dokonuje jednoczeœnie teoretycznej refleksji nad swoim dzia³aniem. Doskona³oœæ zawodowa jako taka nie istnieje, ci¹gle d¹¿y siê do niej. D¹¿¹cy do doskona³oœci nauczyciel nie tylko stosuje rzeteln¹ i aktualn¹ wiedzê, ale przed ka¿dym procesem nauczania planuje sposób jej przekazania, dokonuj¹c diagnozy potrzeb podmiotu. Na ka¿dym etapie kszta³cenia u ucznia postaw przedsiêbiorczych nauczyciel musi spe³niaæ rolê organizatora procesu dydaktycznego, wychowawcy, opiekuna i doradcy w poszukiwaniu dróg jako dalszego rozwoju osobowego, jak: kontynuacja nauki, ustawiczne kszta³cenie po- przez pracê itp., co przedstawia schemat (ryc. 1). W trosce o jakoœæ kszta³cenia nauczyciel musi stawiaæ cele kszta³cenia spe³niaj¹ce wymaga- nia standardów edukacyjnych i egzaminacyjnych. Cele maj¹ wp³yw na: – treœci zawarte w programach kszta³cenia; – dobór Ÿróde³ informacji odpowiadaj¹cych treœciom zawartym w programach kszta³cenia; – tworzenie pakietów edukacyjnych wspomagaj¹cych pracê nauczyciela; – strategiê pracy nauczyciela d¹¿¹c¹ do rozwoju osobowego ucznia (ryc. 2). Ryc. 1. Nauczyciel wspó³czesnej szko³y doradca wiedza psychologiczna • umiejêtnoœæ obserwacji, identyfikacji problemów • predyspozycje do prowadzenia rozmów i negocjacji • umiejêtnoœæ pozyskiwania, gromadzenia, analizowania i wykorzystywania informacji • umiejêtnoœæ pracy z rodzicami • wiedza przedmiotowa • wiadomoœci i umiejêtnoœci metodyczne dydaktyk wychowawca- -opiekun N A U C Z Y C I E L • wiedza pedagogiczna • cechy osobowoœci 291 Ryc. 2. Cele kszta³cenia Skupmy siê na metodach i technikach pracy z uczniem, wykorzystanych w realizacji sce- nariusza pt. Etyka i korupcja w biznesie. Wybra³am metody aktywizuj¹ce pracê ucz¹cego siê, w których istotne jest stosowanie przez ucz¹cego wzglêdem siebie i ucz¹cych siê NLP (neuro- lingwistycznego programowania) (ryc. 3). ogólne szczegó³owepoœrednie CELE KSZTA£CENIA wp³ywaj¹ na decyduj¹ o p r o g r a m y w y z n a c z a j ¹ dobór treœci strategii nauczyciela uk³ad treœci metodach i technikach pracy z uczniem dobór literatury formach organizacyjnych pracy z uczniem dobór pakietów edukacyjnych œrodkach dydaktycznych plany kierunkowe (rok, semestr, modu³) kryteria pomiaru osi¹gniêæ ucznia plany wynikowe (jednostka metodyczna, dzia³ programowy) plany metodyczne (plany lekcji, konspekty lekcji) postêpy ucznia osi¹gniêcia nauczyciela zasady nauczania wskazuj¹c Wybrane aktywizuj¹ce metody nauczania w pracy z uczniem... 294 – s³u¿y do wizualnego opracowania pojêcia z wykorzystaniem: symboli, krótkich s³ów, rysunków, krótkich zwrotów, wycinków, krótkich hase³, – mo¿na j¹ stosowaæ w celu definiowania pojêæ, rozwi¹zywania problemów, planowa- nia dzia³ania, okreœlania dotychczasowych wyobra¿eñ i wiedzy, – stosuje siê j¹ przed rozpoczêciem pracy nad nowym projektem, przy powtarzaniu du¿ych partii materia³u, sprawdzaniu stopnia opanowania wiedzy i umiejêtnoœci. kiedy? Mapa mentalna – mapa pojêciowa, mapa mózgu, mapa myœli, mapa pamiêci; twórca metody Tony Buzan Metodê mo¿na podsumowaæ powiedzeniem: „Jeden obraz wart tysi¹ca s³ów” EL¯BIETA MA£GORZATA NYGA Zasady: 1. przemyœleæ odpowiednio wczeœniej zastosowanie metody, 2. dobraæ treœci programowe, 3. wybraæ uczniów, którzy bêdê pe³nili role specjalistów, 4. przydzieliæ uczniom-specjalistom treœci programowe do przyswojenia. Przebieg lekcji z zastosowaniem burzy mózgów: • Etap I – wprowadzenie w problem (przez nauczyciela) • Etap II – zg³aszanie pomys³ów przez uczniów-laików (niepe³ni¹cych roli specjalistów) i ich rejestracja • Etap III – dokonanie analizy pomys³ów przez poszczególnych specjalistów (ka¿dy osobno), – wybranie jednego pomys³u spoœród zg³oszonych lub nowego, wynikaj¹cego z analizy pomys³ów przeprowadzonej przez ucznia specjalistê, – wypisywanie wybranych pomys³ów na tablicy (np. w postaci skrótów myœlowych), – uzasadnienie wybranego pomys³u (ok. 1min, maksymalnie 6 zdañ). • Etap IV – wartoœciowanie pomys³ów przez jedn¹ z grup: jury, uczniowie z ko³a zainteresowañ, olimpijczycy ka¿dego etapu olimpiady lub przez nauczyciela przedmiotu albo innego nauczyciela, – g³osowanie ogólnoklasowe (ka¿dy uczeñ dysponuje dwoma g³osami). • Etap V – wybór pomys³u/problemu do rozwi¹zania: – jednego dla ca³ej klasy, – jednego dla grupy 4-osobowej. • Etap VI – rozwi¹zanie problemu jedn¹ z wybranych metod: projektów, tekstu przewodniego, mapy mentalnej, metaplanu. Mapa mentalna – mapa pojêciowa Przebieg lekcji z wykorzystaniem mapy mentalnej: 1. przedstawienie celów zadania/lekcji, 2. rozdanie uczestnikom uczenia siê we wspó³pracy kartek z has³em wywo³awczym (poœrodku kartki, w nag³ówku lub naro¿niku), 3. rozpracowanie przez uczestników has³a wywo³awczego: wypisanie skojarzeñ, etapów dzia- ³ania, problemów itd., 4. grupowanie stwierdzeñ tematycznych, wspólnych, istotnych w jednym dzia³aniu, np. zapisy- wanie lub obrazowanie stwierdzeñ z jednego obszaru tematycznego w jednym miejscu. po co? 295 klienci wewnêtrzni klienci zewnêtrzni podmiot gospodarczy w pierwszej kolejnoœci w dalszej kolejnoœci Wybrane aktywizuj¹ce metody nauczania w pracy z uczniem... • Etap IV Okreœlenie priorytetów hierarchizacji przez grupy uczniów lub przez nauczyciela • Etap V Na polecenie nauczyciela uczniowie: – wypisuj¹ na kartkach samoprzylepnych pojêcia, zjawiska, pomys³y na rozwi¹zanie proble- mów wytworzone w procesie burzy mózgów, – segreguj¹ je wed³ug wczeœniej okreœlonych priorytetów, – przyklejaj¹ je na trójk¹tnej piramidzie. Ucz¹c przedsiêbiorczoœci, nale¿y wyrobiæ u uczniów poczucie wa¿noœci klienta zewnêtrz- nego z jednoczesnym zachowaniem rozwoju podmiotu gospodarczego i dba³oœci o klienta wewnêtrznego. Uk³ad priorytetów przypomina trójk¹tn¹ piramidê. – uporz¹dkowanie zjawisk, pomys³ów, pojêæ wed³ug wyznaczonego kryterium, np.: wa¿noœci, kolejnoœci, znaczenia. Przebieg lekcji z wykorzystaniem piramidy priorytetów: • Etap I Wyszczególnianie pojêæ, zjawisk, pomys³ów na rozwi¹zanie problemów metod¹ burzy mózgów (im wiêcej, tym lepiej) • Etap II Podzia³ klasy na grupy 6–8-osobowe • Etap III Rozdanie grupom arkuszy z trójk¹tn¹ piramid¹ priorytetów Ryc. 6. Trójk¹tna hierarchizacja wa¿noœci – piramida priorytetów 296 Problem, np.: Dlaczego spo³eczeñstwo jest skorumpowane? EL¯BIETA MA£GORZATA NYGA • Etap VI Je¿eli hierarchizacja dotyczy: – pojêæ, zjawisk – to poznawanie ich rozpoczynamy od usytuowanych na szczycie piramidy, – pomys³ów na rozwi¹zanie problemu, to uczniowie mog¹ metod¹ kuli œniegowej sporz¹dziæ jedn¹ dla ca³ej klasy piramidê priorytetów, a nastêpnie w grupach rozwi¹zywaæ problem. Rybi szkielet Rybi szkielet to metoda rozwi¹zywania problemów wed³ug schematu przyczyn i skutków. Nazwa pochodzi od sposobu zapisywania w kszta³cie rybiego szkieletu. Przebieg lekcji z zastosowaniem rybiego szkieletu: • Etap I – Nauczyciel na planszy rysuje rybi szkielet. W „g³owie ryby” zapisuje problem (bêd¹cy skutkiem pewnych nieprawid³owoœci, zaniedbañ, nieprzemyœlanych dzia³añ itp.) • Etap II – Uczniowie metod¹ burzy mózgów ustalaj¹ czynniki, które mog¹ stanowiæ przyczyny problemu i wpisuj¹ je w du¿e oœci. Problem, np.: Dlaczego spo³eczeñstwo jest skorumpowane? czynnik istnienia problemu czynnik istnienia problemu czynnik istnienia problemu czynnik istnienia problemu 299 Przebieg lekcji Czynnoœci uczniów Faza zajêæ Czynnoœci nauczyciela 1. Co to jest etyka? 2. Czy m³odzie¿ jest ska¿ona korupcj¹? 3. Nie zawsze i nie wszêdzie postêpuje siê zgodnie z zasa- dami fair play 4. Terminy zwi¹zane z korupcj¹ • Nauczyciel poleca uczniom odszukanie w encyklopedii pojêæ: etyka, etyk, cz³owiek etyczny (czas 0,5 min); poka- zuje planszê z podstawowymi pojêciami etyki (czas 1 min); zapowiada æwiczenie pt.: „Ada, to nie wypada”. W tym celu dzieli uczniów na trzy grupy. Poleca wybraæ liderów grup, zaprasza liderów do wyloso- wania jednego z trzech tema- tów (czas 2 min): – Jak nie wypada zachowywaæ siê w domu? – Jak nie wypada zachowywaæ siê w szkole? – Jak nie wypada zachowywaæ siê poza szko³¹? • Nauczyciel rozdaje uczniom plansze z gr¹ dydaktyczn¹ Bin- go: „Czy s¹dzisz, ¿e m³odzi Polacy s¹ spo³eczeñstwem po- datnym na korupcjê?”. Poleca uczniom przeczytanie instruk- cji i wykonanie zadania (czas 8 min). • Nauczyciel poleca uczniom po- zostanie w grupach utworzo- nych poprzednio i przeprowa- dzenie krótkiej dyskusji na te- mat: „W jakich dziedzinach ¿ycia gospodarczego i spo- ³ecznego mo¿na zauwa¿yæ zjawiska zachowañ nieetycz- nych?” (czas 1,5 min). • Nauczyciel wymienia podsta- wowe terminy zwi¹zane z ko- rupcj¹. Prosi uczniów, aby na paskach papieru wypisywali wszelkie skojarzenia z korup- cj¹ i opracowali plakat pt.: Korupcja niejedno ma imiê. • Uczniowie czytaj¹ wyjaœnie- nia pojêæ (czas 1 min), zapi- suj¹ je w zeszytach. • Liderzy pobieraj¹ arkusze pa- pieru i mazaki; uczniowie two- rz¹ tematyczne mapy mental- ne wed³ug wzoru pokazanego przez nauczyciela na planszy (czas 8 min). • Liderzy prezentuj¹ wyniki pra- cy grup (czas 3 x 2 min). • Uczniowie czytaj¹ instrukcjê i wykonuj¹ zadanie; po zakoñ- czeniu pracy dyskutuj¹ na te- mat: „Trudno czy ³atwo ulec korupcji”. • Uczniowie wypisuj¹ na paskach papieru dziedziny dzia³alno- œci gospodarczej i spo³ecznej, w których dopatruj¹ siê postê- powania niezgodnego z zasa- dami fair play. Lider przycze- pia kartki na tablicy; kartki o po- wtarzaj¹cej siê treœci nak³ada jedna na drug¹ (odnotowuj¹c ich liczbê) (czas 6 min). • Uczniowie w 2 grupach sporz¹- dzaj¹ plakaty (czas 2,5 min). Zagadnienie W pr ow ad ze ni e R ea li za cj a Wybrane aktywizuj¹ce metody nauczania w pracy z uczniem... 300 • Nauczyciel przedstawia uczniom czynnoœci korupcyjne z pomo- c¹ planszy pod takim samym tytu³em jak tytu³ plakatu (czas 1,5 min). Wymienia dziedziny najbardziej zagro¿one korup- cj¹ (na podstawie raportu MSWiA) i wymienia rodzaje korupcji (pos³uguj¹c siê plan- sz¹ II; czas 2 min). • Nauczyciel dzieli uczniów na 3–4-osobowe grupy i rozdaje im po 2 przyk³ady przypadków korupcyjnych z ¿ycia spo³eczno- -gospodarczego. Poleca ucz- niom, by dokonali ich analizy i odpowiedzieli na pytanie: Kto jest winien opisanej sytuacji: korumpowany czy korumpuj¹- cy? (czas 2 min) • Nauczyciel poleca opracowanie plakatu pt. „Co sprzyja korup- cji?”. Proponuje uczniom usze- regowanie dzia³añ korupcyj- nych (technik¹ piramidy prio- rytetów) od najgroŸniejszych dla gospodarki pañstwa do naj- mniej groŸnych (czas 8 min). • Nauczyciel dzieli uczniów na 4–5 grup i podaje tematy opra- cowañ (czas 10 min): – grupa 1 – skutki ³apówkarstwa – grupa 2 – skutki marnotraw- stwa œrodków publicznych – grupa 3 – skutki kradzie¿y do- bra publicznego – grupa 4 – skutki nieuczciwej konkurencji – grupa 5 – skutki p³atnej pro- tekcji • Nauczyciel przedstawia fikcyj- n¹ firmê „Buduj ze mn¹” i po- leca uczniom postawienie siê w roli jej prezesa. Informuje, ¿e na tym samym terenie dzia³aj¹ • Uczniowie sporz¹dzaj¹ notat- kê na kartce wklejonej do ze- szytu æwiczeñ. • Uczniowie dokonuj¹ analizy przypadków, odpowiadaj¹c na pytanie, które przez czas wy- konywania zadania widnieje na planszy (czas 1 min). • Uczniowie wypisuj¹ na pa- skach papieru czynniki sprzy- jaj¹ce korupcji, przyczepiaj¹ je na arkuszu papieru i dokonu- j¹ ich hierarchizacji technik¹ piramidy priorytetów. • Prezentacje (czas 4 min). • Uczniowie rozwi¹zuj¹ pro- blem; pos³uguj¹ siê metod¹ rybiego szkieletu. • Uczniowie odpowiadaj¹ na lo- sowo wybrane przez grupê pyta- nie. Wybrany przez grupê li- der prezentuje wyniki pracy grupy. • Prezentacje (5 min). • Uczniowie w dyskusji panelo- wej tworz¹ kodeks postêpowa- nia etycznego pracowników firmy „Buduj ze mn¹”. • Prezentacje (czas 4 min). 5. Rodzaje korupcji 6. Analiza i ocena zdarzeñ korupcyj- nych (organizacja 0,5 min) 7. Co sprzyja korup- cji? (organizacja 1 min) 8. Skutki korupcji dla pañstwa i spo³eczeñ- stwa (organizacja 1 min) 9. Kodeks postêpowa- nia etycznego (or- ganizacja 1 min) Czynnoœci uczniów Faza zajêæ Czynnoœci nauczycielaZagadnienie R ea li za cj a EL¯BIETA MA£GORZATA NYGA P od su m ow an ie 301 Czynnoœci uczniów Faza zajêæ Czynnoœci nauczycielaZagadnienie P od su m ow an ie 10. Prawodawstwo w Polsce wspoma- gaj¹ce walkê z ko- rupcj¹ liczne firmy tej samej bran¿y. Prezes wie o tym, ale jest oso- b¹ o twardych zasadach. Zada- nie polega na stworzeniu ko- deksu postêpowania etycznego pracowników (czas 11 min). • Pos³uguj¹c siê foliogramem, nauczyciel przedstawia prze- pisy prawne wspomagaj¹ce walkê z korupcj¹ oraz organa do walki z korupcj¹ (czas 1,5 min). • Uczniowie sporz¹dzaj¹ notatkê. Bingo Poszukaj kogoœ, kto mo¿e odpowiedzieæ „tak” na któreœ z pytañ w tabeli. Kiedy zbierzesz piêæ podpisów w jednym rzêdzie – pionowo, poziomo lub po przek¹tnej – wygra³aœ/eœ. Powiedz g³oœno: bingo! Czy namówi³aœ/eœ kole¿ankê/ kolegê do „krycia” Ciê przed rodzicami w zamian za jakieœ korzyœci (np. milsze traktowanie)? Czy sprzeciwi³aœ/eœ siê choæ raz namowom do pójœcia na wagary? Czy uwa¿asz, ¿e bez znajomoœci mo¿na za³atwiæ wszystkie sprawy? Czy myœlisz, ¿e dobr¹ pracê, np.: brygadzisty, starszego kelnera, sekretarki du¿ej firmy, po szkole œredniej dostaniesz bez znajomoœci? Czy przymusza- no Ciê kiedy- kolwiek do wniesienia sk³adki na prezent „osiemnastko- wy”? Czy nie uwa¿asz, ¿e odpowiadanie „dobrze” na pytanie rodziców: co by³o w szkole? – nawet jeœli dosta³aœ/eœ ocenê negatyw- n¹, jest krêtactwem, byæ mo¿e prowa- dz¹cym w przysz³oœci do korupcji? Czy uwa¿asz, ¿e czêstowanie kole¿ankê/kolegê czekoladkami, napojem w zamian za umo¿liwienie œci¹gania na klasówce to forma korupcji? Czy s¹dzisz, ¿e œwiat by³by o wiele lepszy bez korupcji? Czy znalaz³aœ/eœ siê choæ raz w sytuacji, gdy kierownik poci¹gu, rewizor, zasugerowa³ wrêczenie gratyfikacji w zamian za odst¹pienie od wypisania biletu kredytowego? Czy choæ raz jak¹kolwiek sytuacjê, w której uczestniczy³eœ, oceni³eœ po fakcie jako korupcyjn¹? Wybrane aktywizuj¹ce metody nauczania w pracy z uczniem...