Pobierz Wybrane motywy poezji i sztuki Młodej Polski i więcej Egzaminy w PDF z Język polski tylko na Docsity! Wybrane motywy poezji i sztuki Młodej Polski Wprowadzenie Przeczytaj Prezentacja TED Prezentacja TED Dla nauczyciela Bibliografia: Źródło: Adam Naruszewicz, Filiżanka, [w:] . Źródło: Maria Konopnicka, Kubek. Źródło: Henryk Zbierzchowski, Jesienią, [w:] Justyna Bajda, Poezja drugiej połowy XIX wieku (pozytywizm – Młoda Polska). Antologia, Wrocław 2007, s. 515. Źródło: Justyna Bajda, Poezja drugiej połowy XIX wieku (pozytywizm – Młoda Polska). Antologia, Wrocław 2007, s. 452. Źródło: Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Z Kasprowego Wierchu, [w:] tegoż, Poezje, t. 2, Warszawa 1924, s. 30. Źródło: Franciszek Pik (Mirandola), Tysiąc sześćset dwudziesty trzeci sonet o Giewoncie, [w:] J. Bajda, Poezja drugiej połowy XIX wieku (pozytywizm - Młoda Polska). Antologia, Wrocław 2008, s. 386. Młoda Polska to epoka wielu kierunków i stylów. Jednak wszyscy ówcześni artyści, pisarze, poeci, którzy tworzyli pod wpływem impresjonizmu, symbolizmu czy pierwszych zwiastunów ekspresjonizmu, sięgali po podobne tematy, wprowadzali do swoich dzieł podobne motywy. Do najważniejszych należały natura i kobieta. Przyroda stała się tłem kontemplacyjnych rozważań, powiernikiem modernistycznej uczuciowości i źródłem emocji. Kobiecie przypisywano różne oblicza - od pani Dulskiej po femme fatale. Twoje cele Poznasz typy postaci kobiecych w literaturze i sztuce przełomu XIX i XX wieku. Dowiesz się, która pora roku najczęściej powracała w poezji młodopolan. Wymienisz poetów i malarzy młodopolskich, którzy najchętniej sięgali po motyw Tatr. Wskażesz tytuły dzieł artystów sięgających po motyw Tatr. Rozpoznasz motywy akwatyczne w poezji i malarstwie Młodej Polski. Widok na Tatry z Trzech Koron w Pieninach Źródło: Jakub Hałun, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0. Wybrane motywy poezji i sztuki Młodej Polski To postaci demoniczne, nierzadko o proweniencji biblijnej, np. Ewa – już nie jako matka rodzaju ludzkiego, ale kusicielka władająca zmysłami i rozumem mężczyzny, oraz postaci nowotestamentowe: Salome, Herodiada, Maria Magdalena. Motyw kobiety demonicznej wielokrotnie powracał w literaturze i sztuce przełomu stuleci. Utwory poświęcone Salome znajdziemy m.in. w twórczości Jana Kasprowicza (hymn Salome; dramat Uczta Herodiady) i Kazimiery Zawistowskiej (sonet Herodiada). Karykatura Wiek mosiądzu. Triumf praw kobiet, 1869 Wikimedia Commons, domena publiczna Kobiety emancypantki Kwes a samodzielności, wykształcenia, pracy kobiet pojawiła się m.in. w Emancypantkach (1894) Bolesława Prusa, pisarza należącego do pokolenia pisarzy pozytywistów, ale ciągle jeszcze aktywnego twórczo w ostatniej dekadzie XIX wieku. Jesienne smutki młodopolan Aktorzy biorący udział w przedstawieniu Moralność Pani Dulskiej w Teatrze Miejskim w Wilnie, 1935. Wikimedia Commons, domena publiczna „Panie Dulskie” To kobiety, które były przeciwieństwem ekstrawaganckich feministek i hołdowały utartym zasadom drobnomieszczańskiego życia. Ich świat zaczynał się i kończył na własnej rodzinie. Jan Stanisławski, Planty w Krakowie, ok. 1900 Źródło: domena publiczna. Jesień była idealnym ekwiwalentem stanu psychicznego dekadentów. Profesor Justyna Bajda pisała o znaczeniu tej pory roku dla poetów młodopolskich: Justyna Bajda Poezja drugiej połowy XIX wieku (pozytywizm – Młoda Polska). Antologia Jesień była porą roku najczęściej eksploatowaną w pesymistyczno‐dekadenckiej poezji modernistów. Efekt melancholijnego zamyślenia i nastrojowości poeci uzyskiwali przez sugestywne obrazowanie, kompozycję przestrzeni opartą zwykle na kontrastowym zestawieniu rozległego krajobrazu z pojedynczymi, nacechowanymi symbolicznie motywami, przeważnie monochromatyczną kolorystykę, odpowiednią stylizację. Źródło: Justyna Bajda, Poezja drugiej połowy XIX wieku (pozytywizm – Młoda Polska). Antologia, Wrocław 2007, s. 452. “ Jan Stanisławski, Planty, ok. 1905 Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna. Prezentacja TED Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DZMdCAD0Q Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0. Film opowiada o inspiracjach tatrzańskich w malarstwie i poezji przełomu stuleci. Polecenie 1 Na podstawie wykładu prof. Justyny Bajdy wyjaśnij, dlaczego motywy tatrzańskie cieszyły się popularnością w liryce i malarstwie Młodej Polski. Polecenie 2 Określ, na czym polegało impresjonistyczno-symbolistyczne ujęcie natury w wierszu Z Kasprowego Wierchu Kazimierza Przerwy-Tetmajera. Prezentacja TED Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D16NgCDOw Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0. Film dotyczy motywu wody w poezji i malarstwie Młodej Polski. Polecenie 1 Wymień rodzaje akwenów opisywanych w poezji i utrwalanych w malarstwie Młodej Polski. Polecenie 2 Wynotuj motywy, którymi wzbogacano wizje mórz i innych akwenów w poezji i malarstwie przełomu stuleci. Ćwiczenie 1 Na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj" określ prawdziwość poniższych stwierdzeń. Twierdzenie Prawda Fałsz W twórczości młodopolskich poetów i malarzy pojawiały się różne typy postaci kobiecych. Artyści przełomu stuleci poszukiwali cech kobiet fatalnych między innymi w wybranych postaciach biblijnych. Poetyckie wizje jesieni bywały obrazem psychiki i duszy młodopolskich dekadentów. Jedną z cech poetyckich obrazów późnej jesieni była ich wyjątkowa wielobarwność. 輸 Dla nauczyciela Autor: Anna Grabarczyk Przedmiot: Język polski Temat: Wybrane motywy poezji i sztuki Młodej Polski Grupa docelowa: Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony Podstawa programowa: Zakres podstawowy Treści nauczania – wymagania szczegółowe I. Kształcenie literackie i kulturowe. 1. Czytanie utworów literackich. Uczeń: 1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945– 1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.; 3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe; 8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe; 9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji; 11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych; 15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny; 2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń: 6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki; III. Tworzenie wypowiedzi. 1. Elementy retoryki. Uczeń: 1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych; 2. Mówienie i pisanie. Uczeń: 1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie; 2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki; IV. Samokształcenie. 1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska; 2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach; Lektura obowiązkowa 28) wybrane wiersze następujących poetów: Jan Kasprowicz, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Leopold Staff; Zakres rozszerzony Treści nauczania – wymagania szczegółowe I. Kształcenie literackie i kulturowe. 1. Czytanie utworów literackich. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto: 13) rozumie i określa związek wartości poznawczych, etycznych i estetycznych w utworach literackich. 2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto: 2) wykorzystuje teksty naukowe w interpretacji dzieła sztuki; 5) rozpoznaje i charakteryzuje główne style w architekturze i sztuce; 7) zna pojęcie syntezy sztuk, rozpoznaje jej cechy i ewolucję od romantyzmu do współczesności. Kształtowane kompetencje kluczowe: kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji; kompetencje w zakresie wielojęzyczności; kompetencje cyfrowe; kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się; kompetencje obywatelskie; kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej. Cele operacyjne. Uczeń: poznasz typy postaci kobiecych w literaturze i sztuce przełomu XIX i XX wieku; dowiesz się, która pora roku najczęściej powracała w poezji młodopolan; wymienisz poetów młodopolskich, którzy najchętniej sięgali po motyw Tatr; rozpoznasz motywy akwatyczne w poezji i malarstwie Młodej Polski. Strategie nauczania: konstruktywizm; konektywizm. Metody i techniki nauczania: ćwiczeń przedmiotowych; z użyciem komputera. Formy pracy: praca indywidualna; praca w parach; praca w grupach; praca całego zespołu klasowego. Środki dydaktyczne: komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu; zasoby multimedialne zawarte w e‐materiale; tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda; telefony z dostępem do internetu. Przebieg lekcji Faza wprowadzająca: 1. Prowadzący wyświetla na tablicy temat zajęć. Następnie prosi uczniów, aby zgłosili swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu. Jedna osoba może zapisywać je na tablicy. Gdy uczniowie wyczerpią pomysły, a pozostały jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel je dopowiada. Wyświetlanie na tablicy tematu lekcji zawartego w sekcji „Wprowadzenie”. Ustalenie celów lekcji i kryteriów sukcesu. Faza realizacyjna: 1. Nauczyciel zapisuje na tablicy pytanie: Po jakie tematy i motywy sięgali młodopolscy artyści, pisarze, poeci, którzy tworzyli pod wpływem impresjonizmu, symbolizmu czy pierwszych zwiastunów ekspresjonizmu? Odpowiedzi uczniowie szukają w e‐materiale, mogą również posiłkować się telefonami z dostępem do internetu. Uczniowie będą pracować w parach. Po upływie określonego przez nauczyciela czasu chętne osoby przedstawiają swoje odpowiedzi. 2. Uczniowie zapoznają się z filmami zamieszczonymi w e‐materiale. Indywidualnie wykonują polecenie 1. z pierwszej sekcji „Film”, a następnie, w parach, wykonują polecenia i ćwiczenia z drugiej sekcji „Film”. Nauczyciel weryfikuje poprawność odpowiedzi.