Wybrane zagadnienia z etyki
ZAGADNIENIA DO EGZAMINU Z ETYKI
1. Koncepcja cnoty w starożytności. zmiana znaczenia słowa cnota
(arete) na przełomie wieków:
Arete - doskonałość (cecha, która czyni rzecz dobrą w swoim rodzaju)
Areskein - podobać się
Aresthai - osiągać Aristos - najlepszy
Czy można na podstawie tego co jest, wnioskować o tym co być powinno
dla Greków tak było - (cnota = dobro, arete = agathos) dla nas tak już
nie jest. Dla Greków człowiek dobry - to człowiek dobrze urodzony,
bohaterski, waleczny, piękny, bogaty. Człowiek zły, to człowiek brzydki,
biedny itp. Takie rozumowanie występuje w Iliadzie Natomiast w Odysei
zmienia się pojęcie człowieka dobrego - tutaj człowiek dobry to człowiek
inteligentny, sprytny, przedsiębiorczy. Solon stawia pytanie: Czy arete
można nauczyć - tzn. czy można nauczyć się być dobrym człowiekiem
(tu arete rozumiane jest jako arete politike )Dla Solona:
być dobrym człowiekiem = to być dobrym
obywatelem polites = dobrzy, aktywni
obywatele idiotes = ci, którzy stoją obok, nie uczestniczą w życiu
państwa, są bierni.
2. Sofiści.
Sofiści pojawiają się w V w. p. n. e.
Na pytanie Solona: Czy arete można nauczyć - odpowiadają TAK,
odcinają się jednak od wiedzy (episteme) a uczą umiejętności (techne)
niezbędnych dla obywateli. Dla Sofistów bycie wolnym człowiekiem - to
aktywne uczestnictwo w życiu państwa.
Podział Sofistów:
I. STARSI
1. Protagoras - zajmował się odpowiedzią na pytanie: Dlaczego arete
można nauczyć - ponieważ człowiek jest miarą rzeczy to co nazywa
dobrym, jest dobre, to co nazywa złym, jest złe. Np. polityk przedstawiając
jakąś rzecz może ją przedstawić jako dobrą lub złąTo użyteczność jest
kryterium czy coś jest dobre czy złe.
2. Gorgiasz - uważał, że dotychczasowa wiedza filozofów nie jest spójna.
Dlatego należy uciekać do języka, gdyż tam można powiedzieć wszystko.
3. Prodikos - uważał że nikt nie jest zły, jeśli nie wie że robi źle.
II. STARSI
Zwolennicy prawa natury:
1. Hipiasz - fysei - naturalne nomoi - stanowione jest niesprawiedliwe,
że prawo z jednych robi wolnych a z drugich robi niewolników. Prawo
stanowione pogwałca to co pochodzi z natury. Istnieje niepisane prawo
(fysei) prawo , które jest w naturze.
