Pobierz Wydatki sztywne budżetu państwa i więcej Publikacje w PDF z Diritto Costituzionale tylko na Docsity!
nr 4(48) 2015 ■ s. 9–
Eugeniusz Ruśkowski
Wydatki sztywne budżetu państwa
The legally determined state budget expenditure: The article presents the definition of the legally determined state budget expenditure and the critical attitude of the science representatives to their increase in recent years. In this context, the develop‑ ment of these expenditure in the fiscal policy and their causes are explained. In the Author’s opinion, the stabilizing expenditure rule and the Multiannual State Financial Plan cannot automatically affect the level and the rationalisation of the legally deter‑ mined state budget expenditure. Therefore, there is a need of conducting the detailed policy concerning the legally determined expenditure, based on a four‑year spending reviews and being reflected in the Budget Bills, reports on the implementation of the state budget and Multiannual State Financial Plans. There is a chance that the prin‑ ciples of such a policy will be prepared by a special team created for this purpose in the Ministry of Finance for the spending review.
Keywords: legally determined expenditure | public expenditure | flexible expenditure | stabilising expenditure rule | Multiannual State Financial Plan (MSFP) Słowa kluczowe: wydatki sztywne | wydatki publiczne | wydatki elastyczne | reguła stabilizacyjna | Wieloletni Plan Finansowy Państwa (WPFP)
Profesor zwyczajny doktor hab., Uniwersytet w Białymstoku; [email protected].
Wstęp
Wprawdzie literatura przedmiotu dość szeroko zajmuje się wydatkami sztywnymi budżetu państwa, to jednak zarówno sama definicja tych wydat- ków, jak i ocena ich wielkości i struktury nasuwają określone wątpliwości. Mimo krytycznej oceny poziomu wydatków sztywnych budżetu państwa w na- uce, polityka fiskalna (praktyka) szeroko korzysta z tej instytucji, a określone przyczyny ich rozwoju wydają się obiektywne i aksjologicznie uzasadnione. Wydatki sztywne budżetu państwa nie są regulowane automatycznie przez regułę stabilizacyjną ani przez Wieloletni Plan Finansowy Państwa. Dlatego uzasadniony wydaje się postulat stworzenia szczegółowej polityki fiskalnej, dotyczącej rozwoju wydatków sztywnych, oparty na czteroletnich przeglądach tych wydatków, których ustalenia ujęte byłyby w Wieloletnim Planie Finanso-
(^10) ZESZYTY PRAWNICZE ■ 4(48) 2015
wym Państwa, mającym operacyjne wsparcie w rokrocznych uzasadnieniach do projektów ustaw budżetowych i sprawozdaniach z wykonania budżetu pań- stwa. Nad założeniami takiej polityki pracuje specjalny zespół do spraw prze- glądu wydatków publicznych (w tym wydatków sztywnych) w Ministerstwie Finansów, pod którego adresem skierowane są uwagi zawarte w podsumowa- niu przedmiotowego artykułu.
Wydatki sztywne budżetu państwa w doktrynie
Termin „wydatki sztywne budżetu państwa” można spotkać w podręczni- kach z początku okresu transformacji. Według S. Owsiaka z podziałem wy- datków publicznych na stałe i zmienne wiąże się podział tych wydatków na wydatki sztywne i pozostałe wydatki. Obowiązek ponoszenia przez władze publiczne wydatków sztywnych jest bardziej rygorystyczny niż ponoszenia wydatków stałych, a wiążą się one głównie z wydatkami na obsługę długu pub- licznego oraz wydatkami na finansowanie deficytu funduszy ubezpieczeń spo- łecznych 1. Wskazany autor w kolejnym wydaniu podręcznika poświęcił wydat- kom sztywnym odrębny punkt, stwierdzając, że muszą być one bezwzględnie sfinansowane (wydatki prawnie zdeterminowane), w przeciwieństwie do wy- datków elastycznych^2. Nieco innej terminologii używa W. Ziółkowska, wyróż- niając wydatki stałe (prawnie zdeterminowane) oraz zmienne (elastyczne) 3. Z omawianą kategorią wydatków można spotkać się także w podręcznikach prawnofinansowych, gdzie występują pod nazwą wydatków zdeterminowa- nych^4 , prawnie zdeterminowanych, obowiązkowych, związanych lub sztyw- nych^5. Widać więc wyraźnie, że terminologia i definicje wydatków sztywnych w literaturze podręcznikowej dalekie są od jasności i jednolitości.
(^1) S. Owsiak, Finanse publiczne. Teoria i praktyka, Warszawa 1999, s. 205–206. (^2) S. Owsiak, Finanse publiczne. Teoria i praktyka, Warszawa 2005, s. 575–577. (^3) W. Ziółkowska, Finanse publiczne. Teoria i zastosowanie, Poznań 2005, s. 161–162. (^4) Zob. np. E. Chojna-Duch, Polskie prawo finansowe. Finanse publiczne, Warszawa 2006, s. 105. (^5) Na dodatkowe aspekty tej kategorii wskazuje E. Ruśkowski: Zarówno w pracach naukowych, jak i w publicystyce oraz dyskusjach politycznych operuje się podziałem wydatków publicznych na wydatki stałe i zmienne. Mimo różnic w pojmowaniu tych kategorii, za wydatki stałe uznaje się z reguły wydatki zdeterminowane czynnika- mi historycznymi, obowiązującym ustawodawstwem i kosztami obsługi długu (…). Z kolei wydatki zmienne mogą być swobodnie kształtowane (zmieniane) w planowa- niu budżetowym i polityce finansowej. Do większości wydatków stałych odnosi się pojęcie wydatków sztywnych. Jest to kategoria wydatków, którą starają się ograniczać kolejni ministrowie finansów, a która rozwija się dzięki partykularnym interesom grupowym, którym często ulega parlament (tzw. świadczenia indeksowane, wypłaty
(^12) ZESZYTY PRAWNICZE ■ 4(48) 2015
płaty Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych i Kasie Rolniczego Ubezpiecze- nia Społecznego, składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne pokrywane z budżetu państwa, na współfinansowanie projektów z udziałem środków eu- ropejskich, świadczenia z zabezpieczenia emerytalnego wypłacane z budżetu państwa, wypłatę premii gwarancyjnych^9 , wykup odsetek i Fundusz Dopłat, dotacje na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, środki własne Unii Europejskiej^10. W związku z faktem, że pojęcie i zakres wydat- ków sztywnych budżetu państwa nie są regulowane wprost przepisami prawa, taki dobór będzie miał zawsze charakter indywidualnej opinii autora (zawsze będzie subiektywny). W piśmiennictwie fachowym zgłasza się bowiem często także inne kategorie wydatków publicznych, jako wydatki sztywne, zbliżone do sztywnych lub quasi-sztywne^11. Dotyczy to zwłaszcza wydatków budżetu państwa na programy wieloletnie, na dotacje dla JST (zwłaszcza na zadania zle- cone) itp. Niezbędne wydaje się więc, przynajmniej do celów planistycznych, opracowanie oficjalnej metodologii ustalania (i ewentualnie wykazu) wydat- ków sztywnych budżetu państwa. Większość opracowań doktryny, dotycząca wydatków sztywnych budżetu państwa, koncentruje się na ustaleniu i globalnej krytyce wielkości tych wydat- ków. Oblicza się, że wydatki sztywne obejmują około 75%, wydatki elastyczne zaś około 25% wydatków budżetu państwa. Bardzo często ta globalna krytyka, postulująca obniżkę poziomu wydatków sztywnych, pomija ich zróżnicowany charakter zarówno co do możliwości wpływu na ich wysokość organów pań- stwowych, jak i na rozwojowy charakter niektórych z nich. Kwestia ta zostanie omówiona nieco szerzej w dalszej części rozważań. Autor niniejszego artykułu jest przeciwny metodzie globalizacji wydatków sztywnych, która w skrajnych przypadkach może prowadzić do administracyjnego wyznaczania ich grani- cy, opowiadając się za potrzebą zindywidualizowanej ich analizy oraz – w jej wyniku – indywidualną racjonalizacją wydatków sztywnych budżetu państwa. Doktryna postuluje także liczne zmiany szczegółowe w zakresie wydatków sztywnych budżetu państwa. Warto zwrócić uwagę na dwie propozycje, które
(^9) Chodzi o premie gwarancyjne wypłacane ze środków budżetu państwa posiada- czom wkładów oszczędnościowych zgromadzonych na książeczkach mieszkanio- wych wystawionych do 23 października 1990 r., por. ustawę z 30 listopada 1995 r. o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych, udzielaniu premii gwarancyjnych oraz refundacji bankom wypłaconych premii gwarancyj- nych, Dz.U. z 2013 r., poz. 763. (^10) Przedmiotową listę wydatków sztywnych budżetu państwa przedstawia T.M. Bu- dzyński, Opinia o ustawie budżetowej na rok 2013, „Opinie i Ekspertyzy” OE-198, 2012, s. 10. (^11) Zob. np. A. Bury, Wydatki prawnie zdeterminowane, op. cit., s. 32; A. Kasperowicz- -Stępień, Kształtowanie, op. cit., s. 88.
ARTYKUŁY 13
mogą mieć istotne znaczenie dla dalszych dyskusji o racjonalizacji wydatków sztywnych budżetu państwa. Po pierwsze, postuluje się odchodzenie od tzw. wydatków indeksowanych, w których zmiany wiążą się z określonymi wielkościami lub zmianami w in- nych grupach wydatków^12. Nie chodzi przy tym o samą parametryczną kon- strukcję przepisów, którą traktowano jako określone osiągnięcie w legislacji, lecz o fakt, że często wskazane parametry są mało aktualne, gdyż pochodzą sprzed wielu lat, a pozbawiają organy państwowe możliwości elastycznego, bie- żącego działania. Ich wady dostrzega także urzędujący Minister Finansów^13. Po drugie, w ocenie niektórych autorów przekroczenie przez wydatki sztywne budżetu państwa określonego poziomu (np. 75% całości wydatków tego budżetu): powinno rodzić powinność parlamentu dokonania sui generis „przeglądu” ustaw rodzących zobowiązania do wypłaty świadczeń na rzecz osób trzecich celem ich uchylenia lub zmiany pro futuro? Byłaby to zarazem szansa na odnowienie treści umowy społecznej bez rewolucyjnych lub fundamentalnych zmian ustrojowych^14.
Ewolucja wydatków sztywnych budżetu państwa i jej
przyczyny w realizowanej polityce fiskalnej
Przy krytycznym stosunku doktryny do generalnego wzrostu wydatków sztywnych i ich podstawowych kategorii można stwierdzić, że w praktyce ros- ną one z roku na rok zarówno w liczbach bezwzględnych, jak i w stosunku do całości wydatków budżetu państwa. Mamy tu więc klasyczny przykład sprzecz- ności między nauką i praktyką, co w zakresie finansów publicznych i prawa finansowego występuje dość często (np. odnośnie do funduszy celowych, de- budżetyzacji, prostoty prawa podatkowego itp.). W 1998 r. wydatki sztywne wynosiły około 47% wydatków budżetu pań- stwa 15 i odtąd podlegały stałemu, bezwzględnemu i względnemu wzrostowi, z wyjątkiem pewnego ich spadku w latach 2004–2006. W 2007 r. osiągnęły poziom 73% wydatków budżetu państwa 16. W sprawozdaniu Rady Ministrów z wykonania budżetu państwa za 2012 r. podaje się, że wydatki prawnie zde- terminowane stanowią około 75% krajowych wydatków budżetu państwa
(^12) Zob. np. A. Kasperowicz-Stępień, Kształtowanie, op. cit., s. 91. (^13) Państwa nic nie zastąpi, wywiad G. Osieckiego i R. Wosia z Ministrem Finansów
M. Szczurkiem, „Dziennik Gazeta Prawna” z dn. 7–9 lutego 2014 r. (^14) T. Dębowska-Romanowska, Charakter, op. cit., s. 292. (^15) A. Kasperowicz-Stępień, Kształtowanie, op. cit., s. 87. (^16) Zob. J. Żyżyński, Budżet i polityka podatkowa. Wybrane zagadnienia, Warszawa
2009, s. 97–98.
ARTYKUŁY 15
■ na zasiłki chorobowe dla służb mundurowych (żołnierzy i funkcjonariu- szy), sędziów i prokuratorów (co do zasady objęto ich powszechnym syste- mem zakładającym, że otrzymują w okresie choroby 80% uposażenia), ■ stosowanie (z określonymi wyjątkami) w tym okresie wprowadzonej w 2011 r. zasady zamrożenia funduszu wynagrodzeń w państwowych jed- nostkach budżetowych na nominalnym poziomie z roku poprzedniego.
W omawianym okresie zwiększono wydatki sztywne budżetu państwa z następujących tytułów: ■ wydłużenia urlopów rodzicielskich, ■ upowszechnienia wychowania przedszkolnego (w tym zakresie podwyż- szono świadczenia pielęgnacyjne, wprowadzono specjalny zasiłek opiekuń- czy, zwiększono dostępność wychowania przedszkolnego dla dzieci w wie- ku 3–5 lat), ■ dopłat do kredytów hipotecznych dla ludzi młodych (na podstawie ustawy o pomocy państwa w nabyciu pierwszego mieszkania przez ludzi młodych), ■ wzrostu świadczeń pielęgnacyjnych z tytułu zajmowania się niepełno- sprawnym dzieckiem, ■ realizacji orzeczenia TK o niezgodności z Konstytucją art. 28 ustawy z 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz nie- których innych ustaw w związku z art. 103a ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych^22 , ■ realizacji orzeczenia TK o niezgodności z Konstytucją art. 11 ust. 1 i 3 usta- wy z 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw^23.
Powyższe dane wskazują, że w grupie wydatków sztywnych budżetu pań- stwa zachodzą nieustanne zmiany, które należy dokładnie analizować i moni- torować, zaś generalne oceny krytyczne wyciągane na podstawie ich udziału w całości wydatków budżetu państwa mogą być bardzo uproszczone, a nawet błędne. Wiąże się to m.in. z faktem, że niektóre z wydatków sztywnych zale- żą wyłącznie lub w głównym stopniu od zobowiązań międzynarodowych (np. środki własne UE, część wydatków na walkę z bezrobociem, zwłaszcza wśród osób młodych, część wydatków na pomoc socjalną, wydatki na obronność^24 ). Dlatego analiza przyczyn wzrostu wydatków sztywnych budżetu państwa
(^22) Wyrok TK z 13 listopada 2012 r., sygn. akt K 2/12, Dz.U. poz. 1285. (^23) Wyrok TK z 5 grudnia 2013 r., sygn. akt K 27/13, Dz.U. poz. 1557. (^24) Przykładowo: podniesienie wydatków na obronność do wysokości 2% PKB (od
2016 r.) wiąże się ze zobowiązaniami podjętymi w 2014 r. na szczycie NATO w Newport, zob. Wieloletni Plan Finansowy Państwa na lata 2015–2018, Rada Mi- nistrów, Warszawa, kwiecień 2015, s. 53.
(^16) ZESZYTY PRAWNICZE ■ 4(48) 2015
powinna rozróżniać wydatki, na które władze krajowe nie mają wpływu lub ten wpływ jest niewielki oraz wydatki sztywne, o których te władze decydują głównie lub wyłącznie. Wśród przyczyn wzrostu tej ostatniej grupy wydatków sztywnych budżetu państwa można wyróżnić: ■ wpływ Konstytucji RP oraz jej wykładni, ■ społeczne naciski, związane z zapewnieniem bezpieczeństwa socjalnego, przy rosnących standardach międzynarodowych, ■ błędy w zarządzaniu państwem, ■ traktowanie wydatków sztywnych jako argumentu w walce politycznej.
Obowiązująca Konstytucja RP ma w znacznej mierze socjalny i opiekuńczy charakter. Przewiduje ona wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kultural- ne, których realizacja wymaga określonych nakładów ze środków publicznych. Generalnie można stwierdzić, że prawie każdy jej zapis ma bezpośredni lub pośredni związek z finansami publicznymi^25. Wiele z nich determinuje ko- nieczność ponoszenia wydatków sztywnych z budżetu państwa w sytuacji, gdy stanowi ona prawo najwyższe Rzeczypospolitej Polskiej, a jej przepisy stosuje się bezpośrednio (art. 8 Konstytucji). Istotna jest przy tym tendencja do rów- nościowej (egalitarystycznej) interpretacji jej przepisów, małe są więc szanse, aby niektóre jej regulacje odczytywać zgodnie z zasadą pomocniczości 26 , która pozwoliłaby na ograniczenia w wydatkach publicznych, w tym w wydatkach sztywnych budżetu państwa. Istotne znaczenie dla struktury i poziomu wydatków sztywnych budżetu państwa ma bez wątpienia społeczny nacisk na władzę, zmierzający do ich rozszerzania, co wiąże się ze społeczną potrzebą poczucia bezpieczeństwa so- cjalnego i ekonomicznego^27 oraz zapóźnieniami w tym zakresie w stosunku do najbardziej rozwiniętych państw członkowskich Unii Europejskiej. Bardzo często oczekiwania te są w pełni uzasadnione, czasami chodzi w nich jednak o zapewnienie określonych przywilejów dla konkretnych grup społecznych. Istotne jest tu więc podejmowanie racjonalnych i trafnych aksjologicznie decy- zji dotyczących kształtowania się i poziomu wydatków sztywnych przez organy władzy publicznej. (^25) Zob. np. Finanse publiczne i prawo finansowe, t. 1, E. Ruśkowski (red.), Warszawa 2000, s. 57 i n. (^26) Por. W. Łączkowski, Finanse publiczne XXI w. – egalitaryzm czy zasada pomocni- czości [w:] System finansów publicznych. Prawo finansowe wobec wyzwań XXI w., A. Dobaczewska, E. Juchniewicz, T. Sowiński (red.), Warszawa 2010, s. 19 i n.; zob. także: E. Ruśkowski, Wnioski z kryzysu – uwagi do dyskusji o projekcie zmian Kon- stytucji Rzeczypospolitej Polskiej [w:] O nowy model działalności regulacyjnej pań- stwa w sferze finansów. Księga Jubileuszowa prof. zw. dr. hab. Stanisława Owsiaka, A. Moździerz, K. Surówka (red.), Warszawa 2011, s. 178 i n. (^27) Zob. Finanse, J. Ostaszewski (red.), Warszawa 2010, s. 107.
(^18) ZESZYTY PRAWNICZE ■ 4(48) 2015
wych wydatków prawnie zdeterminowanych. Wzrost ww. wydatków nie powi- nien przekraczać 1% w ujęciu realnym (w odniesieniu do całego budżetu wy- datków elastycznych, a nie poszczególnych wydatków lub części budżetowych). (…) W celu przyspieszenia procesu uzdrawiania finansów publicznych konieczne wydaje się rozszerzenie zakresu stosowania reguły wydatkowej, tak aby obejmo- wała jak największą część wydatków publicznych. W związku z tym prowadzone są prace nad uelastycznieniem wydatków sztywnych, jednakże wymaga to zmian wielu ustaw, które determinują ich wzrost^28. Stabilizująca reguła wydatkowa, wprowadzona ustawą z 8 listopada 2013 r. (Dz.U. poz. 1646) 29 , jest udoskonaloną wersją dyscyplinującej reguły wydatko- wej. Obejmuje ona całość wydatków sektora general governement, a więc tym samym wszystkie wydatki budżetu państwa. Oznacza to, że dopuszcza moż- liwość wzrostu wydatków sztywnych kosztem wydatków elastycznych, gdyż limituje tylko zasady ustalenia całości wydatków publicznych (i wydatków bu- dżetu państwa). Nie może więc ona we własnym zakresie ograniczać wydatków sztywnych budżetu państwa (mogą one rosnąć dowolnie w ramach całościo- wego limitu), w przeciwieństwie do dyscyplinującej reguły wydatkowej, która limitowała wzrost nowych wydatków sztywnych. Stabilizująca reguła wydatkowa jest podstawą do określania prognoz wy- datków publicznych w WPFP na lata 2014–2017 i na lata 2015–2018. Obydwa plany pomijają problem wydatków sztywnych budżetu państwa (poza zapowie- dzią przeglądu tych wydatków) 30. W wielu miejscach natomiast akcentują sy- stematyczny spadek wydatków publicznych w stosunku do PKB (i odpowied- nio wydatków budżetu państwa). Wydatki publiczne z 41,8% PKB w 2015 r. mają zmniejszyć się do 39,0% PKB w 2018 r. Jest to tendencja bardzo niepo- kojąca. Przy utrzymaniu aktualnych proporcji między wydatkami sztywnymi i wydatkami elastycznymi budżetu państwa oznacza bowiem wyraźną obniżkę obydwu grup wydatków w najbliższych latach, natomiast wzrost wydatków sztywnych budżetu państwa może się odbywać kosztem wydatków elastycz- nych (gdy dochody budżetowe pozostaną na niezmienionym poziomie). Jeśli nawet przyjąć, że wszystkie państwa członkowskie Unii będą konsekwentnie stosowały politykę ograniczania wydatków publicznych (zgodnie z wymogami UE), to doprowadzi to tylko do petryfikacji aktualnej sytuacji, gdzie Polska
(^28) Wieloletni Plan Finansowy Państwa 2013–2016, Rada Ministrów, Warszawa, kwie- cień 2013, s. 12–13. (^29) Na temat komentarza do ustawy patrz: J. Stankiewicz, Komentarz do art. 112aa, [w:] Finanse publiczne. Komentarz praktyczny, E. Ruśkowski i J.M. Salachna (red.), Gdańsk 2014, s. 510 i n. (^30) Wieloletni Plan Finansowy Państwa na lata 2015–2018, Rada Ministrów, Warszawa, kwiecień 2015, s. 54.
ARTYKUŁY 19
w 2013 r. miała wydatki publiczne w stosunku do PKB wyraźnie niższe niż przodujące kraje UE^31. Na zakończenie przedmiotowej części rozważań wypada zacytować infor- mację, zawartą w WPFP na lata 2015–2018^32 , mającą znaczenie dla podsumo- wania opracowania. W 2014 r. wprowadzona została systemowa strukturalna zmiana w Ministerstwie Finansów, polegająca na wyodrębnieniu komórki or- ganizacyjnej odpowiedzialnej za przeprowadzanie systematycznych ocen efek- tywności wydatków publicznych w formie przeglądów wydatków. Tym samym, zainicjowane w 2013 r. działania doprowadziły do wdrożenia niezbędnych rozwiązań instytucjonalnych umożliwiających prowadzenie takich ocen. Przy udziale Banku Światowego i ekspertów OECD w 2014 r. rozpoczęto prace nad pilotażowymi przeglądami wydatków publicznych w obszarach (1) wsparcia ro- dzin o niskich dochodach, (2) polityki mieszkaniowej oraz (3) sztywności wy- datków budżetowych i możliwości ich uelastycznienia, które zostaną zakończone w 2015 r. Wnioski i doświadczenia zgromadzone w trakcie przeglądów pilota- żowych zostaną wykorzystane do opracowania metodyki przeglądów wydatków oraz rozwiązań organizacyjnych i legislacyjnych umożliwiających instytucjona- lizację tego instrumentu polityki fiskalnej i włączenie go do procesu budżetowego.
Podsumowanie
Krytyczny stosunek nauki finansów publicznych i prawa finansowego do wysokości i struktury wydatków sztywnych budżetu państwa w niewielkim stopniu wpływał dotychczas na prowadzoną w tym zakresie politykę fiskal- ną. Poza pewnymi wyjątkami (np. polityka J. Hausnera w latach 2004–2006) ograniczano się w tym względzie do pojedynczych, nieskoordynowanych działań, których nie można nazwać polityką szczegółową. W ostatnim okre- sie pomijano nawet pojęcie wydatków sztywnych zarówno w dokumentach budżetowych, jak i Wieloletnim Planie Finansowym Państwa. Problemu ra- cjonalizacji wydatków sztywnych budżetu państwa nie rozwiąże samorzutnie i automatycznie stabilizacyjna reguła wydatkowa, planowanie wieloletnie, czy budżet zadaniowy – są to instrumenty do odpowiedniego wykorzystania przy prowadzeniu szczegółowej polityki fiskalnej, dotyczącej wydatków sztywnych. Dobrze się więc stało, o czym informuje WPFP na lata 2015–2018, że powstała
(^31) Zgodnie z danymi Eurostatu w 2013 r. wydatki publiczne w Polsce w stosunku do
PKB wyniosły 41,9%, w Niemczech 44,7%, w Wielkiej Brytanii 47,1%, w Szwecji 52,8%, a we Francji 57,1%, http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table &init=1&plugin=1&langaguage=en&pcode=tec00023 [dostęp 1 września 2014 r.]. (^32) Wieloletni Plan Finansowy Państwa na lata 2015–2018, Rada Ministrów, Warszawa,
kwiecień 2015, s. 54.
ARTYKUŁY 21
aby nie popełnić często występującego błędu, że nowe osoby zaczynają od początku rozwiązywać problemy, po części lub w całości już rozwiązane^34 , ■ metody ograniczania wydatków publicznych nie należy traktować jako najlepszej (ani tym bardziej jedynej) metody racjonalizacji wydatków pub- licznych. Często w interesie Polski może bowiem okazać się podwyższenie wydatków publicznych lub ich bardzo powolna redukcja. Chodzi tu więc o uruchomienie mechanizmów z jednej strony zastępowania jednych wy- datków publicznych innymi, a z drugiej strony pokrywania nowych wy- datków publicznych dyskrecjonalnymi dochodami budżetowymi. Wniosek ten dotyczy w pełni racjonalizacji wydatków sztywnych budżetu państwa.
Merytoryczne kierunki działań w zakresie racjonalizacji wydatków sztyw- nych budżetu państwa (ich częściowego uelastycznienia) – po ich wypracowa- niu przez zespół i akceptacji przez Radę Ministrów – powinny być ujmowane w Wieloletnim Planie Finansowym Państwa.
(^34) M. Postuła, Instrumenty zarządzania finansami publicznymi, Warszawa 2015, s. 150
i n.
