Wykładnia prawa podatkowego, Schematy z Prawo podatkowe

Pobierz Wykładnia prawa podatkowego i więcej Schematy w PDF z Prawo podatkowe tylko na Docsity!

Wykładnia prawa podatkowego

TEKST PRAWNY/TEKSTY ↓ ROZUMIENIE ↓ INTERPRETACJA/WYKŁADNIA ↓ ARGUMENTACJA/UZASADNIENIE ↓ konkluzywne normy prawne ↓ ZASTOSOWANIE ↓ UZASADNIENIE

Źródła wątpliwości są różne i wiążą się z trzema podstawowymi typami kontekstu użycia języka prawnego: 1/ z kontekstem językowym, 2/systemowym, 3/ funkcjonalnym. Postanowienie SN z dnia 28 lipca 1994 r., I KZP 18 / 94 , oraz postanowienie SN z dnia 12 marca 1996 r., KZP 1 / 96 : nie ma podstaw do rozstrzygania zagadnienia prawnego, gdy przepis jest sformułowany jasno i nie nastręcza trudności interpretacyjnych ( clara non sunt interpretanda ) albo gdy wątpliwości zostały rozstrzygnięte w orzecznictwie lub doktrynie w sposób jednoznaczny.

Szczególnie ważne jest stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku , V KKN 188/00, LEX nr 55866 z dnia 27 maja 2002 r., :

"Jeżeli podstawą zarzutu rażącego naruszenia prawa jest stosowanie w danej sprawie przepisu prawa w

sposób niezgodny z treścią uchwały Sądu Najwyższego, podjętej w innej sprawie - to zarzut ten może być uznany za zasadny jedynie w wyniku stwierdzenia, że odmienny pogląd sądu orzekającego nie został logicznie i wyczerpująco uzasadniony, a sąd ten nie ustosunkował się należycie do argumentacji stanowiącej podstawę wyrażonego w uchwale poglądu prawnego ". Moc wiążąca uchwał jest ograniczona, " niemniej uchwały Sądu Najwyższego zawierające interpretację przepisów szeroko oddziałują na praktykę stosowania prawa - swą moc czerpią z autorytetu tego

organu".

Wykładnia dokonywana przez SN ma inny charakter niż zwykła wykładnia

sądów powszechnych. Uchwały SN bardziej przypominają akty prawotwórcze.

Interpretator powinien znać: 1 / metody zapisywania/kodowania normy prawnej w przepisach prawa (rozczłonkowanie syntaktyczne i treściowe, rola przepisów zrębowych i uzupełniających, kondensacja); 2 / sposoby ustalania znaczenia spójników, przecinków i innych znaków w przepisach prawnych; 3 / metodę rekonstrukcji norm z przepisów; 4 / sposoby formułowania definicji legalnych; 5 / metody określania relacji pomiędzy prawem krajowym, europejskim i unijnym; 6 / sposoby rozwiązywania problemów walidacyjnych: reguły kolizyjne i reguły inferencyjne.

Zrozumiałość tekstu prawnego:

1 /rozumienie tekstu prawnego in concreto: w związku z potrzebą zakwalifikowania i

rozstrzygnięcia pewnego określonego stanu faktycznego > wykładnia operatywna

2 / rozumienie tekstu prawnego in abstracto – bez związku z określonym stanem

faktycznym. Umiejętność zakwalifikowania dowolnego stanu faktycznego jako

nakazanego, zakazanego lub dozwolonego przez normy prawne zawarte w tekście

prawnym. Wykładnia doktrynalna.

Omnia sunt interpretanda:

wszystkie przepisy podlegają interpretacji.

Koncepcja zaprezentowana przez prof. Macieja Zielińskiego w 2004 r.

 Szczególnie na gruncie współczesnych polskich tekstów prawnych, w ogóle trudno wskazać przypadki clara, zwłaszcza w kontekście niejasności związanej z wysłowieniem elementów treści normy w różnych (nawet bardzo odległych przepisach)

 „ Zgodnie z przeważającym obecnie stanowiskiem doktryny, wykładni przepisu - jako

konstrukcji normy prawnej z tekstu aktu normatywnego - dokonuje się zawsze, nawet w

przypadkach pozornie niebudzących wątpliwości interpretacyjnych. Jak trafnie zwrócono

uwagę w literaturze, coraz częściej także i w orzecznictwie zasada clara non sunt

interpretanda „zamienia się właściwie w zasadę interpretatio cessat in claris

(interpretację należy zakończyć, gdy osiągnięto jej jednoznaczny rezultat)”

(M. Zieliński, Wykładnia prawa. Zasady. Reguły. Wskazówki, Warszawa 2002 , s. 56 ) , co w istocie oznacza, że przywołana

zasada przekształca się niejako w swe przeciwieństwo - omnia sunt interpretanda.

Stosowanie prawa przez sądy lub inne organy zakładać więc musi stały, nieodłączny aspekt

interpretacyjny. Wyrok TK z dnia 13 stycznia 2005 r., P. 15 / 02 /

 Sąd Najwyższy w przytłaczającej większości przypadków, nawet w sytuacji uzyskania jednoznaczności językowej przepisu, poddał go również interpretacji systemowej funkcjonalnej.  Zwykle po to, by wzmocnić rezultat językowy, ale częściowo i po to, by sprawdzić, czy uzyskana jednoznaczność nie prowadzi do sprzeczności w systemie prawa (np. z normami hierarchicznie wyższymi albo z zasadami prawa), albo też czy nie burzy powszechnie akceptowanych społecznie wartości.  P ostanowienie SA w Krakowie z 14. 01. 2009 r. (II AKz 668 / 08 ), OSA 2012 / 10 , poz. 38 : „każda norma prawna podlega wykładni (omnia sunt interpretanda). (…) W stosowaniu prawa nawet oczywiste brzmienie normy podlega modyfikowaniu i wartościowaniu, wynikającemu z celów i funkcji określonych przez aksjologię prawa”. Problem: aksjologia prawa ma co do zasady charakter ramowy, toteż źródła ocen sędziowskich są w różnorodne.

uchwała SN z dnia 18 października 2001 r. I KZP 22 / 01 , LEX nr 49127 :

"Pierwszeństwo i podstawowe znaczenie w procesie wykładni tekstu prawnego ma

niewątpliwie metoda językowa, odwołująca się do reguł znaczeniowych języka potocznego.

Z założenia racjonalności ustawodawcy wyprowadzana jest zasada, że jeśli przepis

jednoznacznie formułuje normę postępowania, to tak właśnie należy dany przepis rozumieć.

Jeśli zaś dyrektywy wykładni językowej nie pozwalają z danego tekstu prawnego

wyinterpretować jednoznacznej treści normy, trzeba wybrać jedno z zazwyczaj kilku

dopuszczalnych językowo znaczeń tekstu, odwołując się wówczas do aksjologicznej

racjonalności ustawodawcy oraz kierując się systemowymi bądź funkcjonalnymi regułami

wykładni prawa"

Sąd Najwyższy powołał się w tym zakresie na: J. Wróblewski, Sądowe stosowanie prawa, Warszawa 1972 , s. 123 i n.; L. Morawski, Wstęp do prawoznawstwa, Toruń 1997 , s. 151 ; A. Redelbach, S. Wronkowska, Z. Ziembiński, Zarys teorii państwa i prawa, Warszawa 1992 , s. 203 i n.

Katalog reguł/dyrektyw interpretacyjnych:

1/językowe:

 semantyczne ( odnoszą się do znaczeń terminów i zwrotów prawnych)

 syntaktyczne (sens jednostkowej wypowiedzi normatywnej wyodrębnionej jako

jednostka redakcyjna w tekście prawnym)

2/ systemowe:

 systemowo-strukturalne ( odwołanie się do więzi formalnych w systemie prawa)

 systemowo-aksjologiczne ( zasady prawa)

Wykładnia prawa podatkowego

Zasady ogólne: 1 / niezbędność wykładni semantycznej przy ustalaniu znaczenia poszczególnych zwrotów normy prawnej: 2 / rozpoczynanie klaryfikacji od ustalania znaczenia językowego interpretowanych zwrotów; 3 / ewentualna konieczność posłużenia się dyrektywami interpretacyjnymi innych wykładni.

Kanony wykładni prawa podatkowego 1/ pierwszeństwo wykładni językowej; 2/ rozstrzyganie wątpliwości interpretacyjnych na rzecz podatnika – in dubio pro tributario; Teza o konieczności preferowania w interpretacji prawa podatkowego pewności prawa oraz ścisłego trzymania się :”litery prawa” – wyrok NSA z dnia 1 marca 2000 r. (I SA/Wr 2915/98, Monitor Podatkowy 2000, nr 11, poz. 34). Wyrok NSA z dnia 6 marca 1996 r., SA/Bk 95/95, niepubl. „ nie można czynić podatnikom zarzutu naruszenia przepisów, jeżeli przepisy te są niejednoznaczne, a podatnik wybrał jedno z możliwych stanowisk”. 3/ ścisłe interpretowanie przepisów dotyczących ulg i zwolnień podatkowych; 4/ zakaz analogii na niekorzyść podatnika.

Dyrektywy interpretacyjne wykładni językowej 1/ domniemania języka potocznego w stosunku do uniwersalnego języka prawnego; 2/ domniemania uniwersalnego języka prawnego w stosunku do języka prawnego danego aktu prawnego; 3/ tożsamości znaczeniowej; 4/ kompletności.

Dyrektywa domniemania języka potocznego w stosunku do uniwersalnego języka

prawnego.

1 / Domniemanie prawnicze opracowane przez Jerzego Wróblewskiego w 1959 r. Dyrektywa interpretacyjna: Zwrotom interpretowanym nie można bez dostatecznych powodów przypisywać swoistego znaczenia prawnego, ale gdy ustali się, że takie znaczenie mają, wówczas należy posługiwać się nim bez względu na to, jakie znaczenie mają równokształtne zwroty w języku potocznym. Konieczne jest jej odczytywanie w kontekście kolejnej dyrektywy interpretacyjnej wykładni językowej ( domniemania uniwersalnego języka prawnego w stosunku do języka prawnego danego aktu prawnego). Zwrotom interpretowanym, których znaczenie określane jest przez język prawny, nie można bez dostatecznych powodów przypisywać znaczenia specjalnego (należącego do terminologii części systemu prawa), ale gdy się je ustali, należy posługiwać się nim bez względu na to, jakie znaczenie prawne mają równokształtne zwroty w języku prawnym.