Wykorzystywanie prądu w kosmetyce 514[03].Z2.03, Ćwiczenia z Kosmetyka

Pobierz Wykorzystywanie prądu w kosmetyce 514[03].Z2.03 i więcej Ćwiczenia w PDF z Kosmetyka tylko na Docsity! TECHNIK USŁUG KOSMETYCZNYCH Wykorzystywanie prądu w kosmetyce „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ Barbara Zychowicz Wykorzystywanie prądu w kosmetyce 514[03].Z2.03 Poradnik dla ucznia Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2006 „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 3 1. WPROWADZENIE Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy z zakresu wykorzystania prądu w kosmetyce. Poradnik zawiera: 1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej. 2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej. 3. Materiał nauczania umożliwiający samodzielne przygotowanie się do wykonania ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazaną literaturę oraz inne źródła informacji. Obejmuje on również ćwiczenia, które zawierają: − wykaz materiałów, narzędzi i sprzętu potrzebnych do realizacji ćwiczenia, − pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczenia, − sprawdzian teoretyczny. 4. Przykłady ćwiczeń oraz zestawy pytań sprawdzających Twoje opanowanie wiedzy i umiejętności z zakresu całej jednostki. Prawidłowe wykonanie ćwiczeń jest dowodem osiągnięcia umiejętności praktycznych określonych w tej jednostce modułowej. Wykonując sprawdziany postępów powinieneś odpowiadać na pytanie tak lub nie, co oznacza, że opanowałeś materiał albo nie. Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność. Po zrealizowaniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian osiągnięć z zakresu tematyki jednostki modułowej.. Zapoznanie się z treściami jednostki modułowej Pielęgnowanie zdrowiej skóry jest konieczne do planowania i wykonywania zabiegów z zakresu kosmetyki leczniczej. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 4 Schemat układu jednostek modułowych 514[03].Z2 Kosmetyka lecznicza 514[03].Z2.01 Pielęgnowanie skóry zmienionej patologicznie 514[03].Z2.02 Wykorzystywanie światła w kosmetyce 514[03].Z2.03 Wykorzystywanie prądu w kosmetyce 514[03].Z2.04 Stosowanie zabiegów cieplnych „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 5 2. WYMAGANIA WSTĘPNE Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć: − korzystać z różnych źródeł informacji, − analizować tekst ze zrozumieniem, − interpretować zasady do zabiegu, − zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii i przepisami BHP, − pracować indywidualnie i współpracować w grupie, − dobrać odpowiedni zabieg zgodnie ze wskazaniami. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 8 Na katodzie (–) wydziela się gazowy wodór i powstaje wodorotlenek sodowy, który dysocjuje na jony sodu (Na+) i jony wodorotlenowe OH–. Obecność jonów wodorotlenowych przy katodzie powoduje wystąpienie zasadowego odczynu. Na anodzie wydziela się kwas solny, który dysocjuje pod wpływem wody na jony H+ i Cl– i powstaje odczyn kwaśny (reakcja ta jest wykorzystywana do elektrolizy tkanek). Do zjawisk elektrokinetycznych zalicza się elektroforezę i elektroosmozę. Elektroforeza polega na ruchu jednoimiennie naładowanych cząstek fazy rozproszonej względem fazy rozpraszającej. Kataforeza – jony (+) dodatnie biegną do katody, zaś jony ujemne (–) biegną do anody – anaforeza. Elektroosmoza polega na ruchu całego ośrodka, czyli fazy rozpraszającej układu koloidowego w stosunku do fazy rozpraszanej. Zjawisko to występuje na błonach półprzepuszczalnych komórek. Zjawisko elektrotermiczne – polega na powstawaniu w tkankach ciepła. Reakcja nerwów i mięśni na prąd stały W czasie przepływu przez tkankę nerwową i mięśniową prądu zmienia się ich pobudliwość. Zwiększona jest pobudliwość w okolicy katody (katelektrotonus), przy anodzie pobudliwość jest zmniejszona (anelektrotonus), czyli anoda ma działanie przeciwbólowe, katoda przyspiesza regenerację i zapobiega zanikom mięśni, procesom degeneracji włókien nerwowych. Działanie na naczynia krwionośne Prąd stały powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych, powstaje odczyn miejscowy, lekkie zaczerwienienie skóry. Pod katodę (–) rozszerzenie naczyń jest silniejsze niż pod anodę. Dochodzi do przekrwienia tkanek na skutek wydzielania się ciał histaminopodobnych pod wpływem prądu stałego. Rozszerzenie naczyń krwionośnych ustępuje po ok. 30’. Po upływie 30’ następuje rozszerzenie naczyń krwionośnych głębiej położonych na zasadzie odruchowej. Działanie to wykorzystuje się w stanach zapalnych, pourazowych, przy zaburzeniach troficznych. Pod wpływem prądu stałego dochodzi do zwiększenia wydolności życiowych komórek, wydzielają się enzymy, wzmaga się wydzielanie gruczołów zewnętrznych (łojowych, potowych). Zabieg galwanizacji Do zabiegu galwanizacji potrzebny jest aparat wytwarzający prąd stały oraz elektrody. Elektrodę dodatnią (+) podłącza się do dodatniego bieguna prądu, elektrodę ujemną (–) podłącza się do ujemnego bieguna prądu. Jedna z tych elektrod jest elektrodą czynną, druga elektrodą bierną. Elektroda czynna jest to elektroda za pomocą której uzyskujemy efekt leczniczy (jest ona mniejsza od elektrody biernej). Elektroda bierna zamyka obwód prądu. W zależności od bieguna prądu przyłożonego do elektrody czynnej wyróżnia się galwanizację anodową i galwanizację katodową. Ze względu na ułożenie elektrod wyróżnia się galwanizację podłużną i poprzeczną. Jeśli jedna z elektrod w czasie zabiegu zmienia swoje położenie nazywa się galwanizacją labilną (galwanizacja twarzy), jeśli obie elektrody umocowane są na stałe, ten rodzaj zabiegu nazywa się galwanizacją stabilną. Do zabiegu galwanizacji używa się elektrod: − prętowych, − grzybkowych, pęsetowych, wałeczkowych, − trójkątnych, − prostokątnych, owalnych (z cyny), − specjalnego kształtu (maska Bergoniego), − tzw. ręce galwaniczne lub elektrody nadgarstkowe. Elektrody trójkątne stosowane są do twarzy, szyi, dekoltu. Elektrod pęsetowych używa się przy zmarszczkach wokół ust, nosa, oczu. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 9 Elektrodę wałeczkową używa się do szyi i dekoltu. Ręce galwaniczne – elektrody czynne mocuje się w okolicy nadgarstkowej kosmetyczki i powoli przesuwa po powierzchni skóry. Rys. 2. Galwanizacja poprzeczna [1]. Przed zabiegiem elektrody układa się na wilgotnym podkładzie z gazy o grubości 0,5- 2 cm. Podkład moczy się w 0,5% roztworze chlorku sodowego. Podkłady do każdego zabiegu są nowe (jednorazowe). Przepływ prądu między elektrodami zależy od: − rozmiarów elektrod, − ich wzajemnego ułożenia, − przewodnictwa tkanek, − odległości między elektrodami. Dawka natężenia prądu stałego zależy od: − powierzchni elektrody czynnej (mniejszej), − czasu trwania zabiegu, − okolicy zabiegu, − wrażliwości osobniczej. Wyróżnia się dawki: słabą 0,01-0,1 mA/cm2 powierzchni elektrody czynnej; Galwanizacja poprzeczna pobudza tkankę mięśniową, układ nerwowy oraz naczynia krwionośne i limfatyczne prostopadle do ich przebiegu. W miejscu przepływu prądu ma ona silniejsze działanie niż podłużna. Podczas galwanizacji podłużnej prąd przepływa przez cały mięsień. Prąd dostarczony z zewnątrz częściowo zmienia kierunek pod wpływem strumienia jonów naczyń krwionośnych i limfatycznych. Poprawia to przepływ krwi i odpływ limfy. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 10 0,1-0,3 mA/cm2 0,3-0,5 mA/cm2. W okolicy głowy dawka nie może przekroczyć 3 mA. Czas zabiegu 5-15’, wykonujemy codziennie lub co 2-gi dzień lub jako pojedynczy zabieg (po oczyszczaniu twarzy). Rys. 3. Schemat aparatu do galwanizacji [1]. Wykonanie zabiegu − przed zabiegiem sprawdzić czucie; − pouczyć klientkę jak ma się zachować w czasie zabiegu; − klientka powinna zdjąć wszystkie metalowe rzeczy; − skórę przed zabiegiem oczyścić, małe ubytki zabezpieczyć; − elektrodę bierną w kształcie wałeczka, pręta owiniętego wilgotną gazą trzyma klientka w ręce. Elektrodę czynną w kształcie grzybka z podkładem wilgotnym umieszczamy na twarzy (mogą być 2 elektrody do twarzy); − uruchamiamy aparat, stopniowo zwiększając natężenie (klientka odczuwa lekkie mrowienie, szczypanie); − elektrodę czynną (lub 2 elektrody) przesuwa się ruchami okrężnymi po twarzy lekko dociskając; − nie wolno odrywać elektrody od powierzchni skóry; − w czasie zabiegu utrzymywać kontakt z klientką, w wypadku wystąpienia pieczenia czy bólu przerwać zabieg; − po zabiegu zerujemy natężenie i wyłączamy aparat. Rys. 4. Przykład prawidłowego użycia aparatu [1] Opis aparatu A – korpus aparatu B – wyłącznik świetlny C – regulator nasilenia D – podziałka amperometru E – wyjście dodatnie (czerwone) F – wyjście ujemne (czarne) G – czerwony i czarny przewód H – metalowa elektroda I – elektroda z gąbką (istnieje wiele modeli) „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 13 Jodek potasu Kl katoda (–) wywiera działanie zmiękczające na tkankę łączną blizny, bliznowce, zgrubienia łącznotkankowe, zrosty jod może wywoływać objawy związane z kumulowaniem się go w organizmie, powodować nadczynność tarczycy Kwas askorbinowy (witamina C) katoda (–) uelastycznia ścianki naczyń krwionośnych, wzmaga działanie ciał uodparniających organizm, działa przeciwzapalnie nerwice naczyniowe, trądzik pospolity, trądzik różowaty, odmrożenia, zwiotczenia skóry, przebarwienia skóry NaHCO3 (soda oczyszczona) anoda (+) przeciwzapalne, rozmiękczające, bakteriobójcze łojotok, trądzik pospolity Sposób wykonania zabiegu jonoforezy na twarz. 1) przed zabiegiem pacjentka powinna zdjąć metalowe przedmioty; 2) wykonać demakijaż twarzy. Pozostałość mleczka usunąć tamponem namoczonym wodą mineralną lub roztworem soli fizjologicznej; 3) metoda stabilna: − położyć na oczy suche waciki. Skórę twarzy przykryć okładem (z gazików lub ligniny) nasączonym odpowiednim roztworem z ampułki; − na okład lekowy położyć warstwę pośrednią ze zmoczonej wodą destylowaną ligniny o grubości ok. 3mm; − nałożyć maskę do jonoforezy zwilżoną w wodzie destylowanej (przy zwilżaniu pamiętać o wyjęciu elektrod). Maska powinna ściśle przylegać do twarzy; − na przedramieniu lub barku pacjentki ułożyć elektrodę bierną zwilżoną w wodzie (wilgotny podkład pod elektrodą musi mieć grubość min. 5mm, ponieważ przy cieńszej warstwie może nastąpić poparzenie skóry); − nastawić odpowiednie natężenie prądu od 0,5mA do 1mA w zależności od wrażliwości skóry; czas trwania zabiegu powinien wynosić od 7 do 20 minut, przedłużany przy kolejnym zabiegu. 4) Metoda labilna: − na elektrodę czynną nałożyć gazę lub watę nasączoną odpowiednią ampułką; grubość podkładu (po nasączeniu) powinna wynosić ok. 5mm; − elektrodę bierną umieścić wg sposobu opisanego przy metodzie stabilnej; − czas trwania zabiegu powinien wynosić od 12 do 25 minut przy natężeniu prądu od 0,5mA do 1mA w zależności od wrażliwości skóry; − po zakończeniu zabiegu jonoforezy i zdjęciu okładów należy osuszyć skórę chusteczką i wykonać maseczkę odpowiednią dla danej skóry. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 14 Rys. 6. Przykład wykonania zabiegu metodą labilna [1]. Przed zabiegiem jonoforezy możemy zastosować lampę Sollux lub masaż. Wskazania: rozszerzone naczynia włosowate, trądzik pospolity, różowaty, blizny, zwiotczenie skóry, grzybice (jony miedzi – działają ściągająco, odkażająco), w celach odżywczych, odmładzających skórę. Przeciwwskazania: uczulenie na prąd, metal w tkance, podwyższona temperatura, stany ostre i ropne okołozębowe, ubytki skóry, stany zapalne skóry, porażenia, ciąża, uszkodzenie skóry, zaburzone czucie, uczulenie na lek. Innym rodzajem zabiegu wykorzystującym prąd elektryczny jest saponifikacja. W zabiegu tym nie dochodzi do wnikania produktu w skórę, pozostaje on na powierzchni skóry. Do zabiegu są gotowe preparaty wodne, węglanowe, salicylowe lub zawierające chlorek sodu, rozpuszczalne w wodzie destylowanej. W zabiegu wyróżniamy 2 fazy: − I elektroliza słonej wody – twarz i elektroda z gąbki pokryta jest preparatem (np. słoną wodą NaCl). Prąd elektryczny powoduje przemieszczanie się jonów. Jony sodu Na+ wędrują do elektrody ujemnej, jony chloru do anody – występuje elektroliza umożliwiająca drugi etap saponifikacja. − II saponifikacja – sód NaOH wchodzi w reakcję z tłuszczem (trójglicerydy), tworzy się mydło i glicerol. Proces ten pozwala usunąć sebum oraz zmiękczyć stwardniałe czubki zaskórników. Sposób wykonania zabiegu jak zabieg jonoforezy. − Celem zabiegu jest usunięcie nadmiaru sebum. Możemy go zastosować po masażu twarzy, po demakijażu, lub jako peeling. Nadaje się do każdego rodzaju skóry. Elektroliza Zabieg przy użyciu prądu stałego. Pod wpływem prądu stałego w tkankach zachodzą zjawiska elektrochemiczne. W zabiegu tym wprowadza się elektrolit do tkanek. W wyniku reakcji elektrochemicznej w okolicy katody (–) występuje zasadowy odczyn (występują jony wodorotlenowe), wokół anody występuje kwaśny odczyn (jony wodorowe H+). W środowisku kwaśnym (anoda) następuje ścinanie białek tkanki, w zasadowym (katoda) dochodzi do uszkodzenia tkanki (martwica tkanki). Kosmetyczka może wykonać zabieg po konsultacji z lekarzem. Do zabiegu potrzebne są 2 elektrody: płytkowa (elektroda bierna) i elektroda czynna igłowa. Przy elektrodzie igłowej jest przycisk, który umożliwia włączenie i wyłączenie prądu. Elektrodę bierną (+) umieszcza się na podkładzie wilgotnym w dostatecznej odległości od elektrody czynnej. Wskazania: brodawki, nadmierne owłosienie, naczyniaki gwiaździste, rozszerzone naczynia krwionośne. Przeciwwskazania: takie jak przy prądzie galwanicznym. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 15 Elektrodę czynną igłową (–) po odkażeniu miejsca zabiegowego wkłuwa się do podstawy trzonu (brodawki, naczynia) tak, aby przechodzić przez jego szypułkę. Następnie za pomocą przycisku włącza się prąd, stopniowo zwiększając natężenie. Natężenie wynosi 1-2mA w czasie 0,5-1’. Przy małej brodawce jedno wkłucie wystarczy. Przy dużej trzeba wkłuwać się kilkakrotnie z różnych kierunków. Do zamykania światła naczynia krwionośnego elektrodą czynną jest anoda (+), elektrodą bierną katoda. Natężenie 0,5-1mA. 4.1.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. W jakich zabiegach wykorzystujemy prąd stały? 2. Jakie zjawiska zachodzą w tkance pod wpływem prądu stałego? 3. Jakich elektrod używa się do zabiegu galwanizacji i jonoforezy? 4. Jakie znasz rodzaje galwanizacji? 5. Jakich związków chemicznych używamy do jonoforezy? 6. Jakie są wskazania i przeciwwskazania do zabiegu galwanizacji i jonoforezy? 4.1.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Wykonaj zabieg galwanizacji na twarz metodą labilną. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania, 2) przygotować stanowisko pracy, 3) przygotować aparat do zabiegu, 4) przygotować klientkę do zabiegu (wykonać demakijaż, usunąć metal z pola zabiegowego), 5) wykonać zabieg zgodnie z instrukcją, z zasadami, przepisami BHP, 6) wyłączyć aparat, sprzątnąć stanowisko pracy. Wyposażenie stanowiska pracy: – aparat do galwanizacji, – elektroda grzybkowa, – elektroda wałeczkowa, – gaza, – wata, – mleczko do demakijażu, – stolik na aparat, – pareo, – opaska, – waciki. Ćwiczenie 2 Wykonaj zabieg jonoforezy z witaminą C. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 18 Działanie bodźcowe prądu impulsowego małej częstotliwości zależy od kształtu impulsu, amplitudy i częstotliwości. Kształt impulsów Rys. 8. Kształt impulsów [4]. Impulsy prostokątne Cechą charakterystyczną impulsów prostokątnych jest bardzo krótki czas narastania (bliski zera, następnie jest przepływ prądu o stałym natężeniu i szybki spadek natężenia). Prąd ten wykorzystuje się do zabiegu elektrostymulacji mięśni i nerwów oraz w diagnostyce. Szybka zmiana natężenia wykorzystywana jest do pobudzania mięśni nie wykazujących zaburzeń, czyli mięśni zdrowych lub nieznacznie uszkodzonych. Impulsy trójkątne Cechą charakterystyczną jest powolne narastanie natężenia i opadania prądu. Natężenie osiąga wartość szczytową wzrastając wykładniczo, a następnie obniża się do wartości zerowej. Rys. 9. Parametry impulsów (czas impulsu, wartość amplitudy) [3]. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 19 Parametry impulsów (czas impulsu, wartość amplitudy) i czas przerwy między impulsami mogą być regulowane. Zasadniczą właściwością tych prądów jest zdolność wywoływania skurczu mięśnia, gdy wykazuje on odczyn zwyrodnienia i nie jest pobudliwy na bodźce prądu stałego i faradycznego. Właściwość ta zależy od powolnie narastającego natężenia prądu w impulsie trójkątnym oraz od możliwości dostosowania czasu impulsu do stanu pobudliwości mięśnia. Im większe uszkodzenie układu nerwowo-mięśniowego, tym dłuższy musi być czas impulsu i czas przerwy między impulsami. Impulsy eksponencjonalne mają zastosowanie w diagnostyce i elektrostymulacji mięśni częściowo lub całkowicie zwyrodniałych. W mięśniach zdrowych impuls prostokątny wywołuje silny skurcz mięśni (natężenie wzrasta szybko). W impulsie trójkątnym siła skurczu mięśnia zdrowego słabnie, ponieważ mięśnie zdrowe mają zdolność akomodacji (przystosowania się) do powolnie narastającego natężenia prądu. Działanie impulsów trójkątnych na mięśnie odnerwione ma charakter wybiórczy. Receptory nerwów czuciowych mają zdolność przystosowania się do impulsów trójkątnych, dzięki temu zabiegi wykonywane impulsami trójkątnymi są prawie bezbolesne. Prądem tym można oddziaływać na mięśnie gładkie, porażone wiotko mięśnie prążkowane, które mają zdolność akomodacji. Stosuje się prądy impulsowe o małej częstotliwości, ze zmiennym czasem narastania i czasem trwania, zmiennym natężeniem impulsu oraz zmienną długością przerw między impulsami lub grupą impulsów. Rodzaje prądów małej częstotliwości: − prąd impulsowy składający się z pakietu po 10 impulsów o czasie trwania krótszym od 1ms, z długą przerwą, − prądy impulsowe z modulowaną amplitudą – składa się z serii impulsów prostokątnych o stopniowo narastającej i zmniejszającej się amplitudzie. Pakiet złożony z takich impulsów ma kształt regularnej lub zniekształconej sinusoidy, − prądy impulsowe z modulowaną częstotliwością impulsów (serie impulsów prostokątnych), − prądy impulsowe z modulowaną częstotliwością i amplitudą impulsów prostokątnych, − prądy sinusoidalne z modulowaną amplitudą, − prądy wysokonapięciowe – krótki impulsy (poniżej 100ms) i kształcie zbliżonym do prostokątnego. Częstotliwość 50-106Hz. Mają słabe działanie czuciowe. Stosowane są do rozluźnienia napiętych mięśni.. Częstotliwość do 10Hz rozluźnia mięśnie, większa do 80Hz działa tonizująco na mięśnie, powyżej 100Hz przeciwbólowo. Prąd faradyczny – prąd zmienny o częstotliwości 50-100 Hz. Składa się z impulsów dodatnich i ujemnych różniących się między sobą kształtem i wielkością. Prąd ten nie może być dokładnie określony, zmierzony oraz powtórzony. Bodźcowo działają tylko dodatnie wychylenia przebiegu prądu faradycznego. Na prąd ten reagują tylko mięśnie zdrowe, nieznacznie uszkodzone. Powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych. Prąd neofaradyczny – odmiana prądu faradycznyego o dodatnich impulsach i kształcie ostrych trójkątów. Czas trwania 1ms, czas przerwy 20ms. Częstotliwość 50Hz. Można regulować wysokość amplitudy. Ma zastosowanie w elektrostymulacji. Zabieg wykorzystujący prąd impulsowy nazywa się elektrostymulacją. W zabiegu elektrostymulacji dochodzi do skurczu mięśni w wyniku działania prądów impulsowych. Skurcz mięśni uzyskuje się drażniąc bezpośrednio mięsień, nerw zaopatrujący mięsień lub zakończenia nerwu ruchowego w mięśniu w tzw. punkcie motorycznym. Wyróżnia się punkty motoryczne mięśnia i nerwu. Punkt motoryczny nerwu (punkt pośredni) odpowiada miejscu na skórze, w którym nerw znajduje się najbliżej jej powierzchni. Punkt motoryczny mięśnia (punkt bezpośredni) – miejsce, w którym nerw wnika do mięśnia. Mięśnie duże mają kilka „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 20 punktów motorycznych. Przy wykonywaniu zabiegu elektrostymulacji niezbędna jest znajomość topograficzna punktów motorycznych. Wyróżnia się elektrostumulację czynną (jednobiegunową), elektrostymulację dwuelektrodową (dwubiegunową). Elektrostymulacja elektrodą czynną – w metodzie tej nerw lub mięsień pobudza się elektrodą czynną (katodą) i jest ona mniejsza od elektrody biernej. Elektrostymulacja dwuelektrodowa – polega na ułożeniu dwóch elektrod (o jednakowej wielkości) w pobliżu przyczepów mięśnia (przejście mięśnia w ścięgno). Metodę tę stosuje się przy mięśniach odnerwionych, ale także przy mięśniach zdrowych w celu pobudzenia ich do skurczu. Biegun ujemny (katoda) ułożona jest zawsze obwodowo. Działanie biologiczne: − uwalnianie szkodliwych produktów przemiany materii, − udrażnianie naczyń limfatycznych (poprzez skurcz mięśni), − pobudzenie wymiany metabolicznej, − wzrost aktywności biologicznej komórek, − redukcja stwardnień w tkance podskórnej, − poprawia się krążenie. W kosmetyce elektrostymulację stosuje się w celu: − zmniejszenia obwodów ciała (poprawa proporcji figury), − redukcji cellulitu, − regeneracji tkanek, − relaksacji, − ujędrniania i uelastyczniania skóry mięśni, zmniejszenia rozstępów, − zwiększenie siły i wytrzymałości mięsni, − podniesienie lub obniżenie tonusu mięśniowego, − zmniejszenie obrzęków. Prądy małej częstotliwości – prądy diadynamiczne (Bernarda) Mechanizm działania: − bezpośrednie hamowanie czucia bólu i podniesienie progu pobudliwości zakończeń czuciowych nerwów – działanie przeciwbólowe, − podrażnienie włókien nerwowych układu wegetatywnego, stymulacja procesów troficznych, zwiększenie metabolizmu tkankowego, lepsze ukrwienie tkanek. W mechanizmie działania prądów DD (diadynamicznych) wyróżnia się okresy: − dynamogenię natychmiastową (efekt natychmiastowy: odczucie wibracji, skurczów mięśni). − inhibicję (zahamowanie) pierwotną – zniesienie bólu. − inhibicję wtórną – objaw przyzwyczajenia (niekorzystny). Rozróżnia się prądy diadynamiczne: MF – częstotliwość 50Hz, czas impulsu 10ms, czas przerwy 10ms; DF – częstotliwość 100Hz, czas trwania impulsu 10ms; CP – powstaje w wyniku okresowej zmiany prądów DF i MF, czas przepływu każdego z nich wynosi 1 s; LP – czas trwania modulacji wraz z przerwą wynosi 12-16s; RS – jest to przerywany prąd MF, czas trwania przepływu prądu 1s, czas przerwy 1s; MM – jest to prąd MF o amplitudzie impulsu modulowanego, kształt modulacji stanowi połówkę sinusoidy, czas modulacji i przerwy wynosi 1s. Prąd RS i MM służą do stymulacji mięśni zdrowych lekko osłabionych. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 23 3. Punkt motoryczny nerwu znajduje się ..........................................................................., punkt motoryczny mięśnia jest ........................................................................................ 4. Określ parametry impulsu prostokątnego. mA t 5. W działaniu prądów diadynamicznych wyróżnia się okresy: a. b. c. 6. Wymień rodzaje prądów diadynamicznych .................................................................... ........................................................................................................................................... 7. Prądy RS, MM służą do ................................................................................................. ........................................................................................................................................... Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania, 2) wybrać z tekstu odpowiednie treści, 3) uzupełnić zdania, podpisać i opisać rysunki, 4) porównać warianty odpowiedzi z odpowiedziami kolegów. Wyposażenie stanowiska pracy: − materiał nauczania, − karty do wypełnienia. 4.2.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: TAK NIE 1) omówić działanie prądów niskiej częstotliwości? 2) scharakteryzować poszczególne prądy niskiej częstotliwości? 3) rozróżnić prądy małej częstotliwości? 4) omówić wskazania i przeciwwskazania do zabiegów prądami małej częstotliwości? „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 24 4.3. Prądy średniej częstotliwości 4.3.1. Materiał nauczania Do prądów średniej częstotliwości zaliczamy prądy interferencyjne (zwane prądami Nemeca). Prądem średniej częstotliwości nazywa się prąd o częstotliwości ok. 4000Hz np. 3900 - 4000Hz lub 4000 - 4100Hz. Prąd średniej częstotliwości powstaje w wyniku interferencji w tkankach dwóch prądów średniej częstotliwości różniących się między sobą częstotliwością w zakresie od 0 do 100Hz. Interferencje uzyskuje się przez zastosowanie dwóch niezależnych obwodów, przy użyciu dwóch par elektrod, które układa się na miejscu zabiegowym w taki sposób, aby interferencja zachodziła w głębi tkanek, w miejscu chorobowym (obwody się krzyżują). Prądy interferencyjne nie powstają pod elektrodami lecz wewnątrz tkanek. W wyniku interferencji w tkankach powstaje bodziec leczniczy, którego częstotliwość mieści się w granicach małej częstotliwości (0-100Hz). Impulsy małej częstotliwości mają działanie bodźcowe. Działanie biologiczne prądów interferencyjnych polega na: − działaniu przeciwbólowym, − powodują rozszerzenie naczyń krwionośnych, poprawiają krążenie obwodowe, poprawiają odżywianie tkanek, − pobudzają mięśnie do skurczu, − zmniejszają napięcie nerwów współczulnych. Częstotliwości prądów interferencyjnych: − 0-10 Hz – powoduje skurcz mięśni; − 25-50 Hz – pobudza krążenie obwodowe; − 50-100 Hz – efekt przeciwbólowy, przekrwienny, rozluźniający mięśnie; − 90-100 Hz – działanie przeciwbólowe, przekrwiennie; − 0-100 Hz – działanie wszystkich zakresów. Metody prądów interferencyjnych: – statyczna, – dynamiczna. Zabieg wykonuje się 4 elektrodami płaskimi (węglowymi). Elektrody do zabiegu układamy tak, aby obwody krzyżowały się. Stosuje się także elektrody gumowe podciśnieniowe ssące. Metoda dynamiczna – dynamiczne pole uzyskuje się poprzez zmianę natężenia prądów, ogólna wartość natężenia musi być stała. Czas zabiegu 15’ seria 10 zabiegów. Wskazania: zaniki mięśniowe z nieczynności, zaniki mięśniowe, odruchowe zwiększone napięcie mięśniowe, pourazowe, pooperacyjne zaburzenia czynności mięśni, zaburzenia ukrwienia. W kosmetyce prądy interferencyjne stosuje się w celu: – stymulacji mięśni twarzy, – wzmocnienia mięśni prostych brzucha, – wygładzenia zmarszczek twarzy, – tonizacji mięśni twarzy, – miejscowego usuwania tkanki tłuszczowej, – poprawienia krążenia krwi, – usuwania zmęczenia (kwasu mlekowego). Przeciwwskazania: ostre stany zapalne, zapalenie tętnic, żył, żylaki, zakrzepy, czyraki, ostre stany zapalne brzucha, jelit, stwardnienie rozsiane, parkinsonizm, rozrusznik serca, zespolenia metalowe. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 25 Prądy średniej częstotliwości z zewnętrznie modulowaną amplitudą Modulacja częstotliwości i amplitudy zachodzi w aparacie a nie wewnątrz tkanek. Na częstotliwości 8kHz nałożona jest obwiednia prądu małej częstotliwości o zmodulowanej amplitudzie. Działanie prądu występuje pod elektrodami. Zabiegiem można objąć większą powierzchnię ciała (przy 4 elektrodach – zabieg dwukanałowy). Zabieg można wykonać przy pomocy jednego lub 2 kanałów. Wykorzystując krótkie impulsy prądu zmiennego o zmodulowanej amplitudzie pobudza się układ nerwowo-mięśniowy. Prądy te można wykorzystywać z komponentem prądu galwanicznego do lepszego ukrwienia tkanek i działać przeciwbólowo. Prądy Kotza (rosyjska stymulacja) – jest to metoda treningu mięśniowego, powoduje zwiększenie siły mięśniowej przez elektroneuromięśniową stymulację przerywanym prądem zmiennym o częstotliwości 2500Hz zmodulowanym do 50Hz. Czas trwania impulsu 10ms, z czego na pobudzenie nerwów ruchowych przypada 0,2ms. Przerwa po skurczu 50s. Wskazania: dysfunkcja mięśni, zaniki mięśniowe z nieczynności, zaburzenia unerwienia mięśni. Przeciwwskazania: implanty metalowe, rozrusznik serca, uszkodzenie skóry, zakrzepy, żylaki, zapalenia naczyń. 4.3.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie znasz rodzaje prądów średniej częstotliwości? 2. Jakie jest działanie prądów interferencyjnych? 3. W jakim celu stosuje się prądy interferencyjne w kosmetyce? 4. Jakie prądy wykorzystują komponent galwaniczny? 4.3.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Dokończ zdania. 1. Prądy interferencyjne powstają z .................................................................................... i w wyniku interferencji mają częstotliwość .................................................................... 2. Prądy o zakresie częstotliwości .............................................. powodują skurcz mięśni. 3. W kosmetyce prądy interferencyjne stosuje się w celu .................................................. ........................................................................................................................................... 4. W prądach średniej częstotliwości z zewnętrznie modulowaną amplitudą działanie prądu występuje ............................................................................................................... 5. Prądy Kotza służą do ....................................................................................................... Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania, 2) wybrać z tekstu odpowiednie treści, 3) uzupełnić zdania, 4) porównać odpowiedzi swoje z odpowiedziami kolegów. Wyposażenie stanowiska pracy: − materiał nauczania, − karty do uzupełnienia. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 28 W tkankach zawierających dużą ilość elektrolitów tworzenie się ciepła pod wpływem pola elektrycznego wielkiej częstotliwości będzie większa niż w tkankach o małej zawartości elektrolitów. Pole magnetyczne wielkiej częstotliwości wykorzystuje się w zabiegach diatermii krótkofalowej, używając do zabiegu specjalnych elektrod kablowych lub zwojnicowych – metoda indukcyjna (induktometria). Metoda ta polega na oddziaływaniu na tkanki ustroju prądów wielkiej częstotliwości. W cewce podłączonej do obwodu generatora drgań elektromagnetycznych płynie prąd elektryczny wielkiej częstotliwości, który indukuje działające na tkanki pole magnetyczne wielkiej częstotliwości. Natężenie pola i kierunek ulegają zmianie w takt zmian płynącego w zwojnicy prądu. Zmiany napięcia wywołują w tkankach przepływ prądów indukowanych zwanych prądami wirowymi. Powodują one w tkankach dobrze przewodzących (z dużą ilością elektrolitów) oscylację jonów wokół ich położeń w wyniku których następuje wydzielanie ciepła. W metodzie tej mięśnie i naczynia krwionośne ogrzewają się szybciej niż tkanka tłuszczowa i skóra. Prąd d’Arsonwala Jest to prąd o gasnącym przebiegu fali i krótkim czasie jego trwania, po którym występuje ok. 500 razy dłuższa przerwa. Zabieg nazywamy darsonwalizacją. Działanie biologiczne polega na wytwarzaniu niewielkiej ilości ciepła w tkankach. Prądy d’Arsonwala oddziałują na zakończenia nerwów wegetatywnych co powoduje zmianę czynności naczyń krwionośnych skóry, podrażnienie nerwów czuciowych skóry. Stosuje się zabiegi ogólne i miejscowe. Zabieg ogólny ma działanie wyciszające, uspokajające, stosowany jest w bezsenności spowodowanej zaburzeniami wegetatywnymi, przy stanach wyczerpania nerwowego, nerwicy wegetatywnej. Zabieg wykonuje się przy użyciu dużego solenoidu, złożonego z 30 zwojów drutu miedziowego, wewnątrz którego umieszcza się pacjentkę. Czas zabiegu: pierwsze zabiegi 5’, następne 15’. Wykonuje się co 2-gi dzień, seria 15 zabiegów. Zabiegi miejscowe. Wykonuje się przy użyciu specjalnych elektrod kondensatorowych, elektrod próżniowych w różnym kształcie. Mają kształt grzybków, obracających się wałeczków, łuków, grzebieni. elektroda grzybkowa elektroda grzebieniowa elektroda prętowa Rys. 11. Elektrody [1]. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 29 elektroda do karku i szyi elektroda wałeczkowa Rys. 12. Elektrody [1]. W wyniku jonizacji powietrza wokół elektrody wydziela się ozon, który działa bakteriobójczo i dezynfekująco. Elektrody szklane wypełnione są gazem szlachetnym, świecącym jasnofioletowo. We wnętrzu elektrody szklanej wtopiona jest elektroda metalowa. Elektrody w zetknięciu ze skórą powodują iskrzenie. Sposób wykonania zabiegu: − elektrody przesuwa się po powierzchni skóry; − elektrody przemieszczają się w małej odległości od skóry (występują wyładowania elektryczne tzw. ciemne wyładowania); − elektrody przemieszcza się w większej odległości od skóry (występują wyładowania w postaci iskier między skórą a elektrodą). Zabieg wykonuje się na skórę czystą i suchą. Przed każdym użyciem elektrody powinny być zdezynfekowane i suche. Rys. 11. Zabieg z wykorzystaniem elektrod [1] Działanie: − pobudzanie układu naczyniowego skóry; − drażniące na zakończenia nerwów czuciowych; − hamujące wydzielanie gruczołów łojowych skóry. Wskazania: łojotok skóry głowy, pleców, trądzik pospolity, odmrożenia, łysienie łojotokowe i plackowate. Wskazania w kosmetyce pielęgnacyjnej: cera tłusta (seria zbiegów), cera mieszana, po mechanicznym oczyszczaniu skóry jako zabieg jednorazowy. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 30 Diatermia krótkofalowa W diatermii krótkofalowej następuje przegrzanie tkanek pod wpływem pola elektrycznego lub pola magnetycznego wielkiej częstotliwości. Wyróżnia się metody: − kondensatorową; − indukcyjną. Metoda kondensatorowa – przegrzanie tkanek następuje między dwoma okładkami kondensatora, którymi są 2 elektrody połączone za pomocą przewodów z aparatem do diatermii krótkofalowej. Używane są elektrody kondensatorowe: sztywne, miękkie, specjalnego kształtu. Elektroda kondensatorowa sztywna składa się z: − metalowej płyty elektrodowej (okładka kondensatora); − obudowy szklanej. Elektrody kondensatorowe miękkie zbudowane są z metalowej płyty lub siatki pokrytej z obu stron materiałem izolacyjnym. Zewnętrzną warstwę stanowi filc lub guma. Kształt jest prostokątny o różnej wielkości. Elektrod miękkich używa się do zabiegów okolic o nierównej powierzchni ciała, oraz do przegrzewania dużych powierzchni. Odpowiednią odległość od skóry uzyskuje się przez podłożenie pod elektrody miękkich podkładek z filcu. Mocuje się je przy pomocy woreczka z piaskiem lub opaski elastycznej lub gumowej. Elektrody kondensatorowe specjalne używa się do wykonywania zabiegów specjalnych np. zabiegów w okolicy dołu pachowego, naświetlań czyraków, czy zabiegów ginekologicznych. Na ilość ciepła wytwarzanego w tkankach mają wpływ: − rozmiar elektrod, − odległość elektrod od tkanek, − wzajemne ich ułożenie, Rys. 12. Elektrody kondensatorowe sztywne i miękkie [3]. Rys. 13. Elektrody kondensatorowe specjalne [3]. Rys. 14. Układ linii sił w przypadku małej odległości między elektrodami kondensatorowymi (wg Dalicho) [3]. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 33 Diatermia mikrofalowa Mikrofale są to fale elektromagnetyczne o długości 0,1-100cm, częstotliwość 433,92MHz, 915MHz, 2375MHz. Właściwości ich zbliżone są do promieni podczerwonych i świetlnych. Mikrofale mogą ulegać odbiciom, rozproszeniom, załamaniom i dyfrakcji na strukturach tkankowych. Ok. 50% mikrofal zostaje odbita od powierzchni, pozostała część zostaje pochłonięta przez tkanki na głębokość ok. 6-8cm. Mikrofale wnikają w głąb tkanek wywołując oscylację jonów w elektrolitach oraz drobin w spolaryzowanych dialektrykach. Oscylacja ta powoduje wytwarzanie ciepła. Największemu przegrzaniu ulegają tkanki zawierające dużo wody (krew, mięśnie). Tkanka tłuszczowa przegrzewa się słabo. Energia mikrofal w nieznacznym stopniu zostaje pochłonięta przez skórę i tkankę tłuszczową i „przeskakując” przez nie ulega pochłonięciu przez tkankę mięśniową. Przy użyciu mikrofal można przegrzać tkankę mięśniową bez przegrzewania tkanki tłuszczowej. Metodyka zabiegu. Promienniki mikrofal ustawia się w odległości 5 – 10cm od skóry. Dawki są takie same jak w diatermii krótkofalowej. Czas zabiegu 5 – 15’, seria zabiegów 10 – 15. Wskazania Ze względu na powierzchniowe oddziaływanie mikrofale stosujemy w stanach przewlekłych stawów, nerwobólach, zespołach bólowych. Przeciwwskazania: nowotwory, zaburzenia ukrwienia, żylaki, obrzęki, wylewy krwawe, okolice zespoleń metalowych, rozrusznik serca, ciąża. Aparat wytwarzający mikrofale powinien być umieszczony w gabinetach ekranizowanych (utrudnia to rozprzestrzenianie się energii). Osoby obsługujące aparaty mikrofalowe narażone są na uszkodzenia soczewki gałki ocznej, tkanki rozrodczej jąder i jajników, powinny być poddawane badaniom okresowym. 4.4.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Co to jest polaryzacja i jakie znasz rodzaje polaryzacji? 2. Jaka jest zasadnicza właściwość prądów wielkiej częstotliwości? 3. Jakie są zasady działania diatermii krótkofalowej? 4. Jakie są metody przegrzania diatermią krótkofalową? 5. Jakie znasz techniki dawkowania diatermii mikrofalowej? 4.4.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Dokończ zdania. 1. Leczenie polem magnetycznym wielkiej częstotliwości polega na ................................ ........................................................................................................................................... 2. Ilość ciepła powstająca w tkankach zależy od ................................................................ ........................................................................................................................................... 3. Polaryzacja jonowa polega na ...................................................................., polaryzacja orientalna polega na ......................................................................................................... 4. W diatermii krótkofalowej stosujemy elektrody ............................................................. ........................................................................................................................................... 5. Działanie diatermii krótkofalowej polega ....................................................................... ........................................................................................................................................... „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 34 6. Mikrofale mogą ulegać ................................................................................................... ........................................................................................................................................... 7. Największemu przegrzaniu w diatermii mikrofalowej ulega ......................................... ........................................................................................................................................... 8. Wymień przeciwwskazania do diatermii mikrofalowej .................................................. ........................................................................................................................................... Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania, 2) wybrać i podkreślić w tekście odpowiedzi, 3) uzupełnić zdania, 4) porównać swoje odpowiedzi z odpowiedziami kolegów. Wyposażenie stanowiska pracy: − materiał nauczania, − schemat do uzupełnienia. Ćwiczenie 2 Wykonaj zabieg diatermii krótkofalowej metodą kondensatorową na okolice kolan. Przed ćwiczeniem nauczyciel omawia i pokazuje ćwiczenie. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania, 2) przygotować stanowisko pracy, 3) przygotować aparat do pracy, 4) dobrać odpowiednie elektrody zgodnie z techniką zabiegu i ustawić na daną okolicę, 5) ustawić zakres mocy, dawkę zabiegu (dostrojenie aparatu następuje po 20 sek.), 6) wykonać zabieg, 7) po zabiegu wyłączyć aparat przez sprowadzenie nastawnika mocy do pozycji „0”, 8) sprzątnąć stanowisko pracy. Wyposażenie stanowiska pracy: − aparat do diatermii krótkofalowej, − leżanka, − krzesło, − elektrody kondensatorowe, − podkładka filcowa. Ćwiczenie 3 Wykonaj zabieg epilacji na okolicę podudzi prądem wielkiej częstotliwości. Przed ćwiczeniem nauczyciel omawia i pokazuje ćwiczenie. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) zapoznać się z opisem ćwiczenia; „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 35 2) przeprowadzić wywiad z klientką; 3) przygotować stanowisko pracy: − włączyć aparat do sieci, − włączyć urządzenie, − wtyczkę pedału i wtyczkę do mocowania igły włożyć do gniazdka, − włożyć igłę. 4) wykonać zabieg: − przed zabiegiem skórę oczyścić i zdezynfekować; − ustawić natężenie prądu do zabiegu i indywidualnych możliwości pacjentki; − wprowadzić igłę w cebulkę włosa; − włączyć prąd poprzez naciśnięcie na pedał. Zwolnienie pedału odcina dopływ prądu; − po wyciągnięciu igły włos usunąć pęsetą. 5) po zabiegu sprzątnąć stanowisko pracy, igłę wyrzucić do specjalnego pojemnika do utylizacji (igły jednorazowe). Wyposażenie stanowiska pracy: − aparat do epilacji prądami wielkiej częstotliwości, − elektrody, − igły, stolik, − płyn dezynfekujący, − waciki, − prześcieradła, − pareo. 4.4.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: TAK NIE 1) omówić działanie biologiczne prądu wysokiej częstotliwości? 2) scharakteryzować dawki diatermii krótkofalowej? 3) omówić wskazania i przeciwwskazania do zabiegu prądami 4) wysokiej częstotliwości? 5) omówić zasady zabiegu d’arsonwalizacji? „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 38 4.5.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakich natężeń prądów używa się do stymulacji mikroprądami? 2. Jakie prawo jest podstawą działania mikroprądów? 3. Jakie znasz metody wykonywania zabiegów mikroprądami? 4. Jakie są wskazania do mikroprądów? 4.5.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Dokończ zdania. 1. Stymulacja mikroprądami działa .................................................................................... ........................................................................................................................................... 2. Zaletą stymulacji mikroprądami jest ............................................................................... ........................................................................................................................................... 3. Celem elektrostymulacji mikroprądami jest ................................................................... ........................................................................................................................................... 4. Mikroprądami możemy wprowadzać do tkanek składniki ............................................. ........................................................................................................................................... 5. Do elektrostymulacji wykorzystujemy elektrody ........................................................... ........................................................................................................................................... Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania, 2) wybrać z tekstu odpowiednie treści, 3) uzupełnić zdania, 4) porównać odpowiedzi swoje z odpowiedziami kolegów. Wyposażenie stanowiska pracy: − literatura zgodna z materiałem nauczania, − karty do wypełnienia. Ćwiczenie 2 Uzupełnij tabelę. Wskazania do mikroprądów Cel zabiegu Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania, 2) wybrać z tekstu prawidłowe odpowiedzi, 3) uzupełnić tabelę, 4) porównać warianty odpowiedzi z wariantami odpowiedzi kolegów. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 39 Wyposażenie stanowiska pracy: − literatura zgodna z materiałem nauczania, − karty do wypełnienia. 4.5.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: TAK NIE 1) scharakteryzować działanie mikroprądów? 2) omówić metodykę zabiegów mikroprądami? 3) omówić procesy zachodzące w tkankach pod wpływem mikroprądów? 4) scharakteryzować wskazania do mikroprądów? „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 40 4.6. Ultradźwięki 4.6.1. Materiał nauczania Ultradźwięki są to drgania o częstotliwości więcej niż 20kHz, są niesłyszalne dla ucha ludzkiego. Do celów leczniczych używamy ultradźwięków o częstotliwości 800, 1000, 2400kHz. Ultradźwięki o częstotliwości 2400-3000kHz są używane w kosmetyce. Fala ultradźwięku przenika do głębokości 1cm. Do wytwarzania ultradźwięków wykorzystuje się substancje aktywne elektromechaniczne i są to substancje, które pod wpływem pola elektrycznego ulegają odkształceniu. Aparat do terapii ultradźwiękowej składa się z 2 części: − generatora prądu elektrycznego wielkiej częstotliwości układ wytwarzający drgania elektryczne wielkiej częstotliwości; − generatora drgań ultradźwiękowych czyli przetwornika drgań elektromagnetycznych wielkiej częstotliwości. Ten przetwornik wraz z uchwytem nazywamy głowicą lub aplikatorem. Głowice mogą być różnej wielkości od 1–2cm. Rys. 18. Aparat do terapii ultradźwiękowej [1]. Działanie biologiczne: Mechanizm działania zależy od: − natężenia prądu; − częstotliwości; − czasu nadźwiękawiania; − pola ultradźwięku; − rodzaju i grubości tkanek. Podstawy leczenia ultradźwiękami stanowią: − wzmożenie przepuszczalności błon komórkowych; − usprawnienie oddychania tkankowego; − pobudzenie przemiany materii w komórkach; − zmiany w układach jonowych tkanek; − zmiany odczynu tkanek w kierunku zasadowym; − zmiany w strukturze koloidów tkankowych i ich uwodnienie. Czynniki te powodują wiele skutków biologicznych (zmiany ogólne): − działanie przeciwbólowe; − zmniejszenie napięcia mięśni; − wpływ na enzymy ustrojowe; − rozszerzenie naczyń krwionośnych; „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 43 Stosowane leki: rozszerzające naczynia krwionośne, przeciwzapalne, przeciwbólowe, miejscowo znieczulające, sterydy nadnerczowe. Głębokość wnikania leków zależy przede wszystkim od czasu trwania zabiegu, a następnie od natężenia. − równoczesne stosowanie ultradźwięków i prądu impulsowego – metoda polega na jednoczesnym działaniu na tkanki ultradźwięków i impulsowego prądu małej lub średniej częstotliwości, dzięki specjalnemu sprzężeniu elektrycznemu aparatu do terapii ultradźwiękami z aparatem wytwarzającym prądy impulsowe małej lub średniej częstotliwości. Głowica ultradźwiękowa służy równocześnie jako ruchoma elektroda połączona z katodą. Druga płaska elektroda, najlepiej o powierzchni 5cm2, obojętna powinna być umieszczona z dala od miejsca poddanego zabiegowi, zazwyczaj w okolicy przykręgosłupowej, w segmencie związanym z nią. Stosując równocześnie ultradźwięki i prądy impulsowe stosuje się specjalne środki sprzęgające, które powinny przewodzić ultradźwięki i prąd elektryczny. Cel zabiegu: − uśmierzenie bólu; − utrzymanie lub poprawa funkcji narządu; − poprawa ukrwienia tkanek i ich trofiki; − zmniejszenie napięcia mięśni; − zwiększenie spalania tkanki tłuszczowej; − ujędrnianie tkanek. Technika sprzęgania głowicy ultradźwiękowej z ciałem Przekazanie tkankom drgań przetwornika wymaga sprzężenia jego powierzchni drgającej ze skórą przez warstwę substancji o podobnych właściwościach akustycznych. Warstwa powietrza stanowi dla ultradźwięków przeszkodę i powoduje ich odbicie. Substancję, która sprzęga przetwornik ze skórą nazywa się substancją sprzęgającą. Sprzężenie bezpośrednie – odbywa się za pomocą oleju parafinowego, specjalnych żeli rozpuszczalnych w wodzie lub kremów, żeli spalających tkankę tłuszczową. Środki sprzęgające ułatwiają jednocześnie przesuwanie głowicy po polu zabiegowym. Nie powinno się używać maści rozgrzewających, gdyż powodują one zwiększone ogrzewanie skóry, co może doprowadzić do oparzeń. Substancja sprzęgająca powinna być lekko ogrzana w celu uniknięcia oddziaływania na skórę niekorzystnych bodźców zimnych. Wskazania – blizny, stany pourazowe, po operacji plastycznej skóry, twardzina skóry, nacieki po zastrzykach, choroba zwyrodnieniowa stawów, przykurcz Dupuytrena. Przeciwwskazania – nowotwory, stan po zawale serca, ciąża, rozrusznik serca, miażdżyca, tętniaki, żylaki. Ultradźwięki w kosmetyce mają zastosowanie do peelingu, sonoforezy i liftingu. Rys. 19. Peeling kawitacyjny – nowy sposób oczyszczania i regeneracji komórkowej [1]. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 44 Peeling kawitacyjny Fala ultradźwiękowa w obecności płynu (toniku) tworzy z niej pęcherzyki wypełnione rozrzedzonym gazem, które pod wpływem drgań powiększają się i gwałtownie pękają. Pod wpływem ciepła i podwyższonego ciśnienia dochodzi do rozbijania martwych komórek warstwy rogowej skóry. Aparat do peelingu kawitacyjnego jest urządzeniem wytwarzającym ultradźwięki, służącym do bezbolesnego oczyszczania twarzy. Ułatwia ponadto wnikanie witamin i innych cennych substancji do skóry. Rys. 20. Aparat do peelingu kawitacyjnego [1]. Opis aparatu Aparat składa się z generatora prądu elektrycznego wysokiej częstotliwości i przetwornika tych fal w falę ultradźwiękową. Przetwornik znajduje się wewnątrz głowicy (szpatułki) używanej podczas zabiegu. Częstotliwość ultradźwięków stosowanych w celach estetycznych waha się od 800kHz do 3MHz, a ich natężenie wynosi maksymalnie 3W/cm2. Woda lub specjalne żele stosowane podczas zabiegu mają ułatwiać wnikanie ultradźwięków w skórę. Zasada funkcjonowania Ultradźwięki mają działanie mechaniczne (wprawianie cząstek w drganie), cieplne (energia mechaniczna zostaje przekształcona w ciepło) oraz fizykochemiczne (kataliza reakcji chemicznych, zwiększenie przenikalności błon komórkowych). Powodują powstawanie mikropęcherzyków z wody rozpylonej na powierzchni skóry. Są one wypełnione gazem i pod wpływem drgań zapadają się, co prowadzi do miejscowego wzrostu temperatury i spadku ciśnienia. Działa to jak specyficzny masaż, który przyspiesza metabolizm komórek i cyrkulację krwi, rozdrabnia zwapnienia oraz ułatwia usuwanie zbędnych produktów przemiany materii. Mięśnie rozluźniają się, dzięki czemu twarz jest wypoczęta i odświeżona. Warstwa rogowa naskórka ulega głębokiemu złuszczeniu, dlatego pory zostają uwolnione od martwych komórek, nadmiaru łoju, bakterii, substancji toksycznych i pozostałości kosmetyków używanych do codziennej pielęgnacji. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 45 Działanie peelingu kawitacyjnego: − ujędrnia skórę, przyspiesza metabolizm; − wygładza zmarszczki, poprawia stan skóry trądzikowej; − spłyca blizny, rozjaśnia przebarwienia; − usuwa martwe komórki, zaskórniki; − zamyka rozszerzone pory; − stymuluje odnowę komórkową; − stymuluje produkcję kolagenu, elastyny i kwasu hialuronowego; − poprawia krążenie powierzchniowe. Przeciwwskazania: ciąża, nowotwór, rozrusznik serca, implanty metalowe, nadciśnienie, ropne dermatozy. Zabieg jest bezbolesny i bezpieczny. Po każdym zabiegu należy oczyścić głowicę. Rys. 22. Czyszczenie skóry Sonoforeza [1]. Nazwa pochodzi od słów sono (dźwięk), phoresis (ruch). Drgania i wibracje powodowane przez falę ultradźwiękową powodują wchłanianie leków lub składników kosmetycznych przez skórę do tkanek. Mechanizm sonoforezy polega na działaniu termicznym i mechanicznym. Wskazania: cellulit na udach, pośladkach. Przeciwwskazania: nie wolno stosować na okolicę brzucha, serca, oczu, w chorobach nowotworowych, miażdżycy, żylakach, rozruszniku serca. Rys. 23. Lifting – czas zabiegu ok. 30’, seria 6 zabiegów [1]. Rys. 21. Głowica – łopatka Jest to głowica o specjalnym nowym kształcie i częstotliwości drgań 28 00 HZ. Dodatkowo wykorzystuje się ją do wprowadzania substancji aktywnych przez ultradźwięki [1]. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 48 − opaska, − pareo, − olejek do masażu. 4.6.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: TAK NIE 1) omówić działanie cieplne, mechaniczne i fizykochemiczne ultradźwięków? 2) scharakteryzować działanie biologiczne ultradźwięków? 3) omówić zabiegi ultradźwiękowe wykorzystywane w kosmetyce? 4) rozróżnić wskazania i przeciwwskazania do zabiegów ultradźwiękami? „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 49 5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ INSTRUKCJA DLA UCZNIA 1. Przeczytaj uważnie instrukcję. 2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 4. Test zawiera 20 zadań dotyczących wykorzystywania prądu w kosmetyce. Zadania: 4, 9, 10, 11, 15 i 16 to zadania wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa; zadania: 1 – 3, 5 – 8, 12 – 14 oraz 17 – 19 to zadania wymagające uzupełnienia a 20 to zadanie z luką, w których należy udzielić krótkiej odpowiedzi. 5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi: − w zadaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź znakiem X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową), − w zadaniach z krótką odpowiedzią wpisz odpowiedź w wyznaczone pole, − w zadaniach do uzupełnienia wpisz brakujące wyrazy lub części zdania. 6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 7. Jeśli któreś zadanie sprawia Ci trudności, przejdź do następnego, odkładając jego rozwiązanie na później, po rozwiązaniu całego testu. Trudności mogą przysporzyć Ci zadania: 15 – 20, gdyż są na poziomie trudniejszym niż pozostałe. 8. Na rozwiązanie testu masz 60 min. Powodzenia „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 50 ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH Cześć I 1. Prąd stały w kosmetyce wykorzystuje się do zabiegów ................................................. 2. Pod wpływem prądu elektrycznego aniony wędrują w kierunku elektrody ..............................., a kationy wędrują w kierunku elektrody ......................................... 3. W czasie przepływu prądu stałego przy katodzie powstaje odczyn ................................., a przy anodzie odczyn ..................................... 4. W okolicy głowy dawka natężenia prądu nie może przekroczyć: a) 0,5-1 mA, b) 3 mA, c) 0,2-0,8 mA, d) 5 Ma. 5. Zabieg jonoforezy polega na ........................................................................................... ……………………………………………………………………………………………… 6. Do zabiegu jonoforezy używa się związków chemicznych, które .......................................................................................................................................... 7. Przeciwwskazaniami do galwanizacji i jonoforezy są: .......................................................................................................................................... 8. Celem zabiegu saponifikacji jest .................................................................................... 9. Prądy d’Arsonwala należą do: a) prądów małej częstotliwości, b) prądów średniej częstotliwości, c) prądów wielkiej częstotliwości, d) Mikroprądów. 10. Zabieg przy użyciu prądów d’Arsonwala stosuje się: a) przy nerwicach wegetatywnych, b) do odkażania skóry łojotokowej, po zabiegu oczyszczania skóry, c) przy suchej skórze w celu podrażnienia włókien wegetatywnych, d) do odkażania skóry łojotokowej i podrażniania włókien wegetatywnych przy cerze suchej. 11. Prąd impulsowy prostokątny stosuje się do mięśni: a) zdrowych, b) odnerwionych, uszkodzonych, c) zdrowych, nieznacznie osłabionych, d) odnerwionych 12. Zabieg wykorzystujący prąd impulsowy nazywa się ...................................................... „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 53 12 13 14 15 a b c d Cześć II 16 a b c d 17 18 19 20 - - - Razem: „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 54 6. LITERATURA 1. Dylewska-Grzelakowska J.: Kosmetyka stosowana. WSiP, Warszawa 1999 2. Kahn J.: Elektroterapia. PZWL, Warszawa 1996 3. Mika T.: Fizykoterapia. PZWL, Warszawa 2001 4. Straburzyńska-Lupa A., Straburzyński G.: Fizjoterapia. PZWL, Warszawa 2004 Czasopisma: − Kosmetyka i kosmetologia, − Cabines, − katalog sprzętu Nowoczesna aparatura – Biosana.