WZORY I STEROTYPY SPOŁECZNE
Środowisko, w jakim żyją ludzie jest przedmiotem dziedziny wiedzy, zwanej
ekologią człowieka. Zajmują się nimi również takie nauki jak: pedagogika, socjologia i
psychologia wychowania. Traktują one środowisko jako podłoże procesów
wychowawczych, każda z nich czyni to jednak z odmiennego punktu widzenia.
Socjologia wychowania bada środowisko wychowawcze jako część środowiska
społecznego, a jednym z głównych nacisków kładzie na proces socjalizacji stopniowego
uspołecznienia jednostki wskutek wzorów i stereotypów społecznych.
Analizując samą definicję środowiska jako systemu bodźców wywołujących
reakcję przyjmowania wzorów i stereotypów a także przeżyć psychicznych przy
jednoczesnym różnicowaniu w nim poszczególnych aspektów środowiska naturalnego,
kulturowego i społecznego – widać wyraźnie że „pełni ono funkcję wychowawczą. Tę
też wymienioną wyżej cechę przyjmuje się jako istotną dla środowiska wychowawczego,
gdy mówi się o nim jako o warunkach wywołujących określone przeżycia psychiczne”1
bądź „o układzie sytuacji, do których człowiek przystosowuje się”2.
Zdaniem Bandura przyswajanie sobie wzorców „to nie tylko kwestia odpowiedniego
wzmacniania pożądanych i niepożądanych zachowań. Spora z nich część jest przez nas
przyswajana drogą obserwacji i naśladowań zachowań osób dla nas modelowch”3.
Dzieci w tym względzie są wyjątkowymi obserwatorami. Znany i często przywoływany
jest przez przeciwników pokazywania w telewizji filmów, ze scenami agresywnymi
eksperyment, u którego podstawy leżała ta właśnie kwesta. Grupa dzieci bawiła się
lalkami. Część z nich mogła za przyzwoleniem dorosłych oglądać filmy gdzie dorośli
brutalnie się zachowywali: kopali, bili, rzucali itp. Okazało się, że dzieci które takie
działania i zachowania wydziały u dorosłych znacznie częściej tak właśnie się
zachowywały wobec lalek niż te, które takiej okazji do obserwacji nie miały. Inaczej
mówiąc stały się agresywne ponieważ nauczyły się agresywnych zachowań obserwując
w ten sposób zachowanie się dorosłych, często ich wzorów. Niejasne jest jednak to „czy
stać się agresywnym oznacza, że wystarczy przejawiać pewne rodzaje zachowań, czy też
iż wymaga to wykształcenia trwałych przesłanek takiego zachowania w postaci np.
cech osobowości, dominującego typu emocji czy motywacji. A jeśli wystarczą
zachowania, to przecież wiadomo że agresywność nie jedno ma imię . Można bić
fizycznie i można znęcać się psychicznie”4
Zgodnie z powyższym „wpływ socjalizacji na jednostkę może być pozytywny lub
negatywny, zależnie od treści norm, wzorów osobowych, zasad postępowania oraz
hierarchii wartości aprobowanych przez daną grupę”5. Ważne jest to iż niektórzy są tylko
naszymi wzorami. Jednych z nich naśladujemy w większym stopniu innych w
mniejszym. Najogólniej mówiąc naśladujemy tych których pożądamy jako źródła
1 J. Pieter, „Poznanie rodowiska wychowawczego”. Ossolineum, Wroc aw 1964, s41ś ł
2 Por. K. So nicki, „Istota i cele wychowania”. Nasza Ksi garnia, Warszawa 1967, s.7ś ę
3 W. Domachowski „Przewodnik po psychologii spo ecznej PWN, Warszawa 1998, s. 76ł
4 W. Domachowski „Przewodnik po psychologii spo ecznej PWN, Warszawa 1998, s. 76ł
5 R.B. Wo niak, „Zarys Socjologii Edukacji I zachowa spo ecznych” Wydawnictwo Uczelniane BWSH, Koszalin 1998, s.ź ń ł
153
docsity.com
