Wzrost Gospodarczy: Definicja, Czynniki i Modele, Notatki z Ekonomia

Pobierz Wzrost Gospodarczy: Definicja, Czynniki i Modele i więcej Notatki w PDF z Ekonomia tylko na Docsity!

82.Pojęcie wzrostu

gospodarczego

Warszawa 2007

I.Co oznacza wzrost gospodarczy?

Wzrost gospodarczy oznacza zmianę strumieni dóbr i usług oraz zasobów gospodarczych, poprawę relacji ilościowych produkcji i podziału dóbr oraz świadczonych usług, co prowadzi do poprawy ich jakości i zwiększenia ich ilości przypadających przeciętnie na każdego członka społeczeństwa. Wzrost gospodarczy wyraża, więc takie zmiany, które mogą być odwzorowane przez zależności między liczbami jednocześnie wyrażającymi określone rodzaje strumieni dóbr i usług oraz zasobów w procesie produkcji i podziału. Strumienie dóbr i usług oraz zasoby podlegają regulującemu działaniu rynku, zależności techniczno-bilansowych produkcji i podziału, a także władzy gospodarczej państwa. Najważniejszymi elementami wzrostu gospodarczego są czynniki sprawcze powodujące zwiększenie strumieni dóbr i usług, stopa wzrostu gospodarczego, która jest podstawową wielkością strategiczną określającą tempo (szybkość) zmian, oraz suma dóbr i usług, a także ich jakość przypadająca

na 1 mieszkańca w danej gospodarce. Wzrost gospodarczy jest to stałe zwiększanie zdolności

danego kraju do produkcji towarów i usług pożądanych przez ludzi.

Ze wzrostem gospodarczym związane jest pojęcie rozwoju gospodarczego.

Obejmuje on nie tylko wszystkie składniki wpływające na wzrost dochodu narodowego,

ale także jakościowe przemiany zachodzące w dłuższym okresie w rzeczowej,

własnościowej i instytucjonalnej strukturze gospodarki narodowej. Jest więc procesem

zmierzającym do ogólnego wzrostu zamożności społeczeństwa i jakościowej poprawy

jego warunków życia

II. Czynniki wzrostu gospodarczego

W systematyce czynników wzrostu gospodarczego wyróżnia się ujęcia:

Historyczne, których głównymi czynnikami wzrostu gospodarczego są kapitał, ziemia

i praca,

Modelowe, w których jako główne czynniki bezpośrednie przedstawia się

zatrudnienie i wydajność pracy, a jako główne czynniki pośrednie majątek

produkcyjny i jego efektywność oraz inwestycje i ich efektywność

Systemowe, w których na podstawie różnych kryteriów dzieli się czynniki wzrostu

gospodarczego m.in. na ekonomiczne-tradycyjne(zasoby naturalne, majątek, zasoby

demograficzne) i nowoczesne (postęp naukowy i organizacyjny), postęp w

kierowaniu gospodarką (zmiany strukturalne i międzynarodowy podział pracy),

modeli teoretycznych. Przykładem pierwszego typu badań są długie cykle Kondratie wa. Na podstawie zgromadzonego materiału statystycznego dowodzi on wystąpienia regularnych cykli gospodarczych, Jeden cykl trwający 50-60 lat, dzieli się na dwie fazy: wcześniejszą fazę wzrostu i następującą po niej fazę stagnacji. Problem równomiernego wzrostu w teorii wzrostu gospodarczego jest ujmowany w sposób, który ekonomista Kolder określił jako grupę stylizowanych faktów charakteryzujących się długotrwałymi tendencjami w rozwoju gospodarki rynkowej, takich jak:

• stałość stopy wzrostu kapitału i relacji kapitał – praca, tj. ilość kapitału przypadającego na 1 zatrudnionego
• tendencje do stałości relacji kapitał – produkt, tj. kapitałochłonności
• stałość stopy zysku, jak i udziału zysku w PNB lub w dochodzie narodowym.

Na podstawie tej grupy stylizowanych faktów została sformułowana hipoteza, że gospodarka jest w stanie równowagi dynamicznej, gdy charakteryzuje się stałą stopą wzrostu produkcji, zatrudnienia, kapitału, udziału wynagrodzeń czynników produkcji w dochodzie narodowym. -2-

Jednak problem ten jest różnie prezentowany przez poszczególne nurty współczesnej ekonomii. Klasycy ekonomii uważali, iż wzrost produkcji zależy od nakładów pracy L i kapitału K, co opisuje się za pomocą funkcji produkcji Roberta Solowa : Q = f ( L,K )

gdzie: Q - wielkość produkcji; L - ilość siły roboczej; K - zasób kapitału

Solow przyjął, że ilość ziemi dostępna w gospodarce jest stała. Dzieląc funkcję produkcji stronami przez wielkość nakładu siły roboczej otrzymuje się: Q/L = f ( L/L , K/L )

gdzie: Q/L = q – produkt przypadający na jednego zatrudnionego; K/L = k – wielkość kapitału przypadająca na jednego zatrudnionego

q = f ( l , k ) ; q = f ( k )

Wzrost produkcji zależy od wzrostu ilości kapitału przypadającego na jednego zatrudnionego. Najszerzej stosowanym sposobem formalizacji związku między kapitałem i pracą jest funkcja produkcji Cobba – Douglasa. Nazwa tej funkcji pochodzi od jej twórców, badaczy amerykańskich: Charlesa Cobba i Paula Douglasa. Postać funkcji jest następująca: Y = AKαL1-α**

gdzie: Y - wielkość produkcji; A - stan postępu technicznego; K – nakłady kapitału; α – parametr

informujący o tym, o ile wzrośnie produkcja, gdy nakład kapitału wzrośnie o jednostkę; L – nakłady

pracy; 1-α – parametr informujący, o ile wzrośnie produkcja, gdy nad pracy wzrośnie o jednostkę

Funkcja produkcji Cobba – Douglasa wykazuje, że przyrost produkcji Y zależy od liczby zużywanego kapitału, liczby zatrudnionych, od wzrostu produkcyjności kapitału i pracy, czyli od postępu technicznego. Keynesowskie ujęcie teorii wzrostu gospodarczego jest najczęściej przedstawiane za pomocą modelu Harroda – Domara. Roy Forbes Harrod przedstawił swój model zrównoważonego wzrostu gospodarczego. Wykorzystał on keynesowską interpretację współzależności między inwestycjami a oszczędnościami i przekształcił ją w równanie tempa wzrostu dochodu narodowego. Obie strony równania I = OS podzielił przez dochód narodowy Y i wprowadził relację między wydatkami inwestycyjnymi I a przyrostem dochodu narodowego ∆Y. Relacja ta została nazwana przyrostową kapitałochłonnością produkcji.

I = Os ; I/Y = OS/Y

lub ∆Y/YI/∆Y = OS/Y* stąd ∆Y/Y = OS/Y :I/∆Y

gdzie : ∆Y/Y = Gf - tempo wzrostu dochodu narodowego; OS/Y = s - udział oszczędności w dochodzie narodowym; I/∆Y = k - krańcowy współczynnik kapitałochłonności produkcji mierzony wielkością nakładu inwestycyjnego na jednostkę przyrostu dochodu narodowego. Równanie Harrod zapisał -3- następująco : Gf = s/k Harrod sformułował też gwarantowaną stopę wzrostu Gw. Wyraża on wzrost dochodu narodowego przy pełnym wykorzystaniu istniejących zdolności produkcyjnych. Jest to ścieżka zrównoważonego wzrostu. Jeśli zostanie osiągnięta wywoła stan zadowolenia wśród przedsiębiorców i chęć dalszego utrzymania się na tej ścieżce wzrostu, gdyż popyt na ich produkty będzie wystarczający, aby zapewnić pełne wykorzystanie zdolności produkcyjnej ich przedsiębiorstw. Stopa Gw nie zagwarantuje jeszcze pełnego zatrudnienia. Dlatego Harrod wprowadza do swojego modelu naturalną stopę wzrostu Gn, która określana jest przez dwa podstawowe czynniki: stopę przyrostu naturalnego i postęp techniczny. Według Harroda idealnym stanem gospodarki byłby stan, w którym faktyczna stopa wzrostu dochodu G byłaby równa stopie gwarantowanej i naturalnej : G = Gw + Gn Pewnego rodzaju rozwinięciem modelu Harroda jest model Evseya Domara , który przedstawił swoją koncepcję zrównoważonego wzrostu gospodarczego. Uwzględnił on zarówno popytowy jak i podażowy

pełnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych w trybie warunkowym. Jest to teoretycznie możliwe, jeżeli prywatni przedsiębiorcy utrzymają tempo wydatków inwestycyjnych na poziomie niezbędnym do osiągnięcia wzrostu produkcji w granicach wyznaczonych przez zdolności produkcyjne gospodarki narodowej, Można powiedzieć, że równanie wzrostu gospodarczego Domara odpowiada gwarantowanej stopie wzrostu gospodarczego Harroda. Domar przyjmuje tylko dodatkowe założenie, że w punkcie wyjściowym jest nie tylko pełne wykorzystanie zdolności produkcyjnych, ale i pełne zatrudnienie siły roboczej.

IV. Mierniki wzrostu gospodarczego

-Produkt Krajowy Brutto PKB – jest miarą produkcji wytworzonej przez czynniki

wytwórcze zlokalizowane na terenie danego kraju, niezależnie od tego, kto jest ich

właścicielem. Produkt Krajowy Brutto jest to suma wartości dodanej brutto wytworzonej

przez wszystkie podmioty w gospodarce krajowej w ciągu roku powiększonej, o

nieuwzględnienie w niej cła i inne opłaty importowane, podatek WAT do zapłacenia oraz

salda handlu zagranicznego. PKB w cenach rynkowych określa wartość produkcji

wytworzonej w kraju za pomocą cen zawierających podatki pośrednie. PKB w cenach

czynników wytwórczych mierzy produkcję krajową za pomocą cen, których

wyeliminowano podatki pośrednie

• Realny Produkt Narodowy Brutto PNB - jest miernikiem całkowitych dochodów

osiąganych przez obywateli danego kraju, niezależnie od miejsca świadczenia usług przez

czynniki produkcji. Świadczy o ilości dóbr i usług, na których zakup może pozwolić sobie

gospodarka jako całość

• Produkt Narodowy Netto PNN (dochód narodowy) - oblicza się go poprzez odjęcie

amortyzacji od PNB. Jest to więc ilość pieniądza, jaką dysponuje gospodarka na wydatki

na dobra i usługi, po dołożeniu odpowiedniej ilości pieniędzy na sfinansowanie

amortyzacji i utrzymania istniejącego zasobu kapitału na dotychczasowym poziomie.

Spis treści:

I.Co oznacza wzrost gospodarczy?...................................................................................

II. Czynniki wzrostu gospodarczego.................................................................................

III.Modele wzrostu gospodarczego...................................................................................

IV. Mierniki wzrostu gospodarczego................................................................................

Bibliografia