Z muzyką przez epoki, Egzaminy z Sztuka

Pobierz Z muzyką przez epoki i więcej Egzaminy w PDF z Sztuka tylko na Docsity!

Z MUZYKĄ PRZEZ EPOKI

Starożytność i Średniowiecze

Rys czasowy

3000 W^ historii to czas około – 4000 tysiąclecia do 476 roku^ przed naszą erą – upadek Cesarstwa Rzymskiego

Starożytność

476 – 1453/

Średniowiecze

Po 1492

Późniejsze epoki

Starożytność w muzyce

Do niedawna uważano, że muzyka powstała, gdy pierwotny człowiek zaczął naśladowywać przyrodę. Obowiązująca dzisiaj teoria powstania muzyki mówi, że muzyka jest w każdym z nas. Wywodzi się z tego samego pnia, co mowa. Mowa służy do przekazywania myśli, muzyka do emocji. Na początku muzyka była sztuką synkretyczną, to znaczy, że nie było podziału na wykonawców i widzów. Nie było również podziału na śpiewających, tańczących

i grających, czyli wszyscy pełnili funkcję wykonawcy i widza.

Starożytny Egipt

Wiedzę o muzyce w Egipcie czerpiemy z wykopalisk i hieroglifów wykutych w ścianach grobowców. Na tej podstawie możemy przypuszczać, że w Egipcie muzyka była bardzo ważna, przede wszystkim w liturgii. Używano instrumentów strunowych, dętych i perkusyjnych. Były to liry, harfy, lutnie, trąby, flety a także grzechotki i bębny. W Egipcie próbowano zapisywać muzykę. Polegało to na zapisywaniu wysokości dźwięku w formie układu dłoni. Taki zapis to cheironomia.

Starożytna Grecja Grecy uważali, że muzyka pochodzi z kosmosu, że wszystkie planety krążące wokół Ziemi, tworząc swoistą harmonię, która jest muzyką.

Do dziś w kulturze zachodu używamy pojęć wywodzących się z greki,

na przykład : muzyka, melodia, rytm, symfonia, kanon, chór. Muzyka Grecka była silnie związana z poezją i teatrem. W muzyce wykorzystywano instrumenty : lira, kitara i aulos. W muzyce greckiej pojawiły się nowe formy muzyczne. Niektóre z nich są wykorzystywane do dziś. Na przykład: *oda – uroczysty utwór opiewający bogów lub ważne wydarzenia, *elegia – początkowo pieśń żałobna, przekształcona w patriotyczną.

Ważnym elementem w Grecji był taniec, który towarzyszył

różnym uroczystościom i często miał charakter symboliczny.

Popularnymi tańcami były: taniec wojenny i gimnastyczny. Podobnie, jak w Egipcie, Grecy zapisywali muzykę. Polegało to na określaniu wysokości dźwięku poprzez nachylenie litery pod odpowiednim kątem. Do dziś zachowało się niepełnych 12 melodii.

Ciekawostki Muzyka starożytna rozwijała się przez wieki. Kompozytorzy dostarczali nowych styli i form muzycznych, powstawały nowe instrumenty, rozwinęło się wiele zasad muzycznych.

Starożytność :

• Powstały pierwsze instrumenty perkusyjne, dęte i strunowe,

• Muzyka służyła celom religijnym i magicznym, obrzędowym,

• Była elementem rozrywki, np. tańce,

• Zachowały się i funkcjonują do dziś terminy muzyczne: muzyka, melodia,

rytm, kanon, chór.

Średniowiecze w muzyce

Nazwa Średniowiecze powstała około XVI wieku i oznaczała czas między Starożytnością a Nowożytnością, które nazwano wiekami średnimi. Ramy czasowe każdej epoki zależą od wielu kryteriów.

Historycy jednak najczęściej za początek Średniowiecza uważają 476 rok,

czyli upadek cesarstwa rzymskiego. Koniec epoki też datuje się w zależności od kryteriów, ale ogólnie uważa się rok 1453, czyli upadek Konstantynopola albo odkrycie Ameryki przez Krzysztofa Kolumba.

Średniowieczne jednogłosowe formy muzyczne

Muzyka, jako element ludzkiej działalności związana była zawsze

z emocjami. Dlatego, każda religia w jakimś stopniu wykorzystuje muzykę

do oddziaływania na wiernych. Podobnie było z chrześcijaństwem. Od samego początku zaadoptowane zostały żydowskie psalmy i greckie hymny, tworząc nową formę, zwaną chorałem. Na przełomie VI i VII wieku papież Grzegorz I Wielki zauważył różnorodność pieśni chorałowych i nakazał je ujednolicić. Stąd chorał gregoriański. Cechy chorału gregoriańskiego :

• śpiew melizmatyczny,
• śpiewali wyłącznie mężczyźni,
• śpiew po łacinie i jednogłosowy, a capella.

Muzyka miała wznosić myśli człowieka ku Bogu. Nabożeństwom odprawianym w kościele i modlitwom odmawianym w klasztorach towarzyszył najczęściej chorał gregoriański – jednogłosowy śpiew oparty na tekstach z Pisma Świętego. Wykonywali go mnisi po łacinie, bez towarzyszenia instrumentów, czyli a cappella.

Średniowieczna muzyka wielogłosowa

Pierwsze wzmianki o muzyce wielogłosowej w kościele pochodzą z VII i VIII wieku. Do tradycji kościelnej wielogłos wprowadzono około X wieku. W tym samym czasie próbowano zapisywać muzykę na dwóch liniach.

Pierwsze utwory wielogłosowe były dwugłosowe i były śpiewami

równoległymi. Taki śpiew nazywano „organum”. Głównymi kompozytorami byli organiści katedry Notre Dame, którzy komponowali organum trzygłosowe oraz czterogłosowe.

Około 1320 roku Filip de Vitry napisał traktat o komponowaniu muzyki wielogłosowej - Traktat Ars Nova. Wydanie traktatu rozpoczęło nową epokę w muzyce europejskiej. Późniejsi historycy nazwali ją właśnie Ars Nova ( nowa sztuka). Dla odróżnienia starego stylu komponowania, wcześniejszą nazwano Ars Antiqua. Najwybitniejszym kompozytorem tego okresu w XV wieku był Guillaume de Machaut. Najważniejsze formy średniowiecza to motet i conductus. Motet pochodził od francuskiego słowa „mot”, czyli słowo i był utworem wielogłosowym, w którym wstawiano często teksty nawet w różnych językach, co powodowało brak zrozumienia i zagmatwanie. Conductus był utworem wielogłosowym, który poruszał zwykle aktualne tematy polityczne lub gospodarcze.

Wędrowni grajkowie, którzy oprócz umilania wolnych chwil władcom, byli głównymi nośnikami informacji. Stali się charakterystyczną, jak na tamte czasy grupą muzyków i poetów.

W różnych krajach nosili inne nazwy :

• Francja - trubadurzy i truwerzy
• Niemcy - minezingerzy
• Skandynawia- skaldowie
• Rosja - skomorochy
• Polska - rybałci

Twórczość śpiewaków miała ogromny wpływ nie tylko na rozwój muzyki, ale całej kultury europejskiej. Prowadzili oni zapis utworów muzycznych, dzięki czemu wiele z nich przetrwało do dziś, a co ważniejsze, śpiewali w językach narodowych, a to dało podstawy do rozwoju literatury w renesansie.