Pobierz Zachowania zdrowotne osób z niedokrwistością ... i więcej Streszczenia w PDF z Medycyna tylko na Docsity!
Zachowania zdrowotne osób z niedokrwistością
spowodowaną niedoborem żelaza
Anna Szabłowska^1 , Maria Pyć^1 (^1) Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji, Wydział Nauk o Zdrowiu
▶ S t r e s z c z e n i e : Wprowadzenie. Zachowania zdrowotne są pojęciem, które ujmowane jest dość szeroko. Obejmuje zarówno zachowania pro- jak i antyzdrowotne. Każdy z nas podejmuje różnego rodzaju zachowania zdrowotne, które umożliwiają utrzymanie zdrowia na odpowiednio wysokim poziomie. Niedokrwistość jest chorobą układu krwiotwórczego i definiuje się jako zmniejszenie liczby krwinek czerwonych, łącznie z obniżonym poziomem hemoglobiny i hematokrytu. Cel. Celem niniejszej pracy była ocena zachowań zdrowotnych pacjentów z niedokrwisto- ścią spowodowaną niedoborem żelaza. Materiał i metody. Jako metody badań użyto sondażu diagnostycznego, jako techniki – ankiety, zaś głównym narzędziem badawczym był kwestionariusz ankiety, który składał się z 22 pytań o charakterze otwartym, jak i zamkniętym. Kwestionariusz został podzielony na dwie części. Pierwsza z nich składała się z 6 pytań i dotyczyła danych socjodemograficznych badanych (płeć, wiek, zawód, miejsce zamieszkania, źródło utrzymania), zaś pozostałych 16 było związanych bezpośrednio z tematem pracy – dotyczyły między innymi objawów niedokrwistości z niedoboru żelaza, sposobu odżywiania, posiadanych nałogów, występo- wania chorób współistniejących. Badaniem zostało objętych 91 pacjentów Kliniki Hema- toonkologii i Transplantacji Szpiku Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego nr 1 w Lublinie. Wyniki i wnioski. Przeprowadzone badania pozwalają stwierdzić, że zachowania zdrowot- ne osób z niedokrwistością z niedoboru żelaza są prozdrowotne. Ankietowani najczęściej nie stosują niesteroidowych leków przeciwzapalnych, drastycznych diet odchudzających oraz nie posiadają żadnych nałogów. W zamian za to w codziennej diecie spożywają mięso oraz wiedzą, które produkty są największym źródłem żelaza. ▶ S ł o w a k l u c z o w e : zachowania zdrowotne, niedokrwistość, niedobór żelaza.
Wprowadzenie
Zachowania zdrowotne jest bardzo trudno zdefiniować i podejmowało się tego bardzo wielu uczonych z różnych dziedzin nauki. Najprostszą i zarazem najbar- dziej zrozumiałą definicję zachowań zdrowotnych przedstawiają J. Barański i W. Piątkowski. Określają je jako zachowania, które są ściśle związane ze zdrowiem, wpływając na niego w sposób pozytywny bądź negatywny^1. Zachowania zdrowotne najczęściej dzieli się na te, które są korzystne dla zdro- wia (prozdrowotne) oraz na takie, które wpływają negatywnie na stan zdrowia
(^1) Barański J., Piątkowski W. (red.): Zdrowie i choroba. Wybrane problemy socjologii medycyny. Oficyna Wydawnicza ATUT. Wrocław 2002.
ASPEKTy ZdrOWIA I CHOrOBy Tom 3, Nr 1, rok 2018, s. 35–
(^36) ASPEKTy ZdrOWIA I CHOrOBy, TOm 3, Nr 1, rOK 2018
(antyzdrowotne). Na zachowania, jakie człowiek podejmuje, ogromny wpływ ma środowisko, w którym został wychowany, kultura, jaka panuje w danym społe- czeństwie, oraz codzienne zwyczaje. Niedokrwistość zaliczana jest do chorób układu krwiotwórczego, określa się ją jako zmniejszenie liczby krwinek czerwonych oraz obniżenie poziomu hemo- globiny i hematokrytu^2. do najczęściej rozpoznawalnych objawów anemii zali- cza się bladość powłok skórnych, ogólne osłabienie organizmu, wypadające wło- sy, łamiące się paznokcie oraz inne. Wyróżnia się kilka rodzaju niedokrwistości, między innymi: niedokrwistość z niedoboru żelaza, niedokrwistość z niedoboru witaminy B 12 i kwasu foliowego, niedokrwistość z niedoboru kwasu foliowego, niedokrwistości hemolityczne, niedokrwistość aplastyczną oraz niedokrwistość w przebiegu chorób przewlekłych. Najczęściej występującą niedokrwistością jest ta z niedoboru żelaza. Niedo- krwistość ta powstaje w wyniku zaburzonej syntezy hemu na skutek niedoboru żelaza w ustroju, charakteryzuje się małymi krwinkami czerwonymi ze zmniej- szoną zawartością hemoglobiny^3. Niedokrwistość z niedoboru żelaza stanowi 80% wszystkich rodzaju niedo- krwistości i występuje u ok. 1-2% populacji ludzi na świecie^4. Występuje najczę- ściej u kobiet (ok. 80%), które są w wieku rozrodczym (u ok. 10% w Europie oraz u ponad 50% w krajach rozwijających się). Niedokrwistość ta częściej dotyczy kobiet, ponieważ mają one większe zapotrzebowanie na żelazo (obfite miesiączki, ciąża, karmienie piersią)^5. Przyczyn niedoboru żelaza jest wiele, wymienia się tutaj:
- różnego rodzaju utratę krwi, będącą główną przyczyną niedoboru żelaza, spo- wodowaną najczęściej: - krwawieniami z różnych odcinków przewodu pokarmowego (np. poprzez stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych), - krwawieniami u kobiet z dróg rodnych (np. mięśniaki macicy, obfite - krwawienie miesięczne), - krwawieniami z układu moczowego (np. krwiomocz), - krwawieniami z układu oddechowego (np. krwioplucie), - różnego typu urazy (np. zabiegi chirurgiczne obciążone ryzykiem silnych krwawień), - wieloletnim oddawaniem krwi przez dawców;
(^2) Orlicz-Szczęsna G., Żelazowska-Posiej J., Kucharska K.: Niedokrwistość z niedoboru żelaza. Curr. Probl.Psychiatry 2011; 12 (4): 590-594. (^3) Podolak-dawidziak m.: Niedokrwistości. W: Szczeklik A., Gajewski P. (red.): Interna Szczekli- ka. mały podręcznik 2015/16. Wydawnictwo medycyna Praktyczna, Kraków 2015. (^4) Podolak-dawidziak m.: Niedokrwistości. W: Szczeklik A. (red.): Choroby wewnętrzne. Tom 2. Wydawnictwo medycyna Praktyczna, Kraków 2006. (^5) Herold G. i wsp.: medycyna wewnętrzna. repetytorium dla studentów medycyny i lekarzy. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008.
(^38) ASPEKTy ZdrOWIA I CHOrOBy, TOm 3, Nr 1, rOK 2018
- problemy z paznokciami, które są blade, kruche i z podłużnymi prążkami i rowkami,
- problemy z włosami, które są cienkie, rozdwajają się, wypadają, są łamliwe^8. W celu postawienia diagnozy niedokrwistości z niedoboru żelaza wykonuje się morfologię krwi obwodowej, wskaźniki gospodarki żelazowej oraz inne pomoc- nicze badania (np. badania obrazowe przewodu pokarmowego, badanie ogólne moczu, badanie krwi utajonej w stolcu, endoskopię górnego i dolnego odcinka przewodu pokarmowego)^9. Leczenie niedokrwistości z niedoboru żelaza polega przede wszystkim na usu- nięciu przyczyny jego braku oraz uzupełnieniu niedoboru żelaza w organizmie człowieka. Głównym celem leczenia tej niedokrwistości jest utrzymanie prawidło- wego poziomu hemoglobiny wraz z ferrytyną w surowicy krwi, które można osią- gnąć, stosując odpowiednie preparaty żelaza. W leczeniu stosuje się:
- doustne preparaty żelaza – które wchłaniają się już w dwunastnicy i począt- kowym odcinku jelita cienkiego, stąd ciemne zabarwienie stolca. Przy nie- doborze żelaza zaleca się spożywanie pokarmów, które zawierają najwięcej tego pierwiastka: wątroby, roślin strączkowych, ostryg oraz mięsa wołowego, drobiowego, jagnięciny czy ryb zawierających nieco mniej żelaza. Niestety, warzywa i owoce zawierają niewiele żelaza. Przyjmowanie doustne żelaza skutkuje następującymi działaniami niepożądanymi: bólami brzucha, nudno- ściami i wymiotami, biegunką;
- stosowane pozajelitowo preparaty żelaza, które najczęściej podaje się dożylnie i stosuje się je wtedy, gdy:
- występuje nietolerancja preparatów doustnych,
- występuje duże krwawienie z przewodu pokarmowego i utrata żelaza jest zbyt duża, trzeba szybko uzupełnić i zgromadzić zapasy żelaza w organi- zmie człowieka, np. podczas hemodializy,
- współtowarzyszy niedokrwistości zespół upośledzonego wchłaniania oraz wrzodziejące zapalenie jelita grubego. W trakcie dożylnego podawania żelaza występują następujące objawy niepo- żądane: bóle stawów, głowy, ból w miejscu wkłucia, nudności i wymioty, uczucie gorąca, charakterystyczny metaliczny posmak w ustach oraz wstrząs anafilaktycz- ny. Ok. 1% populacji ludzi to osoby uczulone na preparaty żelaza, dlatego przed podażą zalecanej dawki należy zawsze podać tzw. dawkę testującą^10. rokowanie w niedokrwistości z niedoboru żelaza najczęściej jest dobre, czyli istnieje możliwość całkowitego wyleczenia tego schorzenia, ale jest to możliwe
(^8) Podolak-dawidziak m.: Niedokrwistości. W: Szczeklik A. (red.): Choroby wewnętrzne. Tom 2. Wydawnictwo medycyna Praktyczna, Kraków 2006. (^9) Podolak-dawidziak m.: Niedokrwistości. W: Szczeklik A., Gajewski P. (red.): Interna Szczekli- ka. mały podręcznik 2015/16. Wydawnictwo medycyna Praktyczna, Kraków 2015. (^10) Podolak-dawidziak m.: Niedokrwistości. W: Szczeklik A. (red.): Choroby wewnętrzne. Tom 2. Wydawnictwo medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
ASPEKTy ZdrOWIA I CHOrOBy, TOm 3, Nr 1, rOK 2018 39
jedynie wtedy, kiedy usunie się przyczynę utraty krwi, zmieni zwyczaje żywienio- we oraz dietę grupy pacjentów, którzy są niedożywieni^11.
Cel
Celem niniejszej pracy była ocena zachowań zdrowotnych pacjentów z niedo- krwistością spowodowaną niedoborem żelaza.
Materiał i metoda
Jako metody badań użyto sondażu diagnostycznego, jako techniki – ankiety, zaś głównym narzędziem badawczym był kwestionariusz ankiety, który składał się z 22 pytań o charakterze otwartym, jak i zamkniętym. Kwestionariusz został podzielony na dwie części. Pierwsza z nich składała się z 6 pytań i dotyczyła danych socjodemograficznych badanych (płeć, wiek, zawód, miejsce zamiesz- kania, źródło utrzymania), zaś pozostałych 16 było związanych bezpośrednio z tematem pracy – dotyczyły między innymi objawów niedokrwistości z niedo- boru żelaza, sposobu odżywiania, posiadanych nałogów, występowania chorób współistniejących. Badania zostały przeprowadzone Samodzielnym Publicznym Szpitalu Klinicz- nym nr 1 w Lublinie w Klinice Hematoonkologii i Transplantacji Szpiku, w okre- sie od maja do sierpnia 2017 roku. Ogółem zostało rozdanych 95 ankiet, z czego 91 zebrano, zaś 4 odrzucono ze względu na brak większości odpowiedzi. Wśród ogółu badanych (91 osób) zdecydowaną większość (84,6%, n=77) sta- nowiły kobiety, pozostały odsetek zaś mężczyźni (15,4%, n=14). Prawie połowa wszystkich respondentów (49,5%, n=45) to osoby w wieku od 31 do 50 lat, 30,8% (n=28) miało od 51 do 70 lat (30,8%, n=28), zaś najmniej licznie reprezentowana była grupa osób najstarszych – powyżej 71 lat (6,5%, n=6). Biorąc pod uwagę stan cywilny badanych osób, stwierdzono, że ponad dwie trzecie z nich (68,1%, n=62) deklarowało związek małżeński, osobami samotnymi było jedynie 14,3% (n=13) ankietowanych, we wdowieństwie pozostawało 9,9% (n=9), zaś rozwiedzeni respondenci stanowili 6,6% (n=6) ogółu badanych. Większość ankietowanych deklarowała jako miejsce zamieszkania miasto (64,8%, n=59), pozostały odsetek respondentów zaś wieś (35,2%, n=32). Odnosząc się do poziomu wykształcenia badanych, ustalono, że najwięcej ankietowanych (43,9%, n=40) miało wykształ- cenie wyższe, niewiele mniejszy odsetek (39,6%, n=36) stanowili responden- ci z wykształceniem średnim, najmniej zaś badanych (2,2%, n=2) deklarowało posiadanie wykształcenia na poziomie podstawowym. Wyniki uzyskane w trakcie badań poddano analizie statystycznej, w której analizowane parametry określono odwołując się do liczności, odsetka, wartości (^11) Sułek K.: Niedokrwistość z niedoboru żelaza. W: dmoszyńska A. (red.): Wielka interna. Hema- tologia. Wydawnictwo medical Tribune Polska, Warszawa 2011.
ASPEKTy ZdrOWIA I CHOrOBy, TOm 3, Nr 1, rOK 2018 41
Analiza statystyczna wykazała istotne różnice między stanem cywilnym bada- nych osób a występowaniem chorób przewodu pokarmowego (p=0,009). Ankie- towani stanu wolnego najczęściej cierpieli na choroby nowotworowe (20,0%), będący w związku małżeńskim wymieniali zazwyczaj choroby układu krwio- twórczego (82,8%), choroby nerek (75,0%) oraz choroby nowotworowe (70,0%). respondenci pozostający we wdowieństwie i będący po rozwodzie wymieniali tutaj najczęściej choroby wątroby (odpowiednio: 33,3% i 16,7%), natomiast bada- ni pozostający w związku nieformalnym cierpieli zazwyczaj na choroby nerek (25,0%). Analiza statystyczna wykazała, że najbardziej cierpieli z powodu chorób współistniejących badani pozostający w związku małżeńskim (ryc. 2).
Ryc. 2. Stan cywilny badanych a występowanie chorób współistniejących. Źródło: badania wła- sne.
Prawie wszystkie badane osoby (93,4%, n=85) nie stosowały żadnych dra- stycznych diet odchudzających, natomiast korzystało z diet jedynie 6,6% (n=6) respondentów. Zdecydowana większość ankietowanych 95,6% (n=87) potwier- dziła codzienne spożywanie mięsa, natomiast nie robiło tego jedynie 4,4% (n=4) badanych (ryc. 3).
(^42) ASPEKTy ZdrOWIA I CHOrOBy, TOm 3, Nr 1, rOK 2018
ryc. 3. deklaracje badanych dotyczące stosowania drastycznych diet odchudzających i spożywa- nia mięsa w codziennej diecie. Źródło: badania własne.
Wśród produktów, w których znajduje się najwięcej żelaza, ankietowane osoby wymieniały najczęściej wątrobę (92,3%, n=84), mięso (70,3%, n=64) oraz brokuły (43,9%, n=40), produktami o mniejszej zawartości żelaza są, zdaniem responden- tów, krewetki (5,5%, n=5), groch (12,1%, n=11) oraz płatki śniadaniowe (13,2%, n=12) (ryc. 4).
Ryc. 4. deklaracje badanych dotyczące produktów, które są źródłem żelaza. Źródło: badania wła- sne.
Przeprowadzone badania wykazały istotną zależność między płcią bada- nych a spożywaniem fasoli, która jest jednym z produktów zawierających żelazo (p=0,018). Wskazując produkty bogate w żelazo, kobiety najczęściej podawały: brokuły (92,5%), wątrobę (86,9%), mięso (84,4%), płatki śniadaniowe (83,3%) oraz krewetki (80,0%), natomiast mężczyźni wskazywali zazwyczaj na fasolę
(^44) ASPEKTy ZdrOWIA I CHOrOBy, TOm 3, Nr 1, rOK 2018
Ryc. 6. Wiek badanych osób a wybór produktów będących źródłem żelaza. Źródło: badania własne.
Analiza statystyczna wykazała istotną korelację między poziomem wykształ- cenia badanych osób a wyborem płatków śniadaniowych jako źródła żelaza (p=0,049). Ankietowani z wykształceniem podstawowym jako główne źródło żelaza wymieniali groch (9,1%), natomiast badani deklarujący wykształcenie zawodowe wymieniali w tym zakresie brokuły (17,5%) oraz wątrobę (15,5%). respondenci z wykształceniem średnim najczęściej wskazywali na fasolę (50,0%) jako źródło żelaza, zaś osoby posiadające wykształcenie wyższe wskazywali na krewetki (80,0%), płatki śniadaniowe (66,7%) oraz groch (63,6%) jako główne źródła żelaza (ryc. 7).
ASPEKTy ZdrOWIA I CHOrOBy, TOm 3, Nr 1, rOK 2018 45
Ryc. 7. Wykształcenie badanych a wybór produktów będących źródłem żelaza. Źródło: badania własne.
Na podstawie przeprowadzonych badań wykazano istotną statystycznie kore- lację między miejscem zamieszkania badanych osób a ich opiniami na temat przy- swajalności żelaza (p=0,038). mieszkańcy miast częściej niż mieszkający na wsi uważali, że witamina C zwiększa przyswajanie żelaza (74,6% vs. 53,1%) (tab. 1).
Tabela 1. miejsce zamieszkania badanych a opinie na temat przyswajania żelaza
Miejsce zamieszkania
Witamina C zwiększa przyswajanie żelaza Ogółem (n, %) Prawda (n, %) Fałsz (n, %)
Wieś (^) 53,1%n=17 46,9%n=15 100,0%n=
Miasto (^) 74,6%n=44 25,4%n=15 100,0%n=
Razem (^) 67,0%n=61 33,0%n=30 100,0%n=
Analiza statystyczna: chi2=3,643, p=0,
Źródło: badania własne.
Ankietowani posiadający wykształcenie wyższe częściej potwierdzali fakt, że witamina C zwiększa przyswajanie żelaza (55,7%), w porównaniu do respon- dentów deklarujących wykształcenie średnie, którzy uważali, że witamina C nie zwiększa przyswajania żelaza w organizmie (56,7%). Wykazane różnice były istot- ne statystycznie (p=0,006) (tab. 2).
ASPEKTy ZdrOWIA I CHOrOBy, TOm 3, Nr 1, rOK 2018 47
cjami (p=0,006). Wykazano, że osoby narażone na większy stres pracy są bardziej podatne na występowanie przeziębienia i infekcji niż osoby nieobciążone stresem (63,6% vs. 38,9%) (tab. 4).
Tabela 4. Narażenie na duży stres w pracy badanych a częstsze narażenie na przeziębienie i infekcje.
Narażenie na duży stres w pracy
Częstsze narażenie na przeziębienie i infekcje (^) Ogółem (n, %) Tak (n, %) Nie (n, %)
Tak (^) 38,9%n=14 63,6%n=35 53,8%n=
Nie (^) 8,3%n=3 12,8%n=7 11,0%n=
Nie pracuję (^) 52,8%n=19 23,6%n=13 35,2%n=
Razem (^) 100,0%n=36 100,0%n=55 100,0%n=
Analiza statystyczna: chi2=2,253, p=0,
Źródło: badania własne.
Przeprowadzone badania pokazały, że istnieje korelacja między płcią bada- nych a występowaniem określonych objawów niedokrwistości, takich jak: sucha, szorstka skóra (p=0,003), łamiące, wypadające włosy (p=0,008), kruche, łamliwe paznokcie (p=0,024), skłonność do siniaków (p=0,050) oraz częstsze krwawie- nia z nosa (p=0,022). Kobiety najczęściej wymieniały następujące objawy niedo- krwistości z niedoboru żelaza: sucha, szorstka skóra (95,6%), łamiące, wypadające włosy (93,9%), zajady (93,8%), kruche, łamliwe paznokcie (92,2%), skłonność do siniaków (91,7%) oraz sińce pod oczami (90,9%). Natomiast mężczyźni wskazy- wali zazwyczaj częstsze krwawienia z nosa (35,7%) (ryc. 8).
(^48) ASPEKTy ZdrOWIA I CHOrOBy, TOm 3, Nr 1, rOK 2018
Ryc. 8. Płeć badanych a występowanie objawów niedokrwistości. Źródło: badania własne.
Przeprowadzone badania pokazały istotną statystycznie zależność również pomiędzy wiekiem badanych osób a występowaniem określonych objawów niedo- krwistości z niedoboru żelaza, takich jak: sucha, szorstka skóra (p=0,028), łamią- ce, wypadające włosy (p=0,030) oraz skłonność do siniaków (p=0,027). Osoby najmłodsze (do 30 lat) uskarżały się najczęściej na sińce pod oczami (18,1%) jako objaw niedokrwistości, zaś ankietowani z przedziału wiekowego 31-50 lat wska- zywali na zajady (75,0%) jako uciążliwy objaw tej choroby. respondenci w wieku 51-70 lat wymieniali najczęściej: skłonność do siniaków (39,6%), sińce pod ocza- mi (36,4%) oraz osłabienie (32,9%), zaś osoby najstarsze (powyżej 71 lat) wymie- niali tutaj zazwyczaj skłonność do siniaków (8,3%) (ryc. 9).
(^50) ASPEKTy ZdrOWIA I CHOrOBy, TOm 3, Nr 1, rOK 2018
Ryc. 10. miejsce zamieszkania badanych a występowanie objawów niedokrwistości. Źródło: bada- nia własne.
Dyskusja
Uzyskane wyniki pokazały, że badane osoby najczęściej leczyły się na następu- jące choroby współistniejące z niedokrwistością: choroby układu krwiotwórcze- go (31,9%), choroby przewodu pokarmowego (29,7%) oraz choroby nowotwo- rowe (22,0%). Na podstawie badań wykazano, że ankietowani zazwyczaj leczyli się z powodu takich schorzeń przewodu pokarmowego jak choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy (23,1%). Zdecydowana większość badanych osób deklarowała nieprzyjmowanie nie- steroidowych leków przeciwzapalnych (84,6%) oraz niestosowanie żadnych dra- stycznych diet odchudzających (93,4%). Prawie wszystkie ankietowane osoby (95,6%) deklarowały, że w codziennej diecie spożywają mięso. do produktów, które są bogatym źródłem żelaza, osoby badane najczęściej zaliczały: wątrobę (92,3%), mięso (70,3%) oraz brokuły (43,9%). dwie trzecie respondentów (67,0%) potwierdziło słuszność twierdzenia, że witamina C zwiększa przyswajanie żelaza. Wszystkie badane osoby (100%) przyznały się do spożywania kawy lub herba- ty, najczęściej w ilości od 1 do 2 filiżanek/szklanek dziennie (78,0%). Zdecydowana większość ankietowanych (82,4%) negowała posiadanie nało- gów, zaś wśród osób, które przyznały się do ich posiadania, najczęściej było to palenie papierosów (81,3%). Badania pokazały, że prawie połowa respondentów (39,6%) była częściej nara- żona na przeziębienia i bardziej podatna na infekcje.
ASPEKTy ZdrOWIA I CHOrOBy, TOm 3, Nr 1, rOK 2018 51
Spośród objawów niedokrwistości badane osoby najczęściej wskazywały na: osłabienie (80,2%), szybkie męczenie się (64,8%) oraz apatię i ciągłe zmęczenie (61,5%). m. Pieszko, J. Ciesielska-Piotrowicz, m. Skotnicka i S. małgorzewicz^12 przepro- wadziły w grupie ciężarnych kobiet badania na temat ich zachowań zdrowotnych. Ankietowane kobiety jako najlepsze źródła żelaza wskazywały najczęściej zielone warzywa (69,8%), mięso (67,4%) oraz rośliny strączkowe (34,9%). W badaniach własnych, podobnie jak w badaniach m. Pieszko i wsp.^13 , respondenci poda- li następujące źródła żelaza: wątroba (92,3%), mięso (70,3%). Znaczący odsetek wskazał też brokuły (43,9%), czego nie odnotowały badania m. Pieszko. m. Godala, K. Pietrzak, m. Łaszek, A. Gawron-Skarbek i F. Szatko 14 przeba- dali zachowania zdrowotne kobiet w ciąży, uwzględniając ich sposób żywienia i suplementację witamin oraz minerałów. W badaniu tym 45,95% ankietowanych deklarowało spożywanie mięsa. W badaniach przeprowadzonych przez autorów niniejszego artykułu do spożywania mięsa przyznało się aż 95,6% respondentów. Kobiety ciężarne w 80,0% deklarowały codzienne spożywanie herbaty, badania własne wskazują zaś na spożywanie herbaty przez wszystkich respondentów (100%).
Wnioski
Na podstawie przeprowadzonych badań wysunięto następujące wnioski:
- Zdecydowana większość pacjentów twierdzi, że nie posiada nałogów, nato- miast w grupie badanych, którzy nałogi posiadali, było to najczęściej palenie papierosów.
- Najczęstszymi chorobami współistniejącymi, występującymi u badanych osób były: choroby układu krwiotwórczego, choroby przewodu pokarmowe- go oraz choroby nowotworowe.
- Najczęstszymi schorzeniami ze strony przewodu pokarmowego, na które oso- by z niedokrwistością z niedoboru żelaza się leczyły, były choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy oraz hemoroidy.
- Zdecydowana większość badanych nie stosuje żadnych drastycznych diet, które mogłyby przyczynić się do rozwoju choroby, jaką jest niedokrwistość z niedoboru żelaza.
- Najczęstszymi objawami niedokrwistości z niedoboru żelaza w badanej gru- pie były: osłabienie, szybkie męczenie się, apatia i ciągłe zmęczenie, kruche, (^12) Pieszko m., Ciesielska-Piotrowicz J., Skotnicka m., małgorzewicz S.: Zachowania zdrowotne kobiet ciężarnych z wyższym i średnim wykształceniem – badania wstępne. Pediatr. med. rodz. 2017; 13 (1): 94-102. (^13) Tamże. (^14) Godala m., Pietrzak K., Łaszek m., Gawron-Skarbek A. Szatko F.: Zachowania zdrowotne łódz- kich kobiet w ciąży. Cz. I. Sposób żywienia i suplementacja witaminowo-mineralna. Probl. Hig. Epidemio. 2012; 93 (1): 38-42.
ASPEKTy ZdrOWIA I CHOrOBy, TOm 3, Nr 1, rOK 2018 53
Health behaviours of patients with iron deficiency
anaemia
Anna Szabłowska^1 , Maria Pyć^1 (^1) University of Economy and Innovation, Faculty of Health Sciences
▶ S u m m a r y : Introduction. Health behaviours are the concept which is relatively widely approached and includes both health promoting and anti-health behaviours. Every individual undertakes various types of health behaviours which allow the maintenance of health on a properly high level. Anaemia is a disease of the haematologic system and is defined as a decrease in the amount of red blood cells, including low levels of haemoglobin and haematocrit. Objective. The objective of the presented study was an assessment of health behaviours of patients with iron deficiency anaemia. Materials and Method. The study was conducted by the method of a diagnostic survey, using a questionnaire technique, and the main research instrument was a questionna- ire consisting of 22 open and closed questions. The questionnaire was divided into two parts. The first part consisted of 6 items and concerned the respondents’ socio-demogra- phic data (gender, age, occupation, place of residence, source of maintenance), while the remaining 16 items were directly related to the subject of the study and concerned, among other things, the symptoms of iron deficiency anaemia, mode of nutrition, habits possessed, and occurrence of concomitant diseases. The study included 91 patients of the department of Haematooncology and Bone marrow Transplantation, at the Independent Public Univer- sity Hospital No. 1 in Lublin. Results and Conclusions. The results of the study allowed the presumption that the health behaviours of patients with iron deficiency anaemia are health promoting. The respondents most often did not use non-steroid anti-inflammatory drugs, drastic weight loss diets, and did not have any addictions. In turn, they consumed meat in their daily diet and knew which products were the best sources of iron. ▶ K e y w o r d s : health behaviours, anaemia, iron deficiency.
