Pobierz Zagadnienia do przedmiotu "Podstawy projektowania i Grafika Inżynierska" i więcej Notatki w PDF z Podstawy projektowania tylko na Docsity!
Podstawy projektowania i Grafika
Inżynierska
Spis teści.
- Wymień cechy rysunku technicznego złożeniowego.
- Wymień cechy rysunku technicznego wykonawczego.
- Wymień podstawowe formaty arkuszy rysunkowych.
- Opisz sposób uzyskiwania na podstawie standardowego formatu A4 pozostałych formatów arkuszy.
- Zdefiniuj pojęcie skali rysunku technicznego.
- Wymień podstawowe podziałki rysunkowe stosowane w rysunku technicznym maszynowym.
- Wymień rodzaje linii rysunkowych stosowanych w rysunku technicznym maszynowym.
- Wskaż obszary zastosowań dla poszczególnych rodzajów linii rysunkowych stosowanych w rysunku technicznym maszynowym.
- Wymień kolejność pierwszeństwa linii rysunkowych stosowanych w rysunku technicznym maszynowym.
- Wskaż elementy rysunku technicznego.
- Wskaż właściwości pisma technicznego typu A lub typu B.
- Omów zasadę składania rysunków technicznych do formatu podstawowego.
- Omów zasadę tworzenia rzutu prostokątnego.
- Scharakteryzuj pojęcie rzutu aksonometrycznego.
- Zdefiniuj pojęcie aksonometrii izometrycznej.
- Przedstaw metodę rzutowania prostokątnego, wg. metody europejskiej.
- Przedstaw metodę rzutowania prostokątnego, wg. metody amerykańskiej.
- Wskaż różnicę występującą pomiędzy pojęciami widok - kład stosowanym w rysunku technicznym maszynowym.
- Wskaż właściwości oraz obszar zastosowania półwidoków i ćwierćwidoków.
- Omów metodę tworzenia przekroju oraz wskaż jej zalety.
- Wymień podstawowe zasady wymiarowania
- Omów zasadę „niedomykania ciągów wymiarowych”.
- Omów zasadę „podawania wymiarów koniecznych”.
- Omów zasadę „niepowtarzania wymiarów”.
- Omów właściwości linii wymiarowych i pomocniczych w rysunku technicznym maszynowym.
- Omów metodę wymiarowania w układzie szeregowym.
- Omów metodę wymiarowania w układzie równoległym.
- Podaj przykład wymiarowania otworów i łuków na dowolnym rysunku technicznym.
- Podaj definicję chropowatości powierzchni.
- Podaj definicję falistości powierzchni.
- Wymień sposoby oznaczania chropowatości powierzchni na rysunkach technicznych.
- Zdefiniuj pojęcie tolerancji wymiaru.
- Zdefiniuj pojęcia wymiar nominalny, dolny wymiar graniczny i górny wymiar graniczny.
- Zdefiniuj pojęcia odchyłka górna oraz odchyłka dolna wymiaru.
- Podaj definicje pojęcia pasowanie oraz wskaz jego odmiany.
1. Wymień cechy rysunku technicznego złożeniowego.
- Rysunek złożeniowy jest przedstawieniem wytworu w całości.
- Na rysunku muszą być uwidocznione wszystkie części wytworu.
- W rysunkach złożeniowych stosuje się rzutowanie aksonometryczne i przekroje.
- Wszystkie części wytworu muszą być ponumerowane i opisane w tabelce rysunkowej.
2. Wymień cechy rysunku technicznego wykonawczego
- Rysunek techniczny wykonawczy pozwala odtworzyć kształt przedmiotu z wymiarami.
- Zawiera informacje na temat dokładności wykonania wytworu, rodzaju materiału.
- Na rysunku wykonawczym znajdują się konieczne rzuty przedmiotu oraz wymagane
przekroje.
- Rysunek jest wyposażony w tabelkę rysunkową, która oprócz wielu koniecznych danych
musi zawierać numer rysunku oraz wielkość podziałki. Numer rysunku powinien być
zgodny z numerem części na rysunku zestawieniowym.
3. Wymień podstawowe formaty arkuszy rysunkowych.
Rodzaj arkusza Wymiary
A0 841×
A1 594×
A2 420×
A3 297×
A4 210x
A5 148x
4. Opisz sposób uzyskiwania na podstawie standardowego
formatu A4 pozostałych formatów arkuszy.
- Formatem zasadniczym arkusza jest format A4 o wymiarach 210 x 297 mm.
- Podwajając arkusz formatu A4 otrzyma się format A3 i dalej przez podwajanie A2, A1, A0.
- Pomniejszając format A4 o połowę otrzymamy format A5.
- Format A4 jest najmniejszym formatem używanym w dokumentacji technicznej.
- W dokumentacji technicznej zaleca się stosowanie pionowego położenia arkusza zasadniczego.
5. Zdefiniuj pojęcie skali rysunku technicznego.
Podziałka (skala odwzorowania) - to iloraz wielkości zmierzonej na rysunku i
wielkości rzeczywistej.
8. Wskaż obszary zastosowań dla poszczególnych rodzajów
linii rysunkowych stosowanych w rysunku technicznym
maszynowym.
- ciągła gruba – do rysowania widocznych krawędzi i zarysów
- kreskowa cienka – niewidoczne krawędzie i zarysy przedmiotów
- ciągła cienka – linie wymiarowe i pomocnicze, linie kreskowania przekrojów, zarysy kładów miejscowych, linie odniesienia.
- punktowa cienka – osie i płaszczyzny symetrii
- dwupunktowa cienka – skrajne położenia części ruchomych
- falista lub zygzakowa cienka – urwania rzutów, przekroje cząstkowe.
9. Wymień kolejność pierwszeństwa linii rysunkowych
stosowanych w rysunku technicznym maszynowym.
W przypadku, gdy na rysunku pokrywają się częściowo dwie lub więcej linii różnego rodzaju lub o odmiennym przeznaczeniu, niezmiernie ważna jest kolejność pierwszeństwa linii rysunkowych. Kolejność ta przedstawia się następująco:
- widoczne zarysy przedmiotu – linia ciągła gruba lub linia cienka
- niewidoczne zarysy przedmiotu – linia kreskowa cienka
- ślad płaszczyzny przekroju – kreski grube
- osie i ślady płaszczyzn symetrii – linia punktowa cienka
- linie środka ciężkości – linia dwupunktowa
- linie pomocnicze – linia ciągła cienka
10. Wskaż elementy rysunku technicznego.
- Arkusz rysunkowy
- Formaty arkuszy
- (^) Tabliczki rysunkowe
- Pismo techniczne
- Przedstawianie obiektów na płaszczyźnie rysunku.
- Rzutowanie prostokątne
- (^) Rysunki na kilku arkuszach
11. Wskaż właściwości pisma technicznego typu A lub typu
B.
Typ A Typ B
Wysokość liter duże litery i cyfry wynosi 14s, małe litery (bez lasek w górę i w dół) wynosi 10s.
duże litery i cyfry wynosi 10s, małe litery (bez lasek w górę i w dół) wynosi 7s. Odstęp między literami Odstępy między literami i cyframi powinny być^ równe 2s dla liter i cyfr, których sąsiednie linie są równoległe, gdy zaś nie są równoległe jak np. w zestawieniu VB, TA czy 71, odstęp można zmieścić o połowę tj. do 1s. Odstępy między Minimalny odstęp między wyrazami lub liczbami powinien wynosić 6s.Jeżeli wyrazy oddziela znak interpunkcji, np. przecinek, to minimalnym odstępem jest odstęp między znakiem interpunkcji i następnym wyrazem. Minimalna podziałka wierszy
22s 17s
Litery i cyfry pisane jako ułamki,
wykładniki potęg, odchyłki graniczne
Pismem tego samego rodzaju co pismo podstawowe (A lub B) i o jeden wymiar mniejszym od wysokości pisma podstawowego. Pismem rodzaju B, gdy pismo podstawowe jest rodzaju A, i o jeden wymiar mniejszym od wielkości pisma podstawowego. Pismem tego samego rodzaju co pismo
podstawowe (A lub B) i o wymiarze tym samym
co pismo podstawowe.
12. Omów zasadę składania rysunków technicznych do
formatu podstawowego.
Rysunki techniczne formatów większych niż A4 składa się do formatu podstawowego w celu łatwiejszego ich przechowywania. Najpierw arkusze składa się w harmonijkę wzdłuż linii prostopadłych do wierszy tekstu znajdującego się w tabliczce rysunkowej, a następnie wzdłuż linii prostopadłych do poprzednich. Bardzo ważna w składaniu rysunków jest kolejność załamań arkuszy.
13. Omów zasadę tworzenia rzutu prostokątnego
Rzut prostokątny powstaje w następujący sposób:
- przedmiot ustawiamy równolegle do rzutni, tak aby znalazł się pomiędzy obserwatorem a rzutnią,
- patrzymy na przedmiot prostopadle do płaszczyzny rzutni,
- z każdego widocznego punktu prowadzimy linię prostopadłą do rzutni,
- punkty przecięcia tych linii z rzutnią łączymy odpowiednimi odcinkami otrzymując rzut prostokątny tego przedmiotu na daną rzutnię
Rzut I (z przodu) i rzut II (z góry) mają jednakową długość i leżą dokładnie jeden nad drugim.
17. Przedstaw metodę rzutowania prostokątnego, wg.
metody amerykańskiej
W metodzie amerykanskiej przedmiot rzutowany położony jest po przeciwnej stronie rzutni w stosunku do obserwatora. Sprawia, to, iż na rzutni pojawia się obraz, który byłby dla obserwatora widoczny, gdyby rzutnia była przezroczysta.
W metodzie amerykaoskiej rzuty mają postac taką samą jak w europejskiej, natomiast ich położenie jest przeciwne.
18. Wskaż różnicę występującą pomiędzy pojęciami widok -
kład stosowanym w rysunku technicznym maszynowym
Kład – sposób przedstawienia na rysunku technicznym szczegółów przekroju lub widoku.
Kład przekroju to zarys figury płaskiej będącej przekrojem odwzorowanego przedmiotu, obrócony o 90° (zgodnie z ruchem wskazówek zegara). Wyróżnia się dwa rodzaje takich kładów:
- kład miejscowy – położony na widoku, rysowany liniami cienkimi i tylko wtedy, gdy nie zaciemnia rysunku
- kład przesunięty – położony poza widokiem przedmiotu, rysowany liniami grubymi.
Kład widoku (rysowany linią cienką) służy do przedstawienia rozmieszczenia otworów i podobnych elementów bez konieczności rysowania drugiego rzutu.
Długość grota powinna wynosić 6-8 grubości linii zarysu przedmiotu, lecz nie mniej niż 2,5 mm. Groty powinny być zaczernione. Na szkicach odręcznych dopuszcza się stosowanie grotów niezaczernionych. Długość grotów powinna być jednakowa dla wszystkich wymiarów na rysunku.
Zasadniczo ostrza grotów powinny dotykać od wewnątrz linii, między którymi wymiar podajemy.
Przy podawaniu małych wymiarów groty można umieszczać na zewnątrz tych linii, na przedłużeniach linii wymiarowej.
Dopuszcza się zastępowanie grotów cienkimi kreskami o długości co najmniej 3,5 mm, nachylonymi pod kątem 45o do linii wymiarowej.
Liczby wymiarowe pisze się nad liniami wymiarowymi w odległości 0,5 - 1,5 mm od nich, mniej więcej na środku.
Jeżeli linia wymiarowa jest krótka, to liczbę wymiarową można napisać nad jej przedłużeniem.
Na wszystkich rysunkach wykonanych na jednym arkuszu liczby wymiarowe powinny mieć jednakową wysokość, niezależnie od wielkości rzutów i wartości wymiarów.
Należy unikać umieszczania liczb wymiarowych na liniach zarysu przedmiotu, osiach i liniach kreskowania przekrojów.
Wymiary powinny być tak rozmieszczone, żeby jak najwięcej z nich można było odczytać patrząc na rysunek od dołu lub od prawej strony.
Do wymiarowania wielkości średnic i promieni krzywizn stosujemy specjalne znaki wymiarowe.
Średnice wymiarujemy poprzedzając liczbę wymiarową znakiem (fi).
Promienie łuków wymiarujemy poprzedzając liczbę wymiarową znakiem R. Linię wymiarową prowadzi się od środka łuku i zakańcza się grotem tylko od strony łuku. Grubość płaskich przedmiotów o nieskomplikowanych kształtach zaznaczamy poprzedzając liczbę wymiarową znakiem x.
Podstawowe zasady wymiarowania
Przystępując do wymiarowania rysunku technicznego należy wczuć się w rolę osoby, która na jego podstawie będzie wykonywać dany przedmiot. Trzeba zadbać o to, aby nie zabrakło żadnego z potrzebnych wymiarów i aby można je było jak najłatwiej odmierzyć na materiale podczas obróbki. Ułatwi to w znacznym stopniu znajomość podstawowych zasad wymiarowania. Podstawowe zasady wymiarowania w rysunku technicznym dotyczą:
- stawiania wszystkich wymiarów koniecznych
Zawsze podajemy wymiary gabarytowe (zewnętrzne). Wymiary mniejsze rysujemy bliżej rzutu przedmiotu.Zawsze podajemy tylko tyle i takich wymiarów które są niezbędne do jednoznacznego określenia wymiarowego przedmiotu.
Każdy wymiar na rysunku powinien dawać się odmierzyć na przedmiocie w czasie wykonywania czynności obróbkowych.
Wymiarów nie należy nigdy powtarzać ani na tym samym rzucie, ani na różnych rzutach tego samego przedmiotu.Każdy wymiar powinien być podany na rysunku tylko raz i to w miejscu, w którym jest on najbardziej zrozumiały, łatwy do odszukania i potrzebny ze względu na przebieg obróbki.
- niezamykania łańcuchów wymiarowych
Łańcuchy wymiarowe stanowią szereg kolejnych wymiarów równoległych (tzw. łańcuchy wymiarowe proste) lub dowlnie skierowanych (tzw. łańcuchy wymiarowe złożone)
W obu rodzajach łańcuchów nie należy wpisywać wszystkich wymiarów, gdyż łańcuch zamknięty zawiera wymiary zbędne wynikające z innych wymiarów. Łańcuchy wymiarowe powinny więc pozostać otwarte, przy czym pomija się wymiar najmniej ważny.
- pomijania wymiarów oczywistych
Pomijanie wymiarów oczywistych dotyczy przede wszystkim wymiarów kątowych, wynoszących 0 o^ lub 90 o, tj. odnoszących się do linii wzajemnie równoległych lub prostopadłych.
22. Omów zasadę „niedomykania ciągów wymiarowych”.
Łańcuchy wymiarowe stanowią szereg kolejnych wymiarów równoległych (tzw. łańcuchy wymiarowe proste) lub dowlnie skierowanych (tzw. łańcuchy wymiarowe złożone)
W obu rodzajach łańcuchów nie należy wpisywać wszystkich wymiarów, gdyż łańcuch zamknięty zawiera wymiary zbędne wynikające z innych wymiarów. Łańcuchy wymiarowe powinny więc pozostać otwarte, przy czym pomija się wymiar najmniej ważny.
23. Omów zasadę „podawania wymiarów koniecznych”.
Zawsze podajemy wymiary gabarytowe (zewnętrzne). Wymiary mniejsze rysujemy bliżej rzutu przedmiotu.Zawsze podajemy tylko tyle i takich wymiarów które są niezbędne do jednoznacznego określenia wymiarowego przedmiotu.
Każdy wymiar na rysunku powinien dawać się odmierzyć na przedmiocie w czasie wykonywania czynności obróbkowych.
24. Omów zasadę „niepowtarzania wymiarów”.
Wymiarów nie należy nigdy powtarzać ani na tym samym rzucie, ani na różnych rzutach tego samego przedmiotu.Każdy wymiar powinien być podany na rysunku tylko raz i to w miejscu, w którym jest on najbardziej zrozumiały, łatwy do odszukania i potrzebny ze względu na przebieg obróbki.
25. Omów właściwości linii wymiarowych i pomocniczych w
rysunku technicznym maszynowym.
Zasada ta określa, że jeśli mniej jak 16% mierzonych wartości przekracza żądaną wartość, uznaje się, że powierzchnia jest zgodna w wymaganiami. Zasadę tę stosuję się w przypadku braku oznaczenia max, przy jakości powierzchni.
Rm – maksymalna wysokość chropowatości
30. Podaj definicję falistości powierzchni.
Falistość powierzchni - nierówności będące składową powierzchni rzeczywistej. Odstępy znacznie przewyższają odstępy chropowatości powierzchni.
Falistość powierzchni w budowie maszyn jest błedem wykonawczym najczęściej spowodowanym wibracjami w maszynach wytwórczych w czasie obróbki elementu.
Falistość jest okresową nierównością, którą można opisać falą, przy czym strzałka fali jest mniejsza co najmniej 40 razy od długość fali. Elementy charakteryzujące się większą falistością uznawane są za braki produkcyjne.
Falistość powierzchni jest to zbiór nierówności powierzchni o charakterze przypadkowym lub zbliżonym do postaci okresowej, których odstępy znacznie przewyższają odstępy chropowatości powierzchni.
Falistość powstaje podczas procesu obróbkowego, głównie wskutek drgań względnych w układzie obrabiarka – narzędzie - przedmiot obrabiany.
Falistość powierzchni wyznacza się ilościowo na profilu falistości. Profil falistości jest linią przecięcia powierzchni zaobserwowanej (zmierzonej) płaszczyzną prostopadłą do powierzchni nominalnej (określonej rysunkiem), z pominięciem odchyłek kształtu i chropowatości powierzchni.
Falistość mierzy się wyznaczając średnią arytmetyczną pięciu największych odchyleń na długości odcinka pomiarowego mierzonych w mikrometrach. Wyliczony tak parametr Wz umieszcza się na rysunku obok znaku chropowatości.
31. Wymień sposoby oznaczania chropowatości powierzchni
na rysunkach technicznych.
Struktura geometryczna powierzchni określa wartości chropowatości powierzchni, jej falistości i struktury kształtu.
Przy oznaczaniu chropowatości powierzchni stosowane są trzy podstawowe symbole graficzne:
Za pomocą dodatkowych symboli graficznych można określić kierunek nierówności powierzchni. W tabeli przedstawione są niektóre z przykładów.
Kierunek śladów obróbki jest równoległy do krawędzi przedmiotu w rzucie, na którym ten symbol zaznaczono.
Można go uzyskać poprzez struganie, dłutowanie, szlifowanie
Kierunek śladów obróbki jest prostopadły do krawędzi przedmiotu w rzucie, na którym ten symbol zaznaczono.
Można go uzyskać poprzez struganie, dłutowanie, szlifowanie
Ze względów praktycznych w dokumentacji technicznej podawane są wymiary normalne oraz dopuszczalne błędy dla tych wymiarów, maksymalne i minimalne. Błędy te noszą nazwę odchyłek od wymiaru , przy czym rozróżnia się odchyłkę górną , określającą błąd wymiaru normalnego w kierunku największego dopuszczalnego wymiaru oraz odchyłkę dolną , jako błąd wymiaru normalnego w kierunku najmniejszego dopuszczalnego wymiaru.
Różnica między wymiarem maksymalnym a minimalnym nosi nazwę tolerancji wymiaru.
Oznaczenia związane z tolerowaniem wymiarów są normalizowane, przy czym odchyłki wymiarów wewnętrznych (otworów) podawane są dużymi literami, natomiast odchyłki wymiarów zewnętrznych (wałków) podawane są małymi literami:
N – wymiar normalny,
A – dopuszczalny wymiar minimalny, zwany wymiarem górnym,
B – dopuszczalny wymiar minimalny, zwany wymiarem dolnym,
T – tolerancja wymiaru, będąca różnicą wymiaru B i A ,
ES – odchyłka górna dla wymiaru wewnętrznego,
es – odchyłka górna dla wymiaru zewnętrznego,
EI – odchyłka dolna dla wymiaru wewnętrznego,
ei – odchyłka dolna dla wymiaru zewnętrznego.
Pojęcia Wymiary nominalne - są to wymiary przedmiotów, względem których odnosi się odchyłki. Wymiar nominalny i odchyłki wyznaczają zakres, w którym powinno zawierać się rzeczywiste wymiary przedmiotów
Wymiar rzeczywisty – jest to wymiar określony jednoznacznie w istniejących warunkach. Wymiar rzeczywisty jest to wymiar jaki otrzymano by po przeprowadzeniu bezbłędnego pomiaru.
Wymiary graniczne, dolny A i górny B to wymiary, między którymi powinien być zawarty lub być równy jednemu z nich wymiar rzeczywisty dobrze wykonanej części. Wymiar, względem którego określa się odchyłki graniczne i odchyłkę zaobserwowaną nazywa się wymiarem nominalnym D.
Wymiar tolerowany określają jednoznacznie dwa wymiary graniczne:
wymiar górny B (większy wymiar graniczny)
wymiar dolny A (mniejszy wymiar graniczny).
Wymiary graniczne są to dwa wymiary, których nie może przekroczyć wymiar zaobserwowany produktu, jeżeli ma on być uznany za poprawnie wykonany.
Odchyłka górna (es, ES) - jest różnicą^ między wymiarem górnym B a odpowiadającym mu wymiarem nominalnym D.
ES = B – D
Odchyłka dolna [ei (EI)] jest różnicą między wymiarem dolnym A i odpowiadającym mu wymiarem nominalnym D
EI = A - D
34. Podaj definicje pojęcia pasowanie oraz wskaz jego
odmiany.
Pasowanie – skojarzenie pary elementów o tym samym wymiarze nominalnym. Jest to połączenie dwóch elementów, z których jeden obejmuje drugi, i dotyczy zwykle wałka i otworu, a także stożka i otworu stożkowego.
W budowie maszyn używa się następujących rodzajów pasowań:
- pasowanie luźne (w połączeniach ruchowych) – istnieje w nim luz między wałkiem a otworem. Wałek może poruszać się wzdłużnie lub obracać w otworze.
- pasowania mieszane – istnieje w nim niewielki luz lub lekki wcisk. Używane jest do połączeń nieprzenoszących obciążeń.
- pasowanie ciasne – wałek jest wciśnięty w otwór. Połączenie takie może przenosić obciążenia.
Teoretycznie możliwa jest dowolna kombinacja tolerancji wałków i otworów, a w związku z tym wiele możliwości realizacji wymaganego pasowania. W praktyce inżynierskiej występują jednak tylko wybrane kombinacje.
