Zagadnienia egzaminacyjne - Notatki - Historia myśli ekonomicznej - Część 1, Notatki z Ekonomia

Pobierz Zagadnienia egzaminacyjne - Notatki - Historia myśli ekonomicznej - Część 1 i więcej Notatki w PDF z Ekonomia tylko na Docsity! Ekonomia klasyczna - oparta na teorii uzytecznosci krancowej oraz uniwersalne prawo popytu i podazy; podzial dochodu na podstawie teorii krancowej produktywnosci czynnikow produkcji. Instytucjonalisci – zauwazali odmiennosc gospodarki rynkowej od modeli opracowywanych przez neoklasykow. Keynes – ekonomia agregatowa; wplywy Malthusa (popytowe podejscie) oraz Marshalla (analiza krotkookresowa). Nowa ekonomia keynesowska – odchodzi od pionowej krzywej podazy. Jest ona dodatnio nachylona (gdy rosnie produkcja, rosna ceny). Nowa ekonomia klasyczna – elastyczna w krotkim okresie. Wymiennosc między stopa inflacji i stopa bezrobocia. Ekonomia podazowa – wpływ opodatkowania. Teoria racjonalnych oczekiwan – asymetria informacji oraz opoznienie czasowe między nakladami i efektami. Oczekiwania racjonalne i adaptacyjne. Merkantylizm – nagromadzenie pieniadza kruszczowego; powinno się wspierac przede wszystkim te produkcje, która może zostac wyeksportowana za granice; pierwsze uzasadnienie ingerencji panstwa. Brak analizy ksztaltowania cen oraz alokacji zasobow kapitalu i pracy. Fizjokratyzm – tylko praca w rolnictwie zrodlem bogactwa kraju; nadwyzka która można wypracowac nazywana jest czystym produktem; reszta dzialalnosci to produkcja jalowa (wówczas przemysl był slabo rozwiniety i trudno bylo dostrzec profity, które przynosil) Tablica ekonomiczna F. Quesnaya – brak koniecznosci ingerencji panstwa. EKONOMIA KLASYCZNA – oparta na optymistycznej wizji gospodarki rynkowej zakladajacej najwyzsza efektywnosc ekonomiczna i dobrobyt. A. Smith – miara bogactwa jest roczny strumien dobr i uslug wytwarzany w roznych dziedzinach dzialalnosci gospodarczej. Zrodlem bogactwa jest ludzka praca, a nie przyroda i ziemia. Wazny jest podzial pracy, który wymaga akumulacji kapitalu. Praca produkcyjna i nieprodukcyjna (swiadczaca uslugi). Ta druga prowadzi tylko do przejadania dochodu (wiaze się wylacznie z konsumpcja). Trzy teorie wartosci opartej na pracy:  oparta na nakladach pracy (w spoleczenstwach prymitywnych); niepelna, bo istnieja rozne stawki placy  oparta na kosztach produkcji (roznorodnosc nakladow pracy mierzona czasem, jaki trzeba na te prace poswiecic)  oparta na dyspozycyjnosci pracy (wartosc uzytkowa i wartosc wymienna towaru – ile pracy mozemy nabyc za dany towar) Teoria podzialu dochodu:  place zaleza od ◦ koszt utrzymania robotnika i jego rodziny ◦ pozycja przetargowa pracownikow ◦ staly fundusz plac (nie jest mozliwe dlugotrwale utrzymywanie placy ponad poziom naturalny, ale może ona wzrastac na skutek wzrostu wydajnosci)  zysk ◦ nalezna zaplata kapitalistom (procent + wynagrodzenie) – stopa zysku będzie malala  renta ◦ hojnosc przyrody oraz monopolizacja ziemi „Niewidzialna reka rynku” - ludzie w swoich decyzjach kieruja się egoizmem umozliwiajacym im docsity.com osiagniecie jak najwiekszych zyskow. Te zyski mogą być takie, jeśli będzie produkowane to, na co jest zapotrzebowanie. To sprawia, ze na przestrzeni calej gospodarki wystepuja tendencje do wyrownywania się stopy zysku. Smith zyl w epoce manufaktury. Był optymista, bo widzial rosnace zapotrzebowanie na prace. David Ricardo – zainteresowany glownie prawami podzialu dochodow. Teoria wartosci:  towary niereprodukowalne – o ich wartosci swiadczy ich rzadkosc  reprodukowalne – naklad pracy jest miernikiem wartosci Cena naturalna – dlugookresowa cena towaru (mogą wystapic krotkotrwale odchylenia). Kruszcowa teoria pieniadza – wartosc pieniadza jest regulowana przez koszt jego produkcji. Absolutna miara wartosci towaru oparta na pracy (mierzonej w godzinach). Renta rozniczkowa – nadwyzka która mogą wypracowac niektorzy wlasciciele ziemscy w związku z tym, ze ich ziemia polozona jest blizej rynkow zbytu lub jest bardziej urodzajna. Place – oparte na kosztach utrzymania pracownika i jego rodziny. Spizowe prawo plac – place mogą być tylko regulowane przez rynek. Nie ma sensu, aby istnialy zwiazki zawodowe i zasilki dla niepracujacych (lepsza sytuacja robotnikow doprowadzi do zwiekszenia ich liczebnosci, co w przyszlosci pogorszy ich sytuacje). Zysk – wartosc rezydualna (w opozycji do placy – podwaliny pod Marksa). Zaplata za wczesniejsza prace. Topnienie zyskow w dlugiej perspektywie może doprowadzic do zalamania gospodarczego w Anglii (stagnacja sekularna). Dlatego Ricardo postulowal import tanszego zboza z zagranicy. Handel zagraniczny:  merkantylisci – korzysci tylko dla jednego kraju  Smith – bezwzgledna przewaga w kosztach produkcji  Ricardo – komparatywna przewaga; Mill dokonczyl, w jakich proporcjach ma przebiegac wymiana J.S. Mill - „Zasady ekonomii politycznej” (1865r.) Rozwinal teorie homo oeconomicus (czlowiek w swoich decyzjach kieruje się racjonalnym podejsciem w pomnazaniu swojego bogactwa) Prawa ekonomiczne zaleza od warunkow. Nie ma uniwersalnych praw. Wiedza pochodzi z introspekcji (zagladania wglab siebie) – ludzie maksymalizuja przyjemnosc i uzytecznosc. Teoria wartosci – w krotkim okresie ceny okreslane są przez popyt i podaz, a w dlugim przez koszty produkcji. Płace – trzeba zahamowac przyrost ludnosci, aby place realne mogly wzrosnac. Zyski zaleza od kosztow sily roboczej, a nie od plac (jaka roznica???), tak jak chcial Ricardo (robotnicy wytwarzaja więcej dobr niż potrzebuja na swoje utrzymanie). Sprzeciwia się progresywnemu opodatkowaniu dochodu (tak powinne być opodatkowane spadki). Udoskonalil teorie kosztow komparatywnych o cla i podatki oraz ustalil, w jakich proporcjach ma przebiegac wymiana pomiedzy dwoma krajami. T.R. Malthus – rola popytu w rozszerzaniu rynku zbytu i zwiekszaniu produkcji. Ludnosc skazana na nedze. Prawo ludnosciowe – ludnosc wzrasta..., a srodki utrzymania... Istnieja naturalne czynniki utrzymujace liczbe ludnosci w ryzach (glod, zarazy, epidemie). Postulowal wstrzemiezliwosc i pozne pobieranie sie. Okazuje się, ze jego prawo sprawdza się w biednych krajach. Prawo malejacych przychodow i renty (nadwyzka produktu ponad naklady poniesione na najmniej urodzajnych ziemiach). Teoria efektywnego popytu – istnienie trzeciej klasy jako warunku realizacji calego wytworzonego produktu. Kapitalisci nie są nieraz w stanie wydac wszystkiego – prowadzi to do docsity.com się. Tworzy się rezerwowa armia bezrobotnych, bo potrzeba coraz mniej pracownikow. Trzeba bylo uzasadnic, ze zrodlem zysku jest jedynie wartosc dodatkowa wytworzona przez robotnikow (nie ma na niego wplywu np. kapital) – z pomoca przyszla teoria ceny produkcji (jako suma przecietnych kosztow wytwarzania i przecietnej stopy zysku). Krytyka: albo wartosc, albo cena produkcji stanowi ekonomiczna podstawe ksztaltowania cen, a nigdy oba te czynniki naraz. Spadkowa tendencja stopy zysku → obnizanie wydatkow inwestycyjnych → kryzysy. Marks kwestionuje slusznosc praw rynkow Saya oraz homo oeconomicus (zwierzecy instynkt kapitalistow). Koncentracja produkcji i centralizacja kapitalu prowadzaca do monopolu i rozwarstwienia klas. MARGINALIZM Odrzucenie teorii Marksa zaoowocowalo koniecznoscia stworzenia teorii, w której teoria wartosci nie będzie oparta na pracy. Inne podejscie zaproponowala szkola neoklasyczna – oparli oni swoje wnioski o teorie uzytecznosci krancowej. Nastepuje odejscie od teorii kosztow produkcji. Zjawisko przecietne nie istnieje w rzeczywistosci, stad duzy przelom. Analiza marginalna, prekursorzy – Cournot, von Thuenen (krancowa produkcyjnosc kapitalu i pracy), Gossen (podstawy uzytecznosci krancowej). Analiza przedsiebiorstwa – punkt Cournota (koszt krancowy rowny utargowi krancowemu). Szkoła psychologiczna – zaleznosci przyczynowe, brak matematyki. Karl Menger – indywidualizm metodologiczny. Świat zawsze funkcjonuje wg tych samych regul (Robinsonada). Spoleczenstwo per se nie ma bytu, aby się przekonac, jakie ono jest, musimy wpierw zbadac jego elementy skladowe. Ekonomia jako zbior jednostek. W opozycji do tego był Schmoller, który utrzymywal, ze swiat dziala roznie, a poznanie wartosci może przebiegac tylko na podstawie historycznych danych, zbierania faktow i obserwacji. Trojkat Mergera (hierarchia zaspokajania potrzeb). Prawo nasycalnosci potrzeb – wyznacza kolejnosc ich zaspokajania. Prawo wyrownywania krancowej uzytecznosci (wynika z trojkata). Wczesniej takie analizy przeprowadzal Gossen (wymiena chleba i wody do uzyskania takich samych wartosci krancowych). Szkola neoklasyczna – zaleznosci między 2, 3 zjawiskami (zasada ceteris paribus). William Stanley Jevons - „Teoria ekonomii politycznej” (poczatki szkoly neoklasycznej). Sformulowano teorie rownowagi konsumenta na podstawie dokonan Gossena. J.B. Clark – sprawiedliwy podzial dochodow i efektywna alokacja zasobow (teoretyczny dodatek do prawa rynkow Saya). Gossen: I prawo – uzytecznosc krancowa spada w miare wzrostu konsumpcji II prawo – aby maksymalizowac uzytecznosc calkowita uzytecznosci krancowe z konsumpcji poszczegolnych dobr muszą być sobie rowne A. Marshall – laczy podejscie popytowe i podazowe, nie wiadomo, które z nich ksztaltuje cene, tak jak nie sposob rozstrzygnac, które ostrze nozyczek tnie. W krotkim okresie place, zyski i renty są wyznaczane przez ceny (popyt dominuje w analizie krotkookresowej), a w dlugim okresie są wyznacznikiem cen. Teoria rownowag czastkowych – wyodrebnial jeden dzial gospodarki i na nim prowadzil badania (ceteris paribus). Rozwiniecie teorii krancowej uzytecznosci o koszty krancowe, produkcje krancowa oraz utarg krancowy. Wprowadza watek czasu: docsity.com  rynkowy – podaz stala  krotki – produkcja może się zwiekszac, ale nie można rozbudowac przedsiebiorstwa  dlugi – można rozbudowac przedsiebiorstwo  sekularny – istnieje postep techniczny i zmiana liczby ludnosci Nie ma potrzeby zwiekszania plac dla robotnikow, bo jest ich tak dużo (oferuja prace w ilosciach hurtowych). Cykl ubostwa może być przerwany tylko przez edukacje i ksztalcenie. Wprowadzil ceteris paribus, economics (ekonomika) oraz postulowal, ze dzialalnosc przedsiebiorstwa jest zasadna dopoty, dopoki jest ono w stanie pokryc koszty zmienne. Przedstawiciel „ekonomii wykresow”. Szkoła matematyczna – badanie rownowagi ogolnej. L.M. Walras – rownowaga ogolna. Stworzyl pierwszy model matematyczny wyznaczajacy stan rownowagi ogolnej. Warunkiem utrzymania rownowagi ogolnej jest wydatkowanie calego dochodu gospodarstw domowych na zakup dobr. Ekonomia czysta (niewidzialna reka rynku; pojedyncze towary). Wiele podmiotow w gospodarce (konsumenci, dostawcy, przedsiebiorcy). Podmioty dobrze poinformowane i racjonalne, neutralny pieniadz, statyczny stan rownowagi, doskonala konkurencja. Nie bada wzrostu, lecz alokacje. Przykład pszenicy i ubran (rozne wykorzystanie ziemi i pracy). Model mocno teoretyczny, najwiekszy plus – pokazuje zaleznosc wszystkich cen i wszystkich ilosci. Podwalina modelu przeplywow miedzygaleziowych. Vilfredo Pareto – rozwinal teorie Walrasa dodajac argumentacje na rzecz efektywnej alokacji zasobow. Alokacja optymalna – optimum Pareto. Wprowadzil krzywa obojetnosci konsumenta. J.R. Hicks – wprowadzil linie ograniczenia budzetowego. Za najwazniejszy dorobek neoklasykow uwaza się analize marginalna. Wykorzystuje się ja w teorii przedsiebiorstwa zakladajac przy tym ciaglosc i wypuklosc krzywej kosztow (aby można ja bylo rozniczkowac). SZKOŁA HISTORYCZNA Niemiecka szkola historyczna – w Niemczech neoklasyczna teoria nie spotkala się z duzym uznaniem. Krytykowano w szczegolnosci zalozenie dotyczace samoregulujacych mechanizmow rynkowych. Poza tym wg przedstawicieli tej szkoly ekonomia nie musi mieć uniwersalnego charakteru, a sluzyc jedynie celom danego narodu. Szerzacy się w Niemczech nacjonalizm. Starsza szkola historyczna – Friedrich List. Wolnosc gospodarcza korzystna jedynie dla panstw lepiej rozwinietych. Neoklasyczny model nie pasuje do niemieckiej specyfiki gospodarowania (liczne samodzielne ksiestwa, F. List tworca protekcyjnej polityki celnej). Stadialny charakter rozwoju gospodarki:  stadium koczownicze i pasterskie  rolnicze  przemyslowe Mlodsza szkola historyczna – Gustav von Schmoller. Nacisk na potrzebe integracji Niemiec. Zwolennicy metody indukcyjnej (empiria), a nie dedukcyjnej. 3 fazy rozwoju gospodarki (mlodosc, dojrzalosc i starosc – tak jak u czlowieka; w poszczegolnych fazach korzystamy z innych czynnikow produkcji) docsity.com Hildebrand – gospodarka naturalna, pieniezna i kredytowa. INSTYTUCJONALIZM Thorstein B. Veblen – zadaniem ekonomii nie jest formulowanie abstrakcyjnych, uniwersalnych modeli, lecz badanie zachowania się ludzi pod wplywem zmieniajacych się warunkow gospodarczych i kulturowych spoleczenstwa. Zadaje klam wielu teoriom wydedukowanym przez neoklasyków. Zachowania ludzkie są scisle polaczone z instytucjami (instytucja – przyjety w grupie spolecznej sposob myslenia i wynikajace z niego normy postepowania) spolecznymi i nie są racjonalne (odrzucal również teorie homo oeconomicus). Motorem rozwoju gospodarczego jest postep technologiczny oraz instynkt dobrej roboty. Rewizjonizm (marksistowski odlam) – menedzerska rewolucja. Główne dzieło: „Teoria klasy prozniaczej”, 1899r. Powinno się produkowac rzeczy potrzebne dla spoleczenstwa. Dysproporcja dochodow wymusi potrzebe demonstrowania bogactwa z ogromnym marnotrawstwem. Ostatecznie rzady przejma technokraci, którzy beda produkowac dobra sluzace czlowiekowi. NEOINSTYTUCJONALIZM J.K. Galbraith – w Ameryce dzialaja liczne monopole i oligopole oraz instytucje. Nie sposob zrozumiec gospodarki bez uwzglednienia wladzy. Istnieja siły przeciwdzialajace, czyli zwiazki zawodowe i rzad, dzieki czemu wystepuje wzgledna rownowaga. Zadaniem panstwa jest sprzyjanie wyksztalceniu się tych sil. W gospodarce opanowanej przez monopole konsument nie ma prawa glosu, więc dochodzi do nieefektywnej alokacji kapitalu. Technostruktura – firmami rzadza grupy specjalistow. Odwrocenie pojec:  system socjalistyczny – gosp rynkowa (mali, slabi, liczni przedsiebiorcy)  system planowania (korporacji) Trzy glowne przeslanki instytucjonalizmu: 1. niezadowolenie z abstrakcyjnego charakteru ekonomii neoklasycznej 2. silny akcent na potrzebe zintegrowania ekonomii z innymi naukami (koniecznosc podejscia interdyscyplinarnego) 3. rozszerzona kontrola spoleczna nad monopolami Joseph A. Schumpeter „Teoria rozwoju gospodarczego” - przedsiebiorca jako innowator. „Teoria cyklu koniunkturalnego” - innowacje niszcza rownowage w gospodarce. Wygrywaja ci którzy potrafia się przystosowac. „Kapitalizm, socjalizm, demokracja” - planowanie centralne zlagodzi kryzysy i ulatwi rozwiazanie problemow bezrobocia. „Historia analizy ekonomicznej” - tylko część twierdzen ekonomicznych oparta jest na bezposrednich badaniach. Teoria ekonomii nie jest nastawiona tylko na rozwiazywanie praktycznych problemow gospodarowania. Teoria doskonalej i niedoskonalej konkurencji – Piero Sraff. Zalozenia teorii neoklasycznej są bezuzyteczne dla wielu sytuacji rynkowych. J.V. Robinson – konkurencja niedoskonala zwiazana z innymi reakcjami konsumentow na zmiany cen oraz stosunkowo malej liczby producentow. W takiej sytuacji cena nie jest najwazniejsza. Na podstawie tego rozwinela teorie rynku nabywcy. docsity.com