Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

Zagadnienia Historia: Antyk-II wojna światowa (Matura/Olimpiada Historyczna), Egzamin maturalny z Historia

Komplet w sumie 40 szczegółowo rozpisanych zagadnień historycznych sięgających od antyku do okresu II wojny światowej. Zrobione na potrzeby Olimpiady Historycznej, świetnie nadadzą się także do matury. Zwięzłe, szczegółowe i szybkie do przyswojenia.

Typologia: Egzamin maturalny

2023/2024

W sprzedaży od 29.06.2024

HaniQ
HaniQ 🇵🇱

10 dokumenty

1 / 13

Toggle sidebar

Ta strona nie jest widoczna w podglądzie

Nie przegap ważnych części!

bg1
I. 1. Omów przyczyny i znaczenie przyjęcia chrztu przez Mieszka I
Chrzest Polski 966 rok.
PRZYCZYNY:
- obecność dobrze funkcjonujących struktur władzy i zagrożenie podporządkowaniem Cesarstwa
Niemieckiego
- Kościół pomagał w podniesieniu autorytetu władcy
- jednolitość religijna rozluźniała struktury plemienne, hamowanie powstanie nowych plemion
- organizacja kościelna usprawniała funkcjonowanie państwa
ZNACZENIE:
- wejście do wspólnoty chrześcijańskiej znaczny rozwój państwa, zaistnienie na arenie
międzynarodowej
- nawiązanie współpracy z Czechami (przyjęcie od nich chrztu – nie chcieliśmy od Niemców)
- wzrost autorytetu króla
- ochrona państwa przed wpływami innych państw
2. Scharakteryzuj sytuacje ludności cywilnej w czasie I wojny światowej.
- ogromne straty ludnościowe (działania wojenne, wyczerpanie fizyczne, niedożywienie, opieka
zdrowotna)
- zahamowanie przyrostu naturalnego
- wyniszczenie struktur rolnych – ograniczona produkcja żywności
- sprzedaż towarów i żywności po ustalonych, niskich cenach
- zwiększenie się bezrobocia
- choroby spowodowane głodem
II. 1. Omów ustrój Rzeczypospolitej Obojga Narodów po unii lubelskiej
1569 – Zawarcie unii lubelskiej -> Powstanie Rzeczypospolitej Obojga Narodów
Połącznie państw unią rzeczywistą (król i parlament wspólny). Wielkie Księstwo Litewskie zachowało
niektóre swoje odrębności, ale elementem wspólnym jest elekcja króla (jeden akt potwierdzał prawa
dwóch narodów). Kolejny element to wspólne sejmy obradowane w Warszawie. Litwini zachowali także
osobne urzędy, wojsko i skarb państwa. Moneta była wspólna, lecz wybijana w innych mennicach i z
innymi symbolami.
2. Scharakteryzuj przyczyny i następstwa Wiosny Ludów w Europie
1848 – Wiosna Ludów
PRZYCZYNY:
- tendencje zjednoczeniowe (Niemcy, Włochy)
- ideologie XIX wieku
- niezadowolenie społeczeństwa z ustaleń kongresu wiedeńskiego
- dążenie do uwłaszczenia chłopów
- wysokie ceny żywności (spowodowane zarazą) i konflikty robotników z właścicielami
NASTĘPSTWA:
- rozwinięcie się świadomości narodowej
- podważenie autorytetu władców europejskich
- (W Niemczech) Udaje się zwołać parlament, lecz później król ponownie go rozwiązuje
- (We Wiedniu) Konstytucja, lecz rządy zostały bardziej scentralizowane
- poszerzeni swobód obywatelskich
- proces uwłaszczenia chłopów
III. 1. Omów funkcjonowanie demokracji szlacheckiej w XVI w.
Szlachta już w przeszłości uzyskała wiele przywilejów szlacheckich, które gwarantowały im coraz
większą władzę, a autorytet króla stopniowo malał. (1374 przywilej Koszycki). W XVI w. pozycja
szlachty była już dobrze usytułowana. Dysponowali oni niemal całym potencjałem rolnym kraju
(gospodarka folwarczno-
-pańszczyźniana), obsadzali urzędy i sądy. Niezwykle ważnym elementem stało się liberum veto (1652
pierwszy raz), które spowodowało kolizję polskiego ustawodawstwa. Zwoływanie pospolitego ruszenia,
wkrótce też zależne było od szlachty, która wykorzystała tą okazję do pozyskania większej ilości praw.
RUCH EGZEKUCYJNY:
pf3
pf4
pf5
pf8
pf9
pfa
pfd

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Zagadnienia Historia: Antyk-II wojna światowa (Matura/Olimpiada Historyczna) i więcej Egzamin maturalny w PDF z Historia tylko na Docsity!

I. 1. Omów przyczyny i znaczenie przyjęcia chrztu przez Mieszka I Chrzest Polski 966 rok. PRZYCZYNY:

  • obecność dobrze funkcjonujących struktur władzy i zagrożenie podporządkowaniem Cesarstwa Niemieckiego
  • Kościół pomagał w podniesieniu autorytetu władcy
  • jednolitość religijna rozluźniała struktury plemienne, hamowanie powstanie nowych plemion
  • organizacja kościelna usprawniała funkcjonowanie państwa ZNACZENIE:
  • wejście do wspólnoty chrześcijańskiej – znaczny rozwój państwa, zaistnienie na arenie międzynarodowej
  • nawiązanie współpracy z Czechami (przyjęcie od nich chrztu – nie chcieliśmy od Niemców)
  • wzrost autorytetu króla
  • ochrona państwa przed wpływami innych państw 2. Scharakteryzuj sytuacje ludności cywilnej w czasie I wojny światowej. - ogromne straty ludnościowe (działania wojenne, wyczerpanie fizyczne, niedożywienie, opieka zdrowotna) - zahamowanie przyrostu naturalnego - wyniszczenie struktur rolnych – ograniczona produkcja żywności - sprzedaż towarów i żywności po ustalonych, niskich cenach - zwiększenie się bezrobocia - choroby spowodowane głodem II. 1. Omów ustrój Rzeczypospolitej Obojga Narodów po unii lubelskiej 1569 – Zawarcie unii lubelskiej -> Powstanie Rzeczypospolitej Obojga Narodów Połącznie państw unią rzeczywistą (król i parlament wspólny). Wielkie Księstwo Litewskie zachowało niektóre swoje odrębności, ale elementem wspólnym jest elekcja króla (jeden akt potwierdzał prawa dwóch narodów). Kolejny element to wspólne sejmy obradowane w Warszawie. Litwini zachowali także osobne urzędy, wojsko i skarb państwa. Moneta była wspólna, lecz wybijana w innych mennicach i z innymi symbolami. 2. Scharakteryzuj przyczyny i następstwa Wiosny Ludów w Europie 1848 – Wiosna Ludów PRZYCZYNY:
  • tendencje zjednoczeniowe (Niemcy, Włochy)
  • ideologie XIX wieku
  • niezadowolenie społeczeństwa z ustaleń kongresu wiedeńskiego
  • dążenie do uwłaszczenia chłopów
  • wysokie ceny żywności (spowodowane zarazą) i konflikty robotników z właścicielami NASTĘPSTWA: - rozwinięcie się świadomości narodowej - podważenie autorytetu władców europejskich - (W Niemczech) Udaje się zwołać parlament, lecz później król ponownie go rozwiązuje - (We Wiedniu) Konstytucja, lecz rządy zostały bardziej scentralizowane - poszerzeni swobód obywatelskich - proces uwłaszczenia chłopów III. 1. Omów funkcjonowanie demokracji szlacheckiej w XVI w. Szlachta już w przeszłości uzyskała wiele przywilejów szlacheckich, które gwarantowały im coraz większą władzę, a autorytet króla stopniowo malał. (1374 przywilej Koszycki). W XVI w. pozycja szlachty była już dobrze usytułowana. Dysponowali oni niemal całym potencjałem rolnym kraju (gospodarka folwarczno- -pańszczyźniana), obsadzali urzędy i sądy. Niezwykle ważnym elementem stało się liberum veto ( pierwszy raz), które spowodowało kolizję polskiego ustawodawstwa. Zwoływanie pospolitego ruszenia, wkrótce też zależne było od szlachty, która wykorzystała tą okazję do pozyskania większej ilości praw. RUCH EGZEKUCYJNY:

Ruch średniej szlachty przeciwko magnaterii, postulatem, którego było przeprowadzenie reform w dziedzinie sądownictwa, skarbowości i wojska. Szlachta średnia domagała się równouprawnienia szlachty, zwrócenia królowi bezprawnie zabranych królewszczyzn, zakazu piastowania przez jedną osobę wielu urzędów, zwiększenie uprawnień Sejmu, opodatkowanie duchowieństwa, uporządkowanie skarbu państwa

2. Scharakteryzuj przebieg rewolucji przemysłowej w Europie i jej konsekwencje społeczno- gospodarcze Zmiany te zostały zapoczątkowane w Anglii w XVIII wieku, bo: stabilna sytuacja polityczna, obowiązujące tam prawo patentowe, dostęp do surowców z kolonii, akumulacja kapitału PRZEBIEG:

  • powstawało wiele fabryk i manufaktur
  • dzięki wynalazkom i innowacyjnym maszyną znacznie rozwinęły się gałęzie przemysłu tj: włókiennictwo, hutnictwo, górnictwo (maszyny parowe, przędzalnicze, napęd wody, nowoczesne metody wytopu surówki, zastosowanie koksu w maszynach, latające czółenko)
  • wprowadzenie w wielu państwach obowiązku szkolnictwa KONSEKWENCJE:
  • ukształtowanie się nowych stanów społecznych (klasa robotnicza, drobnomieszczaństwo, inteligencja, burżuazja)
  • zmniejszenie się bądź nawet likwidacja analfabetyzmu
  • rozwój miast (zwiększenie liczebności i infrastruktury)
  • dynamiczny wzrost populacji
  • rozwój kapitalizmu
  • poprawa sytuacji ludności
  • strajki i kryzys ludności robotniczej (zastąpienie pracy rąk ludzkich maszynami, brak regulacji prawnych dot. warunków pracy, powstanie pierwszych związków zawodowych)
  • rozwój transportu IV. 1. Przedstaw kierunki i charakter ekspansji starożytnego Rzymu PODBÓJ ITALII W V-IV W P.N.E.
  • Podporządkowanie sobie poszczególnych plemion: Etrusi, plemiona latyńskie (ostatecznie w 338 r pne)
  • Pokonanie Samnitów
  • do roku 264 p.n.e. podporządkowanie całego Półwyspu Apenińskiego Wojny Punickie: między 264 a 146 r. p.n.e.
  • Bitwa morska pod Mylae 260 r p.n.e. – klęska Kartagińczyków
  • Pokój, na mocy którego Rzymianie dostali ich posiadłości II Wojna punicka 218 r p.n.e.
  • dowództwo wojsk Hannibala, które pokonały Rzymian -> niewykorzystanie sukcesu
  • wojna pod Zamą w roku 202 i klęska Kartagińczyków
  • Pokój na mocy którego odebrano wszystkie posiadłości zamorskie i afrykańskie + olbrzymie odszkodowanie III Wojna Punicka 146 r p.n.e.
  • obrona miasta
  • ostateczna klęska Kartagińczyków PODBÓJ PAŃSTW HELLENISTYCZNYCH: - Trzy wojny macedońskie (ostateczna klęska w 168 r. p.n.e. - ekspansja wschodnich terenów - ekspansja na terenie Hiszpanii i Francji, podporządkowanie Grecji 2. Porównaj programy głównych obozów Wielkiej Emigracji (tabela s.133) V. 1. Scharakteryzuj ustrój społeczno-polityczny starożytnej Sparty SPOŁECZEŃSTWO SPARTY: Ukształtował się tam ustrój oligarchiczny. Uprzywilejowaną elitę społeczeństwa tworzyli obywatele zwani SPARTIATAMI (najzamożniejsi z nich sprawowali urzędy i stanowiska dowódcze), a na ich potrzeby pracowali HELOCI – niewolni chłopi. Osobną grupę społeczną stanowili PERTIOJKOWIE
  • Po śmierci Kazimierza rządy Leszka Białego
  • zmienienie dzielnicy senioralnej na dzielnice dziedziczną jak pozostałe
  • zajazd Książąt Piastowskich w Gąsowie i śmierć Leszka Białego 2. Scharakteryzuj reformy wewnętrzne w państwach zaborczych w II połowie XIX i na początku XX w. ROSJA: - reformy w wyniku klęski po wojnie Krymskiej - w 1861 r ogłoszenie uwłaszczenia chłopów - reforma ziemska ogłoszona w 1864 r – wybrani przedstawiciele władz mieli odpowiadać za sprawy wspólnot lokalnych - reforma sądownictwa - utworzono sądy pokoju, ławę przysięgłych, instytucje adwokatury. Chłopi zostali poddani specjalnie dla nich powołanym sądom. - reforma szkolnictwa i oświaty – ich celem było upowszechnienie kształcenia na poziomie podstawowym - reforma wojskowa – konieczność unowocześnienia armii - złagodzenie cenzury AUSTRIA: - połączenie Austrii i Węgier w wyniku słabej sytuacji Austrii w 1867 r - uchwalenie konstytucji – wspólne organy, polityka zagraniczna, wojsko i flota, waluta i finanse, osobny parlament i system kurialny w Austrii - całkowite spolszczenie administracji i sądownictwa, częściowo także edukacja (Uniwersytet Jagielloński) - spór o serwituty i pojęcie nędzy galicyjskiej PRUSY:
  • intensywna germanizacja
  • polityka „Kulturkampfu” osłabiła Kościół katolicki
  • masowe wysiedlenia ludności
  • proces wykupowania polskich majątków
  • intensywny rozwój Wielkopolski i Pomorza Gdańskiego VII. 1. Omów przyczyny wybuchu II wojny światowej - ekspansja ideologii nazistowskiej w Niemczech - niezadowolenie z postanowień podpisanych po zakończeniu I wojny światowej (rewizja granic, konieczność zapłacenia kontrybucji wojennych) - ekspansja Japońska (zajęcie Mandżurii), Niemiecka i Włoska - w 1936 r podpisanie wspólnych układów, m.in. paktu antykominternowskiego – układu mającego na celu walkę ze zorganizowaną działalnością komunistów. - Niemcy i Włochy podpisały pakty przeciwko państwom zachodnim, do którego przystąpiły potem Węgry i Hiszpania - odrzucenie przez Polskę sojuszu z Rzeszą i oddaniu im Wolnego Miasta Gdańsk - interwencja państw faszystowskich w walkach na terenie Hiszpanii - dynamiczny rozwój przemysłu zbrojeniowego 2. Porównaj przyczyny i przebieg rewolucji w latach 1905-1907 w Rosji i Królestwie Polskim ROSJA: PRZYCZYNY: - trudna sytuacja gospodarcza, bezrobocie i wzrost cen produktów - ubożenie chłopów - w związku z trudną sytuacją rozpoczęły się masowe strajki, które potem przekształciły się w strajk generalny - w celu odwrócenia uwagi od problemów wewnętrznych, Rosja rozpoczęła wojnę z Japonią, która zakończyła się klęską PRZEBIEG:
  • bezpośrednią przyczyną rewolucji stała się tzw. „krwawa niedziela” 22 stycznia 1905 w Petersburgu
  • wiara w „carską sprawiedliwość” zgasła, odwróciło się wiele osób w tym wojsko carskie
  • 30 października car wydał tzw. „MANIFEST PAŹDZIERNIKOWY” (nadanie praw obywatelskich, w tym wolności sumienia, słowa, zgromadzeń, stowarzyszeń, nietykalności osobistej, powszechne prawo wyborcze, zwołanie Dumy Państwowej – niższej izby parlamentu)
  • niezadowolenie partii rewolucyjnych i kontynuacja strajków -> fiasko POLSKA: PRZYCZYNY:
  • nadzieja na zmiany polityczne i narodowe w Polsce po rewolucji w Rosji
  • liberałowie wysuwają postulat przywrócenia statusu Królestwa Polskiego z 1815 r
  • socjaliści rozpoczęli falę akcji strajkowo-demonstracyjnych
  • impulsem do działań stała się „krwawa niedziela” -> strajk generalny, strajk szkolny, szeroki przyłączenie się do akcji chłopów
  • w 1905 w Polsce wprowadzono stan wojenny -> masowe aresztowania
  • w 1906 akcja strajkowa zaczęła przygasać VIII. 1. Przedstaw powstanie i działalność zakonów rycerskich Na początku XII w. powstaje nowy typ zakonów. Jest to efekt odzyskania przez chrześcijan w wyniku pierwszej krucjaty władzy nad Ziemią Świętą TEMPLARIUSZE: Zakon powstały w 1118lub 1119 roku w Jerozolimie. Rycerze zachowywali ubóstwo, czystość i posłuszeństwo. W styczniu 1128 r. na synodzie templariusze zostali przekształceni w Zakon Ubogich Rycerzy Chrystusa i Świątyni Salomona. Otrzymali wówczas regułę, która została opracowana w oparciu o obowiązujące w bractwie zasady. Uznali, że templariusze mogą zabijać wrogów Kościoła, zachowując czystość duszy i sumienia. Obok ochrony pielgrzymów zmierzających do Ziemi Świętej, głównym zadaniem templariuszy stała się później walka z muzułmanami. JOANNICI: Od roku 1070 bractwo Świętego Jana prowadziło w Jerozolimie szpital i hospicjum dla pielgrzymów. Powstały tą drogą zakon rycerski otrzymał nazwę joannitów – właściwa nazwa „Zakon Szpitalny Świętego Jana Jerozolimskiego”. Był to zakon powstały w roku 1113. Ich głównym zadaniem była obrona granic Królestwa Jerozolimskiego a po opuszczeniu tych terenów - zwalczanie piratów z Afryki Północnej i odpieranie morskich ataków Turków na Europę. KRZYŻACY:
  • Zakon Szpitala Najświętszej Panny Marii Domu Niemieckiego w Jerozolimie. Powstał najpóźniej, bo dopiero w 1190 r.
  • Początkowo zadaniem Krzyżaków była opieka nad chorymi i pielgrzymami przybywającymi do Ziemi Świętej oraz walka z „niewiernymi”
  • dążyli oni do utworzenia własnego państwa a udało im się to, kiedy w 1226 r Karol Mazowiecki wezwał ich do obrony granic państwa
  • ekspansja państwa zakonnego i wojny polsko-krzyżackie w XIV-XV w
  • w 1521 nastąpiła sekularyzacja zakonu i przekształcenie państwa w Prusy Książęce 2. Scharakteryzuj podstawy ideowe i program polskiego pozytywizmu PRACA ORGANICZNA – miała udźwignąć Polskę z ruiny gospodarczej po klęskach i walkach o niepodległość państwa. Praca organiczna postrzegała społeczeństwo jako wspólnotę – żywy organizm. Uważano, iż należy podjąć wspólne działania, bo tylko w taki sposób jesteśmy w stanie skutecznie walczyć z wrogiem. PRACA U PODSTAW – aby móc skutecznie realizować postanowienia pracy organicznej należało wspomóc ludność z nizin społecznych. Warstwy lepiej wykształcone, oświecone miały zająć się oświecaniem, edukacją, pomocą w zdobyciu wiedzy warstwom najbiedniejszym, a także zadbać o poprawę ich warunków bytowych. Edukacja stanowiła m.in. skuteczne narzędzie do walki z rusyfikacją i germanizacją EMANCYPACJA KOBIET – ruch społeczny polegający na nadaniu społeczeństwu równych praw w tym zapewnienie kobietom dostępu do edukacji i pracy. Często było to uzależnione od sytuacji – przeniesienie się kobiet do miast i liczne zsyłki mężczyzn. Do pełnienia poszczególnych zawodów konieczna była edukacja, na którą nie mogły wcześniej liczyć. ASYMILACJA ŻYDÓW - narodowa i kulturowa integracja z ludnością polską mniejszości narodowych, głównie Żydów. Żydzi zajmowali się głównie handlem i posiadali jakiś kapitał. Współpraca pozwalała na rozwój gospodarczy i ekonomiczny całego państwa i szanse na wspólną walkę z wrogiem.

możliwe dla władz, dlatego w marcu 1864 roku car Rosji ponownie wydał ten sam dokument, który w tym przypadku faktycznie wdrażał założenia. Chłopi patrzyli wtedy głównie na swoje interesy, dlatego wizja uwłaszczenia stała się ważniejsza od dołączenia do ruchów powstańczych. XI. 1. Omów przyczyny i następstwa powstania warszawskiego 1 sie 1944 – 3 paź 1944 PRZYCYZNY:

- pragnienie wyzwolenia stolicy z okupacji niemieckiej - radziecka Armia Czerwona rozpoczęła proces odbijania/”wyzwalania” ziem polskich z rąk Niemców - słabnąca pozycja Rządu RP na Emigracji w ramach sojuszu alianckiego - chęć wcześniejszego wyzwolenia stolicy i przyjąć sowietów jako gospodarze NASTĘPSTWA:

  • śmierć tysięcy powstańców i ludności cywilnej
  • masowe wyludnianie i umieszczanie ludności w obozach lub na przymusowych robotach
  • kompletne wyniszczenie stolicy i okolicznych terenów
  • pozytywne wrażenia na arenie międzynarodowej, lecz brak podjęcia jakichkolwiek działań
  • Oddanie się do niewoli niemieckiej niemal całego kierownictwa i dużej części kadry dowódczej AK
  • ponowny brak pomocy ze strony państw alianckich 2. Oceń rolę Świętego Przymierza w Europie ŚWIĘTE PRZYMIERZE 1815 – sojusz Rosji, Austrii i Prus, mający na celu wzajemną pomoc przy tłumieniu działań rewolucyjno-powstańczych, mogących zaburzyć ład wiedeński. Jedną z pierwszych interwencji ŚP była działalność uniwersytetów w Związku Niemieckim, gdzie zaczęły kształtować się poglądy liberalne. Koalicjanci podjęli także działania we Włoszech i na Węgrzech, w celu stłumienia tendencji zjednoczeniowych i wystąpień przeciwko władzy. Święte Przymierze nie podjęło jednak działań w trakcie rewolucji we Francji i Belgii w 1830 r, co pozwoliło tym państwom na realizację głoszonych postulatów. KRES Świętego Przymierza powodowała odmienna polityka zagraniczna sojuszników. Niepokojące plany Rosji polegające na przejęciu kontroli nad „drugim Rzymem” – Stambułem – i klęska podczas wojny Krymskiej 1853-56, oznaczało koniec sojuszu tych państw. XII. 1. Omów organizację i cele Polskiego Państwa Podziemnego ORGANIZACJA – świeżo po klęsce Polski we wrześniu 1939 r, zaczęły powstawać pierwsze organizacje mające na celu walkę z okupantem. Pierwszą stworzył Michał Tokarzewski-Karaszewicz o nazwie Służba Zwycięstwu Polsce (SZP). Z czasem struktury PPP zaczęły ewoluować i 13.11 SZP przekształciło się w Związek Walki Zbrojnej a następnie w Armię Krajową - największą organizacją podziemną Polski w czasie II wojny światowej, posiadając własną kwaterę główną, sieć administracyjną i wyspecjalizowane piony walki zbrojnej, sabotażu, propagandy itp. Oprócz AK funkcjonowało także wiele innych, często wrogo nastawionych organizacji o zupełnie innym charakterze: Bataliony Chłopskie, Armię Ludową czy późniejsze już Narodowe Siły Zbrojne. CELE:
  • organizacja pracy konspiracyjnej (eliminacja przywódców Hitlerowskich, przeprowadzanie sabotażu)
  • zapewnienie funkcjonowania państwa
  • utrzymanie ciągłości instytucji
  • przygotowanie do przejęcia władzy po zakończeniu działań wojennych
  • przeprowadzanie tajnej edukacji
  • pomoc Polakom i Żydom 2. Scharakteryzuj politykę kolonialną Wielkiej Brytanii w II połowie XIX w. SYTUACJA WIELKIEJ BRYTANII – zwycięstwo nad Napoleonem przyniosło status najpotężniejszego mocarstwa świata, a zniszczenie floty francuskiej i hiszpańskiej zapewniło dominacje na morzach i oceanach. Największymi koloniami na początku XIX w. były Kanada i Australia POLITYKA KOLONIALNA – w 1867 r zjednoczono poszczególne kolonie kanadyjskie i nadano im status dominium (była to forma państwowości o ograniczonej suwerenności, która podlegała

zwierzchności brytyjskiego monarchy i rządu, lecz o ustroju parlamentarnym i własnym rządem) – potem status dominium otrzymała także Nowa Zelandia i Australia

- w XIX w. celem kolonialnym stała się Afryka – utworzono tam nowe państwa: Transwal i Oranię, a po odkryciu tam surowców rozpoczęły się ponowne podboje tamtejszych terenów, co doprowadziło do wojen burskich - zainteresowanie Indiami – ekspansje prowadziła tam Brytyjska Kompania Wschodnioindyjska z pełnią praw i zasobami do podbojów. Doszło do buntu sipajów, którzy wcześniej pomagali utrzymać tam porządek - Ekspansja na tereny Chin – spór i późniejsze wojny opiumowe. Klęska Chin, która spowodowała osłabienie państwa i stała się miejscem rywalizacji mocarstw europejskich XIII. 1. Omów stosunki polsko-krzyżackie w XIII i XIV w. W 1226 r Konrad Mazowiecki sprowadził Krzyżaków na ziemie polskie, oddając im ziemię chełmińską. Mieli oni za zadanie tłumić walki z plemionami Prusów i późniejsze plany chrystianizacji Prus, które znajdowałyby się pod zwierzchnictwem Polski. XIII w:

  • po otrzymaniu pomocy od cesarza Fryderyka II i papieża Grzegorza IX zaczęli dynamicznie się rozwijać i otrzymali wiele przywilejów potrzebnych do rządzenia państwem.
  • w 1249 r Prusy nie dały rady bronić się przed zakonem i przyjęły chrzest (część terenów oddano w dzierżawę Mazowszu, współpracowano także z polskimi książętami) XIV w:
  • Władysław Łokietek po wygnaniu z Wielkopolski i Pomorza Gdańskiego szukał sojuszników, którzy pomogliby uwolnić kraj spod zależności czeskiej
  • poprosił Krzyżaków o pomoc w odzyskaniu Pomorza (ci po udanych walkach zajęli dla siebie całe Pomorze)
  • razem z Janem Luksemburczykiem zaatakowali Polskę
  • Zjazd w Wyszogrodzie w 1335 roku z udziałem króla polskiego, Jana Luksemburczyka i Karolem Robertem (ustalono, że Polska otrzyma ponownie Kujawy i ziemię dobrzyńską, ale nie dostanie Pomorza. Miało ono pozostać w rękach Krzyżaków jako "wieczysta jałmużna". Król Kazimierz nie mógł się na to zgodzić dlatego ponownie zwrócił się do papieża aby rozpatrzył spór.
  • w Kaliszu w 1343 r Kazimierz zawarł wieczysty pokój z Zakonem. Polska oddała Krzyżakom Pomorze, a w zamian otrzymała Kujawy i ziemie dobrzyńską. Państwo polskie zastrzegło sobie również, że w razie gdyby Krzyżacy naruszyli postanowienia, Polska może się domagać oddania ziem. 2. Scharakteryzuj przyczyny wojny krymskiej i jej następstwa PRZYCZYNY: - słabość Turcji po wojnie o niepodległość Grecji - coraz silniejsza pozycja Rosji i szerzenie się absolutyzmu po powstaniu dekabrystów - wizja Rosjan dot. zjednoczenia Słowian pod rządami cara - chęć opanowania terenów nad morzem Czarnym - Rosja musi „zaopiekować się” muzułmanami w Turcji NASTĘPSTWA: - Pokój Paryski: Rosja traci dostęp do Morza Czarnego, demilitaryzacja terenów
  • koniec Świętego Przymierza
  • drastyczne osłabienie gospodarcze i ekonomiczne Rosji
  • spadek pozycji na arenie międzynarodowej
  • muzułmanie otrzymują równość praw
  • wolność żeglugi na Dunaju
  • odwilż posewastopolska w Rosji XIV. 1. Omów osiągnięcia gospodarcze II Rzeczypospolitej - 23 września otarcie Portu w Gdyni, a następnie w 1931 Dworca Morskiego - w 1924 Władysław Grabski wprowadził nową walutę: złoty polski - jako sposób walki z Wielkim Kryzysem utworzono Centralny Okręg Przemysłowy w 1936- - udana polityka Eugeniusza Kwiatkowskiego – ministra przemysłu i handlu (wzrost produkcji przemysłowej i najniższy poziom bezrobocia w całym dwudziestoleciu międzywojennym) 2. Scharakteryzuj proces modernizacji Japonii

Francja, Szwecja, Saksonia, Brandenburgia otrzymują zdobycze terytorialne, uznanie niepodległości Szwajcarii i Republiki Zjednoczonych Prowincji, odebranie protestantom majątków i przywilejów

  • wyludnienie (nawet do 90% na niektórych terenach)
  • gospodarka i rolnictwo znalazło się w ogromnym kryzysie
  • germanizacja Czech
  • upadek znaczenia Hiszpanii i dynastii Habsburgów
  • potęga Francji, Szwecji, Brandenburgii 2. Porównaj metody polityki zaborców wobec mieszkańców ziem dawnej Rzeczypospolitej (w tym ziem zabranych) – rusyfikacja, germanizacja, autonomia galicyjska RUSYFIKACJA: - po upadku powstania styczniowego zamiast Królestwa Polskiego -> Kraj Nadwiślański - wszystkie napisy publiczne musiały być Kongresówce dwujęzyczne – rosyjskie i polskie - rusyfikacja szkolnictwa, zatrudniano najchętniej rosyjskich nauczycieli - rosyjski językiem urzędowym - powszechna cenzura prewencyjna - prześladowania Kościoła, gdyż stanowił on ostoję polskości - promocja budownictwa cerkiewnego - w 1869 r zlikwidowano Szkołę Główną w Warszawie i na jej miejsce powołano rosyjski Cesarski Uniwersytet Warszawski RUSYFIKACJA NA ZIEMIACH ZABRANYCH: - na ziemiach zaboru rosyjskiego wcielonych do Rosji (ziemiach zabranych) napisy tylko po rosyjsku - likwidacja Uniwersytetu Wileńskiego, jako kara dla studentów - likwidacja Kościoła unickiego i zmuszenie ludności do przejścia na prawosławie - ograniczenie struktur Kościoła rzymskokatolickiego - likwidacja polskich teatrów, czasopism, szkół i stowarzyszeń GERMANIZACJA: - antypolskie rządy kanclerza Bismarcka - germanizacja szkolnictwa - język niemiecki językiem urzędowym (w urzędach przekreślano polskie miejscowości i pisano je po niemiecku) - w 1885 r przeprowadzono tzw. „rugi pruskie”, polegające na usunięciu ze wschodnich prowincji Niemiec Polaków i Żydów, którzy nie mieli obywatelstwa pruskiego. Celem było pozbycie się tysięcy Polaków - plany wykupu z własnego skarbu państwa ziem od chłopów -> fiasko - uchwalono ustawę nazywaną przez Polaków kagańcową, zakazującą używania języka innego niż niemiecki na wszystkich zgromadzeniach publicznych - wydano ustawę, iż stawianie nowych budynków było uzależnione od decyzji władz - XVII. 1. Przedstaw cechy charakterystyczne i najważniejsze osiągnięcia kultury arabskiej w średniowieczu CECHY I OSIĄGNIĘCIA: - inspiracje z Bizancjum i państwa perskiego - rozwój pod wpływem Koranu i nauki greckiej - rozpowszechnienie w Europie cyfr arabskich - Prace greckich autorów zostały przetłumaczone na język arabski, a to umożliwiło przechowanie wiedzy starożytnych Greków i Rzymian - rozwój wiedzy geograficznej (sporządzali pisemne relacje na temat ziem odwiedzanych podczas podróży) - unowocześnienie systemu melioracji zapoczątkowanego w Egipcie i Mezopotamii - rozwój astronomii i matematyki (wprowadzenie kalendarza księżycowego) - wprowadzenie do Europy nowych wyrobów, produktów i roślin 2. Porównaj programy polityczne dwóch wybranych partii politycznych działających na ziemiach polskich w II połowie XIX w. STRONNICTWO NARODOWO-DEMOKRATYCZNE: - utworzono w 1897 r, o charakterze narodowym

- przedstawicielami byli Roman Dmowski i Jan Ludwik Popławski - chcieli walczyć o autonomię państwa drogą negocjacji - chcieli porozumienia między Słowianami przeciwko Niemcom - kultywowanie wartości narodowych SOCJALDEMOKRACJA KRÓLESTWA POLSKIEGO: - powstała w 1893 r i bazowała na programie marksistowskim - dążyli do wybuchu internacjonalistycznej rewolucji robotniczej - obalenie ustroju kapitalistycznego - likwidacja państw narodowych i wprowadzenia rządów proletariatu - niechętnie lub wrogo odnosili się do dążeń niepodległościowych XVIII. 1. Omów wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku państwa rzymskiego 476 r – UPADEK PAŃSTWA RZYMSKIEGO WEWNĘTRZNE: - dysproporcja pomiędzy poszczególnym organami władzy (jak np. Zgromadzenie Ludowe) - rządy oligarchii i późniejsze wprowadzenie Tetrarchii (rządów czterech władców) - przemarsze wojsk rzymskich przez okoliczne tereny, które działały niszcząco na rolnictwo i gospodarkę

  • liczne wojny domowe
  • zaraza jaka nawiedziła cesarstwo w latach 250-
  • chaos monetarny
  • kryzys armii ZEWNĘTRZNE - zbyt agresywna polityka ekspansyjna Rzymu (trudności w utrzymaniu porządku na zajętych terenach) - napór ludności barbarzyńskiej i germańskiej na granice państwa - podział cesarstwa na wschodniorzymskie i zachodniorzymskie (dysproporcje w rozwoju, kulturze itd.) 2. Przedstaw koncepcje polskich ugrupowań politycznych w kwestii odzyskania niepodległości w przededniu I wojny światowej ORIENTACJE POLITYCZNE:
  • Orientacja PROROSYJSKA – popierana przez Narodową Demokrację. Widzieli oni szansę na odzyskanie niepodległości w ugodzie z Rosją. Uważali, że Niemcy są zbyt silne cywilizacyjnie i kulturowo, a ich polityka germanizacyjna stanowi zbyt duże wyzwanie dla Polski. Porozumienie z Rosją byłoby łatwiejsze do osiągnięcia po wygraniu przez nią wojny
  • Orientacja PROAUSTRIACKA – popularna w Galicji. W ostatnich miesiącach poprzedzających wybuch I wojny światowej główne siły polityczne Galicji pod przywództwem konserwatystów rozpoczęły współpracę na rzecz wykorzystania walki miedzy zaborcami dla realizacji polskich interesów. Po wygranej Austrii nad Rosją, dojdzie do połączenia dwóch państw (coś na wzór Austro-Węgier) XIX. 1. Omów przyczyny i główne nurty reformacji w Europie Czym była reformacja – ruch religijno-polityczno-społeczny zapoczątkowany przez Marcina Lutra w XVI w., mający na celu odnowę chrześcijaństwa PRZYCZYNY: - osłabienie organizacyjne Kościoła i demoralizacja kleru (duchowni nie przestrzegali zasad celibatu, bardziej dbali o zachowanie pozycji politycznej, zwiększanie dochodów) - szerzenie się nepotyzmu - niechęć papieży i duchowieństwa, szczególnie wyższego, do zmian i reform - nadużycia pieniężne papieży i duchownych – fiskalizm, czyli obciążanie wiernych podatkami, daninami i innymi opłatami, sprzedaż odpustów (odpuszczenia win i grzechów - akcja prowadzona przez duchownych i specjalnych bankierów, dochody przeznaczane na potrzeby papiestwa). - powszechne idee humanizmu i nowe prądy kulturowe wśród wiernych - język łaciński, obowiązujący w Kościele, ograniczał wiernych GŁÓWNE NURTY: A) LUTERANIZM – Marcin Luter
  • Biblia jest jedynym źródłem i podstawą władzy
  • jedyne obowiązujące sakramenty to: chrzest i sakrament ołtarza
  • kasata zakonów, zniesienie celibatu osób duchownych
  • zniesienie kultu świętych, adoracji obrazów, relikwii
  • inne wizje współpracy gospodarczej (Północ chce wzajemnej współpracy, a Południe wymiany handlowej z Europą)
  • ABOLICJONIZM – ruch w Ameryce Płn. za zniesieniem niewolnictwa, na co nie chciało pozwolić Płd. SKUTKI I ZNACZENIE:
  • wojna spowodowała gwałtowny rozwój gospodarczy i ekonomiczny Stanów i zadecydowało o jego potędze
  • uzyskanie wolności niewolników (byli oni wolni, lecz niewykształceni)
  • śmierć ok. 1,5 mln ludności
  • wyniszczenie terenów rolnych
  • rozwój infrastruktury (budowano wiele dróg i kolei)
  • początki działalności Ku-Klux-Klan (prześladująca ludność czarną)
  • morderstwo Abrahama Lincolna przez fanatyka Południa
  • poprawki do Konstytucji (13,14 o prawach obywatelskich,15 o prawie do głosu bez względu na rasę)