Pobierz Zagadnienia prawo i prawo gospodarcze i więcej Notatki w PDF z Prawoznawstwo tylko na Docsity!
1.Pojęcie prawa
Jest to zbiór norm prawnych (reguł postępowania), ustanowionych lub uznanych przez państwo, które gwarantuje je za pomocą aparatu przymusu państwowego.
2.Norma prawna a przepis prawa
Norma prawna jest to obowiązująca reguła zachowania się adresatów (osób, których dotyczy) w sytuacji w niej określonej, zabezpieczona środkami państwowego przymusu. Jest to wynikająca z przepisów reguła postępowania, wydana lub usankcjonowana przez państwo, zagwarantowana przymusem państwowym. Norma prawna określa więc sposób postępowania w przewidzianej tą normą sytuacji – przyznaje określone prawa lub obowiązki równo wszystkim adresatom. Przepis prawny jest to część aktu prawnego (np. ustawy) wyodrębniona przez prawodawcę jako artykuł, paragraf, punkt, ustęp, litera lub w innej postaci. Jest to najmniejsza jednostka redakcyjna aktu prawnego. Przepis nie musi pokrywać się z normą prawną. Są w aktach ustawodawczych takie sformułowania (zdania), które w swojej istocie są normami prawnymi. Nie zawsze też właściwe normie prawnej elementy zawarte są w jednym przepisie. Niekiedy 1 normę prawną trzeba rekonstruować z wielu przepisów prawnych. Są np. przepisy prawne, które zawierają hipotezę i dyspozycję (jak przede wszystkim przepisy prawa cywilnego, handlowego, pracy), a sankcja znajduje się w innych przepisach prawnych, np. w przepisach o postępowaniu zabezpieczającym i egzekucyjnym czy w przepisach karnych.
3.Budowa przepisu prawa, nazwy i charakterystyka poszczególnych części składowych
przepisu
Koncepcja trójelementowa Hipoteza – określającą adresata i okoliczności zastosowania normy prawnej. Dyspozycja – określającą nakaz lub zakaz określonego zachowania. Dyspozycja może być mniej lub bardziej szczegółowo określona. Sankcja – określającej negatywną konsekwencję zachowania niezgodnego z normą.
4.Rodzaje norm/przepisów prawa
Normy można klasyfikować według różnych cech, przy czym zasadnicze znaczenie ma podział na normy generalne i indywidualne oraz konkretne i abstrakcyjne. Indywidualne – normy, których adresat wskazany jest jednoznacznie, poprzez wyróżniające go, niepowtarzalne cechy (np. wskazanie adresata imiennie, przez PESEL, firmę czy NIP. Generalne – normy, których adresaci wskazani są ogólnie. Wskazanie takie może nastąpić poprzez cechy rodzajowe czy klasy ogólne (np. przedsiębiorca, małoletni), poprzez okoliczności w których znajdzie się adresat (podatnik, który osiągnął określony dochód w danym roku podatkowym). Normą generalną są też normy, których adresat wskazany jest przez określenia w rodzaju: każdy czy nikt. Abstrakcyjne – dotyczy powtarzalnych zachowań i sytuacji. Konkretne – dotyczy ściśle określonych sytuacji. Nakazujące – Wyróżniają one sytuację i sposoby zachowania, których należy się zachowywać w sposób wskazany w przepisach. Zakazujące – Wyróżniają one jedno z zachowań i postanawiają, że tak postępować nie wolno. Upoważniające - Przewidują dla danej, oznaczonej klasy podmiotów możliwości wyboru określanego sposobu zachowania się, przy czym zachowanie to nie jest obowiązkiem, a więc nie jest obowiązkiem nakazanym lub zakazanym. Bezwzględnie obowiązujące - nie mogą być wolą stron wyłączone lub ograniczone. Względnie obowiązujące - mogą być wolą stron wyłączone lub ograniczone. Semiimperatywne - wyznacza pewne ramy postępowania, dająca swobodę stronom stosunku prawnego, ale w pewnych tylko granicach.
Odsyłające - przepisy, które odsyłają do innych przepisów określanych jako przepisy odniesienia. Końcowe - są to w szczególności przepisy derogacyjne (taki przepis prawny, który swym brzmieniem oświadcza o usunięciu dotychczas obowiązującego w systemie prawnym przepisu, względnie przepisów lub nawet całego aktu prawnego.), uchylające poprzednie całe akty prawodawcze, bądź niektóre ich przepisy. Szczegółowe - normy, określające zachowania podmiotów, których one dotyczą. Ogólne - określają przedmiotowy i podmiotowy zakres stosunków społecznych, regulowanych danym aktem prawodawczym, objaśniają podstawowe użyte w akcie nazwy, a często też ustalają ogólne zasady jego stosowania. Epizodyczne - wprowadzają odstępstwa od przepisów, których obowiązywanie ograniczono czasowo. Dostosowujące – określają jak organy stosujące prawo winny realizować nowy akt prawodawczy do konkretnych regulowanych nim sytuacji. Zupełne Niezupełne
5.Rodzaje aktów prawnych i ich charakterystyka
Akta obowiązujące powszechnie - Dotyczą nieograniczonej ilości adresatów i są to wszystkie wyżej wymienione akta prawne. Akta obowiązujące wewnętrznie - Dotyczą określonej ilości adresatów. Obowiązują zarówno adresata jak i normodawcę będących w zależności służbowej. Ustawa - akt normatywny o charakterze ogólnym i abstrakcyjnym, powszechnie obowiązującym, uchwalany przez najwyższe organy państwowe, wyposażone we władzę ustawodawczą. Uchwała - akt woli ciała kolegialnego (organu państwowego, samorządowego, organizacji społecznej lub politycznej, organu spółki). Treścią uchwały może być zajęcie stanowiska w określonej sprawie; charakter szczególny mają uchwały indywidualne (zwłaszcza nominacyjne) oraz uchwały ogólne (normatywne, ustalające wykładnię prawa lub wytyczne obowiązujące dla innych organów). Rozporządzenia - akt normatywny wydawany na podstawie upoważnienia zawartego w ustawie, które precyzuje który podmiot i w jaki sposób ma wprowadzić zmiany określone w ustawie. Dekret - akt normatywny mający moc ustawy, wydany nie przez parlament, ale przez organ władzy wykonawczej. Ratyfikacja umowy - To akt ostatecznego potwierdzenia woli państwa związania się umową międzynarodową. W Polsce ratyfikacji dokonuje Prezydent. Ratyfikacja najważniejszych umów międzynarodowych następuje na podstawie uprzednio uchwalonej ustawy (ustawy akceptującej) lub za zgodą uchwaloną w referendum ogólnokrajowym (np. referendum w sprawie wstąpienia Polski do Unii Europejskiej).
6.Podział prawa na gałęzie
Prawo dzieli się na: -Prawo cywilne -Prawo administracyjne -Prawo konstytucyjne -Prawo karne -Prawo rodzinne i opiekuńcze -Prawo pracy -Prawo międzynarodowe
1/2 ustawowej liczby posłów Prezydent Rzeczypospolitej w ciągu 7 dni podpisuje ustawę i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
9.Promulgacja aktu prawnego
Jest ogłoszenie każdego aktu normatywnego. Sensu stricto jest to jedynie ogłoszenie ustawy zarządzone przez głowę państwa, czym w ramach swoich kompetencji potwierdza, że ustawę uchwalono zgodnie z przepisami konstytucji oraz poleca wszystkim adresatom jej stosowanie. Aby prawo mogło obowiązywać, musi zostać uchwalone zgodnie z właściwą procedurą, a następnie należycie ogłoszone (czyli promulgowane). Do ogłoszenia aktów normatywnych służą tzw. organy promulgacyjne. W Polsce są to przede wszystkim dwa dzienniki urzędowe: -Dziennik Ustaw -Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”
10.Zwyczaj, precedens i religia jako źródła prawa
Prawo zwyczajowe – normy prawne trwale i jednolicie wykonywane w przekonaniu, że są obowiązującym prawem. Prawo zwyczajowe nie pochodzi od żadnej instytucji, lecz zostaje wykształcone przez społeczeństwo w toku historii. Zwłaszcza w czasach najdawniejszych, było prawem niepisanym przekazywanym ustnie z pokolenia na pokolenie. Normy prawa zwyczajowego odegrały szczególną rolę w rozwoju prawa międzynarodowego. Precedens - wyrok sądowy mogący wpływać na treść orzeczeń wydawanych w sprawach późniejszych. Religia jako źródła prawa Kalifat i inne państwa posiadające system prawny na podstawie „Świętej księgi”. Dekalog.
11.Pojęcie stosowania prawa
Stosowanie prawa – określenie przez upoważniony organ państwowy konsekwencji (skutków) prawnych pewnego stanu faktycznego. Wynikiem stosowania prawa jest sformułowanie konkretnych i indywidualnych norm, opartych na generalnych i abstrakcyjnych normach wchodzących w skład danego systemu prawnego. Zarówno sama czynność stosowania prawa, jak i sformułowany w jej wyniku dokument nazywane bywają aktem stosowania prawa.
12.Przebieg stosowania prawa
1. Ustalenie stanu faktycznego, czyli zebranie materiału dowodowego o faktach, z którymi mają być wiązane skutki prawne. 2. Odpowiedź na pytanie, czy i jakie przepisy i ewentualnie zawarte w nich normy odnoszą się do ustalonego stanu faktycznego. 3. Interpretacja obowiązujących przepisów prawnych w celu ustalenia znaczenia normy prawnej. 4. Subsumpcja, czyli podciągnięcie ocenianego stanu faktycznego pod sformułowaną w wyniku wykładni normę prawną. 5. Podjęcie decyzji lub wydanie orzeczenia sądowego.
13.Pojęcie wykładni prawa, klauzuli generalnej, dyrektywy interpretacyjnej
Wykładnia prawa (interpretacja prawa) - pojęcie języka prawnego i języka prawniczego, które oznacza, zależnie od kontekstu. Klauzula generalna - zwrot niedookreślony o charakterze wartościującym, świadomie dający swobodę decyzyjną i odsyłający do norm pozaprawnych, zawarty w akcie normatywnym, umożliwiający zastosowanie pewnego stopnia dowolności w wykładni prawa. Dyrektywa interpretacyjna – są to wskazówki, zalecenia dotyczące sposobów ustalenia znaczenia i zakresu zwrotów języka prawnego.
14.Rodzaje wykładni
Wykładnia językowa - polega na ustaleniu znaczenia i zakresu wyrażeń tekstu prawnego ze względu na język, w którym zostały sformułowane. Wykładnia pozajęzykowa - składają się na nią:
- Wykładnia celowościowa - przepis ustawy musi być tłumaczony tak, aby był najbardziej zdatnym środkiem do osiągnięcia celu ustawy.
- Wykładnia systemowa - założenie, że przepis w danym akcie prawnym nie jest umiejscowiony przypadkowo, lecz wynika z racjonalnego działania prawodawcy. Z takiej wykładni może wynikać wniosek że przepis ma mniejsze znaczenie ze względu na treść przepisu wyżej położonego.
- Wykładnia funkcjonalna - interpretując przepis prawny należy uwzględniać jego funkcję.
15.Przedmiot prawa konstytucyjnego
Przedmiotem prawa konstytucyjnego są normy prawne regulujące proces polityczny, rozumiany jako proces zaspokajania potrzeb społecznych. W realiach życiowych spotykamy się nie tylko z potrzebami ściśle indywidualnymi,lecz również z potrzebami bardziej ogólnymi, które rozwiązane mogą być dopiero w skali całego społeczeństwa. Ochrona środowiska przyrodniczego, dostęp do oświaty i opieki zdrowotnej, sieć komunikacji publicznej, system pieniężny itd. są najprostszymi przykładami takich sytuacji. Ale do tej samej kategorii potrzeb należą również przekonania społeczne, np. o potrzebie rozwijania wszechstronnej współpracy międzynarodowej bądź współpracy ograniczonej tylko do pewnych państw czy też potrzebie odgrodzenia się od innych państw, przekonania o konieczności zbrojenia i utrzymywania w pogotowiu dużej armii czy całkiem odwrotnie itd.
16.Rola preambuły w konstytucji
Preambuła służy nie tylko do ustalenia kierunków interpretacji przepisów części normatywnej konstytucji, ale TK traktuje ją „jako materiał do odtwarzania norm prawnych lub ich elementów, które mogą być wzorcami konstytucyjności kwestionowanych regulacji”.
17.Zasada demokratycznego państwa prawnego
Do polskiego prawa zasadę demokratycznego państwa prawnego wprowadziła ustawa z dnia 29 grudnia 1989 r. o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, która weszła w życie 31 grudnia 1989 r. Ustawa ta znowelizowała artykuł 1 Konstytucji PRL, nadając mu treść „Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej”.
18.Zasada podziału i równowagi władz
Podział władz - model organizacji państwa, w którym funkcje prawodawcze, wykonawcze i sądownicze są od siebie oddzielone i powierzone niezależnym od siebie ciałom. Art. 10. [Zasada podziału władz] (Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej) 1.Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej. 2.Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały.
19.Cechy prawa międzynarodowego
1. Prymat zasady równości. 2. Specyficzna struktura i charakter norm prawnych. 3. Brak władzy ogólnoświatowej. 4. Brak ustawodawcy oraz specyficzny sposób tworzenia prawa międzynarodowego.
i zawarta przez osobę fizyczną niemającą zdolności do czynności prawnych staje się ważna z chwilą jej całkowitego wykonania, jeżeli nie pociąga za sobą rażącego pokrzywdzenia tej osoby. Osoba fizyczna nabywa zdolność prawną z chwilą urodzenia
26.Zdolność do czynności prawnych – pojęcie, stopniowanie, konsekwencje
W prawie cywilnym zdolność do dokonywania we własnym imieniu czynności prawnych, czyli do przyjmowania i składania oświadczeń woli mających na celu wywołanie powstania, zmiany lub ustania stosunku prawnego. Innymi słowy, jest to zdolność do samodzielnego kształtowania swojej sytuacji prawnej (nabywania praw i zaciągania zobowiązań).Zdolność do czynności prawnych jest szczegółowo uregulowana przez przepisy części ogólnej Kodeksu cywilnego. Zdolność do czynności prawnych może być pełna albo ograniczona, można jej również nie mieć w ogóle. Pełną zdolność do czynności prawnych mają pełnoletnie, nieubezwłasnowolnione osoby fizyczne oraz wszystkie osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, lecz posiadające zdolność prawną. Przesłanką niezbędną do posiadania pełnej zdolności do czynności prawnych przez osoby fizyczne jest pełnoletniość, a nie wiek. Ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają osoby małoletnie, które ukończyły 13 lat oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo, a także osoby, w stosunku do których obowiązuje postanowienie o ustanowieniu doradcy tymczasowego, wydane przez sąd w trakcie postępowania o ubezwłasnowolnienie.
Zgodnie z polskim prawem zdolności do czynności prawnych nie mają osoby fizyczne, które nie
ukończyły 13 lat, oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie.
27.Osoby prawne – pojęcie, zdolność prawna, zdolność do czynności prawnych,
sposoby tworzenia
Osoba prawna – jeden z rodzajów podmiotów prawa cywilnego. Osobę prawną definiuje się zazwyczaj jako trwałe zespolenie ludzi i środków materialnych w celu realizacji określonych zadań, wyodrębnione w postaci jednostki organizacyjnej wyposażonej przez prawo (przepisy prawa cywilnego) w osobowość prawną. Taka jednostka organizacyjna ma wtedy pełnię podmiotowości prawnej, w szczególności nabywa zdolność prawną oraz zdolność do czynności prawnych (oraz odpowiednio zdolność sądową i procesową).Osobę prawną charakteryzuje nazwa i siedziba. Osoby prawne nie mają wielu praw i obowiązków o charakterze cywilnym. Nie mogą na przykład sporządzać testamentów czy być spadkodawcą. Osoba prawna zawsze ma pełną zdolność do podejmowania czynności prawnych, czyli nie może zostać ich pozbawiona i nie można jej tych zdolności ograniczyć. Rodzaje osób prawnych -korporacje (związki osób) – zbiorowości osób fizycznych mających kompetencje do dysponowania majątkiem korporacji i rozwijania jej działalności. -zakłady (fundacje) – masy majątkowe oparte na majątku, który miał być przeznaczony na dany cel (określony w akcie fundacyjnym) Zdolność prawna osób prawnych powstaje z chwilą powstania osoby prawnej. Podstawą powstania osoby prawnej, inaczej niż w przypadku osoby fizycznej, są: akty założycielskie, statuty oraz umowy założenia. Od momentu zawiązania osoby prawnej staje się ona podmiotem praw i obowiązków oraz może już być uczestnikiem obrotu prawnego. Nie może jednak jeszcze zaciągać we własnym imieniu zobowiązań, ani nabywać praw. Tak więc zdolność prawną będzie miała na przykład spółka akcyjna
lub spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, która występuje już w obrocie, ale nie może jeszcze występować we własnym imieniu.
28.Dobra osobiste
Chronione prawem dobra niemajątkowe przysługujące każdemu człowiekowi (osobie fizycznej), a także osobom prawnym oraz jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, której przepisy odrębne przyznają zdolność prawną. Przykładowe dobra osobiste:
- Zdrowie -Wolność -Cześć -Swoboda sumienia -Nazwisko lub pseudonim -Wizerunek -Tajemnica korespondencji -Nietykalność mieszkania -Twórczość naukowa
29.Czynności prawne - pojęcie i rodzaje
Czynność prawna w znaczeniu prawa cywilnego, to świadome i swobodne zachowanie się osoby, zgodnie z obowiązującymi przepisami, zmierzające do osiągnięcia określonych skutków cywilnoprawnych. Warunkiem skuteczności czynności cywilnoprawnej jest występowanie w ramach określonego zdarzenia co najmniej jednego oświadczenia woli. Rodzaje czynności prawnej: -Jednostronne (np. przyjęcie spadku) -Rozporządzające -Ze względu na zgodę osoby trzeciej -Czynności między żyjącymi -Czynności na wypadek śmierci -Rozporządzające
30.Oświadczenie woli
Pojęcie z zakresu prawa cywilnego oznaczające przejaw woli ludzkiej zmierzający do wywołania skutku prawnego w postaci powstania, zmiany, ustania stosunku prawnego. Oświadczeniem woli jest każde zachowanie człowieka wyrażające jego wolę w sposób dostateczny. Może być złożone nie tylko na piśmie, ale także ustnie, jak również wyrażone przez gest.
31.Forma czynności prawnych
Sposób, w jaki czynność prawna zostaje wyrażona na zewnątrz. Przykładowo umowę można zawrzeć w formie ustnej lub w formie pisemnej. Umowę w formie pisemnej można z kolei sporządzić np. w postaci własnoręcznie podpisanego dokumentu czy aktu notarialnego. Formy czynności prawnej obowiązujące w prawie polskim:
- Forma pisemna
- Forma pisemna z urzędowo poświadczoną datą
- Forma pisemna z podpisami notarialnie lub urzędowo poświadczonymi
- Akt notarialny
- Forma elektroniczna
- Forma zastępcza dla pisma (odcisk palca)
kolei przez rozporządzanie rozumie się uprawnienia do wyzbycia się własności (np. przeniesienie, zrzeczenie, czy rozrządzenie na wypadek śmierci) i do obciążenia rzeczy poprzez ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego, np. zastawu, hipoteki lub poprzez dokonanie czynności – zobowiązań dotyczących rzeczy o skutkach obligacyjnych, tj. oddanie w dzierżawę, najem, pożyczkę, leasing. Uprawnienia te nie stanowią granic prawa własności, które zakreśla obowiązujące ustawodawstwo. Co do zasady własność jest prawem niegasnącym wraz z upływem czasu. Sposoby nabycia własności Zawłaszczenie (nabycie własności rzeczy ruchomej niczyjej przez jej objęcie w posiadanie samoistne) Zasiedzenie (nabycie własności wskutek upływu wymaganego czasu posiadania) Przemilczenie (nabycie własności rzeczy ruchomej wskutek braku zgłoszenia się dotychczasowego właściciela) Odłączenie pożytków naturalnych od rzeczy przez uprawnionego do ich pobierania Przetworzenie, pomieszanie, połączenie rzeczy ruchomych Nacjonalizacja Nabycie w drodze egzekucji sądowej
36.Własność a posiadanie
Posiadanie należy odróżnić od własności. Prawo własności jest prawem rzeczowym o najszerszym zakresie, właściciel może z wyłączeniem innych osób, w granicach określonych ustawami, zasadami współżycia społecznego i społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy korzystać z niej oraz nią rozporządzać. Własność określa więc stan prawny. Posiadanie jest zaś jedynie stanem faktycznym, posiadacz ma zatem fizyczne władztwo nad rzeczą, ale władztwo to nie oznacza, że ma tytuł prawny do rzeczy.
37.Ograniczone prawa rzeczowe
W polskim prawie cywilnym jeden z trzech rodzajów praw rzeczowych, obok własności i wieczystego użytkowania. Zwane są także prawami na rzeczy cudzej (łac. iura in re aliena), co jednak nie jest ścisłym określeniem. Przedmiotem ograniczonych praw rzeczowych dotyczących rzeczy ruchomych mogą być także zwierzęta. Wykonywanie ograniczonego prawa rzeczowego na nich następuje z uwzględnieniem przepisów o ich ochronie. Kodeks cywilny nie zawiera definicji praw rzeczowych ograniczonych, a tylko ich wyliczenie. Nauka prawa cywilnego definiuje prawa rzeczowe ograniczone jako prawa rzeczowe zapewniające uprawnionemu tylko ściśle określony zakres uprawnień względem rzeczy. To właśnie jest zasadnicza różnica między prawami rzeczowymi ograniczonymi a pozostałymi prawami rzeczowymi.
38.Pojęcie zobowiązania
Zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić. Świadczenie może polegać na działaniu albo na zaniechaniu.
39.Sposoby naprawienia szkody
Jedna z podstawowych sankcji prawa cywilnego, polegająca na naprawieniu szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym albo niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania. Celem naprawienia szkody jest wyrównanie uszczerbku poniesionego przez poszkodowanego. Wyróżniamy 2 sposoby naprawy szkód: -Przez przywrócenie stanu poprzedniego (restitutio in integrum),przez zapłatę -Odpowiedniej sumy pieniężnej, zwanej odszkodowaniem.
40.Zasada swobody umów
Zasada prawa zobowiązań polegająca na przyznaniu podmiotom prawnym ogólnej możliwości zawierania i kształtowania treści umów w granicach zakreślonych przez prawo. Na swobodę umów składają się cztery elementy: 1.Swoboda w zawieraniu umowy 2.Swoboda w wyborze kontrahenta 3.Swoboda w kształtowaniu treści umowy 4.Swoboda w wyborze formy zawarcia umowy.
41.Omówienie dowolnie wybranej umowy
42.Pojęcie administracji i administracji publicznej
Samo słowo „administracja” pochodzi od łacińskiego słowa ministrare (kierować, służyć, pomagać, wykonywać). Poprzez przedrostek ad należy rozumieć celowe, długotrwałe i ciągłe działanie. Administracja publiczna stanowi zespolenie różnych administracji działających w zakresie spraw publicznych, przede wszystkim zaś administracji państwowej, administracji rządowej i administracji samorządowej. Administracja publiczna jest desygnatem na określenie struktur, działań i ludzi tych wszystkich rodzajów administracji.
43.Cechy i funkcje prawa administracyjnego
Cechy: -Przymus, -Monopolistyczny charakter -Trwałość -Planowość -Ciągłość -Stabilność -Apolityczność -Fachowość -Legalizm Funkcje:
- Porządkowo-reglamentacyjna (związana z ochroną porządku publicznego i bezpieczeństwa zbiorowego)
- Świadcząca (świadczenia usług publicznych lub ich świadczenia za pośrednictwem instytucji świadczących, należących do sektora publicznego (przedsiębiorstw użyteczności publicznej i zakładów administracyjnych). W ramach tej funkcji organy administracji publicznej zaspokajają potrzeby społeczne, np. utrzymując szpitale)
- Regulatora rozwoju gospodarczego (przejawiającej się w zastosowaniu klasycznych instrumentów policyjnych i reglamentacyjnych)
- Wykonawcza (polegająca na wykonywaniu przepisów)
- Kontrolno-nadzorcza (w ramach której państwo kontroluje i nadzoruje obywateli)
- Prognostyczno-planistyczna (dzięki której władza publiczna formułuje, np. prognozy wzrostu zanieczyszczenia środowiska naturalnego)
44.Działy prawa administracyjnego
Dział prawa zaliczany do prawa publicznego, obejmujący ogół norm regulujących organizację i zachowanie się administracji publicznej oraz zachowanie się osób fiz. i innych podmiotów w zakresie nie unormowanym przez przepisy należące do innych działów prawa.
48.Pojęcie i podział samorządu terytorialnego
Samorząd terytorialny – organizacja społeczności lokalnej (gmina, powiat) lub regionalnej (województwo samorządowe) i jednocześnie forma administracji publicznej, w której mieszkańcy tworzą z mocy prawa wspólnotę i względnie samodzielnie decydują o realizacji zadań administracyjnych, wynikających z potrzeb tej wspólnoty na danym terytorium i dozwolonych samorządowi przez ustawy, pod określonym ustawowo nadzorem administracji rządowej. Podział samorządów terytorialnych: -Gminy (2478) -Powiaty (380) -Województwa (16)
49.Systematyka form działania administracji publicznej
Formy działania administracji można podzielić w sposób następujący na czynności prawne i na inne działania. Czynności prawne Czynności prawne polegają na objawieniu woli organu w celu wywołania określonych skutków prawnych. Czynności prawne organów administracyjnych mogą mieć dwojaki charakter. Mogą być to czynności regulowane przez przepisy prawa administracyjnego - wówczas mamy do czynienia z tzw. czynnościami administracyjnoprawnymi - albo przez przepisy prawa cywilnego - wtedy mówimy o czynnościach cywilnoprawnych.
- czynności administracyjnoprawne
- czynności cywilnoprawne Czynności faktyczne (działania nie będące czynnościami prawnymi) W przypadku czynności nie mających charakteru czynności prawnych wywołanie skutku prawnego nie jest zamierzonym celem podjęcia czynności, a jedynie efektem czasami jej towarzyszącym. Wyróżnia się tutaj działania społeczno-organizatorskie, czynności materialno-techniczne i zwykłe poświadczenia.
- działania społeczno-organizatorskie
- czynności materialno-techniczne
- zwykłe poświadczenia
50.Decyzja administracyjna
Decyzja administracyjna – jednostronna czynność organu administracji publicznej rozstrzyga sprawę indywidualną konkretnego adresata. W prawie polskim jest to akt administracyjny zewnętrzny wydany w trybie określonym w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego lub innych ustaw regulujących sferę indywidualnych praw i obowiązków obywateli, np. Ordynacji podatkowej lub Prawa celnego. Skutkami decyzji administracyjnej jest powstanie obowiązku, uprawnienia bądź zaniechania przez stronę albo strony.
51.Społeczna gospodarka rynkowa
Forma gospodarki, która rozwinęła się w Niemczech Zachodnich po II wojnie światowej i w założeniu stanowi połączenie gospodarki rynkowej i dużego zabezpieczenia socjalnego pracowników. Według tej koncepcji polityka gospodarcza powinna służyć realizacji celów o charakterze ogólnospołecznym oraz zagwarantować zabezpieczenia socjalne, tak aby zmniejszyć ryzyko utraty środków do życia przez obywateli. Bezpośrednim celem społecznej gospodarki rynkowej jest zapewnienie pełnego zatrudnienia, wspieranie regionalnej mobilności siły roboczej (walka z bezrobociem strukturalnym), ochrona pracy przez regulacje stosunku pracy między pracodawcą a pracownikiem, poprawa na rzecz sprawiedliwego podziału dochodu narodowego,
przy jednoczesnej dbałości o wzrost wydajności w gospodarce. Jednymi z wielu instrumentów, jakim posługuje się państwo w tej gospodarce są: ustalanie płacy minimalnej, stosunkowo wysokich podatków przy zapewnieniu całościowej ochrony socjalnej (ubezpieczenie społeczne, zwrot kosztów leczenia itd.), niskich cen na artykuły pierwszej potrzeby (polityka subwencji wobec producenta), wspieranie kupowania przez pracowników udziałów w przedsiębiorstwach, w których pracują, a także rozwijanie szkolnictwa publicznego na wysokim poziomie.
52.Pojęcie prawa gospodarczego
Prawo gospodarcze – zwyczajowe określenie dziedzin prawa regulujących działalność gospodarczą. Zazwyczaj określenie to obejmuje prawo gospodarcze prywatne oraz prawo gospodarcze publiczne, często jednak bywa synonimem publicznego prawa gospodarczego. W systemie prawnym Związku Radzieckiego, prawo relacji gospodarczych stanowiło jednolitą dyscyplinę, odrębną od prawa karnego i cywilnego. Celem prawa gospodarczego była regulacja relacji mających swe źródło w działalności gospodarczej.
53.Zasada wolności gospodarczej.
Zasada wolności gospodarczej została wyrażona w Konstytucji RP jako jeden z elementów społecznej gospodarki rynkowej. Wolność gospodarcza przysługuje każdemu na równych prawach, co oznacza, że każdy ma prawo podjąć działalność gospodarczą, jeśli tylko posiada ku temu odpowiednie środki finansowe i jest gotów ponieść ryzyko. Ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny. Ograniczenie takie dotyczy na przykład posłów i senatorów, którzy nie mogą prowadzić działalności gospodarczej z osiąganiem korzyści z majątku Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego, ani nabywać tego majątku (art. 107 Konstytucji RP).
54.Pojęcie działalności gospodarczej i jego elementy
Działalnością gospodarczą jest to zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Jej 3 podstawowe cechy to: -Ciągłość -Zorganizowanie -Charakter zarobkowy
55.Klasyfikacja przedsiębiorstw
Ze względu na charakter działalności przedsiębiorstwa można podzielić na: -Produkcyjne -Usługowe W Polsce, zgodnie z Prawem przedsiębiorców, ze względu na liczbę pracowników wyróżnia się przedsiębiorstwa -Mikroprzedsiębiorstwa -Przedsiębiorstwa małe -Przedsiębiorstwa średnie -Przedsiębiorstwa duże
