zajęcia literackie – kultura i sztuka baroku, Prezentacje z Sztuka

Pobierz zajęcia literackie – kultura i sztuka baroku i więcej Prezentacje w PDF z Sztuka tylko na Docsity!

ZAJĘCIA LITERACKIE – KULTURA I SZTUKA BAROKU 7 maja 2020 Temat zajęć: Człowiek i czas w poezji i sztuce baroku. (Daniel Naborowski Krótkość żywota ) Cele:

• przypomnisz sobie motyw vanitatas
• nauczysz się rozpoznawać motywy wanitatywne w sztuce baroku (malarstwo – martwa natura)
• poznasz wiersz Naborowskiego zawierający motyw vanitas
• dowiesz się, czego alegorią są elementy martwej natury umieszczane na barokowych obrazach Wprowadzenie : Na pewno często słyszałeś powiedzenie: „życie ludzkie jest zbyt krótkie”, albo „za dużo tego na jedno życie”, czy „życia może nie wystarczyć”. Co znaczą te powiedzenia? Wskazują one na krótki czas trwania ludzkiego życia. W dzisiejszym wierszu przeczytasz, jak tę krótkość życia opisuje Daniel Naborowski – jeden z czołowych przedstawicieli poezji barokowej, zawierającej motywy wanitatywne (to pojęcie dziś sobie przypomnimy). Przeczytaj wiersz, a następnie zapoznaj się z jego interpretacją, którą umieściłam w ramkach. Staraj się jak najwięcej zrozumieć zapamiętać. A może niektóre z fragmentów wiersza rozumiesz inaczej? Możesz obok ramek zapisać swoje wnioski interpretacyjne.

Posłuchaj recytacji wiersza: https://polska-poezja.pl/lista-wierszy/74-daniel-naborowski-krotkosc-zywota

Przeczytaj wiersz Daniela Naborowskiego Krótkość żywota : Godzina za godziną niepojęcie chodzi: Był przodek, byłeś ty sam, potomek się rodzi. Krótka rozprawa: jutro — coś dziś jest, nie będziesz, A żeś był, nieboszczyka imienia nabędziesz; Dźwięk, cień, dym, wiatr, błysk, głos, punkt, żywot ludzki słynie. Słońce więcej nie wschodzi to, które raz minie, Kołem niehamowanym lotny czas uchodzi , Z którego spadł niejeden, co na starość godzi Wtenczas, kiedy ty myślisz, jużeś był, nieboże; Między śmiercią, rodzeniem byt nasz ledwie może Nazwan być czwartą częścią mgnienia; wielom była Kolebka grobem, wielom matka ich mogiła. Przeczytaj notatkę, zapamiętaj to, co podkreślone: Krótkość żywota ukazuje nietrwałość ludzkiego życia. Krótkość życia symbolizują zjawiska ulotne: cień, wiatr, błysk. Istnienie człowieka jest tylko krótką chwilą, pomiędzy poprzednim a następnym pokoleniem. definicja! motywy wanitatywne (motyw vanitas):

• polegają na przedstawieniu marności i nietrwałości ludzkiego życia i wszystkich rzeczy, o które człowiek zabieg, a które w rzeczywistości są puste, bezwartościowe – bo przemijają

niektórzy umierają w kołysce lub przed

narodzeniem

czas między narodzinami a śmiercią jest

bardzo krótki - krótszy niż mgnienie

nie można zatrzymać czasu, człowiek nie jest w

stanie pojąć zjawiska czasu

człowiek skazany jest na śmierć - jest ona następstwem narodzin

czas jest zjawiskiem dynamicznym, nie da się nad

nim zapanować, jest poza władzą człowieka

życie jest oczekiwaniem na wyrok: śmierć czasu nie da się cofnąć

• motyw ten był popularny w epoce baroku Pamiętasz, że motyw vanitas już się kiedyś się pojawił? W Księdze Koheleta, a więc w tekście biblijnym. Mogliśmy tam przeczytać, że ludzkie życie jest marnością: Marność nad marnościami i wszystko marność – tak brzmią pierwsze słowa tej księgi. W baroku nawiązano do tego motywu. Vanitas jest obecny w poezji barokowej (np. Daniel Naborowski Krótkość żywota) oraz w malarstwie przedstawiającym martwą naturę (np. Pieter Claesz (czyt. piter klasz), Vanitas). Przyjrzyj się poniższym obrazom martwej natury. Czy dostrzegasz na nich elementy nawiązujące do motywu vanitas? Wskaż je.

Ćwiczenie z analizy tekstu kultury: Wybierz jeden z powyższych barokowych obrazów będących realizacją gatunku malarskiego określanego jako martwa natura i zinterpretuj alegoryczne znaczenie poszczególnych elementów. Wyszukaj przedmioty obrazujące przemijanie, wskazujące na rozkosze życia doczesnego i przypominające potrzebę wartości religijnych, ilustrujące dualność świata. Poniżej znajdziesz przykładowe zestawienie alegorii. W komentarzu należy wyjaśnić sens alegorii. Przypomnienie! Co to jest alegoria?

• może to być przedmiot, postać, zwierzę, kwiat
• to symbol który ma poza dosłownym, ma stały sens przenośny (jest jednoznaczny)
• przykłady:. kościotrup z kosą = alegoria śmierci, korona = alegoria władzy, sowa – alegoria, lilia – alegoria niewinności Poniżej zapisałam przykładowe alegorie. Wpisz do zeszytu te, które znajdujesz na obrazach. Nie zapomnij wyjaśnić ich sensu przenośnego. alegorie przemijania

czaszki, kości, więdnące kwiaty, owoce morza i cytrusy szybko ulegające zepsuciu, robaczywe owoce,

zgaszone świece, puste lichtarze , zegary, klepsydry, księgi, pióra, instrumenty muzyczne, zwłaszcza

strunowe, często z zerwaną struną , puste zbroje, klucze, częściowo obrane owoce, przekrojone bułki,

napoczęte ciasto

alegorie rozkoszy życia (pragnień ciała) kunsztowne kielichy, bogato zdobione patery i misy, oryginalne potrawy przybrane ptasimi piórami, ciasta z kremem i barwnymi dodatkami

alegorie wartości religijnych (potrzeb duszy)

winogrona , czerwone wino, chleb, owoce granatu >korona cierniowa, jabłka i figi> grzech pierworodny,

truskawki, czereśnie, pomarańcze> raj sprzed grzechu pierworodnego

obrazowanie dualności świata i życia ludzkiego szklane kielichy, cynowe i srebrne misy i dzbany, motyl – ćma, woda – wino Ćwiczenie 2 – analiza tekstu literackiego (wiersz Daniela Naborowskiego Krótkość żywota

1. Krótkość żywota jest wierszem o przemijaniu i śmierci - wypisz pięć przykładów (wyrazy, zwroty lub sformułowania), które to potwierdzają. ……………………………………………………………………………………………………………………..
2. Wypisz z wiersza, do jakich naturalnych zjawisk zostało porównane ludzkie życie? Z czego „słynie ludzki żywot” (7 wyrazów). dźwięk, ………………………………………………………………………………………………………………
3. Napisz, co jest wspólne dla wszystkich powyższych zjawisk. ……………………………………………………………………………………………………………………..…
4. Wypisz formy (5 przykładów), w których zastosowano czas przeszły. ……………………………………………………………………………………………………………………..…
5. W jakim celu autor posłużył się formami czasu przeszłego? ……………………………………………………………………………………………………………………..