Polskie Państwo Podziemne.
Organizowano je już w czasie kampanii wrześniowej, na zasadzie
dualizmu równorzędnych pionów, cywilno -politycznego i wojskowego.
Dualizm równorzędnych w zasadzie pionów:
cywilno – politycznego - wojskowego.
Pion wojskowy rozpoczęto tworzyć w czasie trwania kampanii
wrześniowej powołując organizację wojskowo - polityczną, Służba
Zwycięstwu Polski, w grudniu zastępując ją Związkiem Walki Zbrojnej.
Oddzielono strukturę polityczną od wojskowej , a w 1942 roku ZWZ
przemianowano na Armię Krajową. Jej organem dowodzenia była
Komenda Główna, a struktura terenowa odpowiadała przedwojennemu
podziałowi terytorialnemu: okręgi odpowiadające województwom,
obwody o zasięgu powiatowym , a na szczeblu gmin placówki.
Organy cywilne stanowili powołani pod koniec 1940 roku: delegat rządu
na kraj, jego trzej zastępcy , delegaci
okręgowi i powiatowi. Pierwotnie powołano oddzielnego delegata dla ziem
wcielonych do Rzeszy i dla Generalnej
Guberni, jednak później funkcje te połączono w ręku głównego delegata
rządu na kraj. Kolejno byli nimi: C. Ratajski, J. Piekałkiewicz, J Jankowski.
Zadaniem delegatów było organizowanie struktur administracyjnych
podziemia. Dekretem prezydenta z 26 kwietnia 1944r. główny delegat
zyskał rangę ministra, pełniącego w kraju funkcję wicepremiera.
Dysponował aparatem pomocniczym, którym była Delegatura Rządu
podzielona na resortowe departamenty np. spraw wewnętrznych, skarbu,
sprawiedliwości, oświaty i kultury itp. Oparte były na strukturze
przedwojennych ministerstw, miały zbierać materiały potrzebne
delegatowi oraz przygotowywać akty prawne oraz personel do objęcia
funkcji po zakończeniu okupacji. Delegatura organizowała też organy
administracji zastępczej (jej komórki terenowe miały przejmować władzę
w chwili wyzwolenia). Delegatów okręgowych mianował Delegat Krajowy
w porozumieniu z Rządem Jedności Narodowej.
Powołano też policję w postaci Państwowego Korpusu Bezpieczeństwa. Dla
przeciwwagi wobec powstałego PKWN Delegat Rządu powołał Krajową
Radę Ministrów w skład której wchodził on sam i jego zastępcy, mającą
wykonywać czynność rządu do czasu jego powrotu z emigracji. Od
powstania w 1942 roku Polskiej Partii Robotniczej, zaczął kształtować się
drugi obóz polityczny podziemia, „ludowo-demokratyczny". Odrzucał on
konstytucję kwietniową jako podstawę porządku prawnego w państwie
oraz nie uznawał prawa do reprezentowania narodu polskiego przez rząd
emigracyjny. Od początku 1944 roku jego działacze przystąpili do
budowania konkurencyjnego w stosunku do organów tworzonych przez
rząd londyński systemu. W nocy z 31 grudnia 1943 na 1 stycznia 1944
roku utworzono Krajową Radę Narodową (KRN), która miała pokierować
walką z okupantem, a następnie przebudować ustrój polityczny i społeczny
w wyzwolonym kraju. KRN działała, opierając się na systemie terenowych
