Zasady przygotowania dokumentacji technicznej, Schematy z Rysunek techniczny

Pobierz Zasady przygotowania dokumentacji technicznej i więcej Schematy w PDF z Rysunek techniczny tylko na Docsity! Komputerowe wspomaganie projektowania Wykład Zasady przygotowania dokumentacji technicznej Wprowadzenie Jednym z głównych zastosowań programów CAD jest wykorzystanie ich do wykonania rysunku technicznego. W procesie projektowania i eksploatacji urządzeń technicznych elektrycznych rysunek techniczny wykorzystuje się do ukazania sposobu działania obiektów, budowy wewnętrznej, zasad połączeń zewnętrznych. Rysunek techniczny wykonuje się za pomocą umownych symboli przedstawiających cały obiekt lub jego elementy składowe, połączone liniami obrazującymi współzależność lub połączenie. W celu zapewnienia czytelności rysunku należy w miarę możliwości stosować symbole graficzne zgodne z normami. Wybór formatu Wybór formatu arkusza na którym wykonuje się rysunek techniczny elektryczny zależy od: • skomplikowania obiektu i rodzaju rysunku • konieczności pokazania szczegółów rysunku • warunków korzystania z wykonanej dokumentacji i warunków jej magazynowania • możliwości wprowadzania zmian aktualizacyjnych • możliwości wydruku • możliwości reprodukcji Należy dążyć do wyboru formatu możliwie najmniejszego i możliwie jednego dla wszystkich rysunków wchodzących w skład określonej dokumentacji technicznej. Numeracja i ramka Wszystkie rysunki wchodzące w skład określonej dokumentacji technicznej powinny być ponumerowane w sposób jasny obrazujący ich powiązanie. Powierzchnię arkusza rysunkowego, na której znajduje się rysunek, ogranicza się znormalizowaną ramką o wymiarach zależnych od formatu (PN-80/M-01612). W ramce umieszcza się tabliczkę rysunkową, której wzory są zamieszczone w normie PN-63/M-01119). Tabliczka rysunkowa zawiera m.in. zestaw parametrów wyrobu. Umieszcza się w prawym dolnym rogu ramki rysunkowej. Numeracja i ramka Ramka podstawowa Ramka z wykazem zmian Imię i nazwisko (Metoda |Materiał: Wykonał i rzutów: Sprawdził: Format: |Podziałka: (Zatwierdził : Mazwa i/lub logo przedsiębiorstwa: Mazwa rysunku: Poz] Flumer karty zmian Data Poz| Hummer karty zmian Data Imię i nazwisko Data Podpis |Metoda |Materiał: Wykonał: rzutów: Sprawdził i Format: |Podziałka: Humer rysunku: Arkusz: Zatwierdził : [Nazwa iflub logo przedsiębiorstwa: Nazwa rysunku: Humar rysunku: (Arkusz: Linie rysunkowe W liniach przerywanych: zakończeniem i początkiem linii jest kreska a nie punkt (oprócz linii wielopunktowej) załamanie linii kreskowej powinno znajdować się w miejscu kresek, a w linii punktowej – w miejscu punktu skrzyżowanie dwóch linii powinno występować w miejscu kresek pod kątem 90 lub 45 stopni dwie linie równoległe różnych rodzajów powinny mieć wzajemnie przesunięte kreski lub przerwy Pismo techniczne Obecnie przy tworzeniu dokumentacji technicznej z wykorzystaniem narzędzi CAD zasady odnośnie krojów pisma technicznego są mniej rygorystycznie przestrzegane. Ogólne zasady dotyczące przygotowania dokumentacji technicznej wymagają, aby w ramach rysunku a nawet całej dokumentacji stosować jeden rodzaj pisma. Symbole Elementem głównym rysunku technicznego elektrycznego są symbole graficzne. Wygląd każdego symbolu powinien spełniać warunki określone normami. Symbolem graficznym elektrycznym nazywa się znak graficzny przedstawiający obiekt elektryczny (wyrób, instalacja, zespół urządzeń lub pojedyncze urządzenie, element), podstawowe cechy fizyczne a także ich współzależność. Kodowanie oznaczeń urządzeń Nazwa symbolu Nazwa bloku = Instalacja (funkcja) + Lokalizacja - Identyfikacja Końcówka (zacisk)  Kodowanie oznaczeń urządzeń Funkcja Lokalizacja Obiekt Zacisk =J01 +53 -K5 33 a Zacisk nr 3 Stycznik nr 5 Szafa sterownicza nr 3 Instalacja z przedziału od 20 do 30 kV Rodzaje dokumentacji Rysunki techniczne elektryczne można podzielić na: schematy diagramy tabele i wykresy (występujące samodzielnie lub na schematach) Schematem elektrycznym nazywa się rysunek techniczny przedstawiający w jaki sposób obiekt, lub jego elementy funkcjonalne są współuzależnione i połączone. W zależności od złożoności merytorycznej obiektu elektrycznego i złożoności jego schematów, w dokumentacji technicznej stosuje się wszystkie rodzaje schematów, albo tylko niektóre lub wydzielone ich części. Schematy grupy 1 (podstawowe) Schematy strukturalne (101) Schematy strukturalne powinny zawierać symbole elementów funkcjonalnych niezbędne do zrozumienia działania obiektu elektrycznego i połączeń między nimi, przy czym nie jest konieczne pokazanie wszystkich elementów i połączeń istniejących w rzeczywistości. Symbole te w postaci kwadratów lub prostokątów muszą być opisane nazwami elementów funkcjonalnych umieszczanymi zwykle wewnątrz nich. Nazwy te mogą być zastąpione skrótami lub akronimami, które muszą być wyjaśnione na schemacie lub w oddzielnym wykazie. Schematy grupy 1 (podstawowe) Schematy strukturalne (101) a1) | Przewody a2) | i a3) , | — — 1 _(tor)__, i M Źródio energii | 8] Odbiornik zee |” ©] odb 6 — E elektrycznej |4 $ L—— -—— I i | | aś) | I a5) , 16) b) go cz r! S1 S2 śL| |6 phtzHz| (ETZ gi T | | OT j | L 1 =|frl1_ frl2 EE l 1 Rys. 4.2. Przykłady schematu strukturalnego (101): a najprostszego obwodu elektry- cznego złożonego ze źródła energii elektrycznej, przewodów i odbiornika: al z opi- sem słownym elementów; a2 ze skrótowym opisem literowym elementów; a3 z opi- sem oznaczeniami literowymi; a4 z zastosowaniem symbolu graficznego baterii gal- wanicznej (źródła energii elektrycznej) i symbolu żarówki (odbiornika); a5 z opisem elementów oznaczeniami cyfrowymi w przedstawieniu wieloliniowym; a6 z opisem oznaczeniami cyfrowymi w przedstawieniu jednoliniowym; b wzmacniaka jednoto- rowego obukierunkowego telekomunikacyjnego w przedstawieniu jednoliniowym ZEE, G, I — źródło energii elektrycznej; Odb, E, 2 — odbiornik; S1 — strona pierw- sza; S2 — strona druga; C1, C2 — kondensatory, W — wzmacniak jednotorowy; Trll, Trl2 — translacje (układ obejściowy) " Schematy grupy 1 (podstawowe) Schematy funkcjonalne (102) Schematy funkcjonalne powinny zawierać symbole elementów funkcjonalnych niezbędne – podobnie jak w przypadku schematu strukturalnego – do zrozumienia obiektu elektrycznego i połączeń między nimi, przy czym nie jest konieczne pokazanie ich rozmieszczenia rzeczywistego, natomiast muszą pokazać przebieg procesów zachodzących w poszczególnych elementach funkcjonalnych. Schematy grupy 2 (wyjaśniające) Schematy zasadnicze (201) Schematy zasadnicze zwane jako schematy obwodów lub schematy ideowe. Wszystkie obiekty, elementy funkcjonalne, połączenia między nimi i miejsca przyłączeń są przedstawione na nich za pomocą symboli. Dopuszczone jest rysowanie tylko tych części schematów, które są niezbędne do zrozumienia przebiegów procesów elektrycznych. Symbole elementów funkcjonalnych można rysować w postaci rozwiniętej (rozrzuconej), skupionej lub półskupionej. Elementy funkcjonalne obiektów muszą być numerowane w kolejności ich występowania na schemacie. Schematy zasadnicze są uzupełniane dodatkowo diagramami, wykresami, tablicami, wykazami. Schematy grupy 2 (wyjaśniające) Schematy zasadnicze (201) fu ef] +0—— BH o Przerywacz [ RZ | | | ar JA | + —TY | — 5 cj $" >. 14 Rys. 4.4. Przykład schematu zasadniczego (201). Układ świateł kierunku jazdy po- jazdu samochodowego L1....L4 — żarówki kierunkowskazu (P — w prawo, L — w lewo); K — cewka wskazów; S — łącznik kierunkowskazu (P — w prawo, L — w lewo); K — cewka przekaźnika przerywacza; K1 — zestyk sterowany nagrzewającym się drutem rezy- stancyjnym R1; K2 — zestyk załączający żarówkę kontrolną L5; R2 — rezystor ograniczający wartość prądu +—0- 3  Schematy grupy 2 (wyjaśniające) Schematy zasadnicze (201) 4 2 4 lub LIL M 4 — Rys. 4.5. Schematy łącznika o dwóch zestykach przełącznych połączonego z rezysto- rem: a schemat skupiony; b schemat rozwinięty Schematy grupy 3 (wykonawcze) Zadaniem schematów grupy 3 jest pokazanie połączeń elektrycznych wszystkich elementów obiektów przez przedstawienie i opisanie przewodów, wiązek kabli, wyprowadzeń, doprowadzeń, końcówek (zacisków), złącz, przepustów itp. Sposoby przedstawiania schematów grupy 3 zależą od techniki wykonania elementów funkcjonalnych obiektu elektrycznego. Z tego powodu rozróżnia się schematy wykonawcze o połączeniach: swobodnych, szytych i drukowanych. Schematy grupy 3 są podstawą do wykonania innych dokumentów konstrukcyjnych. Określają one przede wszystkim sposób układania, miejsca przyłączenia przewodów, wiązek i kabli w obiekcie. Schematy grupy 3 (wykonawcze) Schematy grupy 3 są stosowane przy kontroli wykonania połączeń elektrycznych, przy kontroli obiektów w czasie ich eksploatacji (konserwacji) oraz w czasie napraw i po naprawach. Do schematów grupy 3 norma zalicza schematy wykonawcze (zwane montażowymi): połączeń wewnętrznych (301) połączeń zewnętrznych (302) przyłączeń (303) Schematy grupy 3 (wykonawcze) Schematy połączeń wewnętrznych (301) Schematy połączeń wewnętrznych przedstawiają wzajemne położenie wszystkich elementów funkcjonalnych oraz połączenia między nimi, przy czym zawierają one informacje dotyczące szczegółów konstrukcyjno-wykonawczych, rodzaju przewodów, ich przebiegu, a także miejsca ich wyprowadzania (zaciski) itp. Elementy funkcjonalne na schemacie połączeń wewnętrznych są przedstawione symbolami ogólnymi, prostokątami lub obrysami. Przy przedstawianiu elementów funkcjonalnych prostokątami lub obrysami jest dozwolone umieszczanie wewnątrz nich części lub całych schematów tych elementów albo można podać symbol ogólny elementu. Schematy grupy 3 (wykonawcze) Schematy połączeń wewnętrznych (301) Rys. 4.7. Przykład schematu połączeń we- wnętrznych (301). Fragment schematu wy- konawczego (montażowego) o połączeniach swobodnych. Symbole — patrz tabl. 7.2, 7.3 i 7.4 R3, R7, R8, R10 — rezystory; C4 — kon- densator; A — anoda; K — katoda; G — grzejnik; S1, S2 — siatki  Schematy grupy 3 (wykonawcze) Schematy połączeń wewnętrznych (301) a SE = 2 ) 15 L | Zespól 1] a bl b) Przewód Przebieg | ; 1 UL . Wii 5 Ę 3 | | ' 1 e iązka Rodzaj | Aaroz | une a punkty I . |—— l ) ączeniowe zespolami "M4 da 2 81, „5 AL|o20% [zie ! | 'TDJJB | t 1 |Pi/1-P2/i-tt/al | 1-2-4 1 56 ao] z5 3oL 1x5 | k 2 |PI/2-ti/a2 1-4 tr SSS | : | ż PW-74 | n 3 |P/3-PY/<-t1/a4 | 1-4 4. 'Zesnót | 23 | TF-90201| k 4 |P2/2-... 2-... 3 |od 0 4 T z | 5 |P2/3-P2/a-ttfa3 | 2-4 Wi , 6 | 6 |pyb-Po/b-... |1-2-... [758 8 ee |; aa; c | 7 |pfa-P2fa-... |1-2-... 1 P2 bb ao—17 waza 7 8 |r/1-... 3-... neb—— 1 2 k 9 |7/2-... 3-... | Ao? To gd |Zespól c 10 |T/3-... |3-... e10 3 b | mo |Tf4-... |3-... [204 gd | | Wiązka 2 Wiązka 1 Rys. 4.8. Przykład schematu połączeń wewnętrznych (301): a fragment schematu wykonawczego (montażowego) o połączeniach szytych; b fragment wykazu wiązek, przewodów i ich przebiegu t, k, m, z, b, c — oznaczenia literowe kodowe barw przewodów — patrz tabl. 5.7 Schematy grupy 3 (wykonawcze) Schematy połączeń zewnętrznych (302) Schematy połączeń zewnętrznych muszą zawierać symbole elementów funkcjonalnych oraz ich połączeń elektrycznych w miejscu zainstalowania. Elementy funkcjonalne na schemacie (302) są przedstawiane za pomocą prostokątów, obrysów (konturów) lub symboli ogólnych. Położenie symboli ogólnych elementów funkcjonalnych w schematach połączeń zewnętrznych musi odpowiadać usytuowaniu rzeczywistemu, choć w pewnych przypadkach zasada ta z uzasadnionych powodów, jeżeli nie powoduje to wątpliwości, może nie być uwzględniona. Schematy grupy 3 (wykonawcze) Schematy przyłączeń (303) Schematy przyłączeń zawierają symbole obiektów instalacji elektrycznej oraz połączenia pomiędzy nimi. Obiekty na schemacie przedstawiane są za pomocą prostokątów, obrysów lub symboli ogólnych. Elementy na schematach przyłączeń powinny być opisane nazwami lub oznaczeniami alfanumerycznymi. Przewody i wiązki przewodów muszą być przedstawione oddzielnymi liniami oznaczonymi w sposób nie budzący wątpliwości. Schematy grupy 3 (wykonawcze) Schematy przyłączeń (303) 7] 71 po —1 | Pamela | | paneie | | Panetc | | 81 | | | ; [zf<lyv|x]| j 718[9] j | 1]Z LAŁ w p pl--J LL. | 1 2 a3b 2 44123 5 4 i śujle ] 3/% 1 U WI d—b2x45 34,5 2345 NfBY Rys. 4.10. Przykład schematu przyłączeń (303) trzech paneli A, B, C W1, W2, W3 — wiązki łączące panele Schematy grupy 4 (plany) Zadaniem schematów grupy 4 (planów) jest określanie położenia (lokalizowanie) obiektów lub ich części składowych (również w terenie) lub przedstawianie usytuowania sieci instalacji elektrycznych, a – w razie potrzeby – także trasy połączeń elektrycznych (lini, przewodów, kabli itp.). Schematy grupy 4 służą do opracowania dokumentów konstrukcyjnych i projektowych lub są wykorzystywane przy produkcji, montażu i eksploatacji (konserwacji) oraz w czasie napraw i po naprawie. Do schematów grupy 4 zalicza się: plany rozmieszczenia (401) plany instalacji (402) plany sieci lub plany linii (403) Schematy grupy 4 (plany) Plany instalacji (402) Plany instalacji na schematach tego typu obiekty elektryczne lub ich części są przedstawiane symbolami ogólnymi, zwanymi najczęściej instalacyjnymi, wyjątkowo prostokątami i obrysami. Plany instalacji zaleca się rysować na rysunkach technicznych budowlanych, które mogą być wykonywane z podaniem wymiarów i skali. Symbole w postaci prostokąta lub obrysy na planach instalacji są opisywane oznaczeniem, uzupełnionym w razie potrzeby nazwa. Informacje dotyczące wykonania instalacji i materiałów potrzebnych do jej wykonania należy podać na planie. Schematy grupy 4 (plany) Plany instalacji (402) Rys. 4.12. Przykład planu instalacji wnętrzowej (402). Mieszkanie typu M4 Schematy grupy 4 (plany) Plany sieci i plany (403) Plany sieci i plany linii pokazują obiekty i ich elementy oraz połączenia występujące między nimi. Elementy obiektów są przedstawiane symbolami ogólnymi lub w postaci prostokątów. Plany zaleca się wykonywać na mapach lub planach geodezyjnych w określonej podziałce z podaniem głównych wymiarów. Plany uzupełnia się rysunkami przekroju trasy linii (przewodów) oraz ich wymiarami. Informacje dodatkowe można przedstawiać w postaci tablic umieszczonych na planach lub w wydzielonych dokumentach.