Postawy wobec kultury fizycznej studentów Uniwersytetu Szczecińskiego: Analiza i wnioski, Schematy z Edukacja

Pobierz Postawy wobec kultury fizycznej studentów Uniwersytetu Szczecińskiego: Analiza i wnioski i więcej Schematy w PDF z Edukacja tylko na Docsity!

ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECI SKIEGO

NR 631 PRACE INSTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR 27 2010

RADOS AW SROKA

POSTAWY WOBEC KULTURY FIZYCZNEJ STUDENTÓW

UNIWERSYTETU SZCZECI SKIEGO

Attitudes of Szczecin University students towards physical education

S owa kluczowe: kultura Þzyczna, studenci, Uniwersytet Szczeci!ski Key words: physical culture, students, Szczecin University

1. Wst!p

Do g ównych celów dzia ania wspó czesnej szko y wy!szej zalicza si" przygotowanie m odych ludzi do !ycia w spo ecze#stwie oraz aktywnego uczestnictwa w kulturze, równie! w kulturze Þzycznej. Absolwent uniwer- sytetu powinien by$ nie tylko specjalist% w okre&lonej dziedzinie, ale tak!e w pe ni ukszta towanym cz owiekiem, zarówno pod wzgl"dem intelektualnym jak i Þzycznym. Uczelnia powinna ukierunkowywa$ nastawienie m odych ludzi ku aktywnym formom wypoczynku, wyposa!a$ ich przynajmniej w minimum wiedzy z zakresu kultury Þzycznej oraz w podstawowe umiej"tno&ci sportowe. Istotne dla przysz o&ci m odego cz owieka jest równie! rozbudzenie zami owa- nia i potrzeby ruchu, wytworzenie nawyków higieniczno-zdrowotnych i sta ego d%!enia do utrzymania lub doskonalenia sprawno&ci Þ zycznej [10]. Stosunek studentów do kultury Þ zycznej jest miar% efektywno&ci pracy w szkole w zakresie wychowania Þzycznego. Edukacja Þzyczna stanowi obszar, w którym nast"puje przygotowanie wychowanków do faktycznego udzia u w kulturze Þzycznej. Wychowanie Þzyczne jest ogniwem procesu wychowania, podlega wi"c typowym dla niego zale!no&ciom, lecz ze wzgl"du na swoj% specy-

78 Rados"aw Sroka

Þk" podejmuje charakterystyczne dla siebie zagadnienia. Ich 'ród em jest wp yw zarówno na cia o, jak i osobowo&$ wychowanka. To w a&nie oddzia ywanie na osobowo&$ wychowanka podczas zaj"$ wychowania Þzycznego jest czynnikiem decyduj%cym o tym, czy m odzi ludzie znajd% wa!ny powód do uczestnictwa w kulturze Þzycznej [6]. Kultura Þzyczna jest najcz"&ciej ujmowana poprzez koncepcj" indywiduali- styczno-warto&ciuj%c%, socjologizuj%co-uniwersalistyczn% lub holistyczn% [8]. Zgodna z koncepcj% indywidualistyczno-warto&ciuj%c% jest deÞ nicja M. Demela, który konkluduje: „kultura Þzyczna to wyraz okre&lonej postawy wobec w asnego cia a, &wiadoma i aktywna troska o swój rozwój, sprawno&$ i zdrowie, to umiej"tno&$ organizowania i sp"dzania czasu z najwi"kszym po!yt- kiem dla zdrowia Þzycznego i psychicznego” [2, s. 13–14]. W powy!szym uj"ciu kultura Þzyczna jest traktowana jako „dba o&$ psychiki o cia o” i stanowi cz"&$ bogactwa duchowego cz owieka. Z kolei wszystko to, co jest zewn"trzne wzgl"- dem cz owieka (obiekty, sprz"t, urz%dzenia sportowe, wiedza teoretyczna) nale!y do cywilizacji [13]. Przedstawicielem koncepcji socjologizuj%co-uniwersalistycznej jest Z. Krawczyk, który uwa!a, !e „kultura Þzyczna jest to wzgl"dnie zintegrowany i utrwalony system zachowa# w dziedzinie dba o&ci o rozwój Þzyczny, spraw- no&$ ruchow%, zdrowie i pi"kno cz owieka, przebiegaj%cych wed ug przyj"tych w danej zbiorowo&ci wzorów, a tak!e rezultaty owych zachowa#” [3, s. 147]. Zgodnie z powy!sz% deÞnicj%, kultura Þzyczna jest cech% grupow%. Podstaw% jej tworzenia i rozwoju s% kontakty mi"dzyludzkie. Szczególnie istotne s% cechy charakterystyczne dla danej zbiorowo&ci. Z kolei W. Osi#ski, zgodnie z koncepcj% holistyczn%, pojmuje kultur" Þzyczn% jako „ogó wytworów o charakterze materialnym i niematerialnym, w dziedzinie dba o&ci o cia o i Þ zyczne funkcjonowanie cz owieka, uznawa- nych w niej warto&ci i wzorów post"powania, które zosta y zobiektywizowane, przyj"te i przekazywane w danej zbiorowo&ci” [8, s. 33]. Jest to materialistyczne uj"cie kultury Þzycznej, które czyni z niej obiekt zewn"trzny wzgl"dem cz owieka. Niezale!nie od sposobu pojmowania kultury Þzycznej przypisuje si" jej szereg warto&ci. Wed ug M. Demela warto&ci kultury Þzycznej „wi%!% si" z Þzyczn% postaci% i Þzycznym funkcjonowaniem cz owieka, zarówno w jego w asnym, subiektywnym odczuciu, jak te! w obrazie spo ecznie zobiektywizo-

80 Rados"aw Sroka

2. Materia" i metody bada#

Badania przeprowadzono na prze omie maja i czerwca 2008 r. w halach sportowych US, gdzie odbywa y si" zaj"cia z wychowania Þzycznego. Obj"to nimi 326 osób, w tym 157 studentek i 169 studentów. By a to m odzie! aka- demicka I i II roku, reprezentuj%ca siedem wydzia ów – Filologiczny, Huma- nistyczny, Matematyczno-Fizyczny, Nauk Ekonomicznych i Zarz%dzania, Nauk Przyrodniczych, Prawa i Administracji, Zarz%dzania i Ekonomiki Us ug. W US dzia aj% Klub Uczelniany Akademickiego Zwi%zku Sportowego oraz Mi"dzywydzia owe Studium Wychowania Fizycznego i Sportu. Pierwszy z wy!ej wymienionych podmiotów prowadzi zaj"cia w ramach sekcji oraz zaj- muje si" organizacj% imprez sportowych. Obszarem dzia a# drugiego s% przede wszystkim obligatoryjne, fakultatywne, korektywne i rehabilitacyjne zaj"cia z wychowania Þzycznego, a tak!e organizowanie obozów letnich (pieszych, rowerowych) i zimowych (w zakresie narciarstwa zjazdowego). W przeprowadzonych badaniach pos u!ono si" metod% sonda!u diagno- stycznego i u!yto samodzielnie skonstruowanego arkusza ankiety. Za kluczowe uznano nast"puj%ce kwestie: pogl%dy studentów na temat kultury Þzycznej i jej walorów, ocena oferty uczelni i wizja m odzie!y akademickiej na temat organi- zacji kultury Þzycznej w US.

3. Wyniki bada#

Pogl%dy studentów na temat kultury Þzycznej i jej walorów ilustruj% rysun- ki 1–3. Jednym z podstawowych czynników warunkuj%cych pogl%dy cz owieka jest posiadana wiedza na dany temat. Pierwsze z analizowanych pyta# dotyczy o rozumienia przez studentów poj"cia „kultura Þ zyczna” (rys. 1). Najwi"ksz% popu- larno&ci%, zarówno w&ród m"!czyzn jak i kobiet, cieszy y si" dwie koncepcje: socjologizuj%co-uniwersalistyczna (podziela o j% 49,7% kobiet oraz 40,8% m"!- czyzn) oraz indywidualistyczno-warto&ciuj%ca (odpowiednio 40,8% i 44,2%). Zdecydowanie mniejsz% liczb" zwolenników mia a koncepcja holistyczna. Opo- wiedzia o si" za ni% zaledwie 9,5% kobiet i 11,9% m"!czyzn.

Postawy wobec kultury Þ zycznej... 81

49, 40,

9,

40,

44,

11,

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

Kobiety M !czy"ni

%

Koncepcja socjologizuj#co-uniwersalistyczna Koncepcja indywidualistyczno-warto$ciuj#ca Koncepcja holistyczna

Rys. 1. Rozumienie poj"cia „kultura Þzyczna”

Na atrakcyjno&$ ka!dego zjawiska du!y wp yw wywieraj% przypisy- wane mu jednostkowo i zbiorowo walory. Tutaj tak!e p e$ nie oddzia ywa a znacz%co na opinie badanych studentów. Walorem najcz"&ciej przypisywa- nym kulturze Þzycznej jest poprawienie sprawno&ci Þ zycznej (rys. 2). Takiej odpowiedzi udzieli o 87,9% kobiet i 73,4% m"!czyzn. Spo&ród omawia- nych walorów najmniej osób wskaza o umacnianie poczucia w asnej warto&ci i wiary we w asne si y (30,6% kobiet, 43,2% m"!czyzn) oraz mo!liwo&$ pozna- nia nowych ludzi (34,4% kobiet, 40,2% m"!czyzn).

Postawy wobec kultury Þ zycznej... 83

59,

49,

42

48,

28

36,

59,

49,1 (^) 48,

35,

39,

16

0

10

20

30

40

50

60

Kobiety M !czy"ni

%

Musz uzyska# wpis zaliczenia z przedmiotu Ch # utrzymania dobr$ kondycj Sprawia mi to przyjemno%# Zdaj sobie spraw , !e jest to korzystne dla mojego zdrowia Ch tnie spotykam si z przyjació&mi i znajomymi, którzy tak!e bior$ udzia& w zaj ciach Ch # utrzymania dobr$ figur

Rys. 3. Motywy uczestnictwa studentów w zaj"ciach wychowania Þzycznego

Studenci mog% uczestniczy$ w akademickiej kulturze Þzycznej poprzez zaj"cia z wychowania Þzycznego i w ko ach sportowych, udzia w zawodach oraz korzystanie z obiektów poza regulaminowymi zaj"ciami. Nie dziwi fakt, !e najcz"&ciej wskazywano zaj"cia z wychowania Þzycznego (97,5% kobiet oraz 88,8% m"!czyzn). Cieszy, !e zaledwie 1,3% kobiet oraz 1,2% m"!czyzn uwa!a, i! US w !aden sposób nie umo!liwia im uczestnictwa w akademickiej kulturze Þzycznej.

84 Rados"aw Sroka

45,

28, 24,

1,

40,2 (^) 39,

20,

0 0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

Kobiety M !czy"ni

%

Oferta uczelni umo!liwia mi realizowanie tylko cz #ci moich zainteresowa$ sportowych Mog uczestniczy% w zaj ciach ze wszystkich dyscyplin sportu, które mnie interesuj& Oferta uczelni jest zbyt uboga nie mam mo!liwo#ci uczestniczenia w zajBrak odpowiedzi ciach zgodnych z moimi zainteresowaniami

Rys. 4. Czy oferta US umo liwia realizowanie zainteresowa! sportowych stu dentów?

97,

15,9 12, 8,3 (^) 2, 1,

88,

34, (^16) 11, 6,5 (^) 1, 0

20

40

60

80

100

Kobiety M !czy"ni

%

Uczestnictwo w zaj ciach z wychowania fizycznego Uczestnictwo w zaj ciach kó# sportowych (AZS) Udost pnianie obiektów sportowych Udzia# w wewn$trz- i mi dzyuczelnianych zawodach sportowych W inny sposób US w !aden sposób nie umo!liwia mi udzia#u w akademickiej kulturze fizycznej

Rys. 5. Sposób uczestnictwa w akademickiej kulturze Þzycznej studentów US

86 Rados aw Sroka

(yjemy w demokratycznym spo"ecze!stwie, w którym decyzje podejmo- wane s$ przez wi#kszo&% osób posiadaj$cych prawo g"osu. Uczestnicz$ca aktyw- nie w yciu spo"ecznym m"odzie akademicka chcia"aby wspó"pracowa% z osob$ prowadz$c$ i bra% udzia" w planowaniu zaj#% sportowych. Tak$ wol# deklaruje a 77,7% kobiet oraz 69,8% m# czyzn. Zdecydowanie mniejsza liczba osób wyka- zuje si# konformizmem i powierza to zadanie wy"$cznie nauczycielom – 4,5% kobiet oraz 4,2% m# czyzn (rys. 7).

77,

17,

4,

69,

26

4,

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Kobiety M !czy"ni

%

O rodzaju zaj # sportowych decyduje prowadz$cy i studenci Wy%$cznie studenci Wy%$cznie prowadz$cy

Rys. 7. Uczestnictwo studentów w organizowaniu zaj#% sportowych

Dla niektórych studentów aktywno&% Þzyczna jest naturalnym elemen- tem codziennego ycia, podobnie jak sen i spo ywanie pokarmu. Takie osoby nie potrzebuj$ adnej dodatkowej zach#ty do udzia"u w kulturze Þzycznej. Wobec innych trzeba u y% dodatkowych bod'ców motywuj$cych. Zdaniem 47,1% kobiet oraz 46,7 m# czyzn uczestnictwo w zaj#ciach sportowych na uczelni powinno by% dobrowolne (rys. 8). Niewiele mniej osób (41,4% kobiet i 34,9% m# czyzn) uwa a, i uczestnictwo powinno by% obowi$zkowe i ko!czy% si# zaliczeniem. Zdecydowanie najmniej zwolenników mia"a trzecia

Postawy wobec kultury Þ zycznej... 87

opcja, czyli obowi$zkowe zaj#cia sportowe ko!cz$ce si# wystawieniem oceny (takiej odpowiedzi udzieli"o 11,5% kobiet i 18,3% m# czyzn).

47, 41,

11,

46,

34,

18,

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

Kobiety M !czy"ni

%

Uczestnictwo dobrowolne Obowi#zkowe i ko$cz#ce si zaliczeniem Obowi#zkowe i ko$cz#ce si wystawieniem oceny

Rys. 8. Obligatoryjno&% zaj#% sportowych na uczelni

Wszystkie typy zachowa! w dziedzinie kultury Þzycznej s$ oczywi&cie wzajemnie powi$zane, ale uczelnia niektóre z nich mo e promowa% moc- niej od pozosta"ych. Spo&ród podanych odpowiedzi (rys. 9) respondenci naj- cz#&ciej wskazywali dba"o&% o sprawno&% ruchow$ (40,8% kobiet i 29,6% m# czyzn). U kobiet hierarchia by"a du o bardziej widoczna – kolejno wska- zywa"y one dba"o&% o zdrowie (30,6%), dba"o&% o rozwój Þzyczny (15,3%) i dba"o&% o pi#kno (tylko 1,8%). U m# czyzn pozosta"e typy zachowa! mia"y podobn$ liczb# wskaza!, na poziomie zbli onym do 30%. Wyj$tkiem by"a tutaj dba"o&% o pi#kno, gdy takiej odpowiedzi udzieli"o zaledwie 1,8% m# - czyzn. A 11,5% kobiet i 10,1% m# czyzn nie odpowiedzia"o na to pytanie.

Postawy wobec kultury Þ zycznej... 89

73, 61,

29,3 30,628,

5, 3,

69,

49,

(^29) 26, 23, 11,2 7,

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Kobiety M !czy"ni

%

Odr bna strona internetowa po#wi cona akademickiej kulturze fizycznej Poprzez og$oszenia w gablotach informacyjnych na terenie uniwersytetu Biuletyn informacyjny Newsletter informuj%cego o !yciu sportowym uczelni Za po#rednictwem ulotek Za po#rednictwem SMS-ów Za po#rednictwem poczty

Rys. 10. Sposoby informowania studentów o ofercie w dziedzinie kultury Þzycznej

4. Wnioski

Uzyskane wyniki bada! pozwalaj& na sformu$owanie nast'puj&cych wniosków:

1. Czynnik p$ci w niewielkim stopniu wp$ywa na kszta$towanie postaw wobec kultury Þzycznej.
2. Studenci postrzegaj& kultur' Þ zyczn& jako cz'%" bogactwa duchowego cz$o- wieka, odrzucaj&c z niej wytwory o charakterze materialnym.
3. Najistotniejszym walorem przypisywanym kulturze Þzycznej jest poprawie- nie sprawno%ci Þzycznej. Tego zdania jest wi'kszo%" badanych studentów.
4. Najwa niejszym dla wi'kszo%ci badanych studentów czynnikiem motywuj&- cym do brania udzia$u w zaj'ciach z wychowania Þzycznego jest uzyskanie wpisu zaliczenia do indeksu.

90 Rados aw Sroka

5. Oferta uczelni w zakresie kultury Þzycznej pozwala wi'kszo%ci studentów na realizowanie przynajmniej cz'%ci zainteresowa! sportowych. Jedynie co pi&ta badana osoba jest odmiennego zdania i twierdzi, e oferta US jest zde- cydowanie zbyt uboga.
6. Uczestnictwo w zaj'ciach z wychowania Þzycznego jest dla respondentów podstawow& i cz'sto jedyn& form& udzia$u w akademickiej kulturze Þzycz- nej.
7. Wi'kszo%" badanych osób postuluje polepszenie stanu obiektów i sprz'tu sportowego, a tak e zwi'kszenie asortymentu dost'pnych dyscyplin sporto- wych.
8. Studenci chc& wspó$uczestniczy" w organizowaniu zaj'" sportowych na uczelni.
9. W kwestii obligatoryjno%ci zaj'" z wychowania Þ zycznego zdania s& podzie- lone, ale zdecydowana wi'kszo%" studentów jest przeciwna wystawianiu na nich ocen.
10. Wed$ug kobiet podstawowym typem zachowa! w dziedzinie kultury Þ- zycznej, który powinien promowa" US, jest dba$o%" o sprawno%" Þzyczn&. U m' czyzn nie jest widoczna tak jasna hierarchia i równie du e znaczenie przypisuj& oni dba$o%ci o zdrowie i rozwój Þzyczny.
11. )ród$em informacji o kulturze Þzycznej powinna by" przede wszystkim od- r'bna strona internetowa po%wi'cona tej tematyce.

BIBLIOGRAFIA

[1] Demel M., 1973: Szkice krytyczne o kulturze Þ zycznej , Warszawa. [2] Demel M., Sk$ad A., 1974: Teoria wychowania Þ zycznego , Warszawa. [3] Krawczyk Z., 1978: Studia z ÞlozoÞi i socjologii kultury Þ zycznej , Warszawa. [4] Kruczy!ska K. (red.), 1978: Encyklopedyczny s ownik psychiatrii , Warszawa. [5] Kurzawski K., Nawrocki T., 2005: Zainteresowania studentów turystyk! górsk! , w: Kultura Þzyczna w naszym "yciu , red. W. Parzy, Pozna!. [6] Maku$a W., 2004: Stosunek studentów do warto#ci cia a jako wynik efektywno#ci procesu wychowania Þ zycznego , „Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne”, nr 1, s. 23–24. [7] Mi&zek U., 2005: Aktywno#$ Þzyczna w stylu "ycia studentek krakowskich uczelni , „Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne”, nr 3, s. 17. [8] Osi!ski W., 2002: Zarys teorii wychowania Þ zycznego , Pozna!.

92 Rados aw Sroka

Knowledge gained from the research shall make it possible to take conscious and planned actions aiming at developing desirable attitudes towards physical educa- tion among the students of Szczecin University and facilitating their participation in physical culture after Þnishing studies.

Translation: Dorota Aszoff