Zoologia 4., Notatki z Zoologia

Pobierz Zoologia 4. i więcej Notatki w PDF z Zoologia tylko na Docsity!

Jerzy Dzik

Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW Warszawa 2019

PAJĘCZAKI I SKORUPIAKI

Zoologia 4.

pierwotnie rozwój prosty i larwa wykluwa się z 3 parami odnóży głowa trylobitów miała jeden segment więcej, skorupiaków dwa TAGMY

a odnóża głowowe

ARTHROPODA 2 cheliforae 3 bentosowa larwa kikutnicy planktonowa larwa skorupiaka "nauplius A" 510 mln lat odnóża Martinssonia 510 mln lat exopodit oddechowy endopodit kroczny 2 antennulae 3 gałąź skrzelowa odziedziczona po anomalokaridach

SKORPIONY

z wodnych eurypteridów

CHELICERATA Scorpionida "macica" z zarodkami Scorpio paleozoiczne metrowych rozmiarów kolec jadowy (telson) kolec odwłokowy (telson) pedipalpi du ż e pedipalpi ze szczypcami kolec jadowy na ko ń cu zw ęż onego odw ł oka skrzela w komorach z otworami jako płuca tańce godowe i opieka nad potomstwem spermatofor podejmowany z ziemi eurypterid Parastylonurus 420 mln lat jajniki

ZALESZCZOTKI

i krewniacy

CHELICERATA Cheliferida etc. zaleszczotek Chelifer du ż e pedipalpi ze szczypcami (jak skorpiony) szeroki cały odw ł ok przełom w planie budowy odwłoka – skutek miniaturyzacji? chelicerae telson

ROZTOCZE

skutki miniaturyzacji

CHELICERATA Acarida reliktowy Opilioacarus ale sześcionożność niehomologiczna owadziej! chelicerae pierwotnie chwytne używane do rozdrabniania pokarmu g ł owotu łów wtórnie podzielony segmentacja odwłoka zanikała stopniowo pierwotnie sześcionoga larwa chelicerae drapieżnego roztocza świerzbowiec Sarcoptes roztocze w kurzu

chelicerae i pedipalpi ułożone w ryjek tylko płynny pokarm niektóre ssą krew ssaków KLESZCZE

powodują infekcje

CHELICERATA Acarida: Ixodina kleszcz Ixodes wirus encephalitis chelicerae reliktowy Allothyrus chelicerae ze szczypcami pedipalpi niezależnie powstały aparat ssący rzęski pod ścianką SEM spirocheta Borellia TEM

chelicerae tworzą organ ssący wodopójki ( Hydrachnellae ) pasożytują na owadach trombidia pasożytują na owadach lądowych czworonożne pasożyty roślin indukują galasy ROZTOCZE

ssące

CHELICERATA wodopójka Acarida^ Hydrachna pasożyt roślinny Tetranychidae aksamitne Trombidium czworonogie Acerium Eriophyidae galasy na liściu lipy

odwłok szeroki (jak zaleszczotki) ale pedipalpi bez szczypiec ostatnie dwa segmenty odwłoka zredukowane już 410 mln lat temu właściwe pająki mają „talię osy" CHELICERATA odwrót od miniaturyzacji po zmianie funkcji pedipalp? reliktowy segmentowany Cryptocelus Ricinulei najpierwotniejszy dzisiejszy pająk Liphistius Palaeocharinus 380 mln lat PAJĄKI

pochodzenie

tergity

Araneidae Uloboridae cribellum Linyphidae spiralna nić pajęczyny Araneus kleista pająki mające cribellum formują wełnisty splot promieniste sieci powstały niezależnie PAJĄKI

ewolucja pajęczyny

CHELICERATA Araneida krzyżak Linyphia Araneus karakurt Latrodectes Tetragnathidae Tetragnatha Theridiidae Uloborus zachowania dziedziczne Liphistius

skakun Salticus SKAKUNY

zachowanie

CHELICERATA jedne z najinteligentniejszych bezkręgowców pole stereo trójwymiarowy obraz przetwarzany w mózgu bardzo złożone zachowania nić pajęcza wykorzystywana jako asekuracja przy skokach pola widzenia Araneida Salticidae mięśnie ustawiające ommatidium

gł owa z 5 segmentów z odnóżami: węchowe Ant I, czuciowe Ant II i żujące Md, dalsze pierwotnie kroczne tarcza głowy ( carapax ) okrywa tułów SKORUPIAKI

początki

CRUSTACEA Entomostraca gnathobasis Remipedia pars molaris lacinia mobilis Canadaspis 518 mln lat mandibula Anaspides gnathobasis pars incisiva Ant I oczy Ant II Md Mx I Mx II 8 par odnóży krocznych 7 segmentów odwłoka czuciowe Ant II i pancerz w związku z pływaniem

DWUSKORUPKOWY

pancerz

ENTOMOSTRACA Ostracoda Vargula Ostracoda Myodocopa zanik tagmatyzacji (5 + 8 + 7 + telson) przez małe rozmiary? Phyllocarida Nebalia rostrum cia ł o ca ł kowicie zamkni ę te w liniej ą cym wapiennym dwuskorupkowym pancerzyku zwykle lokomotoryczne Ant II uproszczone Md, nieliczne segmenty tułowia i odwłoka Ant I Ant II furca Ostracoda Podocopa

ENTOMOSTRACA wioślarka Bosmina Conchostraca & Cladocera Cyclestheria rozwielitka Daphnia PRZEMIANY

dwuskorupkowego pancerza

zmiany rozmiarów w ewolucji rozregulowały kontrolę tagmatyzacji ephippium z zimowymi jajami Conchostraca: nieodrzucane wylinki dwuskorupkowego pancerza wio ś larki Cladocera: m ałe rozmiary, g ł owa wystaje ze zredukowanego pancerza wioślarka Polyphemus wioślarka Leptodora wylinki Cyzicus Conchostraca

REWERSJA

ewolucji pancerza

ENTOMOSTRACA Notostraca & Anostraca Branchinecta Artemia Lepidocaris 380 mln lat powolna ewolucja – skrajne przystosowanie do sezonalności samiec samica Ant II przekopnica Triops drapieżne przekopnice Notostraca: tarcza grzbietowa ( carapax ) roślinożerne Anostraca: bez tarczy