Źródła energii w Polsce Ź, Notatki z Gospodarka

Pobierz Źródła energii w Polsce Ź i więcej Notatki w PDF z Gospodarka tylko na Docsity!

Źródła energii w Polsce

Materiał składa się z sekcji: "1. Energetyka i jej rodzaje", "2. Energetyka konwencjonalna w Polsce", "3. Odnawialne źródła energii", "4. Energetyka niekonwencjonalna", "5. Kierunki rozwoju energetyki", "Podsumowanie", "Słowniczek", "Zadania".

Materiał zawiera 19 ilustracji (fotografii, obrazów, rysunków), 8 ćwiczeń, w tym 8 interaktywnych.

Słownik pojęć zawiera wyjaśnienia terminów: "eksport", "energetyka", "energetyka konwencjonalna", "energetyka niekonwencjonalna (alternatywna)", "import", "kaloryczność", "nieodnawialne źródła energii", "odnawialne źródła energii", "paliwa", "wody geotermalne"

Źródła energii w Polsce

We współczesnym świecie energia elektryczna odgrywa bardzo ważną rolę. Każda nowoczesna gospodarka potrzebuje jej dużych ilości, a z drugiej strony każdy zwykły człowiek codziennie z niej korzysta. Nie mniej ważna jest energia cieplna, z której również korzystamy codziennie (ciepła woda w kranach, ciepłe kaloryfery w zimie). Rozwój gospodarczy i technologiczny skutkuje rosnącym zapotrzebowaniem na energię, toteż stale musimy myśleć o nowych jej źródłach.

Turbiny wiatrowe na Pomorzu – niekonwencjonalna produkcja energii ze źródła odnawialnego

Już wiesz

czym są surowce energetyczne; które surowce energetyczne występują w Polsce.

Nauczysz się

rozróżnić energetykę konwencjonalną i niekonwencjonalną; wyjaśnić, czym są odnawialne źródła energii; przedstawić strukturę wykorzystania źródeł energii w Polsce na podstawie odpowiednich danych; wyjaśnić rozmieszczenie różnych rodzajów elektrowni w Polsce; ocenić wpływ wykorzystania różnych źródeł energii na stan środowiska; wymienić główne cele i kierunki rozwoju polskiej energetyki.

Polecenie 1

Podaj przykłady różnych rodzajów energetyki funkcjonujące w okolicy, które wykorzystują różne źródła energii. Jeśli ich nie znasz, to znajdź w Internecie informacje na ten temat.

Energetyka konwencjonalna w przyszłości może być niewystarczająca do spełnienia potrzeb człowieka ze względu na wyczerpywanie się zasobów paliw nieodnawialnych. Dlatego konieczne są poszukiwania alternatywnych, odnawialnych źródeł energii i rozwój energetyki niekonwencjonalnej. Jest to też istotne dla środowiska naturalnego, ponieważ wydobycie i spalanie paliw czyni duże szkody w przyrodzie – niszczy środowisko naturalne, zanieczyszcza powietrze, wody i gleby. Natomiast energetyka niekonwencjonalna jest na ogół przyjazna środowisku.

Należałoby dodać, że większość alternatywnych oraz odnawialnych źródeł energii (choć nie wszystkie), a także wiele z nieodnawialnych źródeł energii to formy przejściowe energii Słońca. Energia wiatru, ciepło otoczenia, biomasa (stała, ciekła, gazowa) powstają dzięki energii docierajacej do Ziemii z naszej najbliższej gwiazdy. Nawet węgle i węglowodory kopalne, które nie są co prawda odnawialne w skali naszego życia, ale powstały też głównie dzięki energii słonecznej w odległej przeszłości.

Konwencjonalna elektrownia Jaworzno na Górnym Śląsku wykorzystująca nieodnawialne źródło energii, jakim jest węgiel kamienny

2. Energetyka konwencjonalna w Polsce

Podstawowe surowce energetyczne wykorzystywane w Polsce to węgiel kamienny i węgiel brunatny oraz ropa naftowa i gaz ziemny. Około 70% wydobywanego u nas węgla kamiennego przeznaczane jest na produkcję energii elektrycznej. Węgiel z Górnego Śląska i Lubelszczyzny trafia do elektrowni cieplnych w całym kraju. Aczkolwiek największe z tych elektrowni znajdują się względnie niedaleko kopalń. Elektrownie zazwyczaj są też położone nad dużymi rzekami (Wisła, Odra) lub zbiornikami sztucznymi, których woda służy do chłodzenia bloków energetycznych. Inny czynnik wpływający na lokalizację elektrowni to zapotrzebowanie na prąd – największe jest ono w dużych miastach, toteż przy każdym z nich znajduje się choćby jedna mała elektrownia.

Polecenie 2

Na mapach poniżej wskaż miejsca wydobycia węgla kamiennego i odczytaj nazwy największych elektrowni wykorzystujących to paliwo. Spróbuj wyjaśnić przyczyny lokalizacji dużych elektrowni poza Górnym Śląskiem.

Polecenie 3

Wskaż miejsca wydobycia węgla brunatnego i odczytaj ich nazwy, a także nazwy największych elektrowni wykorzystujących to paliwo. Która polska elektrownia ma największą moc?

Źródło: Wydawnictwo Edukacyjne Wiking, licencja: CC BY 3.0.

Węgiel brunatny wydobywany jest w Polsce w trzech dużych zagłębiach – Bełchatowskim, Konińskim i Turoszowskim. Tuż przy kopalniach znajdują się duże elektrownie, które zużywają niemal cały wydobyty węgiel. Z powodu niskiej wartości opałowej w porównaniu

najbardziej zaawansowane są prace przy rozpoczęciu budowy odkrywki w Złoczewie w południowo‐zachodniej części województwa łódzkiego, gdzie zalega około 600 mln ton tego surowca. Odkrywkowe kopalnie węgla brunatnego zajmują ogromne powierzchnie, co oznacza likwidację wielu wsi i to często wzbudza protesty miejscowej ludności.

Odkrywka w kopalni węgla brunatnego w Bełchatowie ma ponad 12 km długości, około 3 km szerokości i ponad 300 m głębokości

Dwa inne użytkowane w Polsce surowce energetyczne – ropę naftową i gaz ziemny – musimy w dużych ilościach sprowadzać z zagranicy. Importujemy je głównie z Rosji i nasza gospodarka jest w znacznym stopniu uzależniona od tych dostaw. Krajowe wydobycie ropy naftowej nie zaspakaja nawet 3% naszych potrzeb. W przypadku gazu ziemnego jest nieco lepiej, bo w niektórych latach jego wydobycie stanowiło około 30% zapotrzebowania. Jednak jest to zdecydowanie za mało i wciąż poszukujemy sposobów uniezależnienia się od Rosji. Jednym z nich jest powstanie gazoportu w Świnoujściu do odbioru skroplonego gazu ziemnego z różnych stron świata, przede wszystkim z rejonu Zatoki Perskiej. Innym sposobem może być gaz łupkowy , którego duże pokłady prawdopodobnie zalegają w Polsce Wschodniej i Północnej. Tyle że znajduje się on w głębokich łupkach paleozoicznych i jego pozyskanie będzie zapewne mocno utrudnione. Ponadto wciąż dokładnie nie wiadomo ile tego gazu jest i czy w związku z tym uruchomienie wydobycia będzie opłacalne.

Źródło: ContentPlus, licencja: CC BY 3.0.

Wykresy powyżej pokazują, że zużycie ropy naftowej i gazu stale u nas rośnie , a wydobycie nie zmienia się. Oznacza to konieczność sprowadzania coraz większych ilości tych surowców. Dlatego niezmiernie ważne jest znalezienie nowych dostawców. Ropa naftowa prawie w całości trafia do naszych rafinerii – w tym największych w Płocku i Gdańsku – gdzie jest przerabiana głównie na paliwo samochodowe (benzynę i olej napędowy) i oleje opałowe. Gaz ziemny ma zastosowanie w energetyce oraz w innych branżach przemysłu przetwórczego (np. chemicznej, metalowej, papierniczej), a także w gospodarstwach domowych.

Polecenie 6

Na mapach powyżej wskaż ważniejsze obszary występowania, miejsca wydobycia, obiekty przetwórstwa oraz przesyłu ropy naowej i gazu.

3. Odnawialne źródła energii

O dominacji węgla w polskiej energetyce konwencjonalnej przekonują poniższe diagramy. Nie ma wątpliwości, że węgiel kamienny i brunatny jeszcze przez długie lata pozostaną podstawą naszej gospodarki. Warto jednak zwrócić uwagę na rosnący udział biopaliw pochodzenia roślinnego i zwierzęcego (tzw. biomasa stała lub ciekła oraz biogazy), jednego z odnawialnych źródeł energii. Znalazły się one już na trzecim miejscu, co może być

instalacjach. Biopaliwa , wykorzystywane w energetyce konwencjonalnej, mają największych udział wśród wszystkich odnawialnych źródeł energii.

Źródło: Szymek XXXX (hp://commons.wikimedia.org), public domain.

Struktura wykorzystania odnawialnych źródeł energii w Polsce w latach 2007–

Odnawialne źródła energii

r.

r.

r.

r.

r.

r.

r. % Biopaliwa stałe 91,03 87,48 85,77 85,29 85,00 82,16 80, Energia słoneczna 0,01 0,02 0,11 0,12 0,14 0,15 0, Energia wody 4,17 3,42 3,37 3,65 2,68 2,06 2, Energia wiatru 0,92 1,33 1,53 2,08 3,69 4,80 6, Biogaz 1,33 1,78 1,62 1,67 1,83 1,98 2, Biopaliwa ciekłe 2,27 5,47 7,04 6,64 5,76 7,97 8, Energia geotermalna 0,22 0,23 0,24 0,20 0,17 0,19 0, Odpady komunalne 0,02 0,00 0,01 0,04 0,43 0,38 0, Pompy ciepła 0,03 0,27 0,30 0,31 0,30 0,31 0,

Polecenie 8

Przeanalizuj dane z tabeli i ustal, które odnawialne nośniki energii wykorzystywane są w Polsce w coraz większym stopniu, a które w coraz mniejszym. Zastanów się, dlaczego tak jest i spróbuj to wyjaśnić.

4. Energetyka niekonwencjonalna

Energetyka niekonwencjonalna rozwija się na świecie od kilkudziesięciu lat. Rozwój ten przybrał na sile w ostatnim czasie z następujących powodów:

uświadomienie nieuchronności wyczerpywania się zasobów paliw; dążenie do lepszej ochrony środowiska naturalnego; konieczność poprawy bezpieczeństwa energetycznego; rozwój nowoczesnych technologii wykorzystywanych w energetyce niekonwencjonalnej; coraz większa dostępność i popularność odnawialnych źródeł energii; mniejsza awaryjność energetyki niekonwencjonalnej.

W polskiej energetyce niekonwencjonalnej najlepiej rozwija się wykorzystanie energii wiatrowej. W niektórych miejscach można nawet odnieść wrażenie, że nowe wiatraki wyrastają jak „grzyby po deszczu”. Najwięcej ich jest na Pomorzu, gdyż nad morzem – z uwagi na jego płaską powierzchnię i brak przeszkód terenowych – wieją najsilniejsze wiatry. Wiatraków w Polsce mogło by być jeszcze więcej, ale istnieje pewien opór ludności względem tego typu inwestycji. Niektórzy uważają, że psują one piękno krajobrazu naturalnego, ale dla innych jest to ciekawy element krajobrazu. Są też głosy o szkodliwym wpływie na organizmy wielkiej kręcącej się turbiny – jest to prawda, ale ten szkodliwy wpływ występuje tylko w bliskim sąsiedztwie wiatraka. Protesty ludności często mają też podłoże finansowe, bo za każdą turbinę właściciel pola, na którym ona stoi, otrzymuje pieniądze, a sąsiedzi już tych pieniędzy nie otrzymują. Rozwój energetyki wiatrowej jest znacząco dotowany przez Unię Europejską i gdyby nie te dotacje, to stawianie wiatraków byłoby w Polsce nieopłacalne.

Energia słoneczna wykorzystywana jest w Polsce na niewielką skalę. To głównie dlatego, że nasze warunki naturalne nie są sprzyjające – względnie mało jest dni słonecznych, a samo Słońce, z racji szerokości geograficznej Polski, nie znajduje się na niebie zbyt wysoko. Wystarczy jednak pojechać na południe Czech, by zobaczyć całe pola pokryte kolektorami słonecznymi. U nas montowane są one głównie na dachach i najczęściej służą do

Do energetyki niekonwencjonalnej zaliczają się również elektrownie atomowe (jądrowe). Wykorzystują one olbrzymią energię, jaka wyzwala się w reakcji rozszczepienia jądra atomu pierwiastka promieniotwórczego, np. plutonu, toru, uranu. W Polsce nie ma jeszcze takich elektrowni, ale planuje się, że pierwsza z nich może ewentualnie powstać w latach 2020–

2030. W Świerku pod Warszawą od kilkudziesięciu lat działają dwa małe reaktory jądrowe, które służą do celów naukowych.

Polecenie 10

Wskaż rodzaje energii niekonwencjonalnej, które wg ciebie powinny rozwijać się w Polsce najbardziej. Odpowiedź uzasadnij.

5. Kierunki rozwoju energetyki

Szacuje się, że alternatywne źródła energii mogłyby zaspokoić 90% obecnych potrzeb energetycznych. Jest to oczywiście tylko teoria. W praktyce prowadzone są różnorodne działania mające na celu stopniowe zwiększanie wykorzystania źródeł alternatywnych. Na przykład Unia Europejska początkowo zakładała, że do roku 2020 w każdym kraju

Kolektory słoneczne na dachu budynku

członkowskim udział źródeł odnawialnych w zużyciu energii wynosić będzie co najmniej 20%. Jednak dla wielu państw, w tym dla Polski był to cel trudny do osiągnięcia i ostateczne określono indywidualne wartości dla każdego kraju, uwzględniając warunki lokalne.

Źródło: ContentPlus, licencja: CC BY 3.0.

Polecenie 11

Z wykresu powyżej odczytaj, ile ma wynosić udział energii ze źródeł odnawialnych w Polsce w 2020 r. Wskaż kraje zakładające sobie podobne wartości.

Polecenie 12

W których krajach udział źródeł odnawialnych jest i będzie największy? Spróbuj wyjaśnić, dlaczego są to właśnie te kraje – jeśli nie wiesz, dowiedz się z Internetu, jakie elektrownie wytwarzają tam energię.

W Polsce udział źródeł alternatywnych w produkcji energii stopniowo rośnie, co potwierdza wykres poniżej. Udział ten jest wprawdzie dwa razy mniejszy od średniej unijnej, ale musimy pamiętać, że nasza gospodarka opiera się na węglu i nie jesteśmy w stanie szybko i radykalnie zmniejszyć wykorzystania tego paliwa. Powinniśmy raczej dążyć do zwiększania udziału źródeł alternatywnych, przy zachowaniu obecnego zużycia węgla. Wysoka średnia unijna to wynik m.in. wyższego poziomu rozwoju państw zachodnioeuropejskich, dzięki czemu mają one większe możliwości inwestowania w nowoczesne technologie energetyki niekonwencjonalnej. Dużą rolę odgrywają też

Energetyka w Polsce opiera się na wydobywanym w kraju węglu. Węgiel kamienny można transportować na większe odległości, toteż elektrownie korzystające z tego paliwa znajdują się w różnych miejscach kraju, np. przy większych miastach. Węgiel brunatny nie nadaje się do transportu i dlatego jest spalany w elektrowniach działających przy kopalniach. Ropę naftową i gaz ziemny musimy sprowadzać z zagranicy (głównie z Rosji), bo krajowe zasoby są niewystarczające. W produkcji energii w Polsce stopniowo rośnie udział źródeł odnawialnych, np. biopaliw, wiatru, promieniowania słonecznego. W 2020 roku ma on wynosić 15%. Polska jest jedynym krajem Europy Środkowej, w którym nie ma elektrowni atomowej.

Praca domowa

Polecenie 14.

Wypełnij tabelę. Wpisz krótkie notatki opisujące główne cechy poszczególnych źródeł energii w Polsce.

Polecenie 14.

Znajdź w Internecie informacje dotyczące wykorzystania alternatywnych źródeł energii w twoim województwie (regionie). Sporządź ilustrowany opis na ten temat.

Zobacz także

Surowce mineralne Polski

Dowiedz się więcej

Źródła energii w Polsce

Nieodnawialne źródła energii Odnawialne źródła ener

węgiel kamienny

węgiel brunatny

ropa naowa

gaz ziemny woda wiatr Słońce

Zasoby

Wykorzystanie

Wpływ na środowisko naturalne

surowce, ze spalania których uzyskuje się energię; paliwami są: węgiel kamienny, węgiel brunatny, ropa naftowa, gaz ziemny, torf, łupki bitumiczne, biomasa, uran i tor (dwa ostatnie to paliwa jądrowe)

wody geotermalne

wody podziemne o temperaturze znacznie wyższej niż średnia temperatura powietrza na powierzchni

Zadania

Ćwiczenie 1

Przyporządkuj poszczególne nazwy źródeł energii do odpowiednich kategorii.

drewno, wody geotermalne, gaz ziemny, węgiel brunatny, węgiel kamienny, wiatr, ciepło słoneczne, ropa naowa, wody płynące, biomasa

nieodnawialne źródła energii

odnawialne źródła energii

Źródło: Robert Wers, licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 2

Źródło: Robert Wers, licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 3

Źródło: Robert Wers, licencja: CC BY 3.0.

Biopaliwa to

nieodnawialne źródła energii wykorzystywane w energetyce niekonwencjonalnej.

odnawialne źródła energii wykorzystywane w energetyce niekonwencjonalnej.

nieodnawialne źródła energii wykorzystywane w energetyce konwencjonalnej.

odnawialne źródła energii wykorzystywane w energetyce konwencjonalnej.

Do każdej z wymienionych miejscowości dopasuj nazwę odpowiedniego obiektu związanego z energetyką.

rafineria ropy naowej Żarnowiec

elektrownia cieplna opalana węglem brunatnym Włocławek

elektrownia wodna przepływowa Uniejów

elektrownia szczytowa-pompowa Płock

elektrownia cieplna opalana węglem kamiennym Bełchatów

geotermalny park wodny Kozienice