Zróżnicowanie przestrzenne rolnictwa - Notatki - Ekonomia, Notatki z Ekonomia

Pobierz Zróżnicowanie przestrzenne rolnictwa - Notatki - Ekonomia i więcej Notatki w PDF z Ekonomia tylko na Docsity!

ZRÓŻNICOWANIE PRZESTRZENNE ROLNICTWA POD WZG LĘDEM

SEKTOROWYM ORAZ POD WZG LĘDEM WŁASNOŚCI I FORM

PRAWNO- ORG ANIZACYJNYCH.

W rolnictwie polskim działalność gospodarczą prowadzi ok. 3 mln jednostek organizacyjnych (o różnym stopniu samodzielności), tj. zespołów ludzi pozostających pod wspólnym kierownictwem i dysponujących określonym zasobem środków produkcji. Zespoły te nazywa się rolniczymi jednostkami gospodarczymi – gospodarstwami. Według Kodeksu cywilnego, „Za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeśli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość, wraz z prawami i obowiązkami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego”. Gospodarstwo rolne nie musi mieć wszystkich części składowych, które zostały wymienione w powyższej definicji. Pojęcie „gospodarstwo rolne” nie jest jednoznaczne z aktywnością gospodarczą. Gospodarstwo jest swoistego rodzaju zespołem środków, który umożliwia lub może umożliwiać prowadzenie rolniczej działalności gospodarczej. Zachodzi więc potrzeba wyróżnienia gospodarstwa aktywnego (w którym występuje produkcja rolnicza) i nieaktywnego (bez produkcji rolniczej). W polskich aktach prawnych do tej definicji wprowadza się jeszcze element minimalnej jego wielkości. Za gospodarstwo rolne uważa się takie gospodarstwo, które ma więcej niż 1 ha przeliczeniowych użytków rolnych. Wymaganie to nie dotyczy jednak gospodarstw prowadzących tzw. działy specjalne (produkcja drobiarska, szklarniowa, produkcja grzybów jadalnych itp.). Powierzchnia przeliczeniowa gospodarstwa jest sumą iloczynów powierzchni poszczególnych klas glebowych gruntów ornych i trwałych użytków zielonych oraz współczynników przeliczeniowych. Istnieją cztery grupy tych współczynników, które są zróżnicowane w zależności od ekonomicznych warunków gospodarowania. Wyznaczenie granicy określonej powierzchnią posiadanej ziemi i rodzajem produkcji oddziela gospodarstwo rolne od gospodarstw najmniejszych, zwanych działkami rolnymi. Rozróżnienie to ma znaczenie praktyczne, posiadacze

gospodarstw rolnych bowiem mają odmienne prawa i obowiązki od posiadaczy działek rolnych. GUS wyróżnia działki rolne oraz właścicieli zwierząt gospodarskich. Działki rolne liczą od 0,1 do 1 ha użytków rolnych, a właściciele zwierząt mają do 0,1 ha takich użytków i utrzymują zwierzęta gospodarskie. Należy zwrócić uwagę, że w statystyce funkcjonują dwa określenia: gospodarstwa indywidualne i indywidualne gospodarstwa rolne. Pojęcie gospodarstw indywidualnych jest szersze i obejmuje:

1. indywidualne gospodarstwa rolne, tj. gospodarstwa o powierzchni powyżej 1 ha użytków rolnych, prowadzone przez rolników na gruntach własnych i niewłasnych
2. gospodarstwa indywidualne o powierzchni do 1 ha użytków rolnych (działki rolne, w tym np. działki służbowe), użytkowane rolniczo przez osoby fizyczne oraz właścicieli zwierząt gospodarskich nieposiadających użytków rolnych W każdym zespole ludzkim powstają w toku jego działań gospodarczych różne układy stosunków wytwórczych. W związku z tym rolnicze jednostki gospodarcze reprezentują kilka odmiennych społeczno- ekonomicznych typów gospodarki. Stosowany dotychczas podział gospodarki na uspołecznioną i nieuspołecznioną od 1991 r. zastąpiono nowym. Jest on następstwem zmian sformułowanych w znowelizowanym Kodeksie cywilnym; jako podstawowe formy własności wyróżnia się w nim własność osób prawnych oraz własność osób fi zycznych. Obejmują one: a) własność Skarbu Państwa b) własność państwowych osób prawnych c) własność komunalną d) własność prywatną (osób prawnych i osób fizycznych e) własność mieszaną Uczestniczy życia społeczno- gospodarczego działają w określonej formie organizacyjnej oraz mają określony status prawny. Do identyfikacji jednorodnych podmiotów występujących w gospodarce narodowej stosuje się systematykę form prawno- organizacyjnych- wprowadzoną 15 października 1990 r.

jeżeli udział kapitału sektora publicznego wynosił ponad 50% lub do własności mieszanej w sektorze prywatnym, jeżeli udział kapitału sektora prywatnego stanowił co najmniej 50%. Zróżnicowanie przestrzenne występowania sektorów i form prawno- organizacyjnych w rolnictwie zostało ukształtowane w wyniku reformy rolnej i osadnictwa na ziemiach odzyskanych, polityki państwa w zakresie kształtowania zmian ustrojowych oraz uprzemysławiania kraju.

SEKTOR WŁASNOŚĆ FORMA ORGANIZACYJNO-

PRAWNA

organy władzy, administracji, kontroli państwowej skarbu wymiar sprawiedliwości Państwa fundusze państwowa spółki Skarbu Państwa inne państwowych osób prawnych przedsiębiorstwa państwowe fundusze spółki państwowych osób prawnych inne Sektor jednostki samorządu terytorialnego publiczny w tym przedsiębiorstwa komunalne komunalna (gmin) fundusze spółki komunalne

mieszana spółki z przewagą mienia sektora publicznego

osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą (zakłady osób fizycznych) prywatna w tym gospodarstwa krajowa indywidualne w rolnictwie spółdzielnie i ich związki organizacje społeczne spółki prywatne fundacje i zakłady fundacji jednostki samorządu gospodarczego i związkowego Sektor jednostki organizacji wyznaniowych prywatny przedsiębiorstwa firm zagranicznych przedsiębiorstwa zagraniczne zagraniczna spółki z udziałem kapitału zagranicznego

spółki z przewagą mienia sektora mieszana prywatnego

Rys. 3. Schemat grupowania danych o gospodarce narodowej