ZSP zajęcia nr 14 Nadzwyczajne środki zaskarżenia.pdf, Publikacje z Prawa człowieka i obywatela

Pobierz ZSP zajęcia nr 14 Nadzwyczajne środki zaskarżenia.pdf i więcej Publikacje w PDF z Prawa człowieka i obywatela tylko na Docsity!

POS T Ę POWA NI E KARNE NS P ( Z) ZAJĘCIA NR 14:

NADZWYCZAJNE ŚRODKI ZASKARŻENIA

mgr Błażej Boch Katedra Postępowania Karnego Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytet Wrocławski

NADZWYCZAJNE ŚRODKI ZASKARŻENIA

Nadzwyczajne środki zaskarżenia – środki prawne służące do wywołania kontroli i wzruszenia prawomocnego orzeczenia sądowego kończącego postępowanie Kontrola orzeczenia, które nie podlega już zaskarżeniu w zwykłym trybie instancji. Nadzwyczajne środki zaskarżenia to „wentyl bezpieczeństwa”, który stwarza możliwość wyeliminowania najpoważniejszych błędów wymiaru sprawiedliwości zawartych w prawomocnych orzeczeniach. Bezpieczeństwo prawne wymaga – z jednej strony – aby orzeczenie w pewnym momencie stało się prawomocne (niewzruszalne), ale z drugiej strony nie można wykluczyć, że w toku instancji nie dostrzeżono określonych uchybień.

PRAWOMOCNOŚĆ ORZECZENIA

Prawomocność orzeczenia = zakaz ponownego wszczynania procesu o to samo, czyli o ten sam czyn tej samej osoby ( ne bis in idem ). Niemożność zaskarżenia orzeczenia w trybie instancji – prawomocność formalna Zakaz ponownego wszczynania postępowania o to samo – prawomocność materialna Orzeczenie prawomocne formalnie i materialnie może być wzruszone jedynie w drodze nadzwyczajnych środków zaskarżenia.

NADZWYCZAJNE ŚRODKI ZASKARŻENIA

Kasacja

Wznowienie postępowania

Skarga na orzeczenie sądu odwoławczego

Wniosek o stwierdzenie nieważności orzeczenia wydanego wobec osoby

represjonowanej za działalność na rzecz niepodległego bytu państwowego

Skarga nadzwyczajna

KASACJA – INFORMACJE OGÓLNE

Nadzwyczajny środek zaskarżenia, przysługujący od prawomocnych orzeczeń. W k.p.k. wyróżniono dwa rodzaje kasacji:

1. Kasacja zwyczajna (kasacja strony) – wnoszona przez stronę postępowania; przysługuje od prawomocnego wyroku sądu odwoławczego oraz prawomocnego postanowienia sądu odwoławczego o umorzeniu postępowania i orzeczeniu środka zabezpieczającego z art. 93 a k.k.
2. Kasacja nadzwyczajna (kasacja w obronie prawa) – środek zaskarżenia przysługujący od każdego prawomocnego orzeczenia sądu kończącego postępowanie w sprawie. Kasację nadzwyczajną mogą wnieść wyłącznie podmioty wskazane w art. 521 k.p.k. Jednym z celów kasacji jako nadzwyczajnego środka zaskarżenia jest zapewnienie jednolitości orzecznictwa i stanie na straży prawidłowości stosowania prawa przez sądy.

KASACJA STRONY – ZAKRES PRZEDMIOTOWY I

PODMIOTOWY

Kasacja przysługuje od prawomocnego wyroku sądu odwoławczego kończącego postępowanie oraz prawomocnego postanowienia sądu odwoławczego o umorzeniu postępowania i zastosowaniu środka zabezpieczającego z art. 93 a k.k. Kasacja nie przysługuje zatem m. in. od:  wyroku nakazowego  prawomocnego wyroku sądu I instancji  prawomocnych wyroków sądu II instancji, które nie kończą postępowania w sprawie np. od wyroku kasatoryjnego (uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji) Kasację może wnieść strona, która wcześniej zaskarżyła orzeczenie sądu I instancji. Jeżeli strona nie zaskarżyła orzeczenia, może wnieść kasację tylko wtedy, gdy zostało zaskarżone przez drugą stronę i wyrok sądu I instancji został zmieniony na niekorzyść strony, która nie wniosła apelacji.  Wyjątek – zaistnienie bezwzględnej przyczyny odwoławczej. Kasację od wyroku sądu odwoławczego może wnieść strona, która wcześniej nie zaskarżyła orzeczenia sądu I instancji.

RAŻĄCE NARUSZENIE PRAWA

Zwrot bardzo oceny. Obraza prawa powinna mieć charakter wyraźny, niewątpliwy, dający się łatwo stwierdzić i mający znaczny „ciężar gatunkowy”. Trzeba uwzględnić „jakość” naruszenia prawa, która świadczy o poważnym uchybieniu, zbliżonym do bezwzględnych przyczyn odwoławczych. Pod pozorem zarzutów kasacyjnych, które powinny dotyczyć procedowania przez sąd odwoławczy, nie można powielać zarzutów apelacyjnych. Wyjątkiem jest sytuacja, w której sąd odwoławczy nie rozpoznał zarzutów apelacyjnych bądź rozpoznał je w sposób nienależyty albo wyraził błędny pogląd prawny (tzw. efekt przeniesienia).  np. gdy z uzasadnienia wyroku sądu odwoławczego nie wynika, że zarzut apelacji był przedmiotem rozważań sądu.  sąd odwoławczy powinien rzetelnie ustosunkować się do zarzutów podnoszonych w środku odwoławczym

POSTANOWIENIE SN Z 30.03.2017 R., III KK

„(…) w polskiej procedurze karnej obowiązuje system dwuinstancyjny, a nadzwyczajny środek zaskarżenia w postaci kasacji jest przewidziany jedynie na wypadek konieczności skorygowania najbardziej fundamentalnych błędów. Gdyby podstawy kasacji nie zostały określone w sposób bardziej restryktywny niż podstawy apelacji (zażalenia), wówczas mielibyśmy, w istocie, do czynienia z systemem trójinstancyjnym, opartym na tzw. zdublowanej apelacji (zażaleniu). Oparcie polskiego procesu karnego na modelu dwuinstancyjnym sprawia, że wydawane przez sądy ad quem orzeczenia reformatoryjne i utrzymujące w mocy rozstrzygnięcia sądów a quo, zyskują status prawomocności z chwilą ich ogłoszenia. Niekwestionowanym, fundamentalnym założeniem współczesnych procedur jest potrzeba zwiększonej ochrony stabilności orzeczeń prawomocnych w porównaniu z ochroną zaskarżonych orzeczeń nieprawomocnych”

KASACJA STRONY – WARUNKI SKUTECZNEGO

WNIESIENIA

4. dochowanie terminów procesowych  7 dniowego terminu od daty ogłoszenia lub doręczenia orzeczenia sądu odwoławczego do złożenia wniosku o doręczenie wyroku wraz z uzasadnieniem  30 dniowego terminy od daty doręczenia wyroku wraz z uzasadnieniem do złożenia kasacji w Sądzie Najwyższym za pośrednictwem sądu, który wydał zaskarżony wyrok
5. kasacja może być oparta na podstawach wskazanych w art. 523!
6. uiszczenie opłaty kasacyjnej ( 450 zł, gdy sądem I instancji był sąd rejonowy, 750 zł, gdy sądem I instancji był sąd okręgowy) Wniesieniu kasacji nie stoi na przeszkodzie wykonanie kary, akt łaski, zatarcie skazania ani okoliczność wyłączająca ściganie lub uzasadniająca zawieszenie postępowania.

KASACJA NADZWYCZAJNA – ART. 521

Prokurator Generalny, a także Rzecznik Praw Obywatelskich może wnieść kasację od każdego prawomocnego orzeczenia sądu kończącego postępowanie. Rzecznik Praw Dziecka może wnieść kasację od każdego prawomocnego orzeczenia sądu kończącego postępowanie, jeżeli przez wydanie orzeczenia doszło do naruszenia praw dziecka. Kasacja nadzwyczajna może być wniesiona od każdego prawomocnego orzeczenia, kończącego postępowanie, czyli  także od postanowień,  prawomocnego wyroku sądu I instancji  wyroku nakazowego  wyroku skazującego na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, a także karę grzywny, ograniczenia wolności lub np. od orzeczenia, w którym odstąpiono od wymierzenia kary Strona lub inny uczestnik postępowania może złożyć wniosek (prośbę) o wniesienie kasacji nadzwyczajnej przez podmioty z art. 521 (por. 9 § 2 ) Kasację nadzwyczajną wnosi się bezpośrednio do Sądu Najwyższego. Podmioty z art. 521 nie są ograniczone żadnym terminem, ale niedopuszczalne jest uwzględnienie kasacji na niekorzyść oskarżonego po upływie 1 roku od daty uprawomocnienia się orzeczenia. W kasacji nadzwyczajnej można podnosić zarzuty rażącego naruszenia prawa, jeżeli miało to istotny wpływ na treść orzeczenia (art. 438 pkt 1 i 2 ) oraz bezwzględne przyczyny odwoławcze

„W związku z tym, że w przepisie określającym owo wyłączenie mowa jest o „niewspółmierności kary”, a nie o „rażącej niewspółmierności kary”, może zrodzić się pytanie, czy chodzi tu o jakąkolwiek rozbieżność w ocenie między Sądem Najwyższym i sądem powszechnym co do rodzaju i wysokości kary, czy też chodzi jedynie o niewspółmierność, która osiągnęła kwalifikowaną postać, a mianowicie o niewspółmierność rażącą. Jak słusznie rozstrzygnął to już Sąd Najwyższy w dotychczasowych orzeczeniach, wykładnia systemowa i funkcjonalna zdecydowanie przemawiają za zawężającym rozumieniem tej podstawy kasacyjnej, obejmującym tylko i wyłącznie rażącą niewspółmierność kary. Trafnie wskazano bowiem, że w systemie środków zaskarżenia jednym z kryteriów podziału na zwyczajne i nadzwyczajne środki zaskarżenia są podstawy zaskarżenia, które w przypadku nadzwyczajnych środków zaskarżenia mają charakter kwalifikowany. Kasacja, co do zasady, może zostać oparta na zarzucie „rażącego” naruszenia prawa, gdy mogło ono mieć „istotny” wpływ na treść orzeczenia (art. 523 § 1 k.p.k.). Takiego wymagania nie przewidziano w wypadku podstaw do wniesienia zwykłych środków zaskarżenia z odwołaniem się do naruszenia czy to prawa materialnego, czy procesowego (art. 438 pkt 1 i 2 k.p.k.). Posłużenie się przez ustawodawcę w art. 523 k.p.k. sformułowaniem „niewspółmierność kary”, bez dopełnienia go przymiotnikiem „rażąca”, nie może więc być obliczona na zróżnicowanie podstawy odwoławczej i kasacyjnej w zakresie współmierności kary w tym aspekcie, iż na gruncie postępowania wywołanego nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia niewspółmierność kary o mniejszym stopniu nasilenia może być uznana za skuteczną podstawę tego środka. Zróżnicowanie to wynika jedynie z przyjętej techniki legislacyjnej. Chodziło w tym wypadku o wprowadzenie wyjątku od wyrażonej w art. 523 § 1 k.p.k. zasady, że kasacja nie przysługuje wyłącznie z powodu niewspółmierności kary, w którym to przepisie nawiązywano do systematyki zwykłych podstaw odwoławczych. Pozbawione jakiejkolwiek racji byłoby przy tym wprowadzenie możliwości kwestionowania w nadzwyczajnym środku zaskarżenia czegoś, czego nie można było uprzednio kwestionować w ramach środka zwykłego, to jest w apelacji – a mianowicie niewspółmierności kary innej.niż rażąca”

POSTANOWIENIE SN Z 30.03.2017 R., III KK

„(…) zarówno charakter kasacji , która jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia, nie zaś zwykłym środkiem odwoławczym, jak i potrzeba zwiększonej ochrony stabilności orzeczeń prawomocnych w porównaniu z ochroną zaskarżonych orzeczeń nieprawomocnych , przemawiają za poglądem, że na gruncie postępowania wywołanego nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia, wniesionym na podstawie art. 523 § 1 a k.p.k., za skuteczną podstawę tego środka może być uznana wyłącznie „rażąca”, a nie „zwykła” („jakakolwiek”) niewspółmierność kary, a co więcej, stopień nasilenia owej rażącej niewspółmierności musi być wyższy od tego, który byłby wystarczający dla uwzględnienia apelacji wniesionej na podstawie z art. 438 pkt 4 k.p.k.”

TRYB ROZPOZNAWANIA KASACJI STRONY

1. Kasację wnosi się do Sądu Najwyższego za pośrednictwem sądu, który wydał zaskarżony wyrok. Strona musi złożyć wniosek o doręczenie wyroku wraz z pisemnym uzasadnieniem.  art. 457  sąd odwoławczy powinien sporządzić uzasadnienie w terminie 14 dni od daty ogłoszenia wyroku
2. Strona ma 30 dni od daty doręczenia wyroku wraz z uzasadnieniem. W przypadku wniesienia kasacji obowiązuje przymus adwokacko-radcowski. Kasacja musi zostać sporządzona i podpisana przez adwokata lub radcę prawnego. Jeżeli strona nie ma obrońcy lub pełnomocnika z wyboru może złożyć wniosek o wyznaczenie obrońcy z urzędu.
3. Kasację wnosi się do sądu odwoławczego – kontrola formalna art. 526 w zw. z art. 119 §. 1 Prezes sądu odwoławczego, jeżeli kontrola formalna przebiegła pozytywnie doręcza odpis kasacji pozostałym stronom. Prokurator jest zobowiązany do złożenia odpowiedzi na kasację. Jeżeli kasacja nie spełnia warunków formalnych (lub braków nie uzupełniono w terminie 7 dni – art. 120 ), została wniesiona po terminie lub przez osobę nieuprawnioną – odmawia się przyjęcia kasacji. Za zarządzenie o odmowie przyjęcia kasacji przysługuje zażalenie
4. W sprawach z oskarżenia publicznego, prokurator musi złożyć pisemną odpowiedź na kasację. Po złożeniu pisemnej odpowiedzi, kasację przekazuje się do Sądu Najwyższego.

TRYB ROZPOZNAWANIA KASACJI STRONY

5. Kontrola formalna przed Sądem Najwyższym – 531  SN ponownie bada czy kasacja odpowiada warunkom formalnym (ogólnym i szczególnym), czy została wniesiona przez osobę uprawnioną, czy była dopuszczalna i czy jej przyjęcie nie nastąpiło na skutek niezasadnego przywrócenia terminu. SN może również zwrócić akta sądowi odwoławczemu, gdy ustalił, że nie zostały dopełnione czynności zmierzające do usunięcia braków formalnych wniesionej kasacji.  na postanowienie o pozostawieniu kasacji bez rozpoznania nie przysługuje zażalenie
6. Sąd Najwyższy rozpoznaje kasację na rozprawie , a w wypadkach wskazanych w ustawie

• na posiedzeniu bez udziału stron  na posiedzeniu rozpoznawana jest kasacja  którą uznano za oczywiście bezzasadną, chyba że została wniesiona przez podmioty z art. 521  jeżeli uwzględnia się w całości na korzyść oskarżonego w razie jej oczywistej zasadności