Pobierz Związki interpersonalne w rozwoju dziecka - Notatki - Psychologia i więcej Notatki w PDF z Psychologia tylko na Docsity! Związki interpersonalne w rozwoju dziecka. Niemowlę jest od urodzenia istotą społeczną, jakkolwiek nie od razu można nazwać je partnerem społecznym, bo dopiero stopniowo staje się zdolne do nawiązywania kontaktów z innymi ludźmi i wchodzenia z nimi w interakcje. Niezaradność małego dziecka i brak możliwości zaspokajania najprostszych potrzeb życiowych uzależnia je bezpośrednio od dorosłych a w szczególności od matki. Z nią właśnie związane są pierwsze wyraźne reakcje społeczne, które tworzą w trzecim miesiącu życia charakterystyczny kompleks ożywienia. W pierwszych miesiącach życia dziecko jest raczej biernym partnerem, a inicjatywa nawiązywania kontaktu podejmowana bywa przez jego otoczenie. Dorośli podchodzą do dziecka, uśmiechają się do niego, zaspakajają jego potrzeby fizjologiczne, biorą je na ręce, bawią się z nim. W trochę późniejszym okresie dziecko samo przejawia już chęć do przebywania z osobą, do której najbardziej się przyzwyczaiło, przejawia się to w: wyciąganiu rączek do osoby zbliżającej się do niego, uśmiecha się do niej, a nawet wybucha śmiechem na jej widok, naśladuje ruchy mimiczne i wydaje różnorakie dźwięki. Zachowanie takie świadczy o tym, że dziecko w wyniku interakcji z osobami dorosłymi przejęło część ich zachowań, jakie zachodziły w stosunku do jego samego. Dziecko już od czwartego miesiąca życia wyraża niezadowolenie, gdy dorośli, a szczególnie matka, nie zwracają na nie uwagi, uspakajają się zaś pod wpływem pieszczoty. W piątym miesiącu życia niemowlę odróżnia już osoby znane od nieznajomych. Ich pojawienie się wywołuje reakcję orientacyjną i postawę oczekiwania albo strach manifestowany płaczem lub krzykiem. Dzieci przejawiają znaczną chęć do przebywania z osobami, nie lubią przebywać same. Aby osiągnąć swój cel niemowlęta siedmio i ośmiomiesięczne gaworzą i płaczą, dziewięciomiesięczne wykonują rozmaite ruchy i gesty, dziesięciomiesięczne naśladują czynności motoryczne dorosłego np. postukiwanie klockiem o kubek lub poruszanie łyżeczką wewnątrz garnuszka. W tym wieku dziecko podaje samorzutnie zabawkę dorosłemu i ciągnie go za ubranie. Wraz z wiekiem wzrasta zakres i liczba reakcji na obecność i czynności osób z otoczenia oraz zwiększa się liczba i rodzaje sytuacji społecznych, na które dziecko reaguje. Dziecko w okresie niemowlęcym nie tylko przebywa z osobami dorosłymi, ale także z rówieśnikami. W tych kontaktach w miarę upływu czasu zmienia się także zachowanie dzieci względem siebie. Tabela. Interakcje niemowląt z innymi dziećmi. Wiek w miesiącach. Zachowanie się dziecka. 4 – 5 Obserwuje inne dziecko. 4 – 5 Uśmiecha się do innego dziecka. 8 – 9 Płacze, gdy zwraca się uwagę na inne dziecko. 8 – 9 Daje zabawkę innemu dziecku. 8 – 9 Gaworzy do innych dzieci. 9 – 10 Naśladuje ruchy rówieśnika. 9 – 10 Protestuje, gdy rówieśnik zabiera mu zabawkę. 10 – 11 Inicjuje zabawę. 10 – 11 Próbuje zwrócić na siebie uwagę rówieśnika gaworząc. 10 – 11 Złości się, gdy inne dziecko się oddala. 11 – 12 Zostawia zabawkę i zwraca się do rówieśnika. docsity.com Źródło: „Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży”; red. M. Żebrowska; PWN, Warszawa 1986.; str. 334. Jednak dla prawidłowego rozwoju społecznego dziecka w wieku niemowlęcym szczególnie ważne są kontakty z dorosłymi, dostatecznie częste i bliskie. Właśnie w toku nawiązywania kontaktów interpersonalnych z dorosłymi dziecko uczy się różnych czynności o charakterze społecznym i przejmuje wzorce zachowania się w konkretnych sytuacjach, uogólniając je potem na sytuacje podobne. Niemowlę asymiluje rozmaite elementy społeczno – kulturowe swojego środowiska, od którego początkowo jest całkowicie uzależnione. Dopiero w dalszych okresach rozwojowych istota ludzka staje się zdolna do selekcjonowania sytuacji i kontaktów społecznych oraz do aktywnego tworzenia swojego środowiska. W rozwoju dziecka nie tylko ważne są związki interpersonalne między dzieckiem a innymi osobami, ważne są także związki jakie zachodzą w rodzinie także poza dzieckiem. Jeżeli interakcje między członkami rodziny przebiegają w dobrym klimacie emocjonalnym, to wzbogacają one doświadczenia i osobowość dziecka. Jeśli natomiast atmosfera emocjonalna, w jakiej przebiegają interakcje jest chłodna, nieprzyjemna, pełna napięcia, wroga, wówczas działają one na dziecko destruktywnie a nawet stają się czynnikiem uszkadzającym. Rozwój kontaktów u dzieci przebiega w ścisłym powiązaniu z rozwojem jego życia uczuciowego. Kontakty małego dziecka z otoczeniem są niezbędnym warunkiem rozwoju jego uczuć, a rozwój życia uczuciowego stwarza potrzebę szukania dalszych kontaktów i umacniania istniejących już więzi. Nawiązywanie związków interpersonalnych w wieku poniemowlęcym przybiera inną formę. W miarę rozwijającej się sprawności lokomocyjnej dziecko zdobywa coraz większą swobodę w pokonywaniu przestrzeni, a utrwalone jeszcze w okresie niemowlęctwa więzi emocjonalno – uczuciowe z dorosłymi, a szczególnie matką, skłania je do poszukiwania towarzystwa najbliższych, podchodzenia, uśmiechania się do nich a w późniejszych miesiącach nawet zagadywania. Pozytywny kontakt z otoczeniem jest niezbędnym warunkiem prawidłowego rozwoju mowy dziecka. Zależność ta jest w tym wypadku dwukierunkowa. Mowa kształtuje się w trakcie społecznych kontaktów dziecka z otoczeniem, a jednocześnie pogłębia te kontakty, poszerza i wzbogaca. Dziecko, które potrafi już porozumieć się ze swoim otoczeniem za pomocą słów, ma nieporównanie większe możliwości utrwalania więzi społecznej, niż takie, które mówić nie potrafi. Kontakt słowno – społeczny jest jednak z reguły poprzedzony przez kontakt o charakterze działania przedmiotowego. Nie rozumiejąc jeszcze słów dziecko uczy się współdziałać z dorosłym zarówno w zabawie jak i w czynnościach dnia codziennego. Owo współdziałanie polega, z jednej strony na zestrojeniu własnych ruchów z ruchami dorosłego (np. przy karmieniu łyżeczką), z drugiej zaś – na naśladowaniu ruchów wykonywanych przez osobę dorosłą (np. zabawa „kosi – kosi łapci”). Na podstawie tego rodzaju związków rozwijają się wkrótce powiązania słowno – społeczne dziecka z otoczeniem. W ciągu drugiego roku życia wyraźnie potęguje się u dziecka pragnienie przebywania z dorosłymi, szczególnie zaś z tymi osobami, które wzbudzają w dziecku uczucia pozytywne. Już pod koniec drugiego roku życia dziecko chętnie współdziała z matką lub opiekunką w zakresie czynności dnia codziennego. Dwu i trzylatek nie tylko naśladuje czynności dorosłych, równie łatwo naśladuje indywidualne cechy ludzi, z którymi najczęściej przebywa, ich mimikę, charakterystyczne gesty, sposób poruszania się. W okresie tym dziecko przejmuje również różne „maniery” spotykane w swym środowisku. W drugim i trzecim roku życia dzieci najbardziej upodabniają się do swoich rodziców, nie tylko dzięki zmieniającym się wyrazom twarzy, ale również dzięki przejmowaniu właściwych zachowań rodziców. W wieku tym zaczynają także szukać kontaktu z rówieśnikami, ma on charakter orientacyjno – badawczy i jest typowy dla tego okresu rozwoju. Dziecko chce poznać swojego rówieśnika, docsity.com