Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

Barok notatki do matury, Notatki z Język polski

Notatki o epoce, ramy czasowe, lektury

Typologia: Notatki

2024/2025

Załadowany 08.10.2024

joanna-cieszko
joanna-cieszko 🇵🇱

1 dokument

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Barok notatki do matury i więcej Notatki w PDF z Język polski tylko na Docsity! str. 1 BAROK  Czas trwania: XVII wiek  Nazwa: od portugalskiego barocco - nieregularna perła  Sytuacja polityczna: wiek ustawicznych i długotrwałych wojen. Zmiana sił w Europie po wojnie trzydziestoletniej (słabość Niemiec, Szwecja najsilniejszym państwem nad Bałtykiem, wzmocnienie pozycji Francji). Kontrreformacja. Kościół stanowi liczącą się w Europie siłę. Europa jest jednak rozdarta ideologicznie (po- dział na kraje katolickie i protestanckie)  Światopogląd – epoka pełna wojen, kryzysów i napięć  ciągłe zagrożenie śmiercią, poczucie niepewności ludzkiego losu. Rzeczywistość zaprzecza renesansowemu przeko- naniu o harmonii świata – hasło epoki: marność nad marnościami i wszystko marność – różnorodność postaw a) zwrot ku Bogu, poszukiwanie w nim trwałych wartości, wzrost żarliwości religijnej b) ucieczka od dręczącego pytania o sens życia w sferę uciech i rozkoszy ziemskich ESTETYKA BAROKU  w baroku inaczej niż w renesansie rozumie się pojęcie piękna. Epoka ta wiąże patos z humorem, realizm z naturalizmem oraz fantastyką, tradycje europejskie z orientalnymi, język wyszukany z mową potoczną, opisy piękna z opisami brzy- doty. Owocowało to dysonansem i kontrastami  barok zerwał z właściwą renesansowi funkcjonalnością i przejrzystością form Najczęściej stosowane środki artystyczne  oksymoron - zestawianie pojęć sprzecznych (np. gorący lód)  peryfraza (omówienie) - nazwa zastąpiona efektownym opisem cech  anafora - powtarzanie tego samego wyrazu na początku kilku następujących po sobie członów składniowych  hiperbola - wyolbrzymienie  koncept - wyszukany pomysł literacki. Jemu podporządkowane są inne środki artystyczne Wybrane terminy związane z epoką  marinizm – bliski konceptyzmowi - kierunek w poezji barokowej, zapoczątkowany przez włoskiego poetę Giambatistę Marina. W literaturze polskiej realizował go Jan Andrzej Morsztyn Główne założenie marinizmu - zaskoczyć odbiorcę niezwykłym pomysłem w dziedzinie tematu lub formy konceptyzm- kierunek w poezji baroku opierający się na koncepcie, w przeciwieństwie do marinizmu nie ograniczał się do liryki świeckiej, wpłynął także na język poezji religijnej str. 2  sarmatyzm - nazwa formacji kulturowej, która wykształciła się w polskim ba- roku i oddziaływała na świadomość narodową późniejszych epok. Sarmatyzm opierał się na przeświadczeniu szlachty polskiej, iż pochodzi ona od starożytnych Sarmatów - dzielnych jeźdźców spokrewnionych ze Scytami. Tak zaszczytne pochodzenie dawało szlachcie polskiej poczucie narodowej potęgi, świetności polskiego ustroju oraz wyższości stanu szlacheckiego nad innymi. Skutkiem wiary w tę teorię był konserwatyzm szlachty Najważniejsze nurty w literaturze barokowej  nurt rozkoszy ziemskich  nurt rozważań filozoficznych  nurt realistyczny Polska  nurt dworski  nurt ziemiański  nurt literatury plebejskiej Jan Andrzej Morsztyn  reprezentant marinizmu (konceptyzmu) w literaturze polskiej  przedstawiciel poezji dworskiej  w swej twórczości poszukiwał nowych, zaskakujących odbiorcę form „Do trupa” – sonet – wiersz miłosny – podstawą konstrukcji wiersza jest wyszukany pomysł literacki: zestawienie trupa z zakochanym, wskazanie podobieństw i różnic. (podobieństwo w niepodobieństwie - często stosowany w baroku chwyt literacki). Podobna jest np. bladość obu, a różni ich m.in. fakt, że jeden przeżywa udręki, a drugi jest spo- kojny na wieki – występuje zaskakująca pointa: trup jest w lepszej sytuacji od zakochanego, bo uwolnił się od cierpień – hiperboliczne ujęcie tematu – wiele różnorodnych środków artystycznych: metafory (np. zakochany zabity strzałą miłości), apostrofa (do trupa), anafory Uwaga: Zjawiska takie, jak śmierć, przemijanie w poezji barokowej są nie tylko problemami przeżywanymi głęboko, obsesyjnie. Bywają także wykorzystywane jako składniki wyszukanego pomysłu literackiego, służącego do hiperbolizacji uczuć i przeżyć „Niestatek” – wiersz konstruuje wyliczenie paradoksalnych sytuacji (np. zamknięcie wiatru w wór) – występuje anafora: słowo „prędzej” rozpoczyna kolejne wersy – zaskakująca pointa „Prędzej nam zginie rozum i ustaną słowa Niźli będzie stateczna która białogłowa” – odejście od petrarkizmu w sposobie pokazywania kobiety – utwór żartobliwy